Иммундық жүйеге әсер ететін дәрілер

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ҒЫЛЫМ ЖӘНЕ БІЛІМ МИНИСТРІЛГІ

МӨЖ жұмысы тақырыбы:

Иммундық жүйеге әсер
ететін дәрілер

Түркістан - 2022

№8 СӨЖ жұмысы. Иммундық жүйеге әсер ететін дәрілер
Жоспары:
1.Иммунитет ұғымы. Иммунитет түрлері.
2. Иммуностимуляторлар (иммуноқуаттандырғыш дәрілер)
3. Иммунодепрессивті дәрілер (Иммуносупрессорлар)
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер
Иммунитет кейбір ауру қоздырғыштарына қарсы тұратын ағзаның қорғаныш
қасиеті. Микроорганизмдерді және олардың токсиндерін, вирустарын, табиғаты
антиген заттары немесе мүше қондырымында ағзаның антигенге иммундық
жауап реакциясы пайда болады. Иммунитеттің 2 түрі бар: гуморальды (қанда
БАЗ болады ) және жасушалық (жоғарғы сезімталдықты темендетеді).
Ағзада кез-келген антигенге екі түріде пайда болады. Олардың пайда болуы
лимфоциттердің түріне байланысты. Лимфоциттерді Т-лимфоциттер (тимусқ а
тәуелді) және В-лимфоциттер (тимусқа тәуелсіз) деп ажыратылады. Тлимфоциттер жасушалық, ал В-лимфоциттер гуморальды иммунитетті
қамтамасыз етеді. Гуморальды және жасушалық иммунитеттердің дамуында
лимфоциттердің құрамы көбейеді. Ағзаның иммундық күші төмендеуінде, яғни
иммунитет төмендеу жағдайында иммуностимуляторлар белгіленеді.
Аллергиялық ауруларды емдеу үшін, мүшелер мен ұлпаларды бөгде ағзаға
ауыстырып қондыруда, иммунитеті темендететін, яғни иммунодепрессанттар
белгіленеді.
а) Иммуностимуляторлар (иммуноқуаттандырғыш дәрілер) Бұл топ
препараттары жасушалық және гуморальды иммунитетті күшейтіп, иммуннотапшылық жағдайда қолданылады.
1. Жануарлардан алынған иммуностимуляторлар.
а) Тимус препараттары; Тималин, тактивин (Т-активин), тимоптин, вилозен – Тлимфоциттердің қүрамын көбейтіп, жасушалық иммунитетті фагоцитозды,
рөгенерация процестерін күшейтеді. Ірі қара малдардың айырша безінен
алынған сығынды препараттар. Созылмалы іріңді және қабыну проццестерінде,
созылмалы сепсисте, ұзақ уақытқа созылатын микробтық, вирустық және
саңырауқұлақ ауруларында, күйікте, ойық жараларында, онкологиялық
ауруларының сәулелі химиотерапиясында, жарақаттан кейін және операциядан
кейінгі жұқпалы асқынуларды алдын алуда крлданылады.
Тималин: 0,0 1 құрғақ зат флаконда шығарылып, 1 м л 0,9 % СаСІ еріт, ерітіп,
б/е; ал тактивин мен тимоптин т/ а енгізіледі. Вилозен жоғарғы тыныс
жолдарының аллергиялық ауруларында (полиноз, ринит, синусит), жергілікті

мұрынға тамшы немесе интраназальды ингаляция түрінде енгізіледі. Кей
жағдайда тимус препараттары аллергиялық реакциялар тудырады.
б) Жілік майының препараттары: миелопид (В-активин) В - лимфоциттердің
құрамын көбейтіп, гуморальды иммунитетті күшейтеді. Хирургиялық
операциялардан, жарақаттардан, остеомиелиттен және басқа да патологиялық
жағдайлардан кейінгі инфекциялардың асқынуларын алдын алу үшін
қолданылады.
2. Бактериялардан алынған иммуностимуляторлар. Рибомунил және бронхомунал - жасушалық және гуморальды иммунитетті күшейтіп, интерферонның
синтезін арттыратын, спецификалық емес иммуностимуляторлар болып
табылады. Құлақ, тамақ, мұрын жөне бронх-өкпе аппаратының созылмалы
ауруларында және олардың қайталауын алдын алу үшін крлданылады.
Рибомунил - 3 таб. таңертең аш қарынға, бронхо-мунал 1 капс. таңертең ащ
қарынға белгіленеді. Бұл препараттар микробқа қарсы терапияның тиімділігін
күшейтеді. Продигиозан және пирогенал - эндогенді интерферон өнімін
қуаттандырып, ағзаның гиперэргиялық реакциясын тудыратын бактериялардан
алынған липополисахаридті кешен. Жұқпалы ауруларды кешенді емдеуде
қолданылады.
Қабыну
экссудаттарын,
патологиялык,
тыртықтарды,
жаралардың жазылуына жағдай жасайды. Препараттар дене қызуы көтерілуін,
қалтырау, бас ауыру және буын ауруларын шақырады. Мөлшерін жеке
таңдауды қажет етеді. Натрий нуклеинаты - лейкопоз және Т- және Влимфоциттердің әсерлесуін қуаттандырып, фагоцитоз бен регенерация
процесінің белсенділігін күшейтетін, ашытқы гидролизінен алынады.
Лейкопения, агранулоцитоз, созылмалы қабыну ауруларының кешенді
емдеуінде қолданылады.
Имудон - кептірілген бактериялар мен саңырауқұлақтардың лиофизирленген
қоспасы. Ауыз қуысы мен жұтқыншақтың жұқпалы қабыну ауруларында
(афтозды стоматит, парадонтоз, гингивит, альвеолярлы пиорея жәнө т.б.) ауыз
қуысына салып соратын таблетка түрінде қолданылады. Фагоцитозды
белсендіреді, иммунокомпетентті жасушалар санын арттыруға ықпал етеді,
сілекейде
лизоцимнің
және
интерферонның
секреторлық
А
иммуноглобулиннің өндірілуін арттырады.
ИРС-19 - лизоцим мен А типті иммуноглобулиннің құрамын жоғарылатып,
фагоцитоздың белсенділігін арттыратын бактериялардың гидролиз заты болып
табылады. Құлақ, тамақ, мұрын - мүшелер және тыныс алу мүшелерінің қабыну,
жүқпалы ауруларын алдын алу және өмдеу үшін интраназальды спрей түрінде
тағайындалады. 3. Рекомбинантты (гендік инжинерия әдісімен алынған)
иммуностимуляторлар.
Филграстим (нейпоген) және молграмостим (лежомакс) - қуаттандырғыш өсу
факторы болып табылады. Олардың әсерінен діңгек 238 жасушаларынан
әртүрлі қан жасушалары түзіледі. Филграстим белсенді нейтрофилдердің
өндірілуін, өсуін және қанға шығарылуын күшейтеді, Нейтрофил саны
төмендеуімен байланысты, жұқпалы ауруларды емдеу үшін және туа пайда

болған нейтропенияда антибаістериальды терапиямен бірге тағайындалады.
Молграмостим гранулоциттердің, Т-лимфоциттердің және моноциттердің өсуін
күшейтіп, фагоцитозды белсендіреді, Сепсисте, лейкопенияда, ЖИТС мен
ауыратын науқастарды емдеуде қрлданылады.
Реаферон (альфа2 - интерферон) және басқа да интерферондар вирусты
инфекцияларда (гепатит және т.б.) және қатерлі ісікте (миелолейкоз, бүйрек
өспесінде (рак) және т.б.) қолданылады. Ронколейкин және беталейкин іріңді
хирургияда және онкологияда химио- және радиотерапиядан кейін
қолданылады.
4. Синтетикалық иммуностимуляторлар. Левамизол (декарис) және тимоген
жасушалық иммунитетті күшейтеді. Левамизол ревматоидты артритте, кейбір
созылмалы және қайталанатын жүқпалы ауруларда, ісік ауруларында
қолданылады. Тимоген жіті және созылмалы жүқпалы ауруларда, репаративті
(қалпына келу) процестердің тежелуінде, операцияларда, ісіктердің сәулелі
және химиотерапиясында қолданылады. Метилурацил және дибазол - антидене
мен интерферонның синтезін күшейтіп, фагоцитоздың белсенділігін арттырады.
Метилурацил лейкопенияның жеңіл түрінде, баяу жазылатын жараларда,
күйгенде, сынықта, сондай-ақ асқазан мен ұлтабардың ойық жараларында,
панкреатитте, гепатитте үлпалардың регенерациясын (қалпына келуін) күшейту
мақсатында қолданылады. Дибазол тұмау мен басқа да ТЖВЖ (ОРВИ) алдын
алу үшін қрлданылады.
5. Иммуноглобулиндер. Адамныңқалыпты иммуноглобулині (интраглобин,
сандоглобулин, октаган, пентаглобин) жүқпалы аурулар түрінде өтетін
біріншілік және екіншілік иммунды тапшылықта орын басушы терапия ретінде
қолданылады. Ағзаның қорғаныш қасиетін және зат алмасу процесін жақсарту
арқылы иммунитеті қуаттандырғыш әсер ететін препаратгары:
- Өсімдіктекті препараттары: жень-шень түндырмасы, аралия тундырмасы,
элеутерококктундырмасы, қызғылт семізот (алтын тамыр) сығындысы жалпы
тонусты реттейтін әсері бар.
- Витаминдер: аскорбин қышқылы, ретинол, а-токоферол, В және басқа
тобының витаминдері - ағзаның резистенттілігін (қарсы тұру) күшейтеді.
Пробиотиктер мен эубиотиктер: бифидумбактерин, лактобактерин, бификол
және т.б. препараттары ішектің қалыпты микрофлорасын қалпына келтіре
отырып, имунитетті жоғарылататын микробтық масса. б) Иммунодепрессивті
дәрілер (Иммуносупрессорлар) Бүл топ препараттары жасушалық иммунитетті
тежеп, баяу типті гипериммундық реакцияларда, ауыр аутоиммундық
ауруларда (спецификалық емес ревматоидты полиартритте, спецификалық емес
тоқ ішек жарасында, жүйелі қызылжегіде, ОЖЖ-сі мен бүйректің иммунды
бүзылуында,
созылмалы
гепатипе)
және
мүшелердің
ауыстырып
қондырымында
(бүйрек,
жүрек,
өкпе,
бас
ми)
қрлданылады,
Иммунодепрессанттардың өсер ету механизмі антигенмен шақырылған
иммунды жасушаларының кооперативті реакциялардың тежелуімен, Тлимфоципердің пролиферация-сымен және олардың Т-киллерге, Т-супрессорға,
Т-хелперге өзгеруінен, сондай-ақ ұлпалардың зақымдануын төмендетуімен
байланысты.

