ІҮ бөлім.

Физикалық география

БИОСФЕРА

51 нұсқа

Биосфера-бұл организмдер тіршілік ететін жер кеңістігі. Географиялық зерттеулер ғалымдарды жер бетінде планетаның барлық басқа бөліктерінен сапалы түрде ерекшеленетін қабық немесе сфера бар деген қорытындыға әкелді. Ол, ең алдымен, оның ішінде заттар үш агрегаттық күйде (қатты, сұйық, газ тәрізді) болып, онда барлық өмір шоғырлануымен сипатталады. Бұл қабық - жер дамуының жалпы заңдарына бағынатын біртұтас тұтас жүйе.

Жер шарының бетінде ерекше сфера немесе қабық туралы білім біртіндеп дамыды. Оның негізін әлемнің түрлі елдерінің танымал ғалымдары: неміс табиғаттанушысы А. Гумбольдт, француз ғалымы Э.Реклю, австриялық Э. Зюсс, топырақтанушы В. В. Докучаев және географ П. И. Броунов қалаған. Олардың ғылыми идеяларын ХХ ғасырдың көрнекті ойшылы және жаратылыстанушысы В.И.Вернадский қабылдады және дамытты.

1. Биосфераның үш құрамдас бөлігінің бірі (В. И. Вернадский бойынша) болып табылатын «тірі зат»- ......

1. шөгінді жыныстар

2. тас көмір

3. тірі организмдер

4. көл тұнбасы

2. Топырақты зерттеуге үлкен үлес қосқан орыс ғалымы Ол топырақ туралы ғылым - топырақтанудың негізін қалады және топырақтың пайда болу теориясын ұсынды.

1. В. И. Вернадский

2. В.В. Докучаев

3. П.И. Броунов

4. А. Гумбольдт

3. Қазақстанның жазығында неғұрлым дамыған топырақ аймақтары

1. қара топырақ, қара-қоңыр, қоңыр, сұр-қоңыр топырақ

2. күлгін, күлгін-шымтезекті, сұр орман топырақтары

3. құрылымды, құрылымсыз топырақ

4. сортаң

4. Тау етегінен шыңына дейін топырақтың өзгеруі

1. ендік зоналдылық

2. созылмалылығы

3. аумақтың кеңдігі

4. биіктік белдеу

ІҮ бөлім.

Физикалық география

БИОСФЕРА

Биосфера-бұл организмдер тіршілік ететін жер кеңістігі. Географиялық зерттеулер ғалымдарды жер бетінде планетаның барлық басқа бөліктерінен сапалы түрде ерекшеленетін қабық немесе сфера бар деген қорытындыға әкелді. Ол, ең алдымен, оның ішінде заттар үш агрегаттық күйде (қатты, сұйық, газ тәрізді) болып, онда барлық өмір шоғырлануымен сипатталады. Бұл қабық - жер дамуының жалпы заңдарына бағынатын біртұтас тұтас жүйе.

Жер шарының бетінде ерекше сфера немесе қабық туралы білім біртіндеп дамыды. Оның негізін әлемнің түрлі елдерінің танымал ғалымдары: неміс табиғаттанушысы А. Гумбольдт, француз ғалымы Э.Реклю, австриялық Э. Зюсс, топырақтанушы В. В. Докучаев және географ П. И. Броунов қалаған. Олардың ғылыми идеяларын ХХ ғасырдың көрнекті ойшылы және жаратылыстанушысы В.И.Вернадский қабылдады және дамытты.

1. Дурбан конгресі өткізілген жыл

1. 2001ж

2. 2002ж

3. 2003ж

4. 2004ж

2. Қазақстандағы алғашқы ұлттық саябақ

1. Қарқаралы

2. Алтынемел

3. Бурабай

4. Баянауыл

3. Ортақ таралу ауданымен біріккен тарихи қалыптасқан өсімдіктер мен жануарлар жиынтығы

1. Биота

2. Биогенез

3. Биоценоз

4. Биоген

4. В.Докучаев дәлелдеді:

1. Ноосфера ұғымын өз мақалаларында қолданды

2. Климат пен өсімдіктің өзгерісін талдап, арасындағы тығыз байланыстың бар екенін дәлелдеді

3. Жануарлардың әртүрлілігі дәлелденді

4. Зоналылықтың жалпы табиғат заңы екенін дәлелдеді

ІҮ бөлім.

Физикалық география

52 нұсқа

Биосфераның құрылысы және шегаралары

Биосфера – барлық табиғи компоненттердің өзара байланысы өзара байланысы нәтижесінде пайда болған Жердің бірігей тірі қабықшасы. Биосфераның шартты шекаралары бар. Тірі организмдер бүкіл гидросфераны ең терең Мариана шұңғымасына дейін 11 км-ден астам тереңдікке дейін, атмосфераның төменгі қабатын 20 км биіктікке және литосфераның жоғарғы қабатын 1-2 км тереңдікке дейін мекендейді. Осыдан биосфераның қалыңдығы 50 км-ге жуық деп айтуға болады. Тіршіліктің шекаралары тірі организмдердің өмір сүруіне кедергі келтіретін жер бетіндегі факторларымен анықталады. Биосфераның жоғарғы шагарасы тірі организмдер үшін зиянды ультракүлгін сәулелерді ұстап қалады. Ол азон қабатымен және жоғарыда оттегінің азаюымен анықталады. Ауа, құрлық, су өзара шектесетін және қолайлы температура мен жарық бар жерде тіршілік көбірек шоғырланады.. Бұлар – сулар толысу және қайту зоналар аумағы, тропиктік жалпақ жапырақты және аралас ормандар. Өмір сүру жағдайы қатаң жерлерде тіршілік аз. Бұлар – балықтың жекелеген түрлері мен судың атмосфералық қысымы және ұдайы қараңғылыққа бейімделген өзге тіршілік иелері тұратын теңіздің терең күштері.

1. Жердің бірігей тірі қабықшасы

1. Гидросфера

2. Биосфера

3. Атмосфера

4. Литосфера

2. Мариан шұңғымасы орналасқан мұхит

1. Атлант

2. Тынық

3. Үнді

4. Солтүстік Мұзды

3. Судың атмосфералық қысымы және ұдайы қараңғылыққа бейімделген тіршілік иелері

1. тікен терілілер, шаян тәрізділер, маржан полиптері

2. жыландар, тасбақалар, кальмар

3. шаяндар, құрттар, ішек қуыстылар

4. маржан полиптері, тасбақалар, шаяндар

4. Биосфераның жоғарғы шагарасының қызметі

1. жер қойнауының температурасын анықтайды

2. табиғатта заттардың түрін өзгертеді және қозғалтады

3. биологиялық айналымын жүргізеді

4. зиянды ультракүлгін сәулелерді ұстап қалады

ІҮ бөлім.

Физикалық география

Биосфераның құрылысы және шегаралары

Биосфера – барлық табиғи компоненттердің өзара байланысы өзара байланысы нәтижесінде пайда болған Жердің бірігей тірі қабықшасы. Биосфераның шартты шекаралары бар. Тірі организмдер бүкіл гидросфераны ең терең Мариана шұңғымасына дейін 11 км-ден астам тереңдікке дейін, атмосфераның төменгі қабатын 20 км биіктікке және литосфераның жоғарғы қабатын 1-2 км тереңдікке дейін мекендейді. Осыдан биосфераның қалыңдығы 50 км-ге жуық деп айтуға болады. Тіршіліктің шекаралары тірі организмдердің өмір сүруіне кедергі келтіретін жер бетіндегі факторларымен анықталады. Биосфераның жоғарғы шагарасы тірі организмдер үшін зиянды ультракүлгін сәулелерді ұстап қалады. Ол азон қабатымен және жоғарыда оттегінің азаюымен анықталады. Ауа, құрлық, су өзара шектесетін және қолайлы температура мен жарық бар жерде тіршілік көбірек шоғырланады.. Бұлар – сулар толысу және қайту зоналар аумағы, тропиктік жалпақ жапырақты және аралас ормандар. Өмір сүру жағдайы қатаң жерлерде тіршілік аз. Бұлар – балықтың жекелеген түрлері мен судың атмосфералық қысымы және ұдайы қараңғылыққа бейімделген өзге тіршілік иелері тұратын теңіздің терең күштері.

