Ғылыми жоба

Қазақстан Республикасының Оқу-ағарту министрлігі

Абай облысы білім басқармасының Семей қаласы білім бөлімінің

«№13 жалпы орта білім беретін мектеп» коммуналдық мемлекеттік мекемесі

Секциясы: Ағылшын тілі

Тақырыбы: «Киімдегі ағылшын жазулары және олардың жасөспірімдер мәдениетіне әсері»

Авторы:

Көбеев Бекзат, 6 сынып

«№13 ЖОББМ» КММ

Жетекшісі:

Нақысбекова Мөлдір Ғабитқызы

ағылшын тілі пәні мұғалімі

«№13 ЖОББМ» КММ

2023 жыл

МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ 5-7

НЕГІЗГІ БӨЛІМ 8-12

Киімдегі жазулардың эволюциясы

Киімдегі ағылшын тіліндегі жазулар керек пе?

ПРАКТИКАЛЫҚ БӨЛІМ 13-15

Киімдердегі жазулардың жасөспірімдердің сөйлеу мәдениетіне әсері

Сауаланама нәтижесі

ҚОРЫТЫНДЫ БӨЛІМ 16

ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР 17

Андатпа

Зерттеу жұмысында ««Киімдегі ағылшын жазулары және олардың жасөспірімдер мәдениетіне әсері» мәселесі қаралған.

Кез-келген халықтың тілі жеке өмір сүрмейді.Қандай да бір тілге басқа тілден кірме сөздердің енуі сол тілдің дамуына қажетті табиғи үдеріс болып табылады. Осы зерттеу жұмысымда мен киімдегі ағылшын жазулары брэнд, сәнді болғанымен, оның жасөспірімдердің сөйлеу мәдениетіне әсері, оның септігін, тілдің дамуына қалай әсер ететінін туралы жазылды. Сонымен қатар, ағылшын тіліндегі жазулардың қазіргі таңда көбінесе қазақ тілінде жазылған жазуларға ауысып жатыр, ол да бір жақсы дүние, себебі біз ана тілімізді дамытып, дәріптеп жатқанымыздың нәтижесі.Сонымен қатар, практикалық бөлімінде оқушылар арасында сауалнама жүргізілді.

Аннотация

В исследовательской работе рассматривался вопрос«Английских надписей на одежде и их влияние на культуру подростков».

Язык любого народа не живет отдельно. Введение в какой-либо язык заимствованных слов с другого языка является естественным процессом, необходимым для развития этого языка. В этой исследовательской работе я писала о том, как английские надписи на одежде хоть это и модно, хоть и это брэнд, наша задача была выявить причины влияния на речевую культуру подростков, как она способствует развитию языка. Кроме того, в настоящее время записи на английском языке часто меняются на казахском языке, и это тоже хорошая вещь, потому что это результат, когда мы развиваем и популяризируем родной язык.Также в практической части было проведено анкетирование учащихся.

Annotation

The research work is considered the question " The influence of English on the culture of speech among teenagers." The language of any nation does not live separately.The introduction into a language of borrowed words from another language is a natural process necessary for the development of that language.Borrowed words are words created or introduced into them under the influence of other languages, and not in a peculiar way of word formation. That is, words referring to both the sound personality and the meaning of another language mean loanwords. At the same time, as in other countries living on the globe, there are many loanwords that pass from other languages. In this work I wrote about the influence of borrowed words on the culture of speech, its impact on the development of language.

Киімдегі ағылшын жазулары және олардың жасөспірімдер мәдениетіне әсері» тақырыбы бойынша зерттеу жұмысына

Пікір

Оқушы Көбеев Бекзаттың «Киімдегі ағылшын жазулары және олардың жасөспірімдер мәдениетіне әсері»тақырыбында жазған зерттеу жұмысының мағынасы толық ашылып, ағылшын тілінің жасөспірімдердің сөйлеу мәдениетіне әсері туралы толық ақпарат берілген.

Шығармашылық - ізденіс жұмысты жазу барысында оқушы мектеп оқушылары арасында қазіргі таңда өзекті мәселелердің бірі ағылшын тілінің жасөспірімдерге әсері, оның сөйлеу мәнеріне, мәдениетіне, диалектісіне әсері, пайдалы және зиянды жақтары туралы жазып өтті. Зерттеу жұмысында: тақырыпты жан-жақты зерттеп ашуға тырысқан.

Оқушы бұл шығармашылық ізденіс жұмысты жазу барысында көп ізденгені байқалады. Оқушы осы жобаны жазарда көп ізденді, сабақтан тыс уақытта жеке компьютерде отырып , мақалаларды қарап, газет журналдардан біраз ақпарат қарап, ізденді. Жұмыс кіріспе, негізгі бөлім, қорытынды, сауалнама және пайдаланылған әдебиеттерден тұрады. Жұмыста баяндалған мәселелер әр тақырыпшаға сай іріктелген, мысалдары жеткілікті.

Осы жұмыс бойынша оқушыға көптеген мысалдар келтіріп, оқу, тәжірибе алмасу жұмыстарын жүргіздім. Оқушылар арасында ағылшын тілін қолдану кезінде сөздің айтылуы, дыбысталуының пайдасы мен зияны жайлы, ағылшын жазулары бар киімдерді қанша бала киіп, ұнататыны туралы сауалнама жүргізді.

Болашақта шәкіртімнің жан-жақты, туған жерін, елін, тілін, мәдениетін бағалап, қорғайтын, ағылшын тілін меңгергенполиглот, басқа жасөспірімдерге үлгі болатындай еліміздің біртуар, білімді ел басқарар азамат(ша) болатынына сенім білдіремін. Жалпы алғанда жұмыс өз дәрежесінде жасалынған деуге болады. Зерттеу жұмысының мазмұндылығы мен мәнділігін ескере отырып, жоғары дәрежеде бағалауға ұсынамын.

Пікір білдіруші: Нақысбекова Мөлдір Ғабитқызы

КІРІСПЕ

Қазіргі уақытта жастар гардеробының таптырмас атрибуты-жазулар түріндегі әшекейлері бар киім. Олар бізге адам туралы көп нәрсе айта алады, атап айтқанда, жасы, ағылшын тілін меңгеру деңгейі, сондай-ақ өз иесінің қызығушылығы туралы. Алайда, заттардың иелері киімдегі жазбалардың мағыналық жүктемесін, әсіресе, егер олар шет тілінде, көбінесе ағылшын тілінде жазылса, ескере ме? Менің зерттеу жұмысым бұл сұраққа жауап іздеуге бағытталған.

Күн сайын біздің ауылымызда, мектепте, үйірмелерде біз әр түрлі жастағы адамдарды, киімнің әр түрлі сәні бар, әр түрлі стильде, бірақ олардың сыртқы түрінде табуға болатын жалпы – киімдегі ағылшын жазбаларын кездестіреміз. Қазіргі уақытта кез келген жасөспірімнің гардеробында жазба түрінде әшекейленген киім бар. Еуропа мен Американы бұрыннан иеленген бұл стиль қазақ жастары арасында да танымал. Бұл жазулар бізге көп нәрсе айта алады: өз иесінің қызығушылығы, ағылшын тілін меңгеру деңгейі және мәдениет деңгейі туралы.

"Киімдегі ағылшын жазбалары және олардың жасөспірімдер мәдениетіне әсері" тақырыбы кездейсоқ таңдалмаған. Ағылшын жазулары жастар субкультурасында үлкен рөл атқарады және кез келген адамның, әсіресе жастардың күнделікті өміріне берік кірді. Кездесетін үлгілер жиі ақылсыздықпен шектесетін толық мағынасыздықтан, кейде немқұрайлыққа жеткен, кейде ыңғайсыз жағдайларға әкелетін тойтарыссыздықтармен таң қалдырады. Шын мәнінде лайықты және қызықты жазбалар жиі емес. Алайда, заттардың иелері киімдегі жазбалардың мағыналық жүктемесін, әсіресе, егер олар шет тілінде, көбінесе ағылшын тілінде жазылса, ескере ме? Киімдегі жазбаларға назар аудармауға бола ма немесе мұндай заттарды таңдауда мұқият болу керек пе? [1].

Мен мектеп оқушыларының киіміндегі ағылшын жазбаларын зерттеуді және киім иелері киімдегі жазбалардың мағынасын түсінетінін, әсіресе, егер олар шет тілінде жазылған болса. Немесе олар сәнді, әдемі киіну үшін немесе басқа себептермен киеді ме? Менің зерттеуім осы сұрақтарға жауап іздеуге бағытталған.

