Ашық сабақ, ҚМЖ, көрнекілік, презентация жариялап
2 млн. ₸ табыс табыңыз!
0 / 1
Материалға шағымдану
Назар аударыңыз. Бұл материалды сайт қолданушысы жариялаған. Егер материал сіздің авторлық құқығыңызды бұзса, осында жазыңыз. Біз ең жылдам уақытта материалды сайттан өшіреміз
Шағым жылдам қаралу үшін барынша толық ақпарат жіберіңіз
Сіздің сұранысыңыз сәтті жіберілді!
Жақын арада сайт әкімшілігі сізбен хабарласады
1 бонус = 1 теңге
Бонусты сайттағы қызметтерге жұмсай аласыз. Мысалы келесі материалды жеңілдікпен алуға болады
Бонусты жинап картаңызға (kaspi Gold, Halyk bank) шығарып аласыз
Бонусты жинап картаңызға (kaspi Gold, Halyk bank) шығарып аласыз
Түсінікті
2024-2025 оқу жылына арналған
қысқа мерзімді сабақ жоспарларын
Жүктеп алғыңыз келеді ме?
ҚР Білім және Ғылым министірлігінің стандартымен жасалған
Халел Досмұхамедұлының дәрігерлік феномені
Материал туралы қысқаша түсінік
Халел Досмұхамедұлының дәрігерлік зерттеру жұмыстары, өмірі туралы деректер
Авторы:
Автор материалды ақылы түрде жариялады.
Сатылымнан түскен қаражат авторға автоматты түрде аударылады.
Толығырақ
13 Қаңтар 2019
483
0 рет жүктелгенТегін турнир Мұғалімдер мен Тәрбиешілерге
Дипломдар мен сертификаттарды алып үлгеріңіз!
Дипломдар мен сертификаттарды алып үлгеріңіз!
Бұл бетте материалдың қысқаша нұсқасы ұсынылған. Материалдың толық нұсқасын жүктеп алып, көруге болады
Материалдың толық нұсқасын
жүктеп алып көруге болады
Алагузова Гульмира УтегеновнаАтырау медициналық колледжінің әлеуметтік экономикалық пәндер оқытушысы
«Халел Досмұхамедұлының дәрігерлік феномені» тақырыбындағы баяндама
Қазақтың біртуар дәрігері, ғалым және қоғам қайраткері Халел Досмұхамедов 1883 жылы 24 сәуірде Атырау облысының қазіргі Қызылқоға ауданында дүниеге келген. Ауылдан шыққан қарапайым бала барлығына өз күшімен қол жеткізді. 1903 жылы Санкт-Петербург императорлық әскери - медицина академиясына латын тілінен қосымша емтихан тапсырып түскен. Студенттік өмірі империяның саяси толқуларға толы кезеңімен тұстас келіп, оның саяси білімін жетілдіріп, қалыптасуына әсер етті. Ол осы жылдары ел ішінде үгіт-насихат жүргізіп, жергілікті «Фикр» (Пікір), «Уральский листок» газеттеріне мақалалар жазып,саяси толқулардың мән-жайын халыққа түсіндіріп отырды.1905 жылы Орал қаласында бес облыстың делегаттары жиналған съезде кадеттер партиясының жергілікті бөлімшесі құрылған.Қазақ конституциялық-демократиялық партиясының 9 адамнан тұратын Орталық комитетіне Б.Қаратаев, М.Бақыткереевтермен бірге сайланды. 1909 жылы академияны үздік дәрежелі дәрігер атағымен,Алтын медальмен бітіріп,офицер ретінде кесімді мерзімдегі әскери міндетін өтеуге жіберілді.Алдымен Пермь губерниясында,кейін 2-Түркістан, 2-Орал қазақ-орыс атқыштар батальонында әскери кіші дәрігерлік қызмет атқарды.1912,1913 және 1915 жылдары оба індетіне қарсы күрес ісіне қатысты.Бұл еңбектері үшін Императорлық қола медальмен марапатталды. 