Ашық сабақ, ҚМЖ, көрнекілік, презентация жариялап
2 млн. ₸ табыс табыңыз!
0 / 1
Материалға шағымдану
Назар аударыңыз. Бұл материалды сайт қолданушысы жариялаған. Егер материал сіздің авторлық құқығыңызды бұзса, осында жазыңыз. Біз ең жылдам уақытта материалды сайттан өшіреміз
Шағым жылдам қаралу үшін барынша толық ақпарат жіберіңіз
Сіздің сұранысыңыз сәтті жіберілді!
Жақын арада сайт әкімшілігі сізбен хабарласады
1 бонус = 1 теңге
Бонусты сайттағы қызметтерге жұмсай аласыз. Мысалы келесі материалды жеңілдікпен алуға болады
Бонусты жинап картаңызға (kaspi Gold, Halyk bank) шығарып аласыз
Бонусты жинап картаңызға (kaspi Gold, Halyk bank) шығарып аласыз
Түсінікті
2024-2025 оқу жылына арналған
қысқа мерзімді сабақ жоспарларын
Жүктеп алғыңыз келеді ме?
Ғылыми жұмыс "Ағылшын тіліндегі фразеологизмдердің қазақ тіліне аударылуы"
Материал туралы қысқаша түсінік
Мұғалімдерге әдістемелік көмек
Авторы:
Автор материалды ақылы түрде жариялады.
Сатылымнан түскен қаражат авторға автоматты түрде аударылады.
Толығырақ
05 Қазан 2018
1143
5 рет жүктелген
Тегін турнир Мұғалімдер мен Тәрбиешілерге
Дипломдар мен сертификаттарды алып үлгеріңіз!
Дипломдар мен сертификаттарды алып үлгеріңіз!
Бұл бетте материалдың қысқаша нұсқасы ұсынылған. Материалдың толық нұсқасын жүктеп алып, көруге болады
Материалдың толық нұсқасын
жүктеп алып көруге болады
ФРАЗЕОЛОГИЗМДЕРДІҢ АҒЫЛШЫН ТІЛІНЕН ҚАЗАҚ ТІЛІНЕ АУДАРЫЛУЫ
Зерттеу жұмысың өзектілігі: Зерттеліп отырған мәселе өзекті мәселелердің бірі деп есептейміз. Себебі қазіргі таңда төл тілімізде ағылшын тілінің типотологиялық ерекшеліктерін анықтап, қазақ тілінің бай фразеологиялық қорымен аудару мәселесіндегі ғылыми ізденістер әзірше жоқтың қасы. Бұл ағылшын және қазақ тіліне қатысты көптеген мәселелердің, ортақ заңдылықтары мен құбылыстарын тілдік ерекшеліктердің әлі де болса айқындалмаған тұстарының молдығын көрсетеді. Демек, тіл мамандарына сан алуан ғылыми зерттеулерді жүргізу, өзекті және даулы мәселелерді шешу тәрізді күрделі, ауқымды міндеттер жүктеледі деген сөз. Халықаралық және тіл аралық қатынастар дамыған осы кезеңде шетел тілін ана тілімізбен салыстыра зерттеудің тіл білімінің әрбір саласы, оның ішінде фразеология, этнолингвистика, лингвомәдениеттану, елтану ғылымдары үшін маңызы зор. Сонымен қатар, ағылшын – қазақ тіліне қатысты көлемді сөздіктердің аздығы, тіл мамандары тарапынан қойылатын талаптарға сай, жүйелі түрде жасалған фразеологиялық сөздіктің осы кезеңге дейін жасалмауы зерттеу тақырыбының өзектілігін көрсетер бірден – бір фактор. Зерттеу жұмысының мақсаты. Ағылшын тіліндегі фразеологизмдерді қазақ тіліне аудару. Зерттеу әдісі. Зерттеу әдістері мен тәсілдерін белгілеу, жұмысына алдына қойған мақсаты мен міндеттеріне байланысты айқындалады. Фразеология – phrasis – орам, сөйлемше, logia – ұғым, ілім деген грек сөздерінен жасалған термин. Бұл атау негізінен екі түрлі мағынада қолданылады, яғни біріншіден, тілдегі тиянақты сөз тіркестерін