Тіл тірегіміз, соғып тұрған жүрегіміз

 Интеллектуалдық ойын

Мақсаты : 1.Оқушылардың әр салада білімдерін кеңейту, білім деңгейін,

                        шығармашылық ізденісін байқау.Оқушыларды қазақ тілінен

                        басқа пәндерден алған білімдерін өмірде қазақ тілінде

                        пайдалануға үйрету.

                     2.Сұрақтарға толық жауап беру дағдысын қалыптастыру.  

                         Сөйлеу  шеберлігін жетілдіру, белсенділігін арттыру.

                     3.Қазақ тіліне деген қызығушылығын арттыру.

 

Көрнекі құралдар: суреттер, сұрақтар комьютер арқылы көрсетіледі.

Әдіс-тәсілдер: ойын, сұрақ-жауап.

 

Іс-шараның барысы.

 

1. Ойынға қатысушылармен танысу.

-          Құрметті мұғалімдер, оқушылар! Бүгін біздің тіл мерекесіне қош келдіңіздер! Соған орай біз қазақ тілі пәнінен ____10 сынып___  оқушылардың арасында «Тіл тірегіміз, соғып тұрған жүрегіміз» деген интеллектуалдық ойынды өткіземіз.

-          Ең алдымен сайысқа қатысушылармен танысып өтейік.

1-ші қатысушы -

2-ші қатысушы -

3-ші қатысушы -

4-ші қатысушы -

5-ші қатысушы -

6-шы қатысушы -

7-ші қатысушы -

8-ші қатысушы

- Әділқазылар алқасымен таныстыру._____________________________________________________

    ______________________________________________________________________________________

     2. Кіріспе сөз.

- Тіл- өте маңызды құрал. Тіл болмаса адам өз ойын жеткізе алмас еді. Өткен тарихымыз, халқымыздың әдет ғұрыптары, салт-дәстүрлері, бізге ана тіліміз арқылы жетеді.Қазақ тілі- өте бай әрі көркем тілдердің бірі. Мемлекеттік тілді меңгеру – ҚР азаматының парызы.

    - Бүгінгі интеллектуалды ойын бес асудан тұрады:

I асу – «Бәйге»

II асу – «Полиглот»

III асу – «Жұмбақ»

IV асу – «Көкпар»

V асу - «Ойлан да тап!».»

 

3. Ойынның барысы:

 

I асу – «Бәйге»

                   Әр ойыншының қолыңда 1-10 нөмірленген карточка. Қай     

     ойыншы карточкасын бұрын көтерсе, сол жауап береді. Әр жауап 10

     ұпай.

                   Қазақ халқы 7 санын киелі деп санайды, сондықтан ең коп ұпай

      жинаған 7 катысушы қалады.

 

Сұрақтар:

 

1. «Независимость» сөзінің қазақша баламасы (тәуелсіздік)

2. Киіз үйдің негізгі бөліктері (кереге, шаңырақ, уық)

3. Қыс айлары (желтоқсан, қаңтар, ақпан)

4. Қазақ алфавитінде неше әріп бар?(42)

5. Буынның неше түрі бар? Оларды ата (3-ашық, тұйық, бітеу).

6. Қазақша «закон сингармонизма» (үндестік заңы)

7. Алфавиттегі алтыншы әріпті ата.(ғ)

8. Айтылуы бірдей, мағынасы басқа сөздер қалай аталады? (омоним)

9. ҚР Консититуция күні (30 тамыз)

10. Неге бәйтеректің биіктігі 97 метр? (год переноса столицы из Алматы в Акмолу)

     Музыкалық үзіліс.

 

II асу – «Полиглот»

 

Ең коп ұпай жинаған 5 катысушы қалады.

     Тиісті  сөздің  үш тілде аудармасын айту.