1913-1918 жылдары «Қазақ» газетінде «Тамыр дәрі хақында», «Сары кезік – сүзек», «жұқпалы ауру хақында» сынды кәсіби, әлеуметтік – саяси тақырыптарында мақалалар жариялап, өзіндік ой-пікірін білдіріп тұрды. «Как бороться с чумой среди киргизского народа» (1916) деген кітабы өз кезеңінде оба індетіне қарсы күрестің әдіс-тәсілдерін түгел қамтыған еңбек болды. Ресейдегі Ақпан төңкерісінен кейін қазақ даласында облыстық, жалпы қазақ съездерін ұйымдастырып, өткізуге атсалысты. Сәуір айында 800 ден аса делегаттың қатысуымен өткен Орал облыстық қазақ съезінде Ж.Досмұхамедовпен бірге «Орал облысының даладық бөлігін басқарудың уақытша ережелері» атты жергілікті және облыстық деңгейдегі басқару жүйесін толық қамтыған заң жобасын ұсынып, оған делегаттар бір ауыздан дауыс берді. Мәскеуде өткен Бүкілресейлік мұсылмандар съезіне қатысып, І жалпы қазақ съезінен Бүкілресейлік құрылтай жиналысына депутаттыққа кандидат ретінде ұсынылды. 1917 жылы ІІ жалпы қазақ съезінде жарияланған Алашорда үкіметі – Ұлт кеңесі құрамына сайланды. Алаш қайраткерлеріменен бірге бірінші кезекте халықты бүліншіліктен қорғайтын ұлттық әскер, халық милициясын жасақтауға, Алаш қорын құруға, елден алым-салық қаражат жинау ісіне күш салды. Уақытша үкіметтен билікті күшпен тартып алған большевиктердің үстемдігі нығайған тұста, Кеңес үкіметінің басшысы В.И.Ленинмен, Ұлт істері жөніндегі халық комиссары И.В.Сталинмен бетпе бет келіс сөздер жүргізеді. Большевиктер Кеңес өкіметін толық мойындап, сөзсіз бағынуды талап етсе, олар Алаш ордаға ішінара билік беру (заң шығару, атқарушы билік, сот жүргізу, өз әскері болу) қазақтар шоғырланған жерлерді түгел қазақтарға қайтару, әр жерде кеңес органдары тұтқындаған алаш қайраткерлерін түрмеден босату, оларды қудалауды тоқтату, қаржылай көмек беру сияқты маңызды мәселелерді өткір қоя білді. 1918 жылы Жымпиты қаласында өткен Орал өңірі қазақтарының 4 съезінде Қазақстанның бүкіл Батыс өңіріне ықпал етерлік ұлттық территориялық құрылым – «Ойыл уәлаяты уақытша үкіметін» жариялауға қатысты. Сол жылы қыркүйек айының ортасында Кеңес өкіметіне қарсы күштердің Уфа деректориясын жариялау мәжілісіне жиналған Алашорда қайраткерлері бұл құрылымды қолдап, оған «Алашорданың батыс бөлімшесі» деген ат берді. Осы кезеңде Халел Алашорданың атты әскерін ұйымдастырып, Самарадағы Комуч үкіметінен қару-жарақ алуға, Ұлттық банк ашуға, баспахана, «Еркін қазақ» газетін шығаруға көп еңбек сіңірді. Алашорда таратылғаннан кейін басқа қазақ зиялылары секілді Халел де жаңа өкіметтің жұмысына тартылады. 1920 жылы 21 тамызда Түркістан республикасы халық ағарту комиссариаты жанынан Түркістан халықтарының оқу-ағарту, мәдени һәм ғылыми мұқтаждарын өтеу үшін арнайы ұйымдастырылған. Білім комиссиясының мүшелігіне, кейін төрағалығына сайланды. Ташкенттегі халық ағарту институтында оқытушысы болды. Орта Азия (Түркістан) университеті медицина факультетінің хиругиялық емханасында ординатор, Түркістан денсаулық сақтау халық комиссариаты алқасының мүшесі және емдеу – санитарлық бөлімінің меңгерушісі болды. Орта Азия мемлекеттік баспа коллекциясының, кейін қазақ мемлекеттік баспасы Шығыс бөлімінің меңгерушісі, Қазақ мемлекеттік баспа басқармасы меңгерушісінің орынбасары қызметтерін атқара жүріп, отандық ғылымның дамуына да мол үлес қосты. Халел