Ғылыми жоба: ИТМҰРЫН ӨСІМДІГІНЕ МЕТАЛДАРДЫҢ ЖИНАҚТАЛУ ЕРЕКШЕЛІГІ.

Қарағанды облысы, Балқаш қаласы

Русаков атындағы мектеп интернатының

биология- химия мұғалімі

Хамитова Салтанат Камбаровна

Биология пәні бойынша PISA тапсырмалары.

Тапсырмаларды құрастыру үшін PISA халықаралық зерттеулерінің критерийлері мен тапсырмалар құрылымы қолданылды.

Тапсырмаларды үш түрге бөлуге болады:

1.Қарапайым бірнеше таңдау тапсырмасы. Мұндай тапсырмалар мыналарды қамтиды:

* төрт нұсқадан бір жауапты таңдау.

* "ыстық нүктені" таңдау, яғни сурет немесе мәтіндегі таңдау элементі болып табылатын жауап.

2. Күрделі бірнеше таңдау тапсырмасы. Мұндай тапсырмалар мыналарды қамтиды:

* Жеке тапсырмаларды ұсынатын "иә/жоқ" сұрақтарға жауаптар.

* Ұсынылған жауаптардан бірнеше жауапты таңдау.

* Ұсынылған нұсқалардағы бос орындарды толтыру.

* Тапсырыс беру немесе санаттарға бөлу.

3. Толық еркін тұжырымдалған жауабы бар тапсырма. Мұндай тапсырмалар мыналарды қамтиды:

* Жазбаша жауап.

Тапсырмаларды орындау кезінде ұсынылған мәтінді мұқият оқып шығу керек. Мәтін мазмұны сұрақтарға жауап беруге көмектеседі мәселенің шешімін табыңыз. Кейбір тапсырмаларды орындау үшін тек биологияны ғана емес, сонымен қатар басқа пәндерді де білу қажет. Тапсырмалар күрделіліктің әртүрлі деңгейіне ие және өзіндік бағалау технологиясы бар. Жоспарланған білім беру нәтижелері білім беру процесі шеңберінде педагогикалық диагностика құралдарымен тексеріледі; оқушының іс-әрекетінің немесе іс-әрекетінің сипаттамасынан тұрады, белгілі бір нәтижеге қол жеткізілгенін айқын көрсетеді;

Бұл әзірлеме "Биология 8-сынып" бағдарламасы бойынша 8-сыныптардағы оқу-тәрбие процесінің әртүрлі кезеңдерінде, сондай-ақ TIMSS, PISA халықаралық тестілеуіне, сыртқы аттестаттауға және ҰБТ-ға дайындық кезінде пайдаланылуы мүмкін тапсырмаларды ұсынады.

Тақырып: «Ұлпаның түрлері»

І.Мәлімдемелердің дұрыстығын бағалаңыз.

Бекіту	Жауаптар
1. Тіндердің құрамында бірдей мөлшерде жасушааралық зат бар	Иә / жоқ
2. Дәнекер тін қатты, сұйық, серпімді болуы мүмкін	Иә / жоқ
3. Скелеттік бұлшықеттер де, жүрек бұлшықеттері де жолақты деп аталады	Иә / жоқ
4. Нейрондар-жүйке тінінің жасушалары	Иә / жоқ
5. Ұйқы безі дәнекер тінінен түзіледі	Иә / жоқ

Жауаптары:

Бекіту	Жауаптар
1. Тіндердің құрамында бірдей мөлшерде жасушааралық зат бар	Иә / жоқ
2. Дәнекер тін қатты, сұйық, серпімді болуы мүмкін	Иә / жоқ
3. Қаңқа бұлшықеттер де, жүрек бұлшықеттері де жолақты деп аталады	Иә / жоқ
4. Нейрондар-жүйке тінінің жасушалары	Иә / жоқ
5. Ұйқы безі дәнекер тінінен түзіледі	Иә / жоқ

1. Ұлпаның түрі 1, 2, 3-суретте көрсетілген бе? 2-суретте ұлпаның қандай түрлері көрсетілген?

1

2

а

б

3

Жауабы: Бұлшықет ұлпасы:

2а)көлденең жолақты бұлшықет ұлпасы, 2б)бірыңғай салалы бұлшықет ұлпасы

Тақырып: Гуморалды реттеу

Эндокриндік бездер немесе эндокриндік бездер - бұл гомеостазды сақтауға қатысатын биологиялық белсенді заттар - метаболизмге, организмнің өсуіне және дамуына әсер ететін гормондар шығаратын органдар. Олар өз функцияларын қан мен лимфа арқылы орындайды, яғни гуморальды және бірыңғай эндокриндік жүйеге қосылады.

1 сұрақ

Ішкі секреция бездерін атаңыз.

