Бөлім:

Геометрияның алғашқы мәліметтері

Педагогтің аты-жөні:

Алимбек М

Күні:

05.09.2024

Сынып: 7а,ә,б,в

Қатысқандар саны: Қатыспағандар саны:

Сабақтың тақырыбы:

Геометрияның негізгі ұғымдары. Аксиома. Теорема

Оқу бағдарламасына сәйкес оқыту мақсаттары:

7.1.1.1планиметрияның негізгі фигураларын білу: нүкте, түзу;

7.1.1.5кесінді, сәуле, бұрыш, үшбұрыш, жарты жазықтық анықтамаларын білу;

Сабақтың мақсаты:

Геометрияның негізгі ұғымдарымен.танысады, ойын жеткізе отырып, негізгі ұғымдарды түсіне тырып фигуралар туралы түсіктерді  ұғынады

Сабақ барысы:

Уақыты/

кезеңдері

Педагогтің әрекеті

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Ұйымдас-

тыру кезеңі

5мин

Сәлемдесу;

Сыныптағы оқушылардың көңіл күйлерін сұрап, жағымды ахуал туындату;

Оқушыларды түгелдеу;

Сабақтың мақсатымен таныстыру

Мұғаліммен сәлемдесу;

Сыныпта жағымды ахуал туындату, бір-біріне жақсы тілектерін білдіру;

Сабақтың мақсатын мұғаліммен бірге ашу, сұрақтар туындаса мұғалімнің көмегіне жүгіну

Ауызша бағалауды қоданамын

«Өте жақсы»

«Жарайсың»

Тақта;

Оқулық;

Сабақтың

басы

10 минут

Жаңа мәліметті түсіну

«Түртіп ал» әдісі

Геометрияның салалары

Планиметрия

• Планиметрияда бір жазықтық бойында жататын, көлемсіз геометриялық фигуралар зерттеледі. Оларға: нүкте, кесінді, сәуле, үшбұрыш, төртбұрыш, шеңбер және т,б фигуралар жатады.

Геометрия грек тілінен аударғанда «жер өлшеу» деген мағынаны білдіреді. Геометрия екі бөлімнен тұрады. Планиметрия және стереметрия. Планиметрия жазықтықтағы фигуралардыГеометрия (гр. geometrіa, ge — Жер және metrio — өлшеймін) — математиканың кеңістіктік пішіндер (формалар) мен қатынастарды, сондай-ақ, оларға ұқсас басқа да пішіндер мен қатынастарды зерттейтін саласы. Фигуралар кеңістіктік пішіндер болып есептеледі. Геометрия тұрғысынан сызық — “сым” емес, шар — “домалақ дене” емес, олардың барлығы да — кеңістіктік пішіндер. Ал кеңістіктік қатынастар — фигуралардың мөлш. мен орналасуын анықтайды.

“Геометрия” атауы дәл аударғанда “жер өлшеу” болады. Бұл ғылымның алғашқы нұсқалары Ежелгі Мысыр (Египет) елінде шыққан. “Жер учаскелерін өлшеу нәтижесінде — деп жазған біздің заманымыздан бұрын 4 ғасырда өмір сүрген грек математигі Евдем, — мысырлықтар Геометрия ғылымын шығарды”. Жер өлшеу өнерін мысырлықтардан үйренген ежелгі гректер оны алғашқы кезде өз тілінде “Геометрия” деп атаған.

-Планиметрияда бір жазықтық бойында жататын, көлемсіз геометриялық фигуралар зерттеледі. Оларға: нүкте, кесінді, сәуле, үшбұрыш, төртбұрыш, шеңбер және т,б фигуралар жатады.

• Геометрия-заттардың формасын, өлшемін және де өзара ара-қатынастарын зерттейтін ғылым саласы.

• Геометрия ғылымы ғасырлар бойы жаңа теоремалар мен формулалар ашылуы арқылы дамып, толықтырылып отырған. Ғылымның дамуында ерекше рөл атқарған ғалымдар:

1. ГЕОМЕТРИЯНЫҢ НЕГІЗГІ ҰГЫМДАРЫ

Геометриялык фигуралар туралы тусінік бізді коршаган нысандарды береді. Дегенмен, шынайы нысандарга караганда геометриялык

фигуралар мінсіз болады.