Досмұхамедов бір өзі бірнеше қызметтер атқара жүріп, ұлттық мектептердің ғылыми терминалогия жасау ісіне ат салысады. Жер жерлерде қаулап ашыла бастаған жүйесін құруға қазақ тіліндегі ғылыми терминалогия жасау ісіне ат салысады. Жер жерлерде қаулап ашыла бастаған ұлттық мектептерге ана тілінде оқулық жазу қажет болады. Осындай қажеттілік Халелді атқарып жүрген толып жатқан қоғамдық қызметтерін ана тіліндегі оқулықтар жазумен және оны шығару жұмыстарымен ұштастыра жүргізуге мәжбүр етті. Ол «Табиғаттану», «Жануарлар», «Адамның тән тірлігі» (Қазақша, орысша жаратылыстану сөздігі), «Оқушылардың денсаулығын сақтау», «Дене бітімі және оның жұмысы туралы әңгімелер», «Сүйектілер туралы» т.б. оқулықтар мен ғылыми еңбектер жазды. Ол қазақ халқының тілі мен әдебиетіне, тарихына қатысты материалдар жинақтап, тілдің дыбыс жүйесінің өзекті мәселесі – сингармонизм заңын зерттеді. «Қазақ-қырғыз тілдеріндегі сингармонизм заңы», «Шернияз шешен», «Алаш не сөз», «Бұқарадағы Көгілташ медресесін салу туралы әпсана», «Тіллә-Қары мен Ширдор медреселерін салғызған Жалаңтөс батыр шежіресі», «Диуани лұғат аттүрк», «Кенесарының соңғы күндері», «Қазақ әдебиетінің тарихы» сияқты, т.б. ғылыми-теориялық еңбектер жазып қалдырды. «Мұрат ақын сөзі», «Исатай-Махамбет», «Аламан» жинақтарын шығарды. Сондай-ақ оның қаламы жүйрік журналист болғанын қазақ тілінде шығып тұрған «Шолпан», «Ақ жол», «Еңбекші қазақ», «Сәуле» сияқты газет журнал беттерінде жарияланған мақалаларынан айқын көруге болады. Ол сонымен бірге қазақ қырғыз білім комиссиясы жанынан «Сана» журналын шығарып, өзі соның редакторы болған.Отызыншы жылдарда саяси қуғынға ұшыраған Халел Досмұхамедұлы жеті жылдан астам Ресейдің Воронеж қаласында айдауда болды. 1938 жылы «халық жауы» деп жалған айыппен тұтқындалған ол 1939 жылы 23 сәуірде Ішкі Істер Халық Комиссариатының (НКВД) Әскери трибуналының үкімімен атылды. Халел Досмұхамедұлы 1958 жылы ақталғанына қарамастан, оның есімі күні кешеге дейін әдейі аталмай келді. Тек кеңестік империя құлап, Қазақстан мемлекет ретінде тәуелсіздікке қол жеткізгеннен кейін ғана оның ардақты есімін есте қалдыру мен бай ғылыми мұрасын зерттеп, халыққа қайтару ісі қолға алынды. 1993 жылғы 30 шілдеде ҚР Министрлер кабинетінің № 661 «Халел Досмұхамедовті мәңгі есте сақтау туралы» қаулысы шығарылды.Мемориал тақтайлары орнатылды, Атырау мен Алматы қалаларының көшелері мен мектептеріне оның есімі берілді, таңдаулы еңбектерінің екітомдық жинағы шығарылды. Халел Досмұхамедов есімі Атырау мемлекеттік педагогикалық университетіне берілді. 2009 жылы С.Ж.Асфендияров атындағы ҚазҰМУ-да Қоғамдық денсаулық сақтау мектебі ашылды. Біртуар қазақ ғалымы, дәрігер, фольклорист, журналист, педагог, қоғам қайраткері, профессор, Ресей ҒА өлкетану бюросының корреспондент мүшесі қызметін атқарған ол ұлттық ғылым академиясының негізін қалаушылардың бірі болды. Халқымыздың сегіз қырлы, бір сырлы осындай ардақты ұлының өмірі мен сан-салалы қызметіне арналған бұл конференцияның қатысушыларыға үлкен ғылыми-танымдық және тәрбиелік мәні бар деп білемін. Тыңдағандарыңызға рақмет.
