Health is above wealth

« Түркістан » көпсалалы жоғары медицина колледжі

Health is above wealth

Ден саулық –зор байлық

«Түркістан» көпсалалы жоғары медицина колледжінің

«ағылшын тілі» пәнінің оқытушысы Султанмурадов Б.А.

Health is above wealth

Ден саулық –зор байлық

Мақсаты:
Білімділігі:  денсаулық адам баласының азбас қазынасы, асқан байлығы, өмірінің тірегі екенін түсіндіру.Жас ұрпаққа баяндамамыздың  басты  міндеттерінің  бірі – салауатты өмір салтын  қалыптастыру туралы  насихаттау, адам  денсаулығының  қымбаттылығын,  өмір  сүру  үшін қажеттілігін,  бағалы байлық  екендігін  түсіндіру;
Дамытушылығы: студенттер салауатты өмір сүруге және жас ұрпақты зиянды заттардан аулақ болуға үйрету.Студенттердің  өмірге, әсіресе адамзат  ұрпағына  деген аяушылық  сезімін, аурудың алдын – алуды үйрету, жаман әдеттен  бойларын  аулақ  ұстауын, студенттің санитарлық – гигиеналық  талаптарға  сай  болуын  қалыптастыру, дамыту.
Тәрбиелігі: жеке бас тазалығын сақтау ережесін қалыптастыру, күн ережесін дұрыс сақтау дағдысын қалыптастыру.  Болашақ  қоғамның  салауаттылығы  әр  адамға  байланысты  екенін, денсаулықты  сатып  алуға  болмайтынына  байланысты,  спортпен  айналысу,  таза  ауада  серуендеу, еңбек етудің пайдасы  туралы пікірлесу.

 There is nothing more important than health. “Health is above wealth” wise people say, because you cannot be good at your studies or work well if you don’t take care of your health.

How do my mates and other people care about their health? Do they have bad habits and do they know how dangerous they are? Do they anxious about food they eat? All these questions I’d like to find out the answers to. As a result of the project I am planning to create a portrait of an average young person according to the attitude to his health.

As for me I am not indifferent to my health, because I realize that “if you have a healthy body, you have a healthy mind”. Sometimes it is very difficult. I like sweets, chocolate very much but I know that they are unhealthy food; it is difficult for me to give up eating them. Sometimes I am too lazy to do morning exercises but I try to overcome my laziness and keep fit. I know that obesity and physical inactivity are the most spreading illnesses today. They are joined by the modern bad habits: smoking, drinking too much alcohol, sleeping too much or too little, eating between meals and skipping breakfast. In combination these bad habits can lead to different diseases and sometimes even worth than that.

In Europe and America it is fashionable to be healthy, people care about their health. People who smoke, overweight or have poor health are not employed by many firms. In my country the situation is different. We start to think about health only when we’ve lost it. That’s why the problem of health and health care is very important today.

Денсаулықтанартықдәрменсізештеңежоқ. Данаадамдарайтады: « Денсаулық-бағажетпесбайлық », егерсізденсаулығыныздысақтамасаңыз, сізжақсыоқып, жақсыжұмысістейалмайсыз. Меніңдостарымжәнебасқаларқалайөзденсаулығынақамқорлықжасайды? Олардыңжаманәдеттерібармажәнеоныңқаупінбілеме? Оларжепжатқантағамдарытуралыалаңдаулыма? Жауабынбілгімкелгенсұрақтаросы.

Жобаныңнәтижесіндеменжасжігіттіңөзденсаулығынадегенкөзқарасынкарастырудыжоспарладым. Мағанкелерболсақменөзденсаулығыманемқұрайлыкарамаймын, өйткені « денісаудың, рухысау ». Кейдебұлөтеқиын. Ментәттініөтежақсыкөремін, бірақменіңбілуімшебұлпайдалытағамемес; оданбастартуменүшінқиынғасоқты. Кейдетаңғыжаттығулардыжасаукезіндеменқаттыжалқауланамын, бірақөзжалқаулығымдыжеңіпжаттығуорындауғатырысамын. Менінбілуімшесеміздікжәнефизикалыкәрекетсіздікбугінгікүнніңкеңтаралғанауруларыныңбірі. Оларғақәзіргізаманныңжаманәдеттерідеқосылды: шылымшегу, алкогольпайдалану, тымазнемесетымкөпұйықтау, уақтылытамақтанбау. Осызияндыәдеттердіңқосындысыауруғаәкелуімүмкін. ЕвропаменАмерикадасауболусәнді, адамдарөзденсаулығынақамқорлықжасайды. Көптегенжұмысорындарындашегетін, артыксалмағыбарнемеседенсаулығынашарадамдаржұмысқақабылданбайды. Біздіңеліміздежағдайбасқаша. Бізденсаулығымыздыжоғалтқаннанкейнғанаолтуралыойланабастаймыз. Солүшіндеденсаулықсақтаумәселесібүгінгікүндееңмаңыздысы.