1. Цитостатикалық дәрілер: азатиоприн (имуран), циклофосфан, метотрексат иммунодепрессивті әсерінен басқа азатиоприннің ісікке қарсы белсенділігі
(азиотопринде цитостатикалық белсенділігі төмен) басым. Цитостатиктер ДНҚң және РНҚ-ң синтезін бұзып, жасушалардың, әсіресе тез бөлінетін жасушапар,
көбінесе лимфоциттердің бөлінуін тежейді. Көбінесе аутоиммунды ауруларда
қолданылады, Қан жасалуын бұзып, АІЖ-ң жаралары, диспепсия, бауыр мен
бүйректің зақымдалуын, жұқпалы аурулардың өршуін тудырып, канцерогенді
және тератогенді әсер көрсетеді. Азатиоприн (А): 0,05 таб. шығарылып, 1-2 таб.
тәулігіне 2-3 рет (қанның құрамын үнемі бақылап отырып, науқас дәрігердің
бақылауында болуы қажет) белгіленеді.
2. Антибиотиктер: циклоспорин (сандиммун), такролимус (ҒК - 506, програф) мүшелердің ауыстырып қондырымында қолданылады (ішке және күре тамырға
енгізіледі). Циклоспорин нефро-және гепатотоксикалық әсер етеді, ал
такролимус нефро- және нейротоксикалық әсер етіп, АҚ-ң және қандағы
қанттың мөлшерін жоғарылатады.
3. Батриден - бүйректің ауыстырып қондырымында (глюкокортикоидтармен,
антибиотиктермен бірге) және созылмалы гломерулонефритте (0,1 таб.)
қолданылады.
4. Глюкокортикоидтар - преднизолон, дексаметазон және т.б. Тлимфоциттердің пролиферациясын және В - лимфоциттермен кооперациясын
тежеп, иммуноглобулиндердің синтезін төмендетеді. Сонымен қатар күшті
қабынуға қарсы әсері бар. Аутоиммундық ауруларда қолданылады.
5. Антилимфоцитарлы сары сулар: антилимфолин-Кг, АТГФ резениус құрамында иммунодепрессивті әсер ететін иммуноглобулині бар. Тек
стационар жағдайында антибиотиктермен және глюкокортикоидтармен бірге
мүшелер мен ұлпалардың ауыстырып қондыруда қолданылады. 6.
Коллагеноздардың базисті терапиясындағы препараттары: хингамин (делагил,
хлорохин) және гидроксихлорохин (плаквенил) - малярияға қарсы препарат;
алтын препараттары: кризанол (5% 2 мл майлы суспензиясы ампулада
шығарылып, аптасына 1 рет б/е енгізіледі) ауранофин (0,003 таб.);
пеницилламин (купренил) - «әлсіз иммунодепрессанттар», бұлар жасушалық
және гуморальды иммунитетті төмендетіп, қабыну процесінің пролиферативті
фазасын төмендетеді. Әсері баяу басталып (10-12 аптадан соң), ұзақ сақталады,
Препаратты ұзақ қолданады (бай), алтын препараттары мен пеницилламин улы
болып келеді. Препараттарды көбінесе ревматоидты артритте қолданады. Бұл
препараттар қабыну процесінің жедел фазасында әсері тиімсіз.
Пайдаланылған әдебиеттер
1.Харкевич. Д.А. Фармакология.-7-е изд., перераб.и доп.-М.: «ГЭОТАР-МЕД»,
2003 г.
2. Майский В.В., Муратов В. Фармокология с рецептурой.-3-е изд., перераб.и
доп.-М.: «Медицина» 1986.
3. Кудрин А.Н. Фармакология: Учебник для студентов фарм.институов-М.:
Медицина, 1991 г.

4. Виноградов В.М., Каткова Е.Б., Мухин Е.А. Фармакология с рецептурой.СПб: Спец.Лит,2000 г.
5.Куролвич Л.Д. Основы фармокологии., Мн.: «Новое звание», 2005.
6. Н.Ж.Орманов, М.С. Кадеева, Г.Т.Абуова, Фармакология курсында игерілетін
дәрілік құралдардың жіктелуі мен өмірге қажетті дәрілердің дозалары,
Шымкент, 2006 ж.