ҒЫЛЫМИ ЖОБА: «Тұтынушы тауарлар атаулары арқылы ағылшын тілін үйрену» 7- сынып

«Облыстық дарынды балаларға арналған Абай атындағы мамандандырылған мектеп-гимназия-интернаты»

ҒЫЛЫМИ ЖОБА

Тақырыбы: «Тұтынушы тауарлар атаулары арқылы ағылшын тілін үйрену»

Секция: «Ағылшын тілі»

Орындаған:

7 «а» сынып оқушысы

Азербаева Альбина

Жетекшісі:

Ағылшын тілі пәнінің мұғалімі

Нуркенова А.Т

2023 жыл

Aннотация

Аталған тақырыптың өзектілігі ағылшын тілінде сөйлемейтін адамдар арасында халықаралық қарым-қатынас тілі болып есептеледі. Бұл құбылыс түсінікті, себебі ағылшын тілі әлемнің әлеуметтік, саяси және экономикалық дамуында бірінші орында. Көптеген терминдер алғаш рет ағылшын тілінде пайда болып, кейін әлемнің басқа да бөліктеріне тарады. Шет тілі бойынша зерттеу жобасының авторы шет тілінің әлемде таралуының алғышарттарын және оны насихаттауды, сондай-ақ қазақ тілінде англицизмдердің пайда болу тәсілдерін көрсетеді. Зерттеу жұмысы супермаркет, дүкендер сөрелерінде ағылшын тілінде аталған азық-түлік атауларын пайдалану мен қолдануды ұсынады. Біздің мектептің оқушылары, сондай-ақ супермаркеттер мен дүкендер сөрелерінде кездескен сатып алушылар арасында тұтыну өнімдерінің атаулары бойынша сауалнама жүргізілді. Әрине, сауалнама жауаптары біздің зерттелетін жобамыздың барлығы үшін өте өзекті және пайдалы екеніне көз жеткізуге көмектесті. Кейбір тұтынушылар біздің сұрағымыздан кейін аудармаға ойланып, ағылшын тілінің сөздік қорын толықтырудың оңай тәсілі екен деп таң қалды.

Мазмұны

Кіріспе .....................................................................................................3 - 4 бет

I бөлім. Зерттеу бөлімі

1. Жалпыхалықтың ағылшын тіліне деген сұранысы мен қажеттілігі .........................................................................................5 бет

2. Тұтынушы тауар атауларын қазақ тілінде зерттеу .................6 бет

3. Тауар атауларының жіктелуі. (Практикалық бөлім) .............7 бет

Қорытынды .................................................................................................9 бет

Пайдаланылған әдебиеттер ..................................................................10 бет

Қосымша ...................................................................................................11 бет

Кіріспе

Мен ағылшын тілін үйренгенді ұнатамын, мектепте ағылшын тілі сабақтары да мен үшін қызықты, сондай-ақ қосымша ғаламтордан да оқимын. Соңғы уақытта көшелерде, қаламызда ағылшын сөздері көптеп пайда болды. Қала көшелерімен жүріп өтсек, билбордтар, маңдайшалар, дүкен атаулары, тіптен сатып алып, тұтынып отырған тауарларымыздың да атаулары шетел сөздерінің молдығымен назарымызды аударды. Мұндай сөздер шет тілінен алынған сөздер, англицизмдер деп аталады. Көптеген лингвистер бұл мәселеге үлкен көңіл бөледі, өйткені кейбір англицизмдер әлеуметтік мәнге ие болды.

Бір күні анам екеуміз супермаркетке сауда жасауға барғанымызда, менің назарымды сөрелердегі өнімдер емес, олардың аттары тартты. Тауарлардағы (тамақ өнімдері, тұрмыстық химия) атаулар ағылшын сөздерімен толы, бұған назар аудара отырып, мен осы атаулардың аудармасы нені білдіреді және ол тауардың мазмұнына сәйкес келе ме деп ойладым. Менің зерттеуімнің тақырыбы да осылай болды: «Тұтынушы тауарлар атаулары арқылы ағылшын тілін үйрену».

Бұл жұмыста біз теледидардағы жарнамада, дүкендерде шетелден шыққан тауарларды сатып алғанда жиі кездесетін ағылшын сөздерін қарастырдық. Алайда, біз бұл өнімдердің атауларының арқасында көптеген ағылшын сөздерін үйренуге және сөздік қорыңызды оңай кеңейтуге болатынын көп адамдар түсінбейтінін білдік.

Міне, сол себепті осы тақырыпты таңдап, зерттеуді жөн көрдім.

Ғылыми жобаның құрылымы. Жоба кіріспеден, әрқайсысы екі бөлімнен тұратын екі тараудан, қорытындыдан, пайдаланылған әдебиеттер тізімі мен қосымшалардан тұрады.

I бөлім. Зерттеу бөлімі.

1. Жалпыхалықтың ағылшын тіліне деген сұранысы мен қажеттілігі

Қазіргі заман ағылшын тілін талап етуде. Ағылшын бірінші дүниежүзілік әмбебап тілі болып табылады. Еліміздің тарихында болып жатқан әлеуметтік-экономикалық өзгерістер, білім беру саласындағы жаңа бағыттар ағылшын тілін оқытуды үнемі жетілдіруді, оқытудың ғылыми және әдістемелік деңгейін көтеру міндеттерін жүзеге асыруды қарқынды түрде талап етуде.

Осыған орай, Шет тілдің үш тұғырының бірі ретінде қызмет етудің алғышарты - оның қоғамдық өмірдің әр алуан саласында қолданылуы, әлеуметтік-экономикалық, мемлекеттік зор ұлттар мен ұлыстардың бір-бірін түсінуіне – халықаралық сипат алған Шет тілінің өзіндік рөлі зор.

Шет тілі - халықаралық тіл. Әлемдегі ең көп тараған, әрі ең көп пайдаланатын тіл. Шет тілі — БҰҰ-ның алты тілінің бірі болып саналады. Шет тілі— дүние жүзіне ең кең таралған тіл. Ұлыбритания, АҚШ, Аустралия, Жаңа Зеландияның мемлекеттік тілі болып табылады. Оған қоса көптеген мемлекеттердің ресми тілі болып саналады.

Шет тілі заманымызда өте маңызды рөл алып отыр. Қазіргі таңдағы мектептерде Шет тілі тереңдетілген негізгі пәндер арасына тікелей кірген. Мектептерде бастауыш сыныптан бастап Шет тілі пәндік жүйе ретінде кестеге енгізілген. Ғаламтор желілерінде, кішкене балаларға арналан түрлі-түрлі мультхикаялар баршылық. Керек дегенде, Ағылшын адамдары да ғаламторға оқыту,үйрету әдістерін енгізіп қойғаны да рас.

Кейінгі жылдары ағылшын тілін оқытуда қолданылатын жаңаша оқу әдісінде білім беруді компьютерлендіру дейміз. Бүгінгі таңда адамзат өмірінде компьютердің қолданылмаған жері жоқ. Жаңа технология арқылы ағылшын тілінде онлайн бағдарламаларды көптеп көреміз. Шет тілі- инженерлік-компьютерлік технологиялар тілі, әлемдік қарым-қатынас тілі, кейбір мамандық бойынша білім алу тілі, жастар арасында беделді тілге, БАҚ, әсіресе Интернет арқылы ақпарат алу тіліне айналып келеді.

2. Тұтынушы тауар атауларын қазақ тілінде зерттеу

Жаңа сөздер әр түрлі пайда болады: кейбіреулері тілдегі сөздердің үлгісі бойынша жасалады (автодүкен, кинопанорама және т.б.), басқалары толық алынады. Сонымен қоса, мағынаны өзгерту орын алады, сондықтан жаңа сөз ескіні ауыспалы қолданудың нәтижесі болып табылады, бұл тілді байыта отырып, оның көп мағыналылығын арттырады. Кейбір сөз топтары заттарды, ұғымдарды, құбылыстарды белгілеуден оларды бағалауға көшті.

Бәрімізге танымал «Snickers» шоколад батоны жақсы таныс, бірақ

батонның неге осылай аталғанын кім біледі? «Сникерс» фабрика иесі Франклин Марстың сүйікті жылқысының атына аталған екен, ал бұл сөз «күлу/күлкі» деп аударылады. 19 жасында Франклин тәтті-дәмділер сатушы болды, ал 30 жасында өз өндірісін бастады. Қазіргі уақытта бұл батонның күніне шамамен 15 миллион данасы шығарылады.

Танымал «Sprite» газдалған сусыны (аударма: «эльф/фея») әлемде белгілі газдалған сусындар арасында 4-орынды иеленеді. Сусын атау идеясы Coca-Cola жарнамалық науқандарында Малыш Спрайт есімді күміс шашты эльф өте танымал болған кезде пайда болды. Қоғам бұл кейіпкерді қатты жақсы көргендіктен, компания лайм мен лимон дәмі бар сусын жасауды шешкенде, оған «Sprite» атты ғажайып эльфтің атын сыйлады.

Сондай-ақ, біз косметикалық өнімдерде де қызықты атауларды таба аламыз! Мысалы, «Dove» сабыны, бұл ағылшынша «көгершін» дегенді білдіреді. Марканың символы - ұшатын көгершін (әлем көгершіні). Бұл марканың бастапқыда соғыс алаңында зардап шеккен сарбаздарға арналған өнімдерді шығаруымен байланысты.

Тағы бір белгілі өнім - «Head and shoulders» шампуні. Бұл шампунь нарықта басынан иығына төгілетін кепкемен күресу құралы ретінде орналасқан. Сөзбе-сөз мағынасынан басқа («бас пен иық») мұнда «head and shoulders above something» - «бір бастан жоғары/едәуір жақсы» деген фразеологизмге анық қарайды. Яғни өндіруші өз өнімінің бәсекелестер өнімінен «бір бас жоғары» екенін білдіреді.

Осы аттардың пайда болуы туралы әңгімелер мені ағылшын тіліндегі тауарлардың басқа да атауларын зерттеуге итермеледі. [Толковый словарь иностранных слов Л.П. Крысина — Мегаэнциклопедия Кирилла и Мефодия — книга (megabook.ru)]

3. Тауар атауларының жіктелуі. (Практикалық бөлім)

Зерттеуімді жүргізу үшін дүкенге бардым, онда мен тамақ өнімдері мен тұрмыстық заттардың ағылшын тіліндегі атауларын жаздым. Содан кейін сөздіктерді пайдаланып, осы атауларды қазақ тіліне аудардым, мәліметтерді кестеге енгіздім. Зерттеу барысында кей өнім атаулары өздерінің аттарын олар тудыратын қауымдастықтардың көмегімен алынғанын көрсетті:

Мысалы, chocopie - шоколад бәліші, торт, skittles - кегли , notebook- жазу кітапшасы, Greenfield-жасыл даласы (шай), nestle-ұя, (біздің ойымызша, бұл жылулықпен және қамқорлықпен байланысты), chocoboy-шоколадты бала, burn- күйік, от, жалын,toffifee - ирис, tide- құйынды су;

Келесі сөздер тобы - тауардың құрамындағы өнімнен шыққан атаулар: nuts - жаңғақ, popcorn - ауа жүгері, milky way - емдік жол, Herbal essences - шөптік қайнатпа, twix- қосарланған печенье

Нәтижесі: vanish - жоғалу (дақтар), safeguard-қауіпсіздік (бактериялардан), head and shoulders - бас және иық (kepek жоқ), finish-end (ыдыс жууды тез шешеді...), wash and go - жуып, жүре бер.

Сатып алушылардың назарын аудару үшін жарқын атаулар: milky way - жеңіл жол, Alpen Gold- Альп алтыны, Bounty- кең сыйлық, red bull-қызыл бұқа, Gorilla – Горилла маймылы, Sprite-фея, эльф, Fitness –фитнес, eclipse-тұтылу, Glade –егістік, дала , orbit-орбита, axe- балта. [Ғылыми жоба Тақырыбы: «Оқушылар арасында пайдаланатын ағылшын тілінен енген кірме сөздері» (ust.kz)]

Содан кейін мен сыныптастарымның арасында сауалнама жүргізіп, олардың азық-түлік атауларының аудармасын, сондай-ақ дүкендердің сөрелерінде жиі көретін косметикалық құралдарды білетіндіктерін білуді ұйғардым. Сауалнама үшін мен «Sprite», «Toffifee» және «MacCoffee» сияқты өнімдердің атауларын пайдаландым.

Қорытындысында, сыныптастарымның бұл тауарларды жиі тұтынатындары, дей тұрғанмен мағынасын, аудармасын білмейтіндіктері анықталды. Алайда, сауалнамадан соң, сыныптастарым алдағы уақытта осы тәсіл арқылы сөздік қорды молайтуға болатынын түсініп, қуанып кетті. Дәл осындай сұрақты мен дүкеншілер мен дүкендегі тұтынушылардан сұрадым. Реакциялары таңқаларлық болды. Бұдан былай ескеріп, аударып жаттап жүреміз деп айтты. Және ой салғаным үшін маған да алғыстарын айтты.

Қорытынды бөлімі

Ғылыми зерттеу жұмысымды зерделей келе, көптеген тауар атауларымен таныстым. Ағылшын тілінен аудару кезінде тұтынушылар пайдаланып жүрген тауарлардың бір бөлігі атына заты сай емес екеніне көзім жетті. Іздеген тақырыбым барысында сөрелерде көз тартып тұратын тауарлар құтылары мен қаптамалардында жазылған атауларының жарнамасы ғана «жер жарып тұр». Ал, шындығында жазылған зат таңбаларында атауын толық ашатыны санаулы ғана.

Ұсынылған өнімнің тікелей мәнін зат атауы барлығы дерлік көрсетпейтін болса, тұтынушы тауарды зерттеу керек. Мәселен, сатып алушылар тауар сыртындағы атауына ойланбай, мән бермей пайдаланып жүргенін олармен сұхбат барысында байқадым. Сондықтан да, менің ұсынысым, ағылшын тіліндегі зат таңбасы бар тауарды міндетті түрде орыс, қазақ тілдеріне аударып, қорабындағы затпен сәйкестігін тексеріңіздер! Және тексере отырып, сөздік қорларыңызды молайту мүмкіндігі де болады.

Осы орайда, тіл үйренудің ең оңай жолы ретінде осы тақырыпты ұсынамын.

ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР:

1. Крысин Л.П. Шетел тілінің сөздері.- М., 2008.

2. Мельникова А. И. «Шет тілінің кірме сөздерін зерттеу»–М., 1999

3. Ағылшын – қазақ тілдеріндегі кейбір ұқсастықтар туралы // Қазақстан мектебі – 2001, N 3

4. www.multitran.ru (электронный словарь)

5. www.yandex.ru

6. http://images.yandex.ru

Қ осымша

Сурет - 1