қазіргі және тарихи даму тұрғысынан зерттейтін тіл білімінің бір саласы дегенді, екіншіден, белгілі бір тілдегі фразеологизмдердің тұтас жиынтығы дегендерді білдіреді. Сондықтан да болар фразеологизмдер көкейге қонымды, ықшам, ұтқыр да ұтымды сөз өнерінің тілдік және поэтикалық бұлақтары санатына жатады. Айшықты сөз өрнектерінің басым көпшілігі халықтың тұрмыс – тіршілігіне, салт – дәстүріне, әдет – ғұрпына, діни наным сеніміне байланысты туындаған. Олардың құрылымын, тілде қалыптасу кезендерін, тұрақтылау негіздерін зерттеу, сайып келгенде, оқырман қауымды оның тілдік табиғатынан хабардар етіп қоймай, этнос өмірімен астасып жатқан мызғымас тұтастығымен, этнолингвистикалық, эксталингвистикалық факторлармен қызықтырады. Ал әріптес тілдегі фразеологизмдерді салыстыра зерттеу – өзіндік тұңғиық сыры бар, қиындыға да, қызығы да мол күрделі жұмыс. Жалпы тіл білімінде фразеологизмдердің зерттелу тарихының тым әріден бастау алатындығын байқаймыз. Француз фразеологизімінің теориясын құрған Ш.Балли. Қазақ тіл білімінде фразеология мәселелері 40- жылдардан зерттеушілер назарына ілігіп, тілдік тұрғыдан зерттеу нысанына айналды. Белгілі ғалым С.Аманжолов фразеологизмдерді зерттеуді қолға алу керектігін алғашқылардың бірі болып атап көрсетіп, бағыт бағдар береді және фразеологиялық тіркестердің сөйлем мүшелеріне қатыстылығы сөз етеді. Зерттеудің бағыты санаулы. Оны шамамен былай топтастыруға болады:
«Аударма» ұғымы, термин ретінде екі мәселенің басын ұштастырады: «1) процесс, совершающийся в форме психического акта и состоящий в том, что текст или устное всказывание, вознигшее на одном – исходном языке пересоздается на другом – перводящем языке; 2) результат этого процесса...». Бұл – осы мәселені түбегейлі зерттеумен айналысатын ғалымдардың қай – қайсысы да атап өтетін дәстүрлі қағида; Қазақ тіліндегі «аударма» сөзі де осындай анықтаманы иеленеді; Аударма бір тілден екінші тілге аударылған еңбек туынды; Іс – әрекеттің нәтижесі және аударма – бір тілден екінші тілге аудару ісі; Жүргізілген процесс. Аударма – бір біріне функционалды түрде балама бола алатын (функционалды теңбе – тең), коммуникативтік теңбе - тең қызмет атқара алатын мәтін, туынды жасау деген сөз. Ал аударма тану ғылымы – функционалды теңбе – тең мәтін жасауды екінші тілдің (аударылатын тілдің) құрамындағы сөздің мазмұнының қолданылу, өзгеру заңдылықтарын жүйелі түрде қарастырады. Аударма тәжірибесінде фразеологизмдердің мағынасын дәлме – дәл жеткізуде сан алуан қиындықтарға кездеседі. Өйткені әр тілдегі фразеологизмдердің мағыналық және стилистикалық қызметі санқилы. Олардың құрамындағы, компоненттердің байланысу тәсілдері әр тілде әр басқа. Сондықтан да оларды бір тілден екінші бір тілге аударғанда олардың ұлттық ерекшеліктеріне көңіл бөлуіміз керек. Ағылшын тіліндегі етістік фразеологизмдерді қазақ тіліне аударғанда толық эквивалент, калькалау түсіндірме аударма арқылы аудару тәсілдерін қолдануға болады.
Зерттеу жұмысың өзектілігі: Зерттеліп отырған мәселе өзекті мәселелердің бірі деп есептейміз. Себебі қазіргі таңда төл тілімізде ағылшын тілінің типотологиялық ерекшеліктерін анықтап, қазақ тілінің бай фразеологиялық қорымен аудару мәселесіндегі ғылыми ізденістер әзірше жоқтың қасы. Бұл ағылшын және қазақ тіліне қатысты көптеген мәселелердің, ортақ заңдылықтары мен құбылыстарын тілдік ерекшеліктердің әлі де болса айқындалмаған тұстарының молдығын көрсетеді. Демек, тіл мамандарына сан алуан ғылыми зерттеулерді жүргізу, өзекті және даулы мәселелерді шешу тәрізді күрделі, ауқымды міндеттер жүктеледі деген сөз. Халықаралық және тіл аралық қатынастар дамыған осы кезеңде шетел тілін ана тілімізбен салыстыра зерттеудің тіл білімінің әрбір саласы, оның ішінде фразеология, этнолингвистика, лингвомәдениеттану, елтану ғылымдары үшін маңызы зор. Сонымен қатар, ағылшын – қазақ тіліне қатысты көлемді сөздіктердің аздығы, тіл мамандары тарапынан қойылатын талаптарға сай, жүйелі түрде жасалған фразеологиялық сөздіктің осы кезеңге дейін жасалмауы зерттеу тақырыбының өзектілігін көрсетер бірден – бір фактор. Зерттеу жұмысының мақсаты. Ағылшын тіліндегі фразеологизмдерді қазақ тіліне аудару. Зерттеу әдісі. Зерттеу әдістері мен тәсілдерін белгілеу, жұмысына алдына қойған мақсаты мен міндеттеріне байланысты айқындалады. Фразеология – phrasis – орам, сөйлемше, logia – ұғым, ілім деген грек сөздерінен жасалған термин. Бұл атау негізінен екі түрлі мағынада қолданылады, яғни біріншіден, тілдегі тиянақты сөз тіркестерін қазіргі және тарихи даму тұрғысынан зерттейтін тіл білімінің бір саласы дегенді, екіншіден, белгілі бір тілдегі фразеологизмдердің тұтас жиынтығы дегендерді білдіреді. Сондықтан да болар фразеологизмдер көкейге қонымды, ықшам, ұтқыр да ұтымды сөз өнерінің тілдік және поэтикалық бұлақтары санатына жатады. Айшықты сөз өрнектерінің басым көпшілігі халықтың тұрмыс – тіршілігіне, салт – дәстүріне, әдет – ғұрпына, діни наным сеніміне байланысты туындаған. Олардың құрылымын, тілде қалыптасу кезендерін, тұрақтылау негіздерін зерттеу, сайып келгенде, оқырман қауымды оның тілдік табиғатынан хабардар етіп қоймай, этнос өмірімен астасып жатқан мызғымас тұтастығымен, этнолингвистикалық, эксталингвистикалық факторлармен қызықтырады. Ал әріптес тілдегі фразеологизмдерді салыстыра зерттеу – өзіндік тұңғиық сыры бар, қиындыға да, қызығы да мол күрделі жұмыс. Жалпы тіл білімінде фразеологизмдердің зерттелу тарихының тым әріден бастау алатындығын байқаймыз. Француз фразеологизімінің теориясын құрған Ш.Балли. Қазақ тіл білімінде фразеология мәселелері 40- жылдардан зерттеушілер назарына ілігіп, тілдік тұрғыдан зерттеу нысанына айналды. Белгілі ғалым С.Аманжолов фразеологизмдерді зерттеуді қолға алу керектігін алғашқылардың бірі болып атап көрсетіп, бағыт бағдар береді және фразеологиялық тіркестердің сөйлем мүшелеріне қатыстылығы сөз етеді. Зерттеудің бағыты санаулы. Оны шамамен былай топтастыруға болады:
- Фразеологизмдердің теориялық – практикалық мәселелерді;
- Фразеологизмдердің салыстырма – типтологиялық мәселелерді;
- Фразеологизмдердің жергілікті тіл ерекшеліктеріне қатысты;
- Фразеологизмдердің стильдік қызметі;
- Фразеологизмдердің семантикалық тұрғыдан топтастыру;
- мағына тұтастығы;
- тіркес тұтастығы;
- қолдану тиянақтылығы;
«Аударма» ұғымы, термин ретінде екі мәселенің басын ұштастырады: «1) процесс, совершающийся в форме психического акта и состоящий в том, что текст или устное всказывание, вознигшее на одном – исходном языке пересоздается на другом – перводящем языке; 2) результат этого процесса...». Бұл – осы мәселені түбегейлі зерттеумен айналысатын ғалымдардың қай – қайсысы да атап өтетін дәстүрлі қағида; Қазақ тіліндегі «аударма» сөзі де осындай анықтаманы иеленеді; Аударма бір тілден екінші тілге аударылған еңбек туынды; Іс – әрекеттің нәтижесі және аударма – бір тілден екінші тілге аудару ісі; Жүргізілген процесс. Аударма – бір біріне функционалды түрде балама бола алатын (функционалды теңбе – тең), коммуникативтік теңбе - тең қызмет атқара алатын мәтін, туынды жасау деген сөз. Ал аударма тану ғылымы – функционалды теңбе – тең мәтін жасауды екінші тілдің (аударылатын тілдің) құрамындағы сөздің мазмұнының қолданылу, өзгеру заңдылықтарын жүйелі түрде қарастырады. Аударма тәжірибесінде фразеологизмдердің мағынасын дәлме – дәл жеткізуде сан алуан қиындықтарға кездеседі. Өйткені әр тілдегі фразеологизмдердің мағыналық және стилистикалық қызметі санқилы. Олардың құрамындағы, компоненттердің байланысу тәсілдері әр тілде әр басқа. Сондықтан да оларды бір тілден екінші бір тілге аударғанда олардың ұлттық ерекшеліктеріне көңіл бөлуіміз керек. Ағылшын тіліндегі етістік фразеологизмдерді қазақ тіліне аударғанда толық эквивалент, калькалау түсіндірме аударма арқылы аудару тәсілдерін қолдануға болады.
- Толық эквивалент – екі тілде толық бейнелі сәйкестік болған жағдайда, яғни толық сәйкес келуі.
- Образды эквивалент – дәл сол мағынаны басқаша бейнелеуіш құралдармен беру тәсілі, яғни мағыналас тәсілдер. Мысалы;
- Калька тәсілі – ғылыми – техникалық терминдердің жасалуындағы ұтымды амалдардың бірі «Ана тілі мүмкіншілігін пайдаланудың тағы бір жолы «термин жасау үшін-А.А.», - деп көрсетеді Ә.Қайдаров, - калька тәсілі, яғни орыс не шет тілдерден енген жеке, не күрделі терминдерді тұлғалық, мағыналық құрамдық ерекшеліктерін сақтай отыра, өз тілімізге сөзбе – сөз аудару». (57,17)
- Түсіндірме аударма тәсілі;
- Ала жібін аттамау – be honest (honest- minded) and be decent;
- Алдына жан салмау – go ahead of all, be ahead of all, go in advance of all;
- Ашпа – жалап күйде өмір сүру – live in want, live from hand to mouth;
- Аузынан ақ ит кіріп, қара ит шығу – use foul (bad) language
- Етістік формалы фразеологизмдердің ағылшынша аударма практикасы.
Материал ұнаса әріптестеріңізбен бөлісіңіз
Ашық сабақ, ҚМЖ, көрнекілік, презентация
жариялап табыс табыңыз!
Материалдарыңызды сатып, ақша табыңыз.
(kaspi Gold, Halyk bank)