Зерттеу жұмысының өзектілігі: Осы тақырыпты таңдап алуымыздың себебі, ағылшын тілінің енуінен тіліміздің мәдениеті шұбарлануда және ауызекі сөйлеуде тілдік құрылымдар мен тіл бірліктері сауатсыз қолданылуда, бұл- жастардың сөйлеу мәдениетінің үлкен мәселесі болып табылады. Біздің күнделікті сөйлеу әрекетіміз- ол  жастардың тіл мәдениетінің сауаттылығы мен мәдени эстетикалық құндылығының  көрсеткіші ғана емес,  ол- бүкіл қоғамға берілетін мінездеменің көрсеткіш құралы болып есептеледі .Сонымен қатар ол жас ұрпақтың рухани мәдениетінің қалыптасуының, адамгершілік және зияткерлік дамуының маңызды факторы болып табылады [1].
Зерттеудің мақсаты: Жастар арасында ағылшын тілінен енген сөздердің киімдерде жазылуын зерттеу, слэнг, жаргондарды көп қолданбауға тырысу, неғұрлым қазақ тілінде көп қарым-қатынас жасау, халқымыздың салт-дәстүрін, мәдениетін қайта жаңғырту. Қазақстаннан шыққан киім үлгілерін киіп, дәріптеу.

Міндеттері:

• Жоба бойынша презентациялық материал мен құжаттарды дайындау.

• Ағылшын тілінің сөйлеу мәнеріне келтіретін зияндылығын теориялық және практикалық тұрғыдан қарастыру.

• Ғылыми тұрғыдан зерттеу әдістерін қолдана отырып, мәліметтер жинау.

• Оқушылар арасында осы тақырыпқа байланысты сауалнама жүргізу.

Гипотеза: киімдегі ағылшын жазбаларының мазмұнын зерттей отырып, жасөспірімдер шетел тілінде жазулары бар киімдерді таңдауға айтарлықтай жақындайды.

Зерттеу құндылықтары: теориялық тұжырымдар, зерттеу.

Зерттеу әдістері: бақылау, сарамандық жұмыс, салыстыру, сауалнама, сараптау, қорытындылау.

Зерттеу ақпарат көздері: ғылыми әдебиет, мұрағат материалдары, интернет, баспасөз материалдары.

Зерттеудің орындалу мерзімі – 2023 оқу жылы

Орындалу түріне қарай – жекелей орындалған ғылыми жоба болып табылады.

Зерттеудің кезеңдері:

1. Дайындық кезеңі: Тақырып және оның мақсатыбелгіленіп, керектіәдебиеттер, мақалалар жинақталды.

2. Жоспарқұрылып, мақсаттарқойылды.

3. Зерттеужұмыстарыжүргізілді.

4. Қорытынды шығарылды.

5. Оқушыларарасында ағарту жұмыстарыжүргізілді(сауалнама жүргізу) [2].

НЕГІЗГІ БӨЛІМ

Киімдегі жазулардың эволюциясы

Киімдегі жазбалар бірнеше ғасырлар бұрын пайда болған. Ежелгі Грецияның тарихынан бізге таныс. Онда біз иегердің аты туралы айтатын белбеулерден кестелерді табамыз немесе зергерлік әшекейлерден аттарды табамыз. Содан кейін оларды XV және XVI ғасырлардың аяғындағы итальян және неміс портреттерінде, ою-өрнектелген жазулар ерлер жейделеріне, әдетте латын тілінде жазылған жазулар әйелдер көйлектерінің корсаждарына немесе білгір текті ұрандарға немесе осы портреттер мен нарядтар иелерінің аттарына ілінген. Мысалы, екінші мыңжылдықтың басында кестеленген дайын қаріптер қолданылған. Германияда мұражай орналасқан, патша Отто пелериндері өте танымал. Онда собордың ескі қоймасында готикалық немесе романдық әріптермен таңғажайып заттар бар-осы көне кестелердің оюының бір бөлігі ретінде жасалған. Олар біздің дәуіріміздің X-XI ғасырларына жатады. Ою-өрнектердің массасын біз зергерлік әшекейлерден таба аламыз, онда әріптер мен фразалар суретте өрілген. Біз бұл әріптер үлкен рөл атқаратын кельттерден таба аламыз, біз бұл ежелгі славян әшекейлерінде таба аламыз, онда сөздер де зергерлік тоқылған бөлігі болып табылады [2].