Our health depends on many things:

Біздің денсаулығымыз көп заттарға байланысты

WE ARE WHAT WE EAT

The most spreading illness today is obesity. Why so many people are overweighting?

One of the reasons is wrong food. Our lifestyle is becoming faster and faster. And it influences on our eating habits as well. We save time on cooking and eating meals. Fast food is becoming more popular.

In the last ten years fast food has become a major part of our diets. Fast food is cheap, easy to find and easy to eat. You can even eat a burger while you are driving a car. Families stop at pizza center on the way home from a day trip. Teenagers meet at gamburgercenter for a burger at lunchtime. Busy office workers buy tasty also gamburger. It is so quick and easy!

Біз не жейміз?

Бүгінгі күнніңкең таралған ауруларының бірі-семіздік. Не үшін семіз адамдар көп?

Осы себептердің бірі дұрыс тамақтанбау. Біздін тұрмыс-тіршілігіміз тез және жылдам айналуда. Сондай-ақ ол біздің тамақтануымызғада әсер тигізуде. Біз тамақ дайындауда уақыт үнемдейміз. Фаст-фуд өте танымал болуда.

Соңғы он жылда фаст-фуд біздің диетамыздың маңызды бөлігіне айналды. Тез тамақтану-ол көп, оны табуда жеуде оңай. Сіз көлік жүргізе отырып гамбургер жей аласыз. Кунделікті үйге барар жолда отбасылар гамбургерге кіріп шығады. Түскі ас кезінде жасөспірімдер гамбургер үшін гамбургер орталығында кездеседі. Кеңсе қызметкерлеріде дәмді бутерброд сатып алады.Бұл тез әрі қол жетімді!

But is fast food healthy? People who do eat fast food can have health problems. In the USA 300 000 people a year die from illnesses related to obesity. 20% of children in the United States are overweight. 25 percent people in Kazakhstan are overweight.The problem has spread as Western fast food has become popular in countries like China, India and Japan. Five- ten per cent of Chinese children are now overweight.

Also, some fast foods contain a lot of fat and sugar. Some health experts believe that high- fat and high- sugar foods change children’s behavior. A recent survey in Japan found that badly behaved children are more fast food than well behaved children.

The good news is that fast foods become healthier. Richard Benton is a nutritionist and he says that fast food can be healthy food: “ Most of fast food restaurants have healthy choices like salads or lean chicken sandwiches. Fast food is OK as long as you do not eat too much of it”. Salt, sugar and fat are things we are all careful about when we choose our food. Nevertheless, these days’ people are much more anxious about additives – special substances which are added for a number of reasons, for example to improve the flavor or add more color.

Фаст-фудқандайтағам? Фаст-фуджейтінадамдардыңденсаулығындапроблемаларболуымүмкін. АҚШ-тасеміздіктенжылына 300000 адамқайтысболады. АҚШ-та 20% жасбалаларартықсалмақты.Қазақстан адамдары 25 пайызы семіздікке шалдыққан.Бұл мәселе өршіп кетті, өйткені батыстада фаст-фуд тағамдары Қытай, Индия және Жапон елдерінде үлкен сұранысқа ие бола бастады. Қытай балаларынын бес-он пайызы артық салмаққа ие. Сонымен қатар фаст-фудтардың кей біреулері пайдалы болып келеді. Ричард Бентон — диетолог, оның айтуынша, фаст-фуд пайдалы болуы мүмкін: « Жылдам тамақтану орталықтарындада пайдалы таңдаулар бар, мысалы, салаттар немесе тауық етінен жасалған бутербродтар. Фаст-фудтың зияны жоқ,егер сіз оны шектен тыс көп жемесеңіз ».