Пайдаланған әдебиеттер:
Конференцияға қатынасушыны тіркеу үлгісі
Аты-жөні: (толығымен) Алагузова Гульмира УтегеновнаҒылыми дәрежесі, атағы, қызметі: Атырау медициналық колледжінің әлеуметтік экономикалық пәндер оқытушысы Жұмыс орны: Атырау медициналық колледжіЖұмыс орнының мекен-жайы: Атырау қаласы, Аванград ықшам ауданы, Құрманғазы көшесі, үй 7Телефон: (байланыс үшін) 87015925902Электронды пошта: (байланыс үшін) Gulya.a.u@mail.ruБаяндаманың тақырыбы: «Халел Досмұхамедұлының дәрігерлік феномені» Техникалық құралдарға қажеттілігі (проектор, видео, слайд және т.б.) –
«Халел Досмұхамедұлының дәрігерлік феномені» тақырыбындағы баяндама
Қазақтың біртуар дәрігері, ғалым және қоғам қайраткері Халел Досмұхамедов 1883 жылы 24 сәуірде Атырау облысының қазіргі Қызылқоға ауданында дүниеге келген. Ауылдан шыққан қарапайым бала барлығына өз күшімен қол жеткізді. 1903 жылы Санкт-Петербург императорлық әскери - медицина академиясына латын тілінен қосымша емтихан тапсырып түскен. Студенттік өмірі империяның саяси толқуларға толы кезеңімен тұстас келіп, оның саяси білімін жетілдіріп, қалыптасуына әсер етті. Ол осы жылдары ел ішінде үгіт-насихат жүргізіп, жергілікті «Фикр» (Пікір), «Уральский листок» газеттеріне мақалалар жазып,саяси толқулардың мән-жайын халыққа түсіндіріп отырды.1905 жылы Орал қаласында бес облыстың делегаттары жиналған съезде кадеттер партиясының жергілікті бөлімшесі құрылған.Қазақ конституциялық-демократиялық партиясының 9 адамнан тұратын Орталық комитетіне Б.Қаратаев, М.Бақыткереевтермен бірге сайланды. 1909 жылы академияны үздік дәрежелі дәрігер атағымен,Алтын медальмен бітіріп,офицер ретінде кесімді мерзімдегі әскери міндетін өтеуге жіберілді.Алдымен Пермь губерниясында,кейін 2-Түркістан, 2-Орал қазақ-орыс атқыштар батальонында әскери кіші дәрігерлік қызмет атқарды.1912,1913 және 1915 жылдары оба індетіне қарсы күрес ісіне қатысты.Бұл еңбектері үшін Императорлық қола медальмен марапатталды. 1913-1918 жылдары «Қазақ» газетінде «Тамыр дәрі хақында», «Сары кезік – сүзек», «жұқпалы ауру хақында» сынды кәсіби, әлеуметтік – саяси тақырыптарында мақалалар жариялап, өзіндік ой-пікірін білдіріп тұрды. «Как бороться с чумой среди киргизского народа» (1916) деген кітабы өз кезеңінде оба індетіне қарсы күрестің әдіс-тәсілдерін түгел қамтыған еңбек болды. Ресейдегі Ақпан төңкерісінен кейін қазақ даласында облыстық, жалпы қазақ съездерін ұйымдастырып, өткізуге атсалысты. Сәуір айында 800 ден аса делегаттың қатысуымен өткен Орал облыстық қазақ съезінде Ж.Досмұхамедовпен бірге «Орал облысының даладық бөлігін басқарудың уақытша ережелері» атты жергілікті және облыстық деңгейдегі басқару жүйесін толық қамтыған заң жобасын ұсынып, оған делегаттар бір ауыздан дауыс берді. Мәскеуде өткен Бүкілресейлік мұсылмандар съезіне қатысып, І жалпы қазақ съезінен Бүкілресейлік құрылтай жиналысына депутаттыққа кандидат ретінде ұсынылды. 1917 жылы ІІ жалпы қазақ съезінде жарияланған Алашорда үкіметі – Ұлт кеңесі құрамына сайланды. Алаш қайраткерлеріменен бірге бірінші кезекте халықты бүліншіліктен қорғайтын ұлттық әскер, халық милициясын жасақтауға, Алаш қорын құруға, елден алым-салық қаражат жинау ісіне күш салды. Уақытша үкіметтен билікті күшпен тартып алған большевиктердің үстемдігі нығайған тұста, Кеңес үкіметінің басшысы В.