Білім беру саласы: «Қатынас»
Оқу іс-әрекет түрі: «Сауат ашу»
Тақырыбы: «І әрпі мен дыбысы»
Мақсаты: Балаларға І дыбысын таныстыру, сөздік қорын молайту, ойлау, сөйлеу қабілеттерін дамыту. Қазақтың ұлттық киімдерін, заттарын білуге тәрбиелеу.
Көрнекілік: кесте, кеспе әріптер, алфавит, Іі әріпінің жазбаша, ауызша түрі, Гимн.
Қолданған әдіс-тәсіл: сұрақ-жауап, түсіндіру, педагогика, экология.
Пәнаралық байланыс: Көркем әдебиет, халықтық педагогика, экология.
|
Әрекет кезеңдері |
Тәрбиешінің әрекеті |
Балалардың әрекеті |
|||||||||||||||||||||||||
|
Мотивациялық –қозғаушылық кезеңі |
Қастерлемес даңқын кім, Қадірлемес салтын кім? Гиміні елімнің Үні, тілі халқымның. Мен Отанның түнін сүйем, күнін сүйем Ағынды өзен, асқар тау, гүлін сүйем. Мен оның қасиетті тілін сүйем Мен оның құдіретті үнін сүйем. Гимн Гимн – Қазақстан Халқының жүрегінен шыққан ән. Халқымыздың үні әрқашанда биіктей берсін! |
Екі бала ортаға шығып тақпақ айтады. Балалар оң қолдарын жүректерінің тұсында ұстап, барлығы айтады. |
|||||||||||||||||||||||||
|
- Балалар, бүгінгі ұйымдастырылған оқу іс-әрекетінің барысында, «Қатынас» білім беру саласы бойынша, «Сауат ашу» оқу іс-әрекетінің түрінен І әрпімен танысып, ерекшелігін, қолданылу аясын, емлесін оқып үйренеміз. - Біз, сендермен, қай дыбысқа келіп тоқтаған едік? - Ия. Дауысты дыбыстардан І дыбысының алдындағу Ы дыбысына келген едік. Ал, дауыссыз дыбыстардан қай дыбысқа келдік? - Дұрыс айтасыңдар. - Біз, сендермен, дауысты дыбыстарды түгел қамтыдық. Бүгін Іі әріпімен танысайық. І әріпімен таныспастан бұрын, бір-бірімізге деген жүрек жылуымызды ойын ойлау арқылы білдірейік. Ойын:
Біз балдырған тең басқан, Дос құшағын елге ашқан. Тілегіміз бейбіт күн, Ашық болсын кең аспан! Қайырлы таң Күн – Ана! Қайырлы таң Жер – Ана! Қайырлы таң достарым! - Балалар мынау кімнің кестесі? - Кестеге не орналасқан? - Кестеде неше құрақша бар? - Әріптің естілу жағын не дейміз? Ж Ұйымдастырушылық-ізденістік Естілмеген құраққа, көрінбейді бірақ та. - Дыбыстар нешеге бөлінеді? - Бүгін жіңішке дауысты І дыбысымен танысайық. І дыбысының баспа, жазба түрін көрсету. І дыбысының баспа, жазба түрін көрсету. Іргебай інген іздеген, Ілгері кетті ізбеннен. І дыбысы Іргебай, Інген, іздеген ілгері, ізбенен деген сөздерде кездесіп тұр. Сөзде қанша дауысты дыбыс болса, сонша буын болады. Мысалы: Іргебай Ірімшік сөздерін буынға бөлейік. Ір-ге-бай І-рім-шік - Балалар, біз, Іі дыбысын терең біліп, үйрену үшін 3 топты орталықтарға бөлінейік. І Ә топ «Дыбыстар әлемі» орталығы
А Б
Е Г
Д ІІ топ «Сурет салу» орталығы
Күлкі Түлкі Кірпі ІІІ топ «Ілім - білім» орталығы Қанатты сөз қазына
Сергіту сәті Білім – кеме, теңізінде жүзейік, Қаламсапты ескек етіп есейік. Мыңды жыққан білімді боп бәріміз, Теңіздегі маржан болып өсейік! І топ «Дыбыстар әлемі» орталығының тапсырмасы 1. І дыбысын ауаға жазып, дәптерге түсіру. 2. Ойын «Адасқан әріптер» ойынын ойнау.