Нукте — өте кішкентай нысандар бейнесі. Ежелгі грек ғалымы Евклид өзінін *Бастамалар" атты енбегінде алгаш рет геометрияны тылыми турғыда тужырымдап, нуктені бөліктері жок фигура ретінде аныктаган.

Нуктелер кагаз бетіне жаксы ұшталган карындашпен немесе каламмен. тактага бормен немесе т.с.с. бейнеленеді. Бірак нуктелердін кескіні — тек жуыкталган нускасы, себебі карындашнен нуктенін аркашан да, ете кішкентай болса да, өлшемдері нөлден езгеще, ал геометриялык нуктеде өлшем болмайды.

Анықтама

• Жаңа ұғымдардың мағынасын бұрыннан белгілі ұғымдар арқылы түсіндіретін сөйлемді анықтама деп атаймыз.

Төртбұрышты анықтау үшін нүкте, кесінді секілді бұрыннан белгілі ұғымдарды пайдаланамыз. Себебі төртбұрыш нүкте мен кесінділерден құралады.

Нүкте және түзу жазықтықтағы негізгі геометриялық фигуралар болып табылады. Нүктелерді латынның бас әріптерімен белгілеу қабылданған: A,B,C,D,...

Түзулер латынның кіші әріптерімен белгіленеді: a,b,c,d,...

Жазыктык судын, устелдін, тактанын, айнанын және т.б. тегіс бетінін бейнесі болады.

Нукте берілтен тузуге тисті болу мумкін, бул жагдайда тузу нукте аркылы өтеді деп айтады, сондай-ак нукте тузуте тиісті болмауы мумкін, бул жадайда тузу нукте аркылы өтпейді деп айтады 1.1-су-ретте 4, В нуктелері а тузуіне тиісті, С нуктесі тиісті емес.

Мактау мадақтау арқылы бағалау:

Жарайсың!

Өте жақсы!

Жақсы!

Керемет!

Тақта

Оқулық

7-сынып, Геометрия, авторы Смирнов В;А.ТұяқовАлматы,Мектеп 2017

Сабақтың

ортасы

25минут

Оқулықтан бекіту тапсырмаларын орындау

№1.1

Түзуге тісті және тиісті емес нуктелер мен түзуді салындар.

№ 1.2

А;В;С нуктелері бір түзуте тиісті болсын және В, С, D нуктелері бір тузуте тисті болсын. Барлық А. В, С. D нуктелері туралы не айтуга болады?

№1.3

Бір тузудің бойында жатпайтын уш нуктені белгілендер. Берілген уш нуктеден, ертурлі нуктелер жұбы аркылы өтетін түзулерді жургізіндер. Мундай тузудін барлығы канша?

Барлық жұптың тапсырмалары Бірдей болғандықтан, жұптар бірін бірі

«светофор» әдісімен бағалайды

Тақта;

Оқулық

7-сынып, Геометрия, авторы Смирнов В;А.ТұяқовАлматы,Мектеп 2017

№1.4Үш нуктесі бір тузудін бойында жатайтын а) төрт нукте; а) бес

нүкте; б) алты нукте салыңдар (1.4-сурет). Осы нуктелерден

әртурлі нуктелер жұбы аркылы өтетін тузулерді жургізіндер.

М ундай тузудін барлығы канша?

Тақта;

Оқулық

7-сынып, Геометрия, авторы Смирнов В;А.ТұяқовАлматы,Мектеп 2017

№1.8. а, в. с тузулері бір нуктеде киылысатын болсын жене b. c. d тузулері бір нуктеде кнылыссын. Барлык а, b. с, d тузулері

жайлы не айтуга болады?

№1.9.

Уш тузу кылысканда киылыскан жуптарынын канша нуктесіболуы мумкін? әртурлі жагдайларды бейнелендер.

№1.10.

Киылыскан жуптардың а) уш нуктесі; а) терт нуктесі; б) бес

нуктесі; в) алты нуктесі болатындай етіп, төрт тузуді бейнелендер.

ҚБ: Жұпта өзара бағалау «+», « - », қызықты

Тақта;

Оқулық

7-сынып, Геометрия, авторы Смирнов В;А.ТұяқовАлматы,Мектеп 2017

Қосымша оқулықтардан есептер шығару

Жеке тапсырма

№1. М нүктесі CD түзуінің С және D нүктелері арасында жатады.

Егер: 1)СМ=2.5 см,МD=3.5 см;2)СМ=3.1 дм,MD=4.6 дм;3)СМ=12.3 м, MD=5.8 м болма,онда CD кесіндісінің ұзындығын табыңдар.

№2. А, В, С үш нүктесі бір түзу бойында жатады. АВ
= 4,3 см, AC = 7,5 см, ВС = 3,2 см екені белгілі. А нүктесі В
және С нүктелерінің арасында жатуы мүмкін бе? С нүктесі
А және В нүктелерінің арасында жатуы мүмкін бе? А, В, С
нүктелерінің қайсысы қалған екеуінің арасында жатады?

«Басбармақ» әдісімен бір – бірін бағалау жүргізіледі

Жұппен жұмыс

№3 А, В, С нүктелері бір түзудің бойында жатады. Егер AC = 5 см, ВС = 7 см болса, онда В нүктесі АС кесіндісінде
жатуы мүмкін бе? Жауаптарыңды түсіндіріңде

№4.Х нүктесі АВ түзуінің А және В арасында жатады. Егер АХ=2,5см, ХВ=3,4см болса, одна АВ кесіндісінің ұзындығын табыңдар

Оқушылар дайын жауаппен, жұпта қатар отырған оқушылар бірін-бірі тексеріп бағалайды.

7-сынып, Геометрия, авторы Смирнов В;А.ТұяқовАлматы,Мектеп 2017

Топтық жұмыстар

5-тапсырма

А, В және С нүктелерін олар арқылы түзу жүргізе алатындай етіп салыңыз. Осы түзуді қалай атауға болады? Барлық жағдайларды жазып көрсетіңіз. b) Түзу бойынан K, M және N нүктелерін мына шарттар орындалатындай етіп белгілеңіз: K және M нүктелері N нүктесінің бір жағында жататындай, ал K және N нүктелері M нүктесінің бір жағында жататындай.

Дескриптор Білім алушы

- берілген үш нүктені бір түзу бойында жататындай етіп салады;

- түзу атауының барлық жағдайларын жазады

; - есеп шарты бойынша нүктелердің түзудегі орналасу ретін анықтайды

№6 P, Q, R нүктелері бір түзудің бойында жатады. Егер PR = 7 см, QR 7,6 см болса, онда Q нүктесі Ржәне R
нүктелерін бөліп тұра ма? Жауаптарыңды түсіндіріңдер

№7A және B нүктелері b түзуіне тиісті емес және оның әртүрлі жағында жатады, C b, AB=29см,AC=14см , BC=16см. C нүктесі AB және b түзулерінің қиылысу нүктесі бола ма ? 2) CE =DF,E нүктесі C және F нүктелерінің арасында жататындай , CD кесіндісінен E жәнеF нүктелері алынған. CE және DF кесінділері орталарының арақашықтығы 8,5дм, ал CD=1,2м . EF-ті табыңдар

Бағалау

Оқушылар топпен орындап болған соң дайын жауаптар мен дескрипторлар бойынша бір-бірін бағалайды.

Мұғалім оқушылар жұмысын бақылап, оларға кері байланыс береді

.

Тақта

Бор

Кітап

Дәптер

Сабақтың

соңы

5

минут

І Қорытындылау сұрақтарын береді

ІІ Үй тапсырмасын беру

№1.8 есепті шығару және 1 параграфты оқып келу

ІІІ Рефлексия

Бағалау парақтарын жинап алады

1. Мен түсіндім .....

2. Маған қызықты болды ....

3. Мен білгім келеді .....

Кері байланыс беріледі

1-10 баллдық жүйеде бағаланады.

Бағалау парақтары;

оқулық;