Ал қазіргі заманғы жазбаларға келер болсақ, барлығы өте қарапайым басталды: алдымен жазбалар тек жұмысшылардың пішінін әшекейлеп, олардың жұмыс орнында мәртебесін көрсете бастады, содан кейін олар қандай да бір дизайнерді немесе фирманы білдіре бастады,содан кейін шын мәнінде мағынасы бар жазулар пайда болды.

Сондай-ақ, киімде бірдеңе жазу идеясы саяси ұрандардың пайда болуымен тығыз байланысты. Әр түрлі қозғалыстардың идеялары ертеден бері қағазға түсті, содан кейін слогандар түрінде киімге көшті. Ұрандар наразылықпен сөз сөйлеген адамдардың құндылықтары мен міндеттерін білдіреді, бір-бірімен жиі таныс емес қатысушыларды біріктіреді, адамның ұстанымын білдіреді. Біздің күнімізде өз ойлар мен ұстанымдарды киімде білдіруге болады, тек көбінесе бұл саясатқа байланысты емес. Бірінші кім киімде жазу ойлап тапқаны белгісіз.Қазіргі уақытта жазулар өте әртүрлі. Олар бізге адам туралы көп нәрсе айта алады, атап айтқанда, бұл адам оның киімінде жазылған нәрсені түсінбейтіні туралы. Жазулар адамның жасымен де өзгереді. Балалар әлі өтпелі жасқа жетпеген кезде, олардың киім ілгішімен ата-аналар толық айналысады. Ерте жастағы балалар әдетте оларды киіндіреді деп алаңдамайды. Алайда, олар үлкен болған сайын, соғұрлым көбірек назар аударады. Киімі бойынша оларды мектепте достары қарсы алады, құрдастары бағалайды. Жастар сәнінің өз тенденциялары бар және өз ережелеріне бағынады. Егер киімдегі жазу оның иесінің мүдделерінің аясын көрсетсе де, бәрі дұрыс. Жалпы, киімдегі жазбаларға абайлап қарау керек. Айналадағылар оларды сәнді киімнің иесі дауыстап айтқан сөздер ретінде жиі қабылдайды.

Футболка-түймелері, жағасы және қалталары жоқ киім. Бұл киім-кешек Солтүстік Америкада алғаш рет пайда болды, ол таңқаларлық емес, бірінші дүниежүзілік соғыс кезінде, американдық сарбаздар жеңіл мақтадан іш киім қажет болған кезде жасалған.

Футболка сөзі-бұл киім ілгіштің аты-T-shirt, бұл сөзбе-сөз аударғанда "т-бейнелі көйлек"деп аталады. КСРО-да "футболка" сөзі футбол ойыншысының жоғарғы бөлігінің анықтамасы ретінде келді [4].

Жазулар әртүрлі болады және адамның жетілуіне қарай өзгереді. Балаға бұл жай ғана қызықты сөз, жасөспірімдер арасында -дәйексөздер, киногендердің репликалары, кейде тіпті әдепсіздікпен шектесетін қатты және пафос ұрандары бар. Ересек адамдар киімде олардың жасы үшін емес немесе әдепсіз нәрсе жазылуы мүмкін екенін түсіне отырып, жазусыз киімдерді таңдауға тырысады-бұл тек әдемі фасон мен көңілді әріптерге ғана қарайтын жасөспірімдерге қарағанда дұрыс шешім. Ал, біз жасөспірімдерге төзімді боламыз - олардың өзін-өзі бекіту үшін кез келген құралдар жақсы! Жылдармен біз киімде жазылғанды таңдауымыз маңызды және сөздерімізді біздің шынайы наным-сенімдерімізді білдіргіміз келеді немесе бірдеңе жасырын деп белгілегіміз келеді [5].

Киімдегі ағылшын тіліндегі жазулар керек пе?

