Кульмуханбетова Гульнара Мурзагалиевна

Қандыағаш қалалық №5 жалпы білім беретін орта мектебінің математика пәнінің мұғалімі

ЖАҢА ТЕХНОЛОГИЯНЫ ПАЙДАЛАНА ОТЫРЫП, ОҚУШЫЛАРДЫҢ ЛОГИКАЛЫҚ ОЙЛАУ ҚАБІЛЕТТЕРІН ДАМЫТУ

Логикалық ойлау дегеніміз-адам белгілі бір ұғымдармен жұмыс істейтін, белгілі бір (логикалық) заңдарға сәйкес ойлауды қалыптастыратын және қолда бар мәліметтер негізінде қорытынды жасайтын ойлау тәсілі.

Логикалық ойлау дегеніміз-дәйекті түрде ойлау, фактілерден қорытынды жасау және өз қорытындыларында немесе басқа адамдардың пайымдауында қарама-қайшылықтарды табу. Логикалық операциялар-талдау, синтез, салыстыру және жалпылау — біз әдетте атаулар туралы ойламай-ақ қолданамыз. Ойлау арқылы біз жалпыдан жекеге барамыз. Немесе керісінше, біз ортақ және әр түрлі нәрсені табамыз, заттар мен құбылыстарды ортақ негізде біріктіреміз. Біз неден туындайтынын және қандай ақпарат басқа деректерге қайшы келетінін түсінеміз. Бұл велосипед тебуді: егер бір рет үйренді, онда әрқашан вспомнишь және аласың қолдану дағдысы тәжірибеде. Бірақ логикалық ойлауды еркін пайдалану үшін оны жаттықтыру керек.

Қазіргі кезде әлемдегі жүргізіліп жатқан ізгілендіру үрдістері білім беру мекемелеріне қойылатын жаңа талаптарды анықтауда. Техника мен ғылым көлемінің ұлғая түсуі мектептегі білім беру мазмұнын қайта құру және оқу тәрбие ойындарын іс – әрекеті қағидаларын қайта қарауға, әсіресе мұғалімнің кәсіби біліктілігі мен тұлғасына, бүкіл педагогикалық үрдістің тұлғалық бағдарлануына қойылатын талаптардың сөзсіз арта түсуіне алып келді. Бүгінгі таңда мектептің оқу үрдісін жетілдіру үшін инновациялық білім беру технологияларын пайдаланудың тиімділігін практиканың өзі дәлелдеп отыр. Мұның өзі аталған мәселенің теориялық негіздемесін қажеттілігін туындатады. Сондықтан біз оқудың теориясы мен практикасындағы зерттеліп отырған проблеманың жағдайына талдау жасауды «Инновациялық білім беру технологиялары» ұғымына нақты түсінік беруден бастағанды жөн көрдік. Зерттеуде ең алдымен «инновация», «педагогикалық технология» ұғымдары жөнінде анықтамалар жүйеге келтіріліп, «инновациялық білім беру технологиялары» ұғымы мазмұндық жағынан қарастырылады.

«Инновация» термині ғылымға ХІХ ғасырда енді. ХХ ғасырдың ІІ жартысында инновация әлеуметтік өзгерістердің жалпы үрдісінің сатысы ретінде қаралып, оның негізгі элементтері атап көрсетті: «жаңашылдық», «жаңашыл», «бағалаушылар». Үрдістің сындарлы, өзгермелі мерзімін қандай да бір жаңа енгізілімдерге сәйкес «бағалаушылардың» іс – әрекетіндегі өзгерістер құрайды.

Геймификaция дегенiмiз aқпapaтты oйын apқылы жеткiзу әдici. Aқпapaттық технoлoгиялapдaғы геймификaция – кoмпьютеpлiк oйындapғa тән әдicтеpдi қoлдaну, oқытудың тиiмдiлiгiн apттыpу, oқушылapды ынтaлaндыpу және бiлiм беpу үдеpiciне қaтыcуды apттыpу, қoлдaнбaлы мiндеттеpдi шешуге тұpaқты қызығушылықты қaлыптacтыpу мaқcaтындa қoлдaнбaлы бaғдapлaмaлapды пaйдaлaну.

Caбaқ пpoцеciнде геймификaцияны қoлдaнғaн кезде қызығушылықты apттыpaды, ынтaлaндыpaды, бiлiм беpу кеңicтiгiнде бәcекелеcтiктi apттыpaды. Геймификaция пpoцеciнде oқушылap белcендi, бұл өз кезегiнде бiлiмдi тиiмдi меңгеpуге және бiлiмдi нығaйтуғa ықпaл етедi. Тiптi күpделi тaқыpыптың өзiн де oқушы қызықты әpi жеңiл түpде қaбылдaйды.

Геймификaцияның негiзгi элементтеpi:

Ұпaй - Кез-келген пpoцеcте белгiлi бip әpекеттеpдi opындaу үшiн aлынғaн ұпaйлap

Белгiлеp - пpoцеcке қaтыcушылapдың белcендiлiгiн бaғaлaуғa apнaлғaн виpтуaлды мapaпaттaулap

Pейтингтеp - пpoцеcке қaтыcушылapдың жетicтiктеpiн көpcететiн көpcеткiштеp

Деңгейлеp- қaтыcушылap өз ic-әpекеттеpi apқылы ocы пpoцеcке қoл жеткiзе aлaтын мәpтебе

Көшбacшылық - тaғaйындaлғaн көшбacшылap кеcтеci

Интеpaктивтi элементтеp - пpoцеcтiң визуaлизaция элементтеpiнiң түpлеpi

Тaбыc-тaқыpыптық aқпapaттық көздеp apқылы тaбыcқa жету

Геймификaцияны oқу пpoцеciнде бapлық пәндеpге қoлдaнуғa бoлaды.

Мaтемaтикa пәнiнде геймификaцияны қoлдaну үшiн әp түpлi қoлдaнбaлapмен жұмыc жacaуғa бoлaды. Мыcaлы, LearningApps.org, Plickers, Kahoot т.б. Математика-бұл материалдық әлемде теңдесі жоқ абстрактілі ұғымдарды қолданатын ғылым. Математикалық ойлау логика заңдарына негізделген және оларға қатаң бағынады. Бала математикалық есепті шешкенде немесе есептеулер жүргізгенде, ол өзінің өмірлік тәжірибесіне немесе түйсігіне сене алмайды, сондықтан ол логикалық ойлауды қолдануы керек.Логиканы дамыта отырып, бала міндетті түрде математика қабілеттерін дамытады. Математикалық есептер мен теңдеулерді шешу – байланысты және логикалық ойлауды үйренеді.

Логиканы қалай дамыту керек.

Логикалық ойлау адамға туғаннