ғылыми жоба Петропавл қаласында жел энергиясын өндірудің алғышарттары 7 сынып

№3 Бескөл орта мектебі

ПЕТРОПАВЛ ҚАЛАСЫНДА ЖЕЛ ЭНЕРГИЯСЫН ДАМЫТУДЫҢ АЛҒЫ ШАРТТАРЫ

Секция : өлкетану

Жетекшісі : Дарбаева Диана Калдыковна

география пәні мұғалімі

Қызылжар ауданы, Бескөл селосы

«Петропавл қаласында жел энергиясын дамытудың

алғы шарттары» тақырыбындағы ғылыми жоба туралы

Пікір

Оқушылар кіріспе бөлімінде жұмыстың маңыздылығы, өзектілігі, мақсат – міндеттері , сонымен бірге болжамы, зерттеу әдістері, тақырыптың жаңашылдығы туралы өзіндік ойларын аша білді.

Негізгі бөлімінде дәстүрлі емес энергия көздерінің Еліміздің экономикалық әлеуетін арттырудағы маңызы туралы сөз қозғалады. Жел энергиясының пайдасын тандауда қызғылықты деректерді тартымды да жүйелі етіп жеткізе білген.

Тақырыпты ашуда келтірлген деректер оқушылардың танымдылық қабілетін көрсетеді.

Бұл ғылыми жұмыс ауқымды болғандықтан, әлі де жалғасын табады деген ойдамын.

Аңдатпа

Ғылыми жобаның өзектілігі : Адамзатқа энергия қажет және жыл сайын оның қажеттілігі артуда. Бірақ дәстүрлі табиғи отындардың ( мұнай, газ, көмір т.б. ) қоры шексіз емес. Тығырықтан шығудың екі жолы бар : энергоресурстарды экономды жұмсау және дәстүрлі емес жаңартылатын энергия қорларын барлау.

Жел энергиясы – жел энергиясын механикалық,т жылу немесе электр энергиясына түрлендірудің теориялық негіздерін, әдістері мен техникалық құралдарын жасаумен айналысатын энергетиканың саласы. Ол жел энергиясын халық шаруашылығына ұтымды пайдалану мүмкіндіктерін қарастырады. Елімізде арзан электр энергия көздерін іздеу мақсатында, «Қазақстан 2030 жылға дейін электр энергиясын өндіруді дамыту туралы» мемлекеттік бағдарламаға сәйкес, жел күшімен өндіретін электр энергиясы қуатын халық шаруашылығына қолданудың тиімді жолдары қарастырылуда. Қазақстанда жел күшімен алынатын электр энергиясы қуатын кеңінен және мол өндіруге болады. Республикамыздың барлық өңірінде жел қуаты жеткілікті. Жел энергиясының басқа энергия көздерінен экологиялық және экономикалық артықшылықтары көп.

Ғылыми жобаның мақсаты :

• Дәстүрлі емес энергия көздерінің (соның ішінде жел энергиясы) адам өміріндегі маңызын көрсету;

• Петропавл қаласында жел энергиясын пайдалану ерекшелігін дәлелдеу;

• Жел энергиясының кеңінен қолданылуы энергия тапшылығын жоюының нәтижесінде экономикалық жағдайдың жақсарылуын зерттеу.

Ғылыми жобаның міндеттері : Адамзат үшін басқа энергия көздерін дамыту туралы ақпарат беру, дәлелдеу. Басқа да мәліметтерді жинақтай отырып, тереңірек зерттеу.

Жұмыстың болжамы : болашақта Петропавл қаласында жел энергиясын өндіретін қондырғылар орнату арқылы қаланың экологиялық және экономикалық әлеуетін жетілдіруді қарастыру.

Зерттеу әдістері : жұмысты жазу барысында дәстүрлі мәліметтерді жинау және саралау, әдебиет көздеріне шолу, кешенді талдау, топтастыру, жүйелеу, жинақтау әдістері тиісінше пайдаланылады.

Зерттеу жаңашылдығы :

1. Адамзатқа энергия қажеттілігі және жыл сайын оның қажеттілігі артуда екенін тілге тиек етілді;

2. Дәстүрлі емес энергия көздерінің бірі – жел энергиясын дамыту Петропавл қаласына сәйкес келетіндігі зерттеу барысында айтылды;

3. Осы ғылыми жұмыста жел энергиясын дамытудың жолдарын қарастырып, оның біздің тұрған төңіректе қолайлылығын көрсеттік.

Жобаның ұсыну формасы: Зерттеушілік

МАЗМҰНЫ

Кіріспе .................................................................................. 3

Негізгі бөлімі ......................................................................... 5

1. «Қазақстандағы жел қуаты нарығын дамыту

бастамасы» атты БҰҰ-ның Даму бағдарламасы............ 5

2. Дәстүрлі емес энергия көздерінің бірі – жел

энергиясын дамыту Петропавл қаласына сәйкес келуі...7

Қорытынды ..................................................................................... 9

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі .............................................. .10

КІРІСПЕ

Қаржы – экономикалық дағдарыс белең алған бүгінгі таңда ғаламшардың энергия –экологиялық қауіпсіздігі мәселесі де әлемдегі елдердің алаңдаушылығын туғызып отыр. Мемлекетіміз жаңартылған энергия көздерін пайдалану арқылы зиянды қалдықтарды азайтуға БҰҰ алдында міндеттеме қабылдап отыр. Соның бірі де бірегейі – «Қазақстандағы жел қуаты нарығын дамыту бастамасы» атты БҰҰ-ның Даму бағдарламасы.

Адамзат үшін басқа энергия көздерін дамыту пайдалы. Өйткені оған экономикалық, экологиялық, ресурстық және басқа да мүмкіншіліктер бар. Бұл бағыттар әлемдік өркениетті елдердің қазіргі басты ұстанымына айнала бастады. Егер біз 50 өркениетті елдердің қатарына кіргіміз келсе технология жағынан жетілген, экономикалық жағынан тиімді, экологиялық жағынан таза қайта пайда болатын энергия көздерін дамытуды қолға алғанымыз жөн.

Бұл Президенттің инновациялық технологияны дамыту, қоршаған ортаны таза сақтау, халқымыздың әл-ауқаты мен өмірінің сапасын көтеру және басқа да әлеуметтік-экономикалық жағдайын жақсартуға байланысты қойған басты міндеттерін орындауға бірден-бір себепші болатын бағыт.

Қазақстанның жел әлеуетінің негізгі ұстамы- солтүстік өңір!

Ғылыми жобаның өзектілігі : Адамзатқа энергия қажет және жыл сайын оның қажеттілігі артуда. Бірақ дәстүрлі табиғи отындардың ( мұнай, газ, көмір т.б. ) қоры шексіз емес. Тығырықтан шығудың екі жолы бар : энергоресурстарды экономды жұмсау және дәстүрлі емес жаңартылатын энергия қорларын барлау.

Жел энергиясы – жел энергиясын механикалық,т жылу немесе электр энергиясына түрлендірудің теориялық негіздерін, әдістері мен техникалық құралдарын жасаумен айналысатын энергетиканың саласы. Ол жел энергиясын халық шаруашылығына ұтымды пайдалану мүмкіндіктерін қарастырады. Елімізде арзан электр энергия көздерін іздеу мақсатында, «Қазақстан 2030 жылға дейін электр энергиясын өндіруді дамыту туралы» мемлекеттік бағдарламаға сәйкес, жел күшімен өндіретін электр энергиясы қуатын халық шаруашылығына қолданудың тиімді жолдары қарастырылуда. Қазақстанда жел күшімен алынатын электр энергиясы қуатын кеңінен және мол өндіруге болады. Республикамыздың барлық өңірінде жел қуаты жеткілікті. Жел энергиясының басқа энергия көздерінен экологиялық және экономикалық артықшылықтары көп.

Ғылыми жобаның мақсаты :

• Дәстүрлі емес энергия көздерінің (соның ішінде жел энергиясы) адам өміріндегі маңызын көрсету;

• Петропавл қаласында жел энергиясын пайдалану ерекшелігін дәлелдеу;

• Жел энергиясының кеңінен қолданылуы энергия тапшылығын жоюының нәтижесінде экономикалық жағдайдың жақсарылуын зерттеу.

Ғылыми жобаның міндеттері : Адамзат үшін басқа энергия көздерін дамыту туралы ақпарат беру, дәлелдеу. Басқа да мәліметтерді жинақтай отырып, тереңірек зерттеу.

Жұмыстың болжамы : болашақта Петропавл қаласында жел энергиясын өндіретін қондырғылар орнату арқылы қаланың экологиялық және экономикалық әлеуетін жетілдіруді қарастыру.

Зерттеу әдістері : жұмысты жащу барысында дәстүрлі мәліметтерді жинау және саралау, әдебиет көздеріне шолу, кешенді талдау, топтастыру, жүйелеу, жинақтау әдістері тиісінше пайдаланылады.

Зерттеу жаңашылдығы :

1. Адамзатқа энергия қажеттілігі және жыл сайын оның қажеттілігі артуда екенін тілге тиек етілді;

2. Дәстүрлі емес энергия көздерінің бірі – жел энергиясын дамыту Петропавл қаласына сәйкес келетіндігі зерттеу барысында айтылды;

3. Осы ғылыми жұмыста жел энергиясын дамытудың жолдарын қарастырып, оның біздің тұрған төңіректе қолайлылығын көрсеттік.

Негізгі бөлім

1. «Қазақстандағы жел қуаты нарығын дамыту бастамасы» атты БҰҰ-ның Даму бағдарламасы.

Қаржы – экономикалық дағдарыс белең алған бүгінгі таңда ғаламшардың энергия –экологиялық қауіпсіздігі мәселесі де әлемдегі елдердің алаңдаушылығын туғызып отыр. Мемлекетіміз жаңартылған энергия көздерін пайдалану арқылы зиянды қалдықтарды азайтуға БҰҰ алдында міндеттеме қабылдап отыр. Соның бірі де бірегейі – «Қазақстандағы жел қуаты нарығын дамыту бастамасы» атты БҰҰ-ның Даму бағдарламасы.

Адамзатқа энергия қажет және жыл сайын оның қажеттілігі артуда. Бірақ дәстүрлі табиғи отындардың ( мұнай, газ, көмір т.б. ) қоры шексіз емес. Тығырықтан шығудың екі жолы бар : энергоресурстарды экономды жұмсау және дәстүрлі емес жаңартылатын энергия қорларын барлау.

Адамзат үшін басқа энергия көздерін дамыту пайдалы. Өйткені оған экономикалық, экологиялық, ресурстық және басқа да мүмкіншіліктер бар. Бұл бағыттар әлемдік өркениетті елдердің қазіргі басты ұстанымына айнала бастады. Егер біз 50 өркениетті елдердің қатарына кіргіміз келсе технология жағынан жетілген, экономикалық жағынан тиімді, экологиялық жағынан таза қайта пайда болатын энергия көздерін дамытуды қолға алғанымыз жөн.

Бұл Президенттің инновациялық технологияны дамыту, қоршаған ортаны таза сақтау, халқымыздың әл-ауқаты мен өмірінің сапасын көтеру және басқа да әлеуметтік-экономикалық жағдайын жақсартуға байланысты қойған басты міндеттерін орындауға бірден-бір себепші болатын бағыт.

Жел энергиясы – жел энергиясын механикалық,т жылу немесе электр энергиясына түрлендірудің теориялық негіздерін, әдістері мен техникалық құралдарын жасаумен айналысатын энергетиканың саласы. Ол жел энергиясын халық шаруашылығына ұтымды пайдалану мүмкіндіктерін қарастырады. Елімізде арзан электр энергия көздерін іздеу мақсатында, «Қазақстан 2030 жылға дейін электр энергиясын өндіруді дамыту туралы» мемлекеттік бағдарламаға сәйкес, жел күшімен өндіретін электр энергиясы қуатын халық шаруашылығына қолданудың тиімді жолдары қарастырылуда. Қазақстанда жел күшімен алынатын электр энергиясы қуатын кеңінен және мол өндіруге болады. Республикамыздың барлық өңірінде жел қуаты жеткілікті. Жел энергиясының басқа энергия көздерінен экологиялық және экономикалық артықшылықтары көп.

Қазақстанның жел әлеуетінің негізгі ұстамы- солтүстік өңір!

Егер Қазақстанның жел атласына жүгінсек, жел арыны тұрақты түрде Астанада, Қостанайда, Петропавлда, Қарағандыда, Павлодарда 7 метр/секундтан, Көкшетау жақта тіпті 8 м/с-тан асады екен. Ал қабылданған жел жылдамдығы санатына сәйкес, 6 – төмен, ал 6-7 әдеттегі, 7-8 – жақсы, ал 9 – төтенше қуатты жел саналады және де жел энергетикасын дамыту үшін ең жақсысы сол, Қазақстанның солтүстігіндегі жел әлеуеті зор жері индустриялы аймақ болып табылады. Онда электр қуатын тұтыну көлемі – үлкен, әрі онда электр желілері жақсы дамыған. Бұл – жел энергетикасын кең ауқымда дамытудың мүмкіндігі!

2. Дәстүрлі емес энергия көздерінің бірі – жел энергиясын дамыту Петропавл қаласына сәйкес келуі.

Петропавл қаласы – солтүстік Қазақстан облысының қиыр солтүстігінде орналасқан облыстың әкімшілік орталығы , I Петр айтқандай «Солтүстіктің кілті мен қақпасы». Өнеркәсіптердің ұлғаюы мен экономиканың дамуы электр энергияға деген сұранысты арттыра түседі.

Петропавл қаласының және оның аудандарының электр энергияға деген тәуелділігі сырттан келетін электр энергиясы арқылы жүзеге асуы қаланың және оның аудандарының экономикалық және әлеуметтік жағдайына теріс әсерін тигізуі мүмкін. Себебі қазіргі таңда басқа да өзге облыстарда электр энергияға деген тапшылықы жылдан-жылға өрістеу үстінде. Сол себепті Петропавл қаласына және оның аудандарына келетін электр энергия көзі күндердің-күнінде тоқтатылуы мүмкін, кепілдік жоқ деген сөз. Солай болған жағдайдың өзінде электр қуаттылығын арттыру арқылы сырттан келетін электр энергиясының орнын толтырамын деу қаланың экономикалық жағдайын құлдыратып жіберуі мүмкін. Себебі қазіргі таңда мазуттың бағасы ұшып тұрғаны белгілі. Соған сәйкес энергияның басқа көздерін ойлап табу қажеттігі туындайды. Бұл тек қана Петропавл қаласына ғана тән дүние емес, Қазақстанның өзге де облыстары энергияның дәстүрлі емес көздерін дамыту бағытын жан-жақты қарастырып жоспарлауда.

Дәстүрлі емес энергия көздерінің бірі – жел энергиясын дамыту Петропавл қаласына сәйкес келеді. Петропавл қаласы желдің жылдамдығы өте күшті болатын аймақта орналасқан. Көпжылғы ҚазГидрометтің деректеріне сүйенсек, Петропавл қаласындағы 10 метр биіктіктегі желдің жылдамдығы 4,92 м/с құрайды. Бұл көрсеткіш толық сенімді түрде Петропавл қаласында жел энергиясын дамытуға толық мүмкіндік береді. Егер де Петропавл қаласына жел электр станциясын салатын болсақ, ол осы станциясынан алынған электр энергиясын жылу электр энергиясымен алмастырып, қаланың да экономикалық әлеуетін қалыпқа келтіруге болады. Себебі қыста өндірілетін жылу электр станциясының орнын жел электр станциясы өндіріп берген болар еді. Өйткені жел электр станциясының ең көп мөлшердегі электр энергиясын өндіру қыс мезгіліне сәйкес келеді, себебі қыста желдің жылдамдығы өте жоғары.

Петропавл өңірінде жел энергия энергиясын дамыту мақсатында жел электр станциясын салуға болатын алаң белгілеуге болады.

Алаң ауданы - 2х4 км. Алаң қазіргі уақытта қуаттылығы 20МВт-тан 50 МВт-қа жететіндей жел электр станциясын салуға дайын. Қажет болған жағдайда жел электр станциясының қуаттылығын арттыруға болатындай толық мүмкіндік бар.

Цивилизацияның әрі қарай дамуында энергияның ролі бар екендігіне ешкім күмән келтірмейді. Қазіргі қоғамда тура немесе жанама адамның іс – әрекеттерінің кез келген аймағында бұлшық еттердің энергиясынан көп энергияны қолданусыз өмірді елестетуге қиын.

Энергияны қолдану – өмір сүру деңгейінің негізгі көрсеткіші. Біздің цивилизацияның өмір сүру жолында дәстүрлі энергия көздері жаңа энергия түрлеріне көп рет ауысты. Және бұл ескі энергия көзі біткендіктен болған емес.

Күн әрқашан адамды жылытып оған жарық берді, бірақ та адамдар оны отты қолдануға ауыстырды да ағаштарды жаға бастады. Ағаштардың орнына көмір келді. Бірақ көмір де өзінің орнын мұнайға берді.

Енді мұнай мен табиғи газдың азаюы салдарынан әлем рынкінде оладың бағасы жоғарылай бастады. Бұл жағдай әлем саясатында да тұрақсыздықты тудырып отыр. Осыған байланысты жаңа энергия көздері ізделіп жел энергиясы дамып келе жатыр.

Осы ғылыми жұмыста жел энергиясын дамытудың жолдарын қарастырып, оның біздің тұрған төңіректе қолайлылығын көрсеттік. Жел энергиясы құрылғылары мемлекеттің әр аймағында орналаса алады да, тәуелсіз өз бетімен жұмыс істей алады.

Жел энергиясының кеңінен қолданылуы энергия тапшылығын жояды, экономикалық жағдайды жақсартады.

ҚОРЫТЫНДЫ

Бұл ғылыми жобада Петропавл қаласында жел энергиясын дамытудың

алғы шарттары туралы қысқаша сипаттама келтірілген. Жел энергиясының қазіргі таңда пайдасы, оның экологиялық, ресурстық, экономикалық тиімділігі жайында сөз қозғалады.

Сонымен қатар, Қазақстанның жел әлеуетінің негізгі ұстамы - солтүстік өңір екендігі айтылып кеткен.

Жел энергиясының дамытудың жолдарын қарастырылып, оның біздің тұрған яғни солтүстік төңіректе қолайлылығы жөнінде айтылған. Жел энергиясы құрылғылары мемлекеттің әр аймағында орналаса алады да, тәуелсіз өз бетімен жұмыс істей алатындығы туралы мәліметтер келтірілген.

Қорытындылай келе, бұл ғылыми жобада Петропавл қаласында жел энергиясын дамытудың алғы шарттары мен дәстүрлі емес энергия көздерінен (жел) энергияны алу туралы айтылады.

Сондықтан бүгінгі оқырмандар қауымына айтар ұсынысымыз : Петропавл қаласында жел энергиясын дамытудың алғы шарттары туралы

зерттеу кезінде тек мазмұнына , алған әсерге ғана емес, сол арқылы Петропавл қаласында жел энергиясын дамытудың мағынасы мен жоспары туралы да білім алуға үйрену.

ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ :

1. «Қазақстан Республикасының үдемелі индустриялдық-инновациялық дамуының 2010-2014 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасы» Астана, 2010 ж.

2. П.П.Безруких. Экономические проблемы нетрадиционной энергетики

/ Энергия: Экон.,техн.,экол.1996 №2.

3. Э.И.Богусловский, В.И.Виссарионов,В.В.Елистратов, М.В.Кузнецов. Условия эффективности и комплексного использования геотермальной солнечной и втровой энергии / Международный симпозиум

«Топливно-энергетические ресурсы Казахстана и др.стран СНГ»

4. Б.А.Алексеев. Международная конференция по ветроэнергетике

/ Электрические станции. 1996 №2