9.4 B «Көмірсутектер. Отын» бөлімі бойынша жиынтық бағалау

есептеулер»((

Оқу мақсаттары

9.4.3.7. Алкандардың химиялық қасиеттерін сипаттау және оны реакция теңдеулерімен дәлелдеу

9.4.3.8. Алкандардың галоген туындыларын алу, реакциясының маңызын түсіндіру

9.4.3.10 Этен мысалында алкендердің химиялық қасиеттерін (жану, гидрлену, гидратация, галогендеу, сапалық реакциялар) оқып үйрену, олардың қасиетін химиялық теңдеулер арқылы дәлелдеу

9.4.3.13 Этин мысалында алкиндердің химиялық қасиеттерін (жану, гидрлену, гидратация, галогендеу, сапалық реакциялар) оқып үйрену, олардың қасиетін химиялық теңдеулер арқылы дәлелдеу

9.4.3.14 Бензолдың алынуын, қасиеттері мен қолданылуын сипаттау

9.4.3.15 Құрамында көміртек бар қосылыстардың отын ретінде қолданылатынын білу және отынның альтернативті түрлерін зерттеу және оны кемшіліктері мен артықшылықтарын көрсету

9.4.3.17 Мұнай фракцяларын және мұнайды айдау өнімдерін қолдану салаларын атау

Бағалау критерийлері

Оқушы:

• Алкандардың химиялық қасиеттерін сипаттайтын реакция теңдеулерін анықтайды

• Көмірсутектің хлортуындысын алу реакциясының механизмін түсіндіреді

• Қанықпаған көмірсутектердің химиялық қасиеттерін сипаттайтын реакция теңдеулерін құрастырады

• Бензолды алудың реакция теңдеуін және қасиеттері мен қолданылуын сипаттайды

• Отынның түрлерін, олардың бір бірінен айырмашылығы мен артықшылығын көрсетеді

• Мұнайдың фракцияларын атайды және олардың қолдану салаларын анықтайды

Ойлау дағдыларының деңгейлері

Білу, түсіну, қолдану.

Жоғары деңгей дағдылар

Орындау уақыты

20 минут

Тапсырмалар

1. Алкандарға тән реакция қатарын анықтаңыз:

А) жану, полимерлену, гидрлену

B) орын басу, изомерлену, қосылу

C) изомерлену, орын басу, жану

D) жану, полимерлену, изомерлену [1]

2. Сызбаға қарап метанның хлорлану реакция механизмін түсіндіріңіз, шыққан өнімді атаңыз:

https://infourok.ru/prezentaciya-po-teme-alkani-1689071.html

---------------------------------------------------------------------------------------

--------------------------------------------------------------------------------------- [2]

3. (a) Сәйкестіріңіз:

Реагенттер	Өнімдер, реакция типі
1) C2H4 + H2 → …	A) C2H2Br2, галогендеу
2) C2H4 + H2O →	B) 2CO2, 2H2O, жану
3) C2H2 + Br2 → …	C) C2H6, гидрлену
4) C2H4 +3O2 → … + ...	D) С2H5OH, гидратациялау

1) _____ 2) _____ 3) _____ 4) ____ [4]

(b) Этилен калий перманганатының ерітіндісін түссіздендіреді. Себебін анықтаңыз:

-------------------------------------------------------------------------------------- [1]

4. Академик Н.Д. Зелинский платина мен палладий катализатор ретінде қатыстырып циклогексаннан бензолдың оңай түзілетінін көрсетті.

(а) Циклогексаннан бензолды алудың реакция теңдеуін көрсетіңіз:

----------------------------------------------------------------------------------------- [1]

(b) Берілген сызбанұсқадағы Х анықтап, реакция теңдеуін жазыңыз:

Х  C₆H₅Cl

----------------------------------------------------------------------------------------- [1]

(с) Х затының қолданылуына 1 мысал келтіріңіз: -------------------------

------------------------------------------------------------------------------------------ [1]

5. (а) Отын – жылу энергиясын алуға қолданылатын жаңғыш заттар. Суретте әр түрлі отындардың қызу шығару мүмкіндіктері көрсетілген.

Жану жылуы ең жоғары отынды көрсетіңіз: [1]

http://expert.mektep.kz/ru/shop/105049-9_klass/162973-himija_9_synyp_2_b/3

(b) Бүгінгі таңда жел энергиясы балама энергия көздерінің арасында алдыңғы қатарда. Жел энергиясының артықшылықтары мен кемшіліктерін бір мысалмен сипаттаңыз:

---------------------------------------------------------------------------------------

---------------------------------------------------------------------------------------- [1]

6. Мұнайды айдау арқылы қайнау температуралары әртүрлі фракциялар алынады. Фракцияларды қолдану салаларымен сәйкестіріңіз:

Мұнай фракциялары	Шикі мұнайды айдау өнімдерінің қолдану салалары
1. Бензин	А) Реактивті самолеттерге, ракеталарға арналған отын
2. Лигроин	B) асфальт жасауға
3. Мазут	C) авиация бензині, автокөлікке арналған бензин

1) --------- 2) --------- 3) -------- [3]

Бағалау критерийі

Тапсырма №

Дескриптор

Балл

Білім алушы

Алкандардың химиялық қасиеттерін сипаттайтын реакция теңдеулерін құрастырады

1

Алкандарға тән реакция қатарын анықтайды

1

Көмірсутектің хлортуындысын алу реакциясының механизмін түсіндіреді

2

Метанның хлорлану реакциясының жүру механизмін түсіндіреді

1

Өнімді атайды

1

Қанықпаған көмірсутектердің химиялық қасиеттерін сипаттайтын реакция теңдеулерін құрастырады.

3

Реакция теңдеулерін аяқтап, реакция өнімдерімен сәйкестендіреді

4 (әр дұрыс жауапқа 1 балл)

Этиленге сапалық реакцияны анықтайды

1

Бензолды алудың реакция теңдеуін және қасиеттері мен қолданылуын сипаттайды.

4

Циклогексаннан бензолды алудың реакция теңдеуін көрсетеді

1

Өзгеріс схемасында Х затын анықтайды

1

Х затының қолданылуына бір мысал келтіреді

1

Отынның түрлерін, олардың бір бірінен айырмашылығы мен артықшылығын анықтайды

5

Жану жылуы ең жоғары отынды көрсетеді

1

Жел энергиясының артықшылықтары мен кемшіліктерін бір мысалмен сипаттайды

1

Мұнайдың фракцияларын атайды және олардың қолдану салаларын түсіндіреді

6