Ұйқы безі	Иә / Жоқ
Паратироид безі	Иә / Жоқ
Тер бездері	Иә / Жоқ
Бүйрек бездері	Иә / Жоқ
Гипофиз	Иә / Жоқ
Tимус	Иә / Жоқ
Қалқанша безі	Иә / Жоқ
Май бездері	Иә / Жоқ
Жыныс бездері	Иә / Жоқ
Эпифиз	Иә / Жоқ
Жыныс безі	Иә / Жоқ

Жауап:

Ұйқы безі	Иә / Жоқ
Паратироид безі	Иә / Жоқ
Тер бездері	Иә / Жоқ
Бүйрек бездері	Иә / Жоқ
Гипофиз	Иә / Жоқ
Tимус	Иә / Жоқ
Қалқанша безі	Иә / Жоқ
Май бездері	Иә / Жоқ
Жыныс бездері	Иә / Жоқ
Эпифиз	Иә / Жоқ
Жыныс безі	Иә / Жоқ

2 сұрақ

Кестедегі олқылықтарды толтырыңыз.

Темір	Гормон	Гормонның жетіспеушілігі	Артық гормон

Жауап:

Темір	Гормон	Гормонның жетіспеушілігі	Артық гормон
Гипофиз	Гипофиздің артқы гормоны	Гипофиздің артқы гормоны
	Алдыңғы гипофиз гормоны	Өсу процесі, жыныс бездерінің дамуы, қалыптасуы
	Өсу гормоны	гипофизарлы ергежейлі	акромегагалия

Сұрақ 3

Жер бетіндегі ең кішкентай адамдардың бірі Джозеф Борулавский-1739 жылы Польшада дүниеге келген" санақ". Туған кезде оның бойы 20 см, бір жасында-35 см, 25 жасында – 89 см, 30 жасқа толған күні оның бойы 1 м болды, ол 98 жыл өмір сүрді. Джозеф Борулавский қандай аурумен ауырды?

Жауабы :Ергежейлі

Сұрақ 4

Жер бетіндегі ең кішкентай адамдардың бірі Джозеф Борулавский-1739 жылы Польшада дүниеге келген" санақ". Туған кезде оның бойы 20 см, бір жасында-35 см, 25 жасында – 89 см, 30 жасқа толған күні оның бойы 1 м болды, ол 98 жыл өмір сүрді. Осы аурудың себебі туралы өз көзқарасыңызды айтыңыз.

Жауабы : Бұл аурудың себебі болуы мүмкін: гипофиздің бұзылуы және соның салдарынан өсу гормонының жеткіліксіз өндірісі.

Жер бетіндегі ең кішкентай адамдардың бірі Джозеф Борулавский-1739 жылы Польшада дүниеге келген" санақ". Туған кезде оның бойы 20 см, бір жасында-35 см, 25 жасында – 89 см, 30 жасқа толған күні оның бойы 1 м болды, ол 98 жыл өмір сүрді. Бұл ауру мен 1739 жылы Польшадағы экологиялық жағдай арасында байланыс бар ма? Келтіріңіз негіздеу.

Жауабы : Бұл ауру мен 1739 жылы Польшадағы экологиялық жағдай арасында байланыс жоқ, өйткені бұл ауру алдыңғы гипофизден бөлінетін өсу гормонының жетіспеушілігінен пайда болады.

- Байланыс бар қоршаған ортаның қолайсыз жағдайлары ішкі органдардың, соның ішінде гипофиздің бұзылуына әкелуі мүмкін.

- Байланыс бар өйткені бұл қолайсыз тұқым қуалаушылыққа байланысты болуы мүмкін (жүктілік кезіндегі ананың ауруы немесе тұқым қуалайтын тұқым қуалайтын аурулар).

Сұрақ 5

"Портрет диагнозын қойыңыз»

Баланың өсуі тоқтады. Ол семіре бастады, дененің пропорциялары бұзылды. Тілдің ұшы үнемі аузынан шыға бастады. Сөйлеу, есте сақтау, ойлау бұзылыстары байқала бастады. Бұл мысалдар дененің жұмысындағы бұзылуларды көрсетеді. Қандай ауру туралы айтылып отыр ?

Жауабы: Кретинизм

Сұрақ 6

Олар мұндай таныс туралы айтады-адам емес, нервтердің бір бөлігі. Жарты айналымнан басталады! Онымен кездесуге 5 минутқа кешігіп келіңіз – ол сізбен өмір бойы ұрысады, тұздалған сорпамен емдейді-ол сізге табақты бастайды. Сол жерде оған алмасаңыз; бұрыштан бұрышқа дейін, барлық уақытта бір нәрсе теребит да дрожащих қолында. Жеңіл киінген, пальто мен куртка ашық. Көп жейді және арықтайды.. Оның үлкен, фебрильді жылтыр көздері бар, жиі пульс, ұйқысыздыққа, әлсіздікке шағымданады.

Жауабы: гипертиреоз-базедова ауруы

Сұрақ 7

14 жасқа дейінгі қыз сау болды. Бірақ кенеттен салмақ жоғала бастады, тәбеті жоғалды, шексіз шөлдеу азапталды. Ата-аналар сау. 13 жасында ол ұйқы безінің қабынуын бастан өткерді. Денсаулықтың нашарлауының себебі неде болуы мүмкін?

Жауабы: Ұйқы безінің қабынуын беру нәтижесінде без инсулин шығаруды тоқтатты және қызда қант диабетінің белгілері пайда болды.