 

1.... – отбасынан басталады (отан – родина- motherland )

2. ... алды – қызыл тіл (өнер- искусство- art )

3. ... кеме, білім – теңіз. (мектеп-школа- school)

4. жақсы ... – жарым ырыс. (сөз-слово- word)

5. Ана сүті бой өсіреді, ана ... ой өсіреді. (тіл-язык- language )

6.Көп сөз күміс, аз сөз - ...(алтын – золото- gold)

7. Көз қорқақ, ... батыр. (қол-рука- hand)

8. Отансыз ..., ормансыз бұлбұл. (адам-человек- man)

9. ... – білім бұлағы. (оқу-учеба- studies)

10. ... жауса, жер ырысы,

Батыр туса, ел ырысы. (жаңбыр-дождь- rain)

- Қорытынды жасаймыз.

     Ең коп ұпай жинаған 4 катысушы қалады.

     Сөз әділқазы алқасына беріледі.

 

    III асу – «Жеті жұмбақ»

• Жұмбақ шешу – ермегіміз жалықпас.

1. Гүл сыйладым әпкеме,

-Бүгін туған күнің, - деп.

Күлімді көріп әкелген,

Қуанды әпкем күлімдеп.

(гүлімді)

2. Жаңғырықтырып даланы,

Жаз қаңқылдап барады

(қаз)

2. Түннің нұры қуатты.

Түннің нұры шуақты.

Түннің нұры жылытып,

Қар еріді, су ақты

(Күннің)

2. Тамағымды оқимын,

Көңіліме тоқимын.

(Сабағымды)

2. Емханада Ермек жатыр,

Екі таяғын емдеп жатыр.

(Аяғын)

2. Терлеп едік шөлдеп едік,

Шомылуға шөлге келдік

(көлге)

2. Мына шаңның жарығы-ай,

Деп қуанды Алыбай.

(шамның)

    IV асу – «Көкпар»

 

Берілген «рақаттанушылық» сөзінен көп сөз жасау. Әр сөзге он ұпай беріледі

Ең көп ұпай жинаған 2 катысушы қалады.

 

 Жанкүйерлерге сұрақ:

 

1. Бала туғанда жасайтын той. (шілдехана)

2. «Тәуелсіз Қазақстан» сөз тіркесі қалай аударылады?

3. Қазіргі өмір талабына қойылатын үш тіл (қазақ, орыс, ағылщын)

4. Наурыз мерекесінің басты асы (наурыз көже)

5. Жаңылтпашты кім тез айтады?

Көк базарда күзде бәрі бар ,

Барып-барып бәрін ал.

 

 V асу- «ойлан да тап!».

 

Ребустарды шешу

Мұғалім: 
- Сонымен, балалар, сайысымыз мәресіне жетті. Ойынның қорытындысын шығару үшін сөзді әділқазылар алқасына береміз. Әділқазылар қорытынды шығарып, жеңген топты марапаттау қағазымен мадақтайды. 
- Барлық қатысқан оқушыларға алғысымды білдіремін. Осы сайыста сендер өздеріңнің алған білімдеріңді, өнерлеріңді көрсете білдіңдер. Сайыс болғаннан кейін жеңген де болады, жеңілген де болады. Келешекте білімдеріңді одан әрі шыңдап, биіктерден көрінетіндеріңі тілектеспін! Сау болыңыздар!

I асу

«Бәйге»

II асу

«Полиглот»

III асу

«Жұмбақ»

IV асу

«Көкпар»

V асу

«Ойлан да тап!».»

рақаттанушылық

Ана тілім –арайлы шапағатым,
Ана тілім- сәніммен салтанатым.
Ана-тілім-таудағы таза бұлақ,
Ана тілім-Мәңгілік махаббатым.
Ана тілім- қазағым, қазақ тілім

Тиісті  сөздің  үш тілде аудармасын айту.

 

1 .... – отбасынан басталады

2. ... алды – қызыл тіл

3. ... кеме, білім – теңіз.

4. Жақсы ... – жарым ырыс.

5. Ана сүті бой өсіреді, ана ... ой өсіреді.

6.Көп сөз күміс, аз сөз - ...

7. Көз қорқақ, ... батыр.

8. Отансыз ... , ормансыз бұлбұл.

9. ... – білім бұлағы.

10. ... жауса, жер ырысы,

Батыр туса, ел ырысы.

III асу – «Жеті жұмбақ»

• Жұмбақ шешу – ермегіміз жалықпас.

1. Гүл сыйладым әпкеме,

-Бүгін туған күнің, - деп.

Күлімді көріп әкелген,

Қуанды әпкем күлімдеп.

( )

2. Жаңғырықтырып даланы,

Жаз қаңқылдап барады

( )

2. Түннің нұры қуатты.

Түннің нұры шуақты.

Түннің нұры жылытып,

Қар еріді, су ақты

( )

2. Тамағымды оқимын,

Көңіліме тоқимын.

( )

2. Емханада Ермек жатыр,

Екі таяғын емдеп жатыр.

( )

2. Терлеп едік шөлдеп едік,

Шомылуға шөлге келдік

( )

2. Мына шаңның жарығы-ай,

Деп қуанды Алыбай.

( )

III асу – «Жеті жұмбақ»

• Жұмбақ шешу – ермегіміз жалықпас.

2. Гүл сыйладым әпкеме,

-Бүгін туған күнің, - деп.

Күлімді көріп әкелген,

Қуанды әпкем күлімдеп.

( )

2. Жаңғырықтырып даланы,

Жаз қаңқылдап барады

( )

2. Түннің нұры қуатты.

Түннің нұры шуақты.

Түннің нұры жылытып,

Қар еріді, су ақты

( )

2. Тамағымды оқимын,

Көңіліме тоқимын.

( )

2. Емханада Ермек жатыр,

Екі таяғын емдеп жатыр.

( )

2. Терлеп едік шөлдеп едік,

Шомылуға шөлге келдік

( )

2. Мына шаңның жарығы-ай,

Деп қуанды Алыбай.

( )

Әр сайыскер бір минут арасында берілген сұрақтарға жауап берсе, әр жауапқа 10 ұпай жинайды.

 

1-ші ойыншыға қойылатын сұрақтар:

 

1.Қазақтың ұлттық музыкалық аспабы (домбыра)

2. «Дружба» сөзінің қазақшасы қалай? (достық)

3.Халықаралық тіл (ағылшын)

4.Экология апатқа ұшыраған теңіз (Арал)

5. Үш байлық деген не?(денсаулық, ақ жаулық, он саулық)

6. Ұшақтың терезесі (иллюминатор)

7.Италияда Буратинаны қалай атайды? (Пиноккио)

8.Бала дәрігері (педиатор)

9.Астана қаласының символы (Бәйтерек)

10.Мұсылмандар діні (Ислам)

11.Жаздан кейін не келеді? (күз)

12.Бір жылда 12 не бар? (ай)

 

2-ші ойыншыға қойылатын сұрақтар:

 

1. 4-ші мүшел неше жас? (49)

2. Солтүстік Қазақстанның бас қаласы (Петропавл, Қызылжар)

3. Қазақтың ішекті аспабы (домбыра)

4. Жер серігі (Ай)

5. Қазақтың тұңғыш 1909 жылы дүниежүзілік чемпионы атағын алған палуан? (Кажымұқан Мұнайтпасов)

6. Қазақ алфавитінде неше әріп бар? (42)

7. Қыран құсты баулып, аңға салатын адам? (құсбегі)

8. Қазақ қыздарының ұзатылғанда киетін бас киім (сәукеле)

9. Үш арсыз (ұйқы, күлкі, тамақ)

10. Сүйекті пайдаланып ойнайтын ойын (ақсүйек)

11. Ең үлкен жұмыртқа салатын құс қалай аталады? (Түйеқұс)

12. Қорқыт атаның аспабы (қобыз)

Мұғалім: 
- Сонымен, балалар, сайысымыз мәресіне жетті. Ойынның қорытындысын шығару үшін сөзді әділқазылар алқасына береміз. Әділқазылар қорытынды шығарып, жеңген топты марапаттау қағазымен мадақтайды. 
- Барлық қатысқан оқушыларға алғысымды білдіремін. Осы сайыста сендер өздеріңнің алған білімдеріңді, өнерлеріңді көрсете білдіңдер. Сайыс болғаннан кейін жеңген де болады, жеңілген де болады. Келешекте білімдеріңді одан әрі шыңдап, биіктерден көрінетіндеріңі тілектеспін! Сау болыңыздар!