И.Ленинмен, Ұлт істері жөніндегі халық комиссары И.В.Сталинмен бетпе бет келіс сөздер жүргізеді. Большевиктер Кеңес өкіметін толық мойындап, сөзсіз бағынуды талап етсе, олар Алаш ордаға ішінара билік беру (заң шығару, атқарушы билік, сот жүргізу, өз әскері болу) қазақтар шоғырланған жерлерді түгел қазақтарға қайтару, әр жерде кеңес органдары тұтқындаған алаш қайраткерлерін түрмеден босату, оларды қудалауды тоқтату, қаржылай көмек беру сияқты маңызды мәселелерді өткір қоя білді. 1918 жылы Жымпиты қаласында өткен Орал өңірі қазақтарының 4 съезінде Қазақстанның бүкіл Батыс өңіріне ықпал етерлік ұлттық территориялық құрылым – «Ойыл уәлаяты уақытша үкіметін» жариялауға қатысты. Сол жылы қыркүйек айының ортасында Кеңес өкіметіне қарсы күштердің Уфа деректориясын жариялау мәжілісіне жиналған Алашорда қайраткерлері бұл құрылымды қолдап, оған «Алашорданың батыс бөлімшесі» деген ат берді. Осы кезеңде Халел Алашорданың атты әскерін ұйымдастырып, Самарадағы Комуч үкіметінен қару-жарақ алуға, Ұлттық банк ашуға, баспахана, «Еркін қазақ» газетін шығаруға көп еңбек сіңірді. Алашорда таратылғаннан кейін басқа қазақ зиялылары секілді Халел де жаңа өкіметтің жұмысына тартылады. 1920 жылы 21 тамызда Түркістан республикасы халық ағарту комиссариаты жанынан Түркістан халықтарының оқу-ағарту, мәдени һәм ғылыми мұқтаждарын өтеу үшін арнайы ұйымдастырылған. Білім комиссиясының мүшелігіне, кейін төрағалығына сайланды. Ташкенттегі халық ағарту институтында оқытушысы болды. Орта Азия (Түркістан) университеті медицина факультетінің хиругиялық емханасында ординатор, Түркістан денсаулық сақтау халық комиссариаты алқасының мүшесі және емдеу – санитарлық бөлімінің меңгерушісі болды. Орта Азия мемлекеттік баспа коллекциясының, кейін қазақ мемлекеттік баспасы Шығыс бөлімінің меңгерушісі, Қазақ мемлекеттік баспа басқармасы меңгерушісінің орынбасары қызметтерін атқара жүріп, отандық ғылымның дамуына да мол үлес қосты. Халел Досмұхамедов бір өзі бірнеше қызметтер атқара жүріп, ұлттық мектептердің ғылыми терминалогия жасау ісіне ат салысады. Жер жерлерде қаулап ашыла бастаған жүйесін құруға қазақ тіліндегі ғылыми терминалогия жасау ісіне ат салысады. Жер жерлерде қаулап ашыла бастаған ұлттық мектептерге ана тілінде оқулық жазу қажет болады. Осындай қажеттілік Халелді атқарып жүрген толып жатқан қоғамдық қызметтерін ана тіліндегі оқулықтар жазумен және оны шығару жұмыстарымен ұштастыра жүргізуге мәжбүр етті. Ол «Табиғаттану», «Жануарлар», «Адамның тән тірлігі» (Қазақша, орысша жаратылыстану сөздігі), «Оқушылардың денсаулығын сақтау», «Дене бітімі және оның жұмысы туралы әңгімелер», «Сүйектілер туралы» т.б. оқулықтар мен ғылыми еңбектер жазды. Ол қазақ халқының тілі мен әдебиетіне, тарихына қатысты материалдар жинақтап, тілдің дыбыс жүйесінің өзекті мәселесі – сингармонизм заңын зерттеді. «Қазақ-қырғыз тілдеріндегі сингармонизм заңы», «Шернияз шешен», «Алаш не сөз», «Бұқарадағы Көгілташ медресесін салу туралы әпсана», «Тіллә-Қары мен Ширдор медреселерін салғызған Жалаңтөс батыр шежіресі», «Диуани лұғат аттүрк», «Кенесарының соңғы күндері», «Қазақ әдебиетінің тарихы» сияқты, т.б. ғылыми-теориялық еңбектер жазып қалдырды. «Мұрат ақын сөзі», «Исатай-Махамбет», «Аламан» жинақтарын шығарды. Сондай-ақ оның қаламы жүйрік журналист болғанын қазақ тілінде шығып тұрған «Шолпан», «Ақ жол», «Еңбекші қазақ», «Сәуле» сияқты газет журнал беттерінде жарияланған мақалаларынан айқын көруге болады. Ол сонымен бірге қазақ қырғыз білім комиссиясы жанынан «Сана» журналын шығарып, өзі соның редакторы болған.Отызыншы жылдарда саяси қуғынға ұшыраған Халел Досмұхамедұлы жеті жылдан астам Ресейдің Воронеж қаласында айдауда болды. 1938 жылы «халық жауы» деп жалған айыппен тұтқындалған ол 1939 жылы 23 сәуірде Ішкі Істер Халық Комиссариатының (НКВД) Әскери трибуналының үкімімен атылды. Халел Досмұхамедұлы 1958 жылы ақталғанына қарамастан, оның есімі күні кешеге дейін әдейі аталмай келді. Тек кеңестік империя құлап, Қазақстан мемлекет ретінде тәуелсіздікке қол жеткізгеннен кейін ғана оның ардақты есімін есте қалдыру мен бай ғылыми мұрасын зерттеп, халыққа қайтару ісі қолға алынды. 1993 жылғы 30 шілдеде ҚР Министрлер кабинетінің № 661 «Халел Досмұхамедовті мәңгі есте сақтау туралы» қаулысы шығарылды.Мемориал тақтайлары орнатылды, Атырау мен Алматы қалаларының көшелері мен мектептеріне оның есімі берілді, таңдаулы еңбектерінің екітомдық жинағы шығарылды. Халел Досмұхамедов есімі Атырау мемлекеттік педагогикалық университетіне берілді. 2009 жылы С.Ж.Асфендияров атындағы ҚазҰМУ-да Қоғамдық денсаулық сақтау мектебі ашылды. Біртуар қазақ ғалымы, дәрігер, фольклорист, журналист, педагог, қоғам қайраткері, профессор, Ресей ҒА өлкетану бюросының корреспондент мүшесі қызметін атқарған ол ұлттық ғылым академиясының негізін қалаушылардың бірі болды. Халқымыздың сегіз қырлы, бір сырлы осындай ардақты ұлының өмірі мен сан-салалы қызметіне арналған бұл конференцияның қатысушыларыға үлкен ғылыми-танымдық және тәрбиелік мәні бар деп білемін. Тыңдағандарыңызға рақмет.
Пайдаланған әдебиеттер:
- Халел Досмұхамедұлы және оның өмірі мен шығармашылығы. Алматы, «Санат», 1996.-176 бет.
- Батыс Қазақстан облысы. Энциклопедия. – Алматы: «Арыс» баспасы, 2002 жыл.
- Жантану атауларының түсіндірме сөздігі. – Алматы: «Сөздік-Словарь», 2006. – 384 бет.
- Саяси түсіндірме сөздік. – Алматы, 2007.
- «Алаш» қозғалысы. Алматы, 2008.
- «Қазақстан»: Ұлттық энциклопедия/Бас редактор Ә.Нысанбаев – Алматы «Қазақ энциклопедиясы» Бас редакциясы, 1998.
- «Қазақ әдебиеті. Энциклопедиялық анықтамалық. – Алматы: «Аруна Ltd.” ЖШС, 2010 жыл.
Конференцияға қатынасушыны тіркеу үлгісі
Аты-жөні: (толығымен) Алагузова Гульмира УтегеновнаҒылыми дәрежесі, атағы, қызметі: Атырау медициналық колледжінің әлеуметтік экономикалық пәндер оқытушысы Жұмыс орны: Атырау медициналық колледжіЖұмыс орнының мекен-жайы: Атырау қаласы, Аванград ықшам ауданы, Құрманғазы көшесі, үй 7Телефон: (байланыс үшін) 87015925902Электронды пошта: (байланыс үшін) Gulya.a.u@mail.ruБаяндаманың тақырыбы: «Халел Досмұхамедұлының дәрігерлік феномені» Техникалық құралдарға қажеттілігі (проектор, видео, слайд және т.б.) –
Материал ұнаса әріптестеріңізбен бөлісіңіз
Ашық сабақ, ҚМЖ, көрнекілік, презентация
жариялап табыс табыңыз!
Материалдарыңызды сатып, ақша табыңыз.
(kaspi Gold, Halyk bank)