Жасөспірім балаларың мәдениетіне әсер ететін киімдеріндегі қазақ,орыс,ағылшын тіліндегі жазбалардың этнолингвистикалық факторлары. Көбінесе жасөспірім балаларың киімдеріндегі жазбалардың мағынасын түсіне бермейді, олар сәнді, әдемі немесе тіпті кейбір себептер бойынша киеді. Киімдердегі жазбалар бірнеше ғасырлар бұрын пайда болды. Ертеден бізге таныс Ежелгі Грекияда. Содан біз белбеудегі жазбалардың, иесінің атын немесе зергерлік бұйымдардағы жазбалардан табамыз. Көбінесе жастардың гардеробында футболкалар міндетті атрибуты болып табылады. Олар еркін және сәнді, түрлі-түсті суреттермен, сызбалары және жазулары бар, спорт және тіпті тұрпайылығы да бар футболкалар болып табылады. Футболкалардағы жазулар қазақ және басқа тілдерде болуы мүмкін: « he is mine», , «my sweetheart», «Менің екінші жартым». Бұл өнім өмірімізге көп әсер және оң эмоциялар әкеледі. Сонымен қатар, шетелдік жазулары бар футболкалар, енді жай киім ретінде белгілі болып жатыр. Көңілді футболкалар - өзін-өзі көрсету, арзан болғандықтан , баршаға қолжетімді.Сондықтан, суреттер мен жазулары бар футболкалар бүгінгі күні соншалықты танымал болып табылады. Егер, жоғарғы сыныптың баласы мен университетте оқитын баланың гардеробын ашса, одан кем дегенде 8 жазуы бар киімді табуға болады.Бір жағынан, кейбір киімдер адамдарды шетелдің тілін білуге үйретеді. Мысалы: 
1. Адамның характерлік қасиетін қысқаша формада келтірсе, «Sorry I’m late». 
2. Мағынасы бар, бірақ лексикалық жағынан қателері көп жазулар да кезедеседі: «I can to fly». 

3. Тағы кезедсетін жазудың түрлері, олар сұрақ және лептік сөйлемдер болады: «Hi, and your name is?» 

4. Мағынасы мүлдем жоқ әрі бөліктерге бөлініп қалған сөздер және сөз тіркестері де кездесіп жатады: «I werkz hard for da monee».

5. Және де конверсиялық және конструкциялық сөздерді кездестіруге болады: «Friendly», «Student», «Boy» 

Әр елдің өзіндік этнографиялық табиғатына қарай, елі мен жеріне сай киім үлгісі бар. Ұшқыр ойды ою – өрнекпен зерделеген ұлтымыздың киімі ол бір ғажайып дүние!

Ең алдымен киім дизайнын, сызықтардың ауырлығын, декордың ең аз мөлшерін атап өту керек. Бәрі оның орнында болуы керек және таза ағылшын дәлдігі тексеріледі. Қосымша мәліметтер жоқ!

Әдетте, ағылшын тілі тікелей және жартылай құрастырылған кескіндердің стильдері болып табылады, олар ұстамдылықпен және шапалақтай, шынайы жыртылған және юбкалардағы кесектердің жоқтығымен ерекшеленеді. Олар куртка немесе курткалар, тікелей классикалық шалбар, қысқа жейделер немесе раглан көйлектері, іскерлік киім-кешектер мен трикотаж модельдері жұқа таспалармен, айналдыруға арналған тұтқамен немесе стендпен болуы мүмкін [7]. Тізе астынан мойын, қол және аяғы ғана ашылуы мүмкін екендігін есте ұстаған жөн. Мұндай киім бизнес шкафы үшін жасалады, бірақ олар бейресми немесе кешкі садақтарда қолдануға оңай. Дәстүр бойынша, бұйымдардың ұзындығы қарапайымдылығымен тізе немесе бүктелген ортаға жетуі керек. Бірақ соңғы кездері стильдердің жанкүйерлері өздерінің киімдеріне тізе бойынша жоғары орналасқан киім киюге жиірек беріп келеді. Қазіргі таңда сәнде-адамдардың арасынан ерекшелену! Әдеттегідей болу қызықты емес. Көптеген адамдар тек шетел тілінде жазылған киім сатып алуға тырысады. Олар мұнымен не айтқысы келеді? Егер ештеңе болмаса, бұл шын мәнінде сәнге құрмет. Тек ағылшын тіліндегі киімдегі жазбаларға абайлап қарау керек, өйткені ақылды ой, егер оны бөтен тілде дұрыс тұжырымдамаса, күлкілі, ұят болады. Сол сияқты стандарты дайын фразалар туралы да айтуға болады – сәтсіз іріктелген киімдегі казус сияқты өзге болмайды [8].