1. Мұхиттағы биомассасының неше пайызын фитопланктон құрайды:

1. 100%

2. 85%

3. 70%

4. 62%

2. Биологиялық айналымдағы күрделі үдерістің бірі

1. Суккулент

2. Гилея

3. Фотосинтез

4. Хемосинтез

3. Жануарлар планктонның негізгі қорек көзі:

1. өсімдіктер планктоны

2. жануарлар

3. нектондар

4. бақалшақтар

4. Теңіз жыландары, тасбақалар, ірі моллюскалар мұхиттағы тіршілік дүниесінің қай түріне жатады

1. Бақалшақтар

2. Нектондар

3. Моллюскалар

4. бентостар

ІҮ бөлім.

Физикалық география

53 нұсқа

Ерекше табиғи құрылым

Топырақ – табиғат компоненттерінің бірі. Жердің геологиялық тарихында алдымен пайда болған топырақ. Қазақстанда топырақ жамылғысының зоналылығы өте айқын белгіленген Бұл солтүстіктен оңтүстікке дейінгі аумақтың едәуір ұзындығына және

жазық рельефтің басым болуына байланысты. Қазақстанның жазықты аймақтарында негізгі үш топырақ зоналары бөлінеді:

1. Қара топырақты зона республиканың солтүстігінде тараған. Бұл зона солтүстік Қазақстан облысы түгелімен, Қостанай облысының көп жері, ақмола, Павлодар, Ақтөбе, Батыс Қазақстан облыстарын қамтиды. Республиканың негізгі астық өндіретін алқабы саналады.

2. Қара қоңыр топырақ зонасы Орталық Қазақстанның көп жерін, каспий маңы ойпатының солтүстігін, Шығыс Қазақстанның облысының жазықтарын алып жатыр. Қара қоңыр және қоңыр топырақтары егіншілік пен мал шаруашылығына, ал шөлейттің ашық қоңыр топырақты негізінен жайылымға ретінде пайдаланылады.

3. Қоңыр және сұр-қоңыр топырағы оңтүстік Қазақстанды қамтиды. Бұл мал шаруашылық ауданы. Егіншілікті тек қана суармалы күйде ғана мүмкін.

1. Қазақстанның жазықты аймақтарында дамыған топырақ зоналары

1. 2

2. 3

3. 5

4. 6

2. Қазақстанға тән топырақ түрлерін анықта

1. күлгін, шымды-күлгін, қара топырақты

2. шымды-күлгін, қара топырақты, қоңыр және сұр-қоңыр

3. қара, қара қоңыр, қоңыр және сұр-қоңыр

4. күлгін, қоңыр және сұр-қоңыр, шымды-күлгін

3. Қазақстанның табиғат зоналарына ұқсас материктер

1. Оңтүстік Америка, Аустралия

2. Аустралия, Африка

3. Солтүстік Америка, Аустралия

4. Солтүстік Америка, Оңтүстік Америка

4. Оңтүстік Америка, Солтүстік Америка құрлықтарына ұқсас Қазақстанның табиғат зоналары

1. орманды дала және дала, шөлейт және шөл, биіктік белдеулер

2. саванна және сирек ормандар, биіктік белдеулер, антарктикалық шөлдер

3. арктикалық және антарктикалық шөлдер, саванна және сирек ормандар, биіктік белдеулер

4. арктикалық шөлдер, орманды дала және дала, саванна және сирек ормандар

ІҮ бөлім.

Физикалық география

Ерекше табиғи құрылым

338тг - Сатып алу

Материал ұнаса әріптестеріңізбен бөлісіңіз

Ватсапта бөлісу Телеграммда бөлісу Фейсбукта бөлісу Сілтемені көшіру

Материал жариялап тегін сертификат алыңыз!

Бұл сертификат «Ustaz tilegi» Республикалық ғылыми – әдістемелік журналының желілік басылымына өз авторлық жұмысын жарияланғанын растайды. Журнал Қазақстан Республикасы Ақпарат және Қоғамдық даму министрлігінің №KZ09VPY00029937 куәлігін алған. Сондықтан аттестацияға жарамды

Материал жариялау Сертификатты жүктеу

Ресми байқаулар тізімі

Республикалық байқауларға қатысып жарамды дипломдар алып санатыңызды көтеріңіз!

Тізімді көру