Инклюзивті білім беру: Ерекше білім беру қажеттілігі бар балалармен жұмыс жасау

Кіріспе

Қазіргі білім беру жүйесінде басты мақсат – әрбір баланың толыққанды білім алуына жағдай жасау. Осы тұрғыдан алғанда, инклюзивті білім беру – ерекше білім беру қажеттілігі (ЕБҚ) бар балалардың әлеуметтенуіне, білім алуға тең мүмкіндікке ие болуына бағытталған маңызды бағыт болып отыр. Инклюзия – бұл тек білім беру емес, бұл – адамгершілік, теңдік және қолдау мәдениеті.

Негізгі бөлім

1. Инклюзивті білім берудің мәні мен маңыздылығы

Инклюзивті білім беру – барлық балаларға, оның ішінде мүмкіндігі шектеулі, психологиялық, физикалық немесе әлеуметтік тұрғыдан ерекшеліктері бар оқушыларға жалпы білім беретін мектептерде тең деңгейде білім алуына мүмкіндік беретін жүйе.

Инклюзивті ортада бала:

• қоғамнан шет қалмайды,

• өзінің әлеуетін жүзеге асыруға мүмкіндік алады,

• өзге оқушылармен қатар дамиды,

• өзін бағалауды, өз мүмкіндігін тануды үйренеді.

2. Ерекше білім беру қажеттілігі бар балалардың ерекшеліктері

ЕБҚ бар балалар әртүрлі болады. Олардың қатарына:

• Көру, есту қабілеті бұзылған балалар,

• Интеллектуалды дамуында ерекшелігі бар оқушылар,

• Аутизм спектріндегі бұзылыстары бар балалар,

• Сөйлеу қабілетінде қиындықтары бар балалар,

• Эмоциялық немесе мінез-құлықтық ауытқуы бар балалар жатады.

Әр бала – жеке тұлға. Сондықтан мұғалім әр оқушының ерекшелігін ескере отырып, жеке оқыту траекториясын құруы керек.

3. Мұғалімнің рөлі мен міндеттері

Мұғалім – инклюзивті білім берудің негізгі тірегі. Мұғалімнің міндеті – әр оқушыға бейімделген оқыту әдісін таңдап, қолайлы орта қалыптастыру.

Мұғалім:

• Оқушының ерекшелігін түсінуі керек;

• Сыныптағы оқушыларға толеранттылық пен сыйластықты үйретуі қажет;

• Дифференциацияланған оқыту әдістерін қолдануы шарт;

• Арнайы педагогтармен, логопедтермен, дефектологтармен бірлесе жұмыс жасауы қажет.

4. Қолайлы орта құру

ЕБҚ бар балалардың дамуына ықпал ететін факторлардың бірі – физикалық және психологиялық қауіпсіз орта. Бұл үшін:

• Мектеп инфрақұрылымы бейімделуі керек (пандус, арнайы тақталар, т.б.);

• Сыныпта қолайлы атмосфера құрылуы керек;

• Құрдастарының қолдауы маңызды (достық, түсіністік).

Қорытынды

Инклюзивті білім – жай ғана әдіс емес, бұл – адамды қабылдау мәдениеті. Әр бала қоғамның толық мүшесі ретінде қабылдануы тиіс. Мұғалімдердің, ата-аналардың, мектеп ұжымының бірлесе әрекет етуі арқылы ғана ерекше білім беру қажеттілігі бар балаларға сапалы білім мен бақытты балалық шақ сыйлауға болады.

Инклюзивті орта – бұл тек ЕБҚ бар балаларға емес, барлық оқушылар үшін пайдалы. Себебі ол – түсіністікке, адамгершілікке, қамқорлыққа үйрететін орта.