3. Ойын І дыбысын дауысты дыбыстар ұяшығына салу.
4. Ойын «Қай әріп жоғалды?» т...л, т...с, к...лт, к...тап, тер..., ...ш...к Жаңылтпаш Үш кісі ішік пішті, Бес кісі ішік пішті, Неше кісі ішік пішті? Ізге түсті Ізмұрат, Іздеп-іздеп таппадық, Ізім қайсы қызық-ақ. Іздеушінің іздегенін, Іздемеген іздемейді. Іскерлігі ұстап, Ірімшікті тұздап. Ішім – деді інім, Бүлдіріп ап ісін. ІІ топ «Сурет» орталығының тапсырмасы.
Сурет бойынша сөздерді түсіндіру. 1) Кірпі сөзінде екі і – дыбысы кездеседі. Сөз ортасында, сөз соңында кездеседі. Мақал: Кірпі баласын жұмсағым, Қарға баласын аппағым дер екен. Кірпі – түкті, өз жауынан қорғанышы бар жануар. 2) Күлкі І дыбысы сөздің соңында кездеседі. Күлкі – езуіміздегі қуаныш, шаттық нұр. Мақал: «Күлме досқа, келер басқа» «Күлкі күле жүрер, ортаңнан еркелер» «Күлкі – денсаулық көркі» 3) Түлкі – қу, жабайы аң. Заманың түлкі болса, тазы боп қу. Ойын «Бір айналым»
Ілім, іні, іс, іскер, із, ізет, ілтипат, ісмер. ІІІ топ «Ілім - білім» орталығының тапсырмасы. 1) «Қанатты сөз - қазынаны» құлаққа ілу. «Береке басы - ынтымақ» ел аузындағы қанатты сөзді құлағымызға ілейік. Арқада бір үлкен дау болады. Қызыл кеңірдек сөз сайысы әлденеше күнге созылады. Себебі: даудың бір жағын қуып келген Кенбай деген би, сыңар езуленіп, түзу сөзді қисайта береді. Жиылған топ, ілік-тартыстан әбден қажып, Бертіс биге жүгінеді. Бертіс би: «Қызыл тілде сүйек жоқ, жылтыр көлде құлақ жоқ». «Әулетті ойламай, құрғақ сөзбен көпірген елде, бірлік жоқ». «Ағайында бірлік болса, береке бар». Береке басы – ынтымақ. Құлаққа ілейік. Ілінісіп ірі болмаспыз, ізгілік ойлайық. 2) Ұйқасты сөз 1. Ізтілеудің інісі Ізбасар Ізденімпаз. 2. Іргеледегі інішегімнің іңгәсына іңкәрмін. 3. Ігімді ілгендерді іскерлер іріктесін. 3) І дыбысы бар сөздерді текшемен жазу. Тіс Тіл Кілт Ойын: «Сөз ойла, тез ойла» |
- Ы дыбысы - Ш дыбысы Балалар ойын ойнайды. Балалар қайталайды. - Ә.Жүнісбеков-тің - Әріптер. Дыбыстың таңбасын әріп дейміз. - Үш: алтын сары, темір, ағаш. - Дыбыс
- Екіге: дауысты, дауыссыз болып бөлінеді. Балалар сергіту сәтін қимылмен айтады. |
||||||||||||||||||||||||||
|
Рефлекциялық-түзетушілік
|
1. Балалар қандай әріппен таныстық? 2. Мына суретте не көріп тұрмыз? 1) Інген – түйенің қос өркешті ұрғашысы. 2) Ішік – сыртқы киім, тон. 3) Із – аяқтың ізі, тағы ненің ізі болады? 4) Ілбіс – мысық тұқымдас жыртқыш аң. 5) І дыбысын ауаға жазып, дәптерге таңбалау. 6. Балалар, қазір қай ай? Күз айының қазан айы. Қазан айы алтын күзге жатады. Күз береке айы. Абай Құнанбаев күзді былай суреттейді. Сұр бұлт түсі суық қаптайды аспан, Күз болып дымқыл тұман жерді басқан. Білмеймін, тонғаныма, тойғаныма, Жылқы ойнап, бие қашқан, тай жарысқан. 7. Күздің ерекшелігін, ауа-райын кім айтады? 1) Біріншіден күн суытады. 2) Жапырақтар сарғаяды. 3) Жаңбыр жиі жауады. 4) Құстар жылы жаққа ұшады. 5) Жердің топырағы босайды. 6) Күн, Жер планетасына жақындай бастайды. 8 1) Уа қасиетті түгесілмес дастаным, Өз өлкесі күндей күлген баршаның. Құтты болсын, даңқы күндей мерекең, Бақстаным – байтақ менің Қазақстаным. 2) Елордамыз қай қала? Елордам менің Астана Осында жаңа бастама Сәулетті зәулім үйлер көп Көрікті сондай жас қала. 3) Елбасымыз кім? |
- І әрпімен Балалар жауап береді. - Қазір жылдың күз мезгілі. - Республика күні «Біздің Республикамыз Қазақстан» - Астана - Н.Назарбаев |
Күтілетін нәтиже:
Біледі: Әріптің таңбасын және айтылу ерекшелігін біледі;
Түсінеді: Айтылуы мен естілуін қолданылу аясын түсінеді;
Игереді: І дыбысының жазылуын игереді.
жүктеу мүмкіндігіне ие боласыз
Бұл материал сайт қолданушысы жариялаған. Материалдың ішінде жазылған барлық ақпаратқа жауапкершілікті жариялаған қолданушы жауап береді. Ұстаз тілегі тек ақпаратты таратуға қолдау көрсетеді. Егер материал сіздің авторлық құқығыңызды бұзған болса немесе басқа да себептермен сайттан өшіру керек деп ойласаңыз осында жазыңыз
«І әрпі мен дыбысы»
«І әрпі мен дыбысы»
Білім беру саласы: «Қатынас»
Оқу іс-әрекет түрі: «Сауат ашу»
Тақырыбы: «І әрпі мен дыбысы»
Мақсаты: Балаларға І дыбысын таныстыру, сөздік қорын молайту, ойлау, сөйлеу қабілеттерін дамыту. Қазақтың ұлттық киімдерін, заттарын білуге тәрбиелеу.
Көрнекілік: кесте, кеспе әріптер, алфавит, Іі әріпінің жазбаша, ауызша түрі, Гимн.
Қолданған әдіс-тәсіл: сұрақ-жауап, түсіндіру, педагогика, экология.
Пәнаралық байланыс: Көркем әдебиет, халықтық педагогика, экология.
|
Әрекет кезеңдері |
Тәрбиешінің әрекеті |
Балалардың әрекеті |
|||||||||||||||||||||||||
|
Мотивациялық –қозғаушылық кезеңі |
Қастерлемес даңқын кім, Қадірлемес салтын кім? Гиміні елімнің Үні, тілі халқымның. Мен Отанның түнін сүйем, күнін сүйем Ағынды өзен, асқар тау, гүлін сүйем. Мен оның қасиетті тілін сүйем Мен оның құдіретті үнін сүйем. Гимн Гимн – Қазақстан Халқының жүрегінен шыққан ән. Халқымыздың үні әрқашанда биіктей берсін! |
Екі бала ортаға шығып тақпақ айтады. Балалар оң қолдарын жүректерінің тұсында ұстап, барлығы айтады. |
|||||||||||||||||||||||||
|
- Балалар, бүгінгі ұйымдастырылған оқу іс-әрекетінің барысында, «Қатынас» білім беру саласы бойынша, «Сауат ашу» оқу іс-әрекетінің түрінен І әрпімен танысып, ерекшелігін, қолданылу аясын, емлесін оқып үйренеміз. - Біз, сендермен, қай дыбысқа келіп тоқтаған едік? - Ия. Дауысты дыбыстардан І дыбысының алдындағу Ы дыбысына келген едік. Ал, дауыссыз дыбыстардан қай дыбысқа келдік? - Дұрыс айтасыңдар. - Біз, сендермен, дауысты дыбыстарды түгел қамтыдық. Бүгін Іі әріпімен танысайық. І әріпімен таныспастан бұрын, бір-бірімізге деген жүрек жылуымызды ойын ойлау арқылы білдірейік. Ойын:
Біз балдырған тең басқан, Дос құшағын елге ашқан. Тілегіміз бейбіт күн, Ашық болсын кең аспан! Қайырлы таң Күн – Ана! Қайырлы таң Жер – Ана! Қайырлы таң достарым! - Балалар мынау кімнің кестесі? - Кестеге не орналасқан? - Кестеде неше құрақша бар? - Әріптің естілу жағын не дейміз? Ж Ұйымдастырушылық-ізденістік Естілмеген құраққа, көрінбейді бірақ та. - Дыбыстар нешеге бөлінеді? - Бүгін жіңішке дауысты І дыбысымен танысайық. І дыбысының баспа, жазба түрін көрсету. І дыбысының баспа, жазба түрін көрсету. Іргебай інген іздеген, Ілгері кетті ізбеннен. І дыбысы Іргебай, Інген, іздеген ілгері, ізбенен деген сөздерде кездесіп тұр. Сөзде қанша дауысты дыбыс болса, сонша буын болады. Мысалы: Іргебай Ірімшік сөздерін буынға бөлейік. Ір-ге-бай І-рім-шік - Балалар, біз, Іі дыбысын терең біліп, үйрену үшін 3 топты орталықтарға бөлінейік. І Ә топ «Дыбыстар әлемі» орталығы
А Б
Е Г
Д ІІ топ «Сурет салу» орталығы
Күлкі Түлкі Кірпі ІІІ топ «Ілім - білім» орталығы Қанатты сөз қазына
Сергіту сәті Білім – кеме, теңізінде жүзейік, Қаламсапты ескек етіп есейік. Мыңды жыққан білімді боп бәріміз, Теңіздегі маржан болып өсейік! І топ «Дыбыстар әлемі» орталығының тапсырмасы 1. І дыбысын ауаға жазып, дәптерге түсіру. 2. Ойын «Адасқан әріптер» ойынын ойнау.
3. Ойын І дыбысын дауысты дыбыстар ұяшығына салу.
4. Ойын «Қай әріп жоғалды?» т...л, т...с, к...лт, к...тап, тер..., ...ш...к Жаңылтпаш Үш кісі ішік пішті, Бес кісі ішік пішті, Неше кісі ішік пішті? Ізге түсті Ізмұрат, Іздеп-іздеп таппадық, Ізім қайсы қызық-ақ. Іздеушінің іздегенін, Іздемеген іздемейді. Іскерлігі ұстап, Ірімшікті тұздап. Ішім – деді інім, Бүлдіріп ап ісін. ІІ топ «Сурет» орталығының тапсырмасы.
Сурет бойынша сөздерді түсіндіру. 1) Кірпі сөзінде екі і – дыбысы кездеседі. Сөз ортасында, сөз соңында кездеседі. Мақал: Кірпі баласын жұмсағым, Қарға баласын аппағым дер екен. Кірпі – түкті, өз жауынан қорғанышы бар жануар. 2) Күлкі І дыбысы сөздің соңында кездеседі. Күлкі – езуіміздегі қуаныш, шаттық нұр. Мақал: «Күлме досқа, келер басқа» «Күлкі күле жүрер, ортаңнан еркелер» «Күлкі – денсаулық көркі» 3) Түлкі – қу, жабайы аң. Заманың түлкі болса, тазы боп қу. Ойын «Бір айналым»
Ілім, іні, іс, іскер, із, ізет, ілтипат, ісмер. ІІІ топ «Ілім - білім» орталығының тапсырмасы. 1) «Қанатты сөз - қазынаны» құлаққа ілу. «Береке басы - ынтымақ» ел аузындағы қанатты сөзді құлағымызға ілейік. Арқада бір үлкен дау болады. Қызыл кеңірдек сөз сайысы әлденеше күнге созылады. Себебі: даудың бір жағын қуып келген Кенбай деген би, сыңар езуленіп, түзу сөзді қисайта береді. Жиылған топ, ілік-тартыстан әбден қажып, Бертіс биге жүгінеді. Бертіс би: «Қызыл тілде сүйек жоқ, жылтыр көлде құлақ жоқ». «Әулетті ойламай, құрғақ сөзбен көпірген елде, бірлік жоқ». «Ағайында бірлік болса, береке бар». Береке басы – ынтымақ. Құлаққа ілейік. Ілінісіп ірі болмаспыз, ізгілік ойлайық. 2) Ұйқасты сөз 1. Ізтілеудің інісі Ізбасар Ізденімпаз. 2. Іргеледегі інішегімнің іңгәсына іңкәрмін. 3. Ігімді ілгендерді іскерлер іріктесін. 3) І дыбысы бар сөздерді текшемен жазу. Тіс Тіл Кілт Ойын: «Сөз ойла, тез ойла» |
- Ы дыбысы - Ш дыбысы Балалар ойын ойнайды. Балалар қайталайды. - Ә.Жүнісбеков-тің - Әріптер. Дыбыстың таңбасын әріп дейміз. - Үш: алтын сары, темір, ағаш. - Дыбыс
- Екіге: дауысты, дауыссыз болып бөлінеді. Балалар сергіту сәтін қимылмен айтады. |
||||||||||||||||||||||||||
|
Рефлекциялық-түзетушілік
|
1. Балалар қандай әріппен таныстық? 2. Мына суретте не көріп тұрмыз? 1) Інген – түйенің қос өркешті ұрғашысы. 2) Ішік – сыртқы киім, тон. 3) Із – аяқтың ізі, тағы ненің ізі болады? 4) Ілбіс – мысық тұқымдас жыртқыш аң. 5) І дыбысын ауаға жазып, дәптерге таңбалау. 6. Балалар, қазір қай ай? Күз айының қазан айы. Қазан айы алтын күзге жатады. Күз береке айы. Абай Құнанбаев күзді былай суреттейді. Сұр бұлт түсі суық қаптайды аспан, Күз болып дымқыл тұман жерді басқан. Білмеймін, тонғаныма, тойғаныма, Жылқы ойнап, бие қашқан, тай жарысқан. 7. Күздің ерекшелігін, ауа-райын кім айтады? 1) Біріншіден күн суытады. 2) Жапырақтар сарғаяды. 3) Жаңбыр жиі жауады. 4) Құстар жылы жаққа ұшады. 5) Жердің топырағы босайды. 6) Күн, Жер планетасына жақындай бастайды. 8 1) Уа қасиетті түгесілмес дастаным, Өз өлкесі күндей күлген баршаның. Құтты болсын, даңқы күндей мерекең, Бақстаным – байтақ менің Қазақстаным. 2) Елордамыз қай қала? Елордам менің Астана Осында жаңа бастама Сәулетті зәулім үйлер көп Көрікті сондай жас қала. 3) Елбасымыз кім? |
- І әрпімен Балалар жауап береді. - Қазір жылдың күз мезгілі. - Республика күні «Біздің Республикамыз Қазақстан» - Астана - Н.Назарбаев |
Күтілетін нәтиже:
Біледі: Әріптің таңбасын және айтылу ерекшелігін біледі;
Түсінеді: Айтылуы мен естілуін қолданылу аясын түсінеді;
Игереді: І дыбысының жазылуын игереді.
шағым қалдыра аласыз



.