Тұз,қант,май — тағамды алар кезде бұларға біз ерекше көңіл аударуымыз керек.

So what to do? What to eat?

I have a piece of advice for those who are anxious about meals:

1 eating meat, milk and eggs doesn’t mean eating them in enormous quantities, giving up fruits and vegetables at the same time.

2 even the best vegetarian products cannot replace meat and give you all the necessary vitamins.

3 eat whatever you like, not too much, not too little

4 choose chicken meat better

5 try to shorten fat products and fast food

6 keep a diet to lose weight and prevent to gain it

As for dieting, there are thousands of them: Fruit diet, Brazil diet, the Kremlin diet, Meat diet, Rice diet, Wine diet, French diet, Three days diet, Eggs and honey diet, Sweden, Russian, Poland diets and many others. One of the most popular is calories counting diet. It is easy: you can eat any food but count its calories (a calorie is an energetic value of a product). The quantities of calories should not be more than the quantity of energy you work

Ұсыныс:

Сонымен біз не істейміз? Не жейміз?

Менде азық-түлік үшін уайымдайтындарға ұсынысым бар:

1 Ет,сүт және жұмыртқаларды көбірек жеңіз. Бірақ ол дегені жеміс,көкөністерден бас тарту дегені емес.

2 Тіпті ең үздік вегетариандық тағамдарда ет сияқты сізге барлық қажетті дәрумендерді бере алмайды.

3 Қалағаныңыздың бәрін жеңіз, бірақ тым көпте емес,тым азда емес.

4 Ең дұрысы тауық етін таңдаған жөн.

5 Майлы тағамдар мен фаст-фудты қысқартуға тырысыңыз.

6 Артық салмақтан арылу үшін диета сақтаңыз.

Диетаға келер болсақ олардың мыңдаған түрлері бар: жеміс диетасы, бразильдік диета, кремель диетасы, ет диетасы, күріш диетасы, шараптық диета, француздық диета, үш күндік диета, жұмыртқа және бал диетасы, шведтік, орыс, поляк диетасы және т.б. Ең танымалы диетаның бірі калория санауболып табылады. Бұл оңай: сіз қалаған тағамыңызды жей аласыз, бірақ калорияны есептеу керек. Калорияның саны сіз жұмсайтын энергия санынан аспау қажет.

Do you always skip breakfast? Сен таңғы асты ішесің бе?

Do you live to eat wrong food? (Chocolate, sweets, pizza, burgers, Cola etc)

Сіз дұрыс тамақтанасыз ба?

Do you keep a diet?

Сіз диета ұстайсыз ба?

So, as we can see, the majority of young people don’t care about having right food. They often skip meals, snack between meals and do not follow a diet.

Бізкөріптұрғанымыздайжастардыңкөпшілігідұрыстамақтанудыойламайды.

SPORT IN OUR LIFE

Everybody knows that sport makes people healthy, keeps them in good shapes, teaches them to be more organized and better disciplined. Sport builds character, it teaches people to win and lose. It makes them strong and helps to work off extra energy. And of course sport units people and makes them friends irrespective of their nationalities, social classes and religious. It helps people to be in good health.

We all need to exercise as regular exercising give us more energy, makes our bodies more flexible increase our strength, stamina. I do not mean that we all must be professional sportsmen, just try to keep fit. We have PT lessons at school but many of us try to miss them. We do not like doing morning exercises every day. Some of my classmates go to the swimming pool but not often. Unfortunately we are too lazy to have active lifestyle!

Not many teenagers today choose sport as a hobby. They can play football or basketball from time to time but not regularly.

