Химиялық тепе-теңдік

Ұзак мерзімді жоспар бөлімі:

10.2B Кинетика

Мектеп: Т.Рысқұлов атындағы №48 орта мектеп

Күні: 28.11

Мұғалімнің есімі: Рисбаева Гулдана

СЫНЫП: 10

Қатысқандар саны:

Қатыспағандар саны:

Сабақ тақырыбы

Температураның реакция жылдамдығына әсері

Сабақ негізделген оқу мақсаты (мақсаттары)

10.3.2.6 химиялық реакция жылдамдығына температураның әсерін зерделеу

Сабақ мақсаттары

Барлық оқушылар (С оқушы):

• химиялық реакциялардың кинетикалық теңдеуін жазады

Оқушылардың басым бөлігі (В оқушы):

• Химиялық реакция жылдамдығына температураның әсерін түсіндіреді

Кейбір оқушылар (А оқушы):

• Химиялық реакция жылдамдығына температураның әсері бойынша есептеулер жүргізеді

Бағалау критерийі

• Химиялық реакция жылдамдығына температураның әсерін зерделейді

Тілдік мақсат

Оқушылар:

• Химиялық реакция жылдамдығына қысымның әсерін түсіндіреді

Негізгі сөздер мен тіркестер:

Температураның әсері, Вант-Гофф ережесі, белсендіру энергиясы

Сыныптағы диалог/жазылым үшін пайдалы тілдік бірліктер:

• Discuss the chart that is created. Which is the most popular fruit choice? Howdoweknow?

• Has every learner’s choice been recorded? Howcanwecheck?

• Ask learners if they can think of other questions that we might have investigated. If ideas are not forthcoming, ‘lead’ the discussion by suggesting – what else could we have put in the basket? What other things could we try, to see if people have favourites? What other questions could we have asked about our fruit basket?

• Take ideas and ask – What do you think the result might be? What would the pictogram look like?

Талқылауға арналған тармақтар:

Мен заттарды........................жіктедім, себебі...........

Ең мағыздысы............................, себебі..................

Жазылым бойынша ұсыныстар:

Термин сөздерді, негізгі ұғымдарды дәптерге жазып алыңыздар. Берілген тапсырмаларды дәптерлеріңізге орындаңыздар

Алдыңғы оқу

10.3.2.3 реакциялар үшін әрекеттесуші массалар заңының қолданылатындығын түсіндіру

Жоспар

Жоспарланған уақыт

Жоспарланған жаттығулар

Ресурстар

Басталуы

8 мин

Ортасы

7 мин

Ұйымдастыру кезеңі. Үй тапсырмасын сұрау: «Интервью» әдісі

1. Химиялық реакцияның жылдамдығы деген не, оны қалай анықтайды?
2. Химиялық реакциялардың жылдамдығы мен механизмдерін зерттейтін химияның саласы қалай аталады?
3. Кез келген химиялық реакцияның жылдамдығы қандай факторларға тәуелді? Гетерогенді реакцияның жылдамдығына қосымша қандай факторлар әсер етеді?

4. Берілген химиялық реакциялардың қайсысы жылдам жүреді :
а) фосфордың ауада және оттекте жануы;

ә) мырыштың концентрациялы және сұйылтылған тұз қышқылымен әрекеттесуі;
б) натрий мен темірдің сумен әрекеттесуі? Түсіндіріңдер. Тиісті реакция теңдеулерін жазыңдар.

5. Әрекеттесуші массалар заңы қалай тұжырымдалады?

6. «Лимиттеуші» саты деген не?

Жаңа сабақ: «Мағынаны тану» мұғалімнің түсіндірмесі

Көптеген реакциялар жылдамдығы температура көтерілгенде өседі. Реакция жылдамдығының температураға тәуелділігі Вант-Гофф ережесімен анықталады. Ережеге сәйкес температураны әр 10°С-қа көтергенде реакция жылдамдығы 2—4 есе өседі. Бұл тәуелділік математикалық тұрғыда былай өрнектеледі:vT2=vT1·γ(T–T1)/10 мұндағы v T1—және vT2— сәйкесінше Т1 және Т2 температураларындағы жылдамдық, γ— химиялық реакция жылдамдығының температуралық коэффициенті, ол әрекеттесуші заттар температурасын 10°С-қа көтергенде жылдамдықтың неше есе өсетінін көрсетеді. Реакцияның жүруіне қажетті бастапқы заттардың бөлшектерін белсендіру үшін жұмсалатын ең аз мөлшердегі энергия белсендіру энергиясы Еб (кДж/моль) деп аталады. Реакция жылдамдығының температураға тәуелділігін анықтайтын Аррениус теңдеуі:
k = Ae–Eб/RT. Мұндағы k — реакцияның жылдамдық константасы; А— әрекеттесетін заттардың табиғатына тәуелді пропорционалдық коэффициент (белсенді бөлшектердің соқтығысу саны); e — натуралдық логарифмдердің негізі; R —әмбебап газ тұрақтысы; T — абсолюттік температура. Белсенді молекулалар саны Максвелл-Больцманның таралу заңы негізінде былай анықталады: NE=N0·ехр[–/(RT)]. Мұндағы NE — энергиясы Е болатын молекула саны; N0 — зерттеліп отырған жүйедегі барлық молекула саны; T — температура; R — әмбебап газ тұрақтысы.

Оқулық, жұмыс дәптері

15 мин

8 мин

«Миға шабуыл» әдісі

Саралау тапсырмаларын орындау (оқулықпен жұмыс):

1. Температураның өсуі реакция жылдамдығына қалай әсер етеді? Түсіндіріңдер.
2. Вант ­Гофф ережесін тұжырымдаңдар.

3. Белсендіру энергиясы деген не және ол химиялық реакцияның жылдамдығына қалай әсер етеді?

4. Экзотермиялық реакция мен эндотермиялық реакцияның қайсысының белсендіру энергиясы жоғары?

5. Сутек пероксидін қайда сақтаған дұрыс: a) 25°C бөлмеде немесе тоңазытқышта (5°C); ә) жарық немесе қараңғы жерде? Өз пікірлеріңді тиісті реакцияның жылдамдығымен байланыстырыңдар.

6. Тағам өнімдері мен дәрілерді сақтауда тоңазытқыштардың қолданылуын химиялық тұрғыдан түсіндіріңдер.

7. Оқушы темір түйіршіктері мен күкірт қышқылы арасындағы реакцияны берілген. Реакция жылдамдығын зерттеуге арналған бұл құрылғы қалай жұмыс істейтінін түсіндіріңдер:

1) егер темірдің ұнтағы пайдаланылса, реакция жылдамдығы қалай өзгеретінін түсіндіріңдер;

2) реакция жылдамдығына температура қалай әсер етеді. Әр тәжірибеде оқушы сақтауға тиісті үш ережені атаңдар.

Дескриптор

Білім алушы

− химиялық реакция жылдамдығына температураның әсерін зерделейді;

− бірдей температурада жүретін әртүрлі реакциялардың жылдамдықтарын анықтайды.

«Біліміңді сынап көр» әдісі

Тақырыпқа байланысты сан есептерін шығару

1. Реакцияның температурасын 30°С­қа көтергенде оның жылдамдығы 64 есе өсті. Реакцияның температуралық коэффициентін есептеңдер. Жауабы: γ= 4.

2. Реакцияның температурасын 50°С­қа көтергенде оның жылдамдығы 1024 есеөсті. Реакцияның температуралық коэффициентін есептеңдер. Жауабы: γ= 4.

3. Реакция 80°С температурада 18 минутта аяқталды. Осы реакцияны а) 110°С; ә) 60°С температурада жүргізсе, ол қанша уақытта аяқталады? Реакцияның температуралық коэффициенті γ=3. Жауабы: а) 40 с; ә) 162 мин.

Дескриптор

Білім алушы

− Вант-Гофф ережесіне байланысты формуланы түрлендіреді;

− жылдамдық арқылы температуралық коэффициентті, температураны есептейді.

Оқулық, интертақта, жұмыс дәптері

Жұмыс дәптері

Аяқталуы

2 мин

1) Кері байланыс:«Екі жұлдыз, бір тілек»

Оқушылардың бүгінгі сабақтан не түсінгендерін «Жұлдыз» қатарына, ал түсінбей қалған тұстарын, басқа да пікірлерін «Тілек» қатарына жазу керектігін айтамын.

2) Үй тапсырмасы. §36 №3

«Екі жұлдыз, бір тілек» парағы

Қосымша ақпарат

Саралау

Бағалау

Қауіпсіздік және еңбекті қорғау ережелері

• Жаттығуларды орындау үшін шығармашылық тәсілдерді қолдану (деңгейлік тапсырмалар);

• сын тұрғысынан ойлау дағдыларын дамыту

• деңгейлік тапсырмалар

• дескриптор

• сандық есеп шешу дағдысы қалыптасады

Сабақ мақсаттары/оқу мақсаттары дұрыс қойылған ба?

Иә

Оқушылардың барлығы ОМ қол жеткізді ме?

Жеткізді деп ойлаймын, себебі оқушылар Вант-Гофф ережесін қолдана отырып, температураның реакция жылдамдығына әсерін есептей алды

Жеткізбесе, неліктен?

Сабақта саралау дұрыс жүргізілді ме?

Таңдап алынған тапсырмалар жайдан күрделіге біртіндеп ауысып отырды, яғни деңгейлік тапсырма алынды.

Сабақтың уақыттық кезеңдері сақталдыма?

Сабақтың уақыттық кезеңдері кейбір тапсырмаларда сақталған жоқ, себебі қойылған сұрақтар бойынша оқушылар өз пікірлерін білдіріп, жіберілген қателікте