ХХІ ғасыр майталманы.

С.Нұрниязұлы атындағы мектеп интернат

9- сынып

Сыныптан тыс шара

Тақырыбы: ХХІ ғасыр майталманы.

Өткізітін: Мендібаева Кәмшат

Сабақ тақырыбы: ХХІ ғасыр майталманы.

Сабақ мақсаты: Оқушылардың пәнге деген қызығушылықтарын арттырып,
7, 8, 9 – сыныптард аөткендерін еске түсіру. Алда үлкен сын күтіп тұрғанын еске түсіру
Керекті құрал - жабдықтар: компьютер, видеопроектор, слайдтар.
Сабақ түрі: жарыс түріндег ісабақ
Сабақ әдісі: сұрақ - жауап.

Сабақ барысы:
Құрметті ұстаздар мен оқушылар! Еліміздің ертеңі білімді азаматтың қолында екені өздеріңізге белгілі. Бүгінгі білімді шәкірт ертеңгі ел тұтқасын ұстайтын азамат. Сол азамат бойында тапқырықты, алғырлықты қалыптастыру мектеп қабырғасынан басталады. Бүгінгі «ХХІ ғасыр майталманы» атты интелектуалдық сайысымызға қатысушы оқушылармен таныс болыңыздар.
1.Аманқосов Мейрамбек

2.Жұмағалиева Арзу

3.Әсет Айбану

4.Текебай Мөлдір

5.Оразбаева Сұлухан

Әділқазы алқасын тағайындау

Жарыс 6 бөлімнен тұрады:

I.Бәйге.

1. «Физика» деген сөз грек сөзі «фюзис» білдіреді. (табиғат)

2. «Физика» сөзі ең бірінші рет ұлы ойшыл қай ғалымның еңбектерінде пайда болды? (Аристотель)

3. «Физика» сөзін орыс тілінде енгізген ғалым? (Ломоносов)

4. Күн жүйесінде неше планета бар? (8)

5. Күштің әрекеті тоқтағаннан кейін дене пішіні мен көлемін өзгертетін деформация қалай аталады? (пластикалық)

6. ХБЖ жылдамдықтың өлшем бірлігі? (м/с)

7. Жылдамдық қандай әріппен белгіленеді? (V)

8. Дене деформацияға түскен кезде әсер ететін күш? (Серпінділік күш)

9. 1 тоннада қанша килограмм бар? (1000 кг)

10. Күшті қандай әріппен белгілейді? (F)

11. Тығыздықтың өлшем бірлігі? (кг/м3)

12. Күшті өлшейтін прибор қалай аталады? (динамометр)

13. Деформация дегеніміз не? (Дененің пішінін немесе көлемін өзгертуі)

14. Дененің массасы қандай әріппен белгіленеді? (m)

15. Жылдамдық қандай прибормен өлшенеді? (спидометр)

16. Қысымның өлшем бірлігі? (Па)

17. Уақыт қандай әріппен белгіленеді? (t)

18. Дененің массасын өлшейтін құрал? (таразы)

19. Уақытты өлшейтін құрал? (сағат)

20. Күштің өлшем бірлігі? (Н)

21. Дене тең уақыт аралығында ұзындығы бірдей жол жүрсе, ондай қозғалыс қалай аталады? (бірқалыпты қозғалыс)

22. Заттың неше күйі бар? (қатты, сұйық, газ)

23. Дененің температурасын өлшейтін құрал? (термометр)

24. Деформацияның қандай түрлері бар? (пластикалық және серпімді)

25. Қысым қандай әріппен белгіленеді? (Р)

26. Көлемді өлшейтін құрал? (мензурка)

27. Ең қарапайым құрал? (сызғыш)

28. Аспан денелерін зерттейтін құрал? (телескоп)

29. Еркін түсу үдеуінің сан мәні? (9,8 м/с)

30. Үйкелістің неше түрі бар?ата. (домалау, сырғанау, тыныштық)

31.Электр атауы қандай сөзден шыққан? (электрон)

32. Диэлектриктенжасалғандене(резинка)

33. Электрдіөткізбейтіндене( резинка)

34. Электр зарядыныңбірлігі (кулон)

35. Электрон зарядыныңтаңбасы( теріс)

36. Денелердіңэлектрленгенінанықтауқұралы (электроскоп)

37. Аттасзарядтарбір-бірінетартылама? (тебіледі)

38. Сұйықтарапынанәсерететінкеріитерушікүштіашқанкім? (Архимед)

40.Темір не? (металл)

II. Ғалымдар.

1. Классикалық механиканың негізін салушы? (И. Ньютон)
2. Ваннаданшыға сала, “ЭВРИКА” депайқайлағанғалым? (Архимед)
3. Самосаралындадүниегекелгенұлыматематик және философ, соныменқатар Олимпиада ойындарыныңжеңімпазыната? (Пифагор)
4. Физика тарихынаенгенғалым, ағылшынботанигі? (Броун)
5 . 2006 жылыөткенассамблеяның III Халықаралықастрономдарбірлестігіндеол планета дегенстатусынанайырылды, бірақкөптегенастрономдаролшешімменкеліспейөзнаразылығынбілдіргенболатын (Плутон)

III. Сәйкесін тап.

Ұпай саны аз екі ойыншы ойыннан шығады.

IV .Сиқырлы кубик. Берілген формулаларды анықтамасын және өлшем бірліктерін айту.

p = m Дененің массасы мен оның қозғалыс жылдамдығының көбейтіндісіне тең болатын физикалық шама дене импульсі деп аталады.Өлшем бірлігі кг*м/с.

a = Ньютонның екінші заңы: денеде туындайтын үдеу оған әрекет етуші күшке тура пропорционал және оның массасына кері пропорционал.

F= G Екі дене бір –біріне массаларының көбейтіндісіне тура пропорционал, ал арақашықтықтың квадратына кері пропорционал күшпен тартылады. Н*м²/кг²

Бүкіләлемдік тартылыс күші әрекектінен дененің дөңгелек орбита бойымен қозғалысы жүзеге асатын жылдамдық бірінші ғарыштық жылдадық деп аталады. Км/с.

Шеңбер бойымен бірқалыпты қозғалатын дененің үдеуі центрге тартқыш үдеу деп аталады.

V.«Физикалық жұмбақ»
Қалған бес ойыншыға екі жұмбақтан беріледі.
1 – жұмбақ
Жердің жүзін шарлайсың,
Онсыз еш жерге бармайсың.
Көлікпен де, жаяу да,
Саралайсың, таңдайсың. (Жол)
2 – жұмбақ
Көп болса, асықпайсың,
Мезеттен қашықтайсың.
Асықсаң аз болады,
Табасың мұны қайсың? (Уақыт)
3 – жұмбақ
Қозғалыста сипаттар шапшаңдықты
Тағы да бір белгісіз шама шықты.
Ол болмаса денелер қозғалмайды,
Шешеді бұл жұмбақты қандай мықты? (Жылдамдық)
4 – жұмбақ
Қозғалысқа келтіріп,
Жылдамдығын береді.
Өлшемдерін қарасаң,
Ньтонға ол келеді. (күш)
5 – жұмбақ
Өзі затты құрайды,
Теңесуге тьаразыны сұрайды. (Масса)
6 – жұмбақ.
Аса қажет өмірге халық үшін,
Пайдаланар күн сайын жарық үшін. (Шам)
7 – жұмбақ
Барлық денелерге тән,
Онсыз болмайды мән.
Әр затта болады әр түрлі,
Өлшеуге болады дәл. (Масса)
8 – жұмбақ
Жоқ өзінде баста, қасы да, мойын да
Ұзындығы жазулы тұр бойында. (сызғыш)
9 – жұмбақ
Көтерілсе жоғары,
Ерітер мұхит мұздарды.
Төмен түссе шамалы,
Сездірер суық ызғарды. (Температура)
10 – жұмбақ
Жай көзге көрінбейді,
Қозғалуға ерінбейді. (молекула)

Ұпай сандары тең болып жатқан ойыншыларға:
Бірдей көлемдегі масса кейде көп,
Аз болса да кейде дөп.
Делінеді бұл шама,
Аталуын тапшы тек. (Тығыздық)

VI. «Кім шапшаң»
Физикалық құралдарды білесің бе?
1. Мензурка қандай құрал? (Көлемді өлшейтін құрал)
2. Динамометр не өлшейді?(Күшті өлшейтін құрал)
3. Барометр не өлшейді? (Атмоспералық қысымды ө.қ)
4. Ареометр?( Сұйықтың тығыздығын ө.қ)
5. Термометр?( Дененің,заттың температурасын ө.қ)
6. Таразы?(Дене массасын ө.қ)
7. Микраскоп?жай көзге көрінбейтін нысандардың (немесе олардың құрылымдық бөліктерінің) бірнеше есе үлкейтілген кескінін алатын оптикалық прибор.

8. Телескоп?(Аспан шырақтарын элнетр – магниттік сәуле арқылы бақылауға арналған құрал)
9.Амперметр ( Токты өлшейтін құрал)
10. Вольтметр (Кернеуді ө.қ)

Осымен сайысымызда өз мәресіне жетті, әділ - қазылар алдарыңыздағы ұпай санын есептеңіздер, ең көп ұпай жинаған оқушы жеңіске жетеді. 
Құрметті оқушылар!
Алдарыңда тұрған үлкен сыннан сүрінбей өтулеріңе тілектеспін. Қандай сын болмасын, қасқая қарсы тұра біліңіздер!!!
«ХХІ ғасыр майталманы» атты сайысымыз өз мәресіне жетті, келген көрермендерге алғыс айта отырып кешімізді аяқтаймыз. Қошсауболыңыздар!