СПОРТБІЗДІҢӨМІРІМІЗ

Барлығыбілетіндейспортадамныңденсаулығыннығайтады, оның дене бітімін жақсы көріністе сақтайды, олардытәртіптіжәнеұйымшылболуғаүйретеді. Спортжеңіскежетудіжәнежеңілудіүйретеді. Бұлолардыкүштіетеді және қосымшаэнергияалуғакөмектеседі. Жәнеспортадамдардыдостастырады, олардыңұлтына, әлеуметтікжағдайынажәнедінінеқарамастан. Спортадамденсаулығыныңжақсыболуынакөмектеседі. Бізбарлықтұрақтыжаттығуларғакөпкүшжұмсауымызқажет, денеміздіикемдіетуімізқажет, күш-қуатымызбентөзімділігіміздіұлғайтуқажет. Менбарлық адамдаршеберспортсменболуыкерекдемеймін, текден саулықтысақтауғатырысыңыз. Бізколледждеоқимыз, бірақкөбісітаңғыжаттығуғақатыспауғатырысады. Бізгетаңғыжаттығудыорындауоншаұнамайды.

Кейбірсыныптастарымбассейнгебарады, бірақжиіемес. Өкінішкеорайбелсендіөмірсалтынсүруүшінбізтымеріншекпіз!

Қазіргікездеспорттыхоббиретіндетаңдайтынжасөспірімдеркөпемес. Уақытөткенсайынфутболнемесебаскетболойнауымүмкін, бірақолда көпемес.

DANGEROUS HABITS

ҚАУІПТІӘДЕТТЕР

SMOKING

Such dangerous habit causes many diseases. One of the most spreading is lung cancer. Besides, smoking causes brain and heart diseases. It affects your memory, because this bad habit makes brain centers sleep. Certainly it influences your appearance, it makes your skin unhealthy, teeth yellow and clothes and hair smell. Everybody knows that smoking is not harmful only for those who smokes, but for those people who are in the room with a smoking person and breathe with a mixture of air and smoke ingredients. It is so strange that we know the danger of smoking but continue doing it!

It is very difficult to prevent children from smoking. Despite the fact that cigarettes are not for the sale to teens, there are a lot of cigarettes dispensers where children can easily get them. Moreover, they can take cigarettes from their parents, friends and simply from people in streets passing by. The statistic in Kazakhstan says that 59% of teens from 12 to 17 tried smoking at least once.

Chart 1 demonstrates the percentage of boys that smoke, and those who have ever tried to smoke. It is obvious that boys smoke

Chart 2 illustrates the reason for smoking mentioned by teens in survey answers. Survey results reveal the fact that 13% of teens under 18 have strict cigarette addiction and actually need special treatment. But 31% smoke to look independent and 22% want to act like adults. These figures help us to understand why young people act the way they do.

Chart 1: Teen age smoking and tried to smoke:

Темекі шегетін жасөспірімдердің жасы және қалаушылар

Chart 2: Smoking reasons distributions

Шегетіндердің себептері

Chart 3: Where teens smoke

Жасөспірімдер темекіні қай жерде шегеді?

To smoke or not to smoke? It’s your choice!

Темекі шегу немесе шекпеу,ол сіздің таңдауыңыз!!!

Қауіпті әдет

ШЫЛЫМ ШЕГУ

Шылым шегу бұл қауіпті әдет және ол әртүрлі ауруларды туғызады. Ең көп таралғандардың бірі өкпе ракы болып табылады. Сонымен қатар, темекі шегу ми мен жүрек ауруларына алып келеді. Осы жаман әдет сіздің миңызға әсер етеді, ол бас миының орталықтарын өлтіріп тастайды. Әрине ол сіздің сырт келбетіңізгеде әсер етеді, тістеріңіз сарғайып, үстіңізден жағымсыз иіс кетпей қалады. Бәрінің білуінше темекі тек шегетін адамға ғана емес онымен бірге бір бөлмеде отырғандарғада зиянды, өйткені олар ауадағы темекі компоненттерін жұтады. Бұл өте оғаш, біз темекінің зиянын біле тұрып, оны шегуді тоқтатпаймыз!

Балалардың шылым шекпеуінің алдын алу өте қиын. Жасөспірімдерге темекі сатылмасада, оларға қол жеткізу өте оңай, өйткені таратушылар көп. Қазакстанда статистика бойынша 12-17 жас аралығындағы жасөспірімдердің 59 пайызы кем дегенде бір рет темекі шегуге тырысады дейді.