М. Михайловтың айтуынша, "жазулар тарихы туралы" мақаласының авторы жастардың футболкасындағы лайықты жазулар мынадай көрінеді: "Get the 1$ Diamond", (1 доллар үшін Гауһартас ал), "Beautiful stranger" (тамаша шетелдік), "Shining star" (жарқын жұлдыз) және т. б. I will save you! Soviet secret agent". (Мен сені сақтап қаламын. Кеңес құпия агенті) немесе "Mrs. Justine Timberlake".Сондай-ақ, дүниежүзілік желіні пайдаланушылардың бірі, кейде футболкалар арнайы қандай да бір ұйым үшін шығарылады, оқиға немесе оқу мекемесі, және суреттер мен жазулардың мағынасын тек осы ұйым біле алады деген түйін жасайды. Шетелде жазбалары бар футболкалар танымал, өйткені адамдар олардың мағынасын түсінеді. Қазағымның жасөспірімдері мұндай футболканы сатып алып, оның мағынасын білмей, күлкілі жағдайда немесе кем дегенде ақымақ көрінеді. Ол "Гренландия донорлық ұйымы" немесе "Голландияда қой құқығын қорғау жөніндегі ұйым"деген жазулар болуы мүмкін.

Балалар әлі өтпелі жасқа жетпеген кезде, олардың киім ілгішімен ата-аналар толық айналысады. Бұл жаста балалар әдетте оларды киіндіре алмайды. Алайда, олар үлкен болған сайын, соғұрлым көбірек киімге назар аударады. Киіну бойынша жасөспірімдер мектепте достарымен кездесіп, құрдастары бағалайды. Жастар сәнінің өз тенденциялары бар, өз ережелеріне бағынады. Егер футболкадағы жазу қандай да бір дәрежеде болса, оның иесінің мүдделерінің аясын көрсететін болса, онда бәрі дұрыс.Соңғы екі жылда араб тілінде жазылған майкаларда түсініксіз жазулар үшін немесе ағылшын тілінде түсінікті, бірақ бомбаның суреті бар , осындай киімдерді тасушылар ұшаққа рейске жібермеген екі ондаған оқиға тіркелген. "Алгебраға Аллергия" деген жазуы бар қыздарға арналған футболкалар АҚШ-та қоғамдық наразылықтар тудырды. Қарсыластардың мәлімдеуінше, дәл ғылымдарға қарсы антипатия мектеп оқушыларының біліміне зиян келтіреді және оларды кемсітеді. Осылайша, атақты фразаны қайта тіркей отырып, біз киімде жазылған жазулар үшін жауапқа тартыламыз [5].

ПРАКТИКАЛЫҚ БӨЛІМ

Киімдердегі жазулардың жасөспірімдердің сөйлеу мәдениетіне әсері

Бұдан әрі мен мектеп оқушыларының киіміндегі жазбаларды мысал ретінде қарастырдым.

Оқушылардың киіміндегі жазбаларды зерттеу келесідей болды:

1. Өз киімдерін ағылшын жазулары бар суретке түсіріп, суреттерді тақырыптар бойынша үлестірді.

2. Мектепте 6-11 сынып оқушыларына сауалнама жүргізді

3. Ең қызықты жазбаларды жазып, суретке түсіріп, келесі сипаттағы сұрақтар қойды:

Материалды жүктеу

Материал ұнаса әріптестеріңізбен бөлісіңіз

Ватсапта бөлісу Телеграммда бөлісу Фейсбукта бөлісу Сілтемені көшіру

Ашық сабақ, ҚМЖ, көрнекілік, презентация жариялап табыс табыңыз!

Материалдарыңызды сатып, ақша табыңыз. (kaspi Gold, Halyk bank)

Соңғы бір жылда:

45 000 000 ₸

Авторлар тапқан ақша

Толығырақ

Ресми байқаулар тізімі

Республикалық байқауларға қатысып жарамды дипломдар алып санатыңызды көтеріңіз!

Тізімді көру