Сафи Өтебаев атындағы

Жылыой мұнай және газ технологиялық

колледжінің математика және

информатика пәні оқытушысы

Жоламанова Бақтыгүл Бағытқалиқызы

Информатика пәнінде түрлі жасанды интеллект арқылы сабақ жүру барысы

Информатика пәнінде жасанды интеллект (ЖИ) технологияларының интеграциясы білім беру процесін түбегейлі өзгертуде. ЖИ құралдары сабақ барысында студенттердің қызығушылығын арттырып, оқу нәтижелерін жақсартуға мүмкіндік береді. Мысалы, информатика сабағында «Бағдарламалау негіздері» тақырыбын қарастырайық.

Сабақтың алғашқы кезеңінде мұғалім ЖИ платформаларын пайдаланып, студенттерге бағдарламалаудың негізгі принциптерін түсіндіреді. Мұғалім интерактивті құралдарды (мысалы, Code.org, Scratch) қолдана отырып, бағдарламалау логикасын визуалды түрде көрсетеді. Студенттер өздерінің кодтарын жазып, оларды жедел түрде тестілеу мүмкіндігіне ие болады. ЖИ алгоритмдері арқылы олардың кодтарының дұрыс немесе бұрыс екендігі автоматты түрде тексеріледі, бұл студенттердің уақытын үнемдейді.

Сабақ барысында, мысалы, Python бағдарламалау тілін үйрету кезінде мұғалім Jupyter Notebook секілді интерактивті ортада ЖИ-ды қолдана алады. ЖИ көмегімен студенттердің код жазу қабілеттерін бағалауға, кері байланыс беруге және жеке ұсыныстар жасауға болады. Мысалы, егер оқушы қатені жиі жіберетін болса, ЖИ автоматты түрде сол қатені түсіндіріп, жаттығулар ұсынады.

Келесі кезеңде студенттерге жеке тапсырмалар беріледі. ЖИ жүйелері студенттердің оқу прогресін бақылай отырып, оларға сәйкес тапсырмаларды автоматты түрде таңдайды. Мысалы, жеңіл деңгейдегі кодтау тапсырмаларын орындаған студенттерге күрделі жобалар ұсынылуы мүмкін, бұл олардың білім деңгейіне сәйкес келеді.

Студенттер топтарға бөлініп, бірлескен жобалар бойынша жұмыс істей бастайды. ЖИ платформалары топ ішіндегі қарым-қатынасты оңтайландыруға мүмкіндік береді. Мысалы, Google Classroom немесе Microsoft Teams секілді құралдар арқылы топ мүшелері өзара хабарласып, жобаларын талқылай алады. ЖИ жүйесі топ мүшелерінің белсенділігін бақылап, әр студенттің қатысуын бағалауға көмектеседі.

Сабақ соңында мұғалім ЖИ-ды пайдаланып, тестілеу жүргізеді. Бұл тестілер автоматты түрде бағаланып, студенттердің нәтижелері бірден көрсетіледі. Мұғалім студенттердің күшті және әлсіз жақтарын анықтап, келесі сабақтар үшін жоспар құра алады.

ЖИ-ның тағы бір мүмкіндігі – мұғалімдердің оқу материалдарын дайындау процесін жеңілдету. Жасанды интеллект платформалары (мысалы, Canva, Grammarly) арқылы мұғалімдер презентациялар мен оқу құралдарын әзірлей алады, оларды студенттерге визуалды түрде тартымды етіп ұсынады.

Мысалы, ЖИ құралдарын пайдаланып, оқу материалдарын автоматты түрде жасауға болады. Мұғалімдерге сұрақтар, тапсырмалар немесе тесттер генерациялайтын жүйелер өте пайдалы. Бұл уақытты үнемдеп, мұғалімдердің шығармашылық жұмыстарын көбейтуге мүмкіндік береді.

Информатика сабағында ЖИ технологияларын қолдану студенттердің білім алудағы мотивациясын арттырып, олардың шығармашылық қабілеттерін дамытуға ықпал етеді. ЖИ арқылы алынған деректер студенттердің жеке қабілеттерін бағалауға, олардың жетістіктерін бақылауға, сондай-ақ, сабақ барысында оқу процесін үздіксіз жетілдіруге мүмкіндік береді. Сондай-ақ, ЖИ-дың білім беру саласында тиімділігі оның үнемі дамып, жаңа функцияларды қосуға мүмкіндігі бар екендігімен байланысты. Жасанды интеллекттің көмегімен мұғалімдер студенттерге тек теориялық білім ғана емес, сонымен қатар практикалық дағдылар да бере алады.

Осылайша, информатика пәнінде ЖИ технологияларын қолдану білім берудің сапасын арттыруға, студенттердің білім алу процесін тиімдірек ұйымдастыруға, сондай-ақ, мұғалімдердің жұмысын жеңілдетуге мүмкіндік береді. Мысалы, ЖИ алгоритмдері мен деректер талдауы сияқты тақырыптарда оқушыларға нақты өмірден алынған деректер негізінде жобалар жасау ұсынылуы мүмкін. Бұл әдіс студенттерге теориялық білімді практикалық жағдайда қолдануға, мәселелерді шешуге және ғылыми-зерттеу дағдыларын дамытуға мүмкіндік береді.

Студенттердің шығармашылық қабілеттерін одан әрі арттыру үшін ЖИ-ды креативті жобаларға интеграциялауға болады. Мысалы, студенттерден «Жасанды интеллект көмегімен болашақтағы қала» тақырыбында жоба жасауды сұрау. Олар өз жобаларында ЖИ алгоритмдерін, деректер жинау әдістерін және визуализацияны пайдалана отырып, өз идеяларын ұсынуы тиіс. Бұл кезеңде ЖИ құралдары (мысалы, AutoML) студенттерге деректерді өңдеу және модельдеу кезінде көмек көрсете алады.

Информатика сабақтарында ЖИ-ны енгізудің тағы бір тиімді жолы – виртуалды ассистенттерді қолдану. Студенттерге ChatGPT немесе Siri сияқты виртуалды ассистенттермен жұмыс жасау тапсырмаларын беру, оларды программалау және логикалық тапсырмалармен байланыстыру өте пайдалы. Мысалы, студенттер виртуалды ассистент арқылы код жазу немесе алгоритмдерді жасау бойынша сұрақтар қоюы мүмкін. Бұл студенттердің проблемаларды шешу дағдыларын дамытуға көмектеседі.

Сондай-ақ, оқу барысында ЖИ-ны қолданудың нәтижесінде білім беру әдістерін автоматтандыруға және деректер негізіндегі шешімдер қабылдауға қол жеткізуге болады. Мұғалімдер студенттердің оқу процесін бақылау үшін білім алу нәтижелерін автоматты түрде жинақтап, талдай алатын платформалардан (мысалы, Learning Analytics) пайдалана алады. Бұл, өз кезегінде, студенттердің оқу нәтижелерін жақсартуға және жеке оқу жолдарын анықтауға мүмкіндік береді.

Мысал ретінде, статистикалық деректерді талдау арқылы ЖИ платформалары студенттердің қандай тақырыптарды жақсы меңгеріп, қайсысымен қиындықтарға тап болғанын анықтай алады. Мұғалімдер бұл деректерді пайдаланып, студенттердің әлсіз жақтарын жақсарту үшін арнайы тапсырмалар мен жаттығулар дайындауға негіз бола алады.

Бұдан басқа, ЖИ технологияларын қолдану арқылы студенттердің арасында белсенді бәсекелестік орнатуға болады. Мысалы, хакатондар немесе кодинг сайыстары ұйымдастырып, студенттерді командаларға бөліп, оларға нақты тапсырмалар беруге болады. ЖИ-ның көмегімен бұл тапсырмалардың орындалу нәтижелері автоматты түрде бағаланып, жеңімпаздарды анықтауға мүмкіндік туындайды.

Қорытындылай келе, информатика пәнінде ЖИ технологияларын пайдалану білім беру процессінің барлық аспектілерін жақсартуға, студенттердің мотивациясын арттыруға, шығармашылық қабілеттерін дамытуға, сондай-ақ мұғалімдердің жұмысын жеңілдетуге ықпал етеді. ЖИ білім беруді трансформациялау арқылы студенттердің білім алу әдісін өзгертіп, олардың болашақта қарқынды дамып жатқан цифрлық әлемде бәсекеге қабілетті болуына мүмкіндік береді.

Білім беру жүйесіндегі ЖИ-дың қолданылуы әрдайым жаңа идеялар мен инновациялық шешімдерді талап етеді. Жаңа технологияларды енгізу студенттердің зияткерлік қабілеттерін арттырумен қатар, олардың практикалық дағдыларын да дамытуға бағытталған. Оқу барысында ЖИ-ны пайдалану студенттердің жеке тұлға ретінде қалыптасуына және оларды заманауи қоғамға бейімдеуге септігін тигізеді.

Әдебиеттер:

1. Рассел, С., Және Норвиг, П. (2016). Жасанды Интеллект: Заманауи Тәсіл. Пирсон.

2. Лакин, Р., Холмс, В., Гриффитс, М. Және Форсье, Л. Б. (2016). Білім берудегі жасанды Интеллект: Оқыту мен Оқудағы Уәделер мен Салдарлар. Білім болашағы Сериясы.

3. Холмс, В., Биалик, М. Және Фадель, С. (2019). Білім берудегі жасанды Интеллект: Оқыту мен Оқудағы Уәделер мен Салдарлар. Оқу Бағдарламаларын Қайта құру Орталығы.

4. Шут, В.Дж. Және Рахими, С. (2017). Оқыту мен Оқытуды Қолдау үшін Жасанды Интеллекттің Күшін пайдалану. Білім Берудегі Халықаралық Технологиялар Қоғамы.