1. таблицада темекіні шегетін немесе шегуді қалайтын ұлдар пайызын көрсетеді. Әлбетте ұл балдар темекіні көбірек шегедіжәне бүгінгі күнде олар шылымқорға айналуда.

2. 2-таблицада зерттеу жасөспірімдердің темекі шегу себептерін көрсетеді. Сауалнама нәтижелері 18 жасқа дейінгі жасөспірімдердің 13% темекіге тәуелді және арнайы емдеуге мұқтаж екенін көрсетеді. Бірақ 31% өзін тәуелді көрсету үшін, ал 22% өзін ересектердей ұстағысы келеді. Бұл сандар бізге жас адамдардың не үшін бұлай істеп жүргенін түсінуге көмектеседі.

IFYOUWANTTOKEEPYOURHEALTHFORMANYYEARSYOUSHOULDOBEYSOMESIMPLE RULES:

• Remember: we are what we eat. Try to choose healthy food. Fruits and vegetables are ideal.

• Never eat at night and avoid fat and sweet food as they course obesity, which is a reason of heart diseases.

• Never skip breakfast and never snack between meals. It will help you to avoid gaining weight.

• Remember: bad habits are extremely dangerous for your health.

• Smoking courses lung cancer and it is easier to start to smoke than to give it up.

• Taking drugs and alcohol destroy your mind and body. You will not notice how you will become an addict.

• Do and play sports. It makes you strong and energetic. Keeping fit is very trendy today.

• Have a regular lifestyle. Remember a proverb: “Early to bed and early to rise makes a man healthy, wealthy and wise”.

• Never use transport if it is possible to walk.

• If you live in the city, have a rest out of it more often, as it is a brilliant opportunity to breathe fresh air.

• Air your room before sleeping and don’t forget to do morning exercises.

• Remember that loosing health is easier than to restore it. Think about it now, till it is not too late!

And I wish you strong health for many years!

Қортынды:

Сізөзденсаулығыңыздың мықты болуын қаласаңыз, осы кейбірқарапайымережелерментаныс болыңыз: осы ережелерді айта отырып біз өз баяндамамызды қортындылаймыз!

• Естесақтаңыз: Дұрыстамақтануғатырысыңыз. Жемістерменкөкөністерөте көп жеңіз.

• Түндетамақтанбаңыз, майлыжәнетәттітағамдарданаулақболыңыз, оларсеміздіккеалыпкеледі, алсеміздікжүрекауруларынтудырады.

• Ешқашантаңғыастыөткізіпалмаңызжәнетамақтануарасындатісбасаржемеңіз. Бұлсіздісеміздіктенсақтайды.

• Естесақтаңыз: жаманәдеттерсіздіңденсаулығыңызға өтеқауіптіболыптабылады.

• Шылымшегуөкпеніңқатерліісігінешалдықтырадыжәне есіңізде болсынтемекінітастағанға қарағандатемекінібастауоңай.

• Алкогольжәнеесірткіқолданусіздіңақылменденеңіздізақымдайды. Уақыт өте сізқалай нашақорболғаныңыздыбайқамайқаласыз.

• Спортпенайналысыңыз. Олсіздінеғұрлымкүштіжәнеқуаттыетеді.Бүгінгі күнде сыртқы форманы сақтау өте сәнді болып келеді.

• Тұрақты және дұрысөмірсалтынұстаңыз.

• Жаяужүрумүмкіндігіболса, көліктіешқашанпайдаланбаңыз.

• Сізқаладатұрсаңыз, жиітабиғатта демалуғатырысыңыз,олтазаауамендемалуғатамашамүмкіндік.

• Ұйықтаралдындабөлмедеауанытазартыңызжәнетаңертеңгіжаттығулардыжасаудыұмытпаңыз.

• Денсаулықтыжоғалтуонықайтақалпынакелтіругеқарағандаоңайекенінестесақтаңыз. Тым кеш болмый тұрып ол туралы ойланып көріңіз.

Ал мен сіздерге зор денсаулық тілеймін.

Әдебиеттер:

www.google.kz

A.M.Maslova «Essential english»

С.А.Тылкина,Н.АТемчина «Пособие по английскому языку для медицинских училищ»

С.Г.Ахметов,Ж.Б.Турсынбаева English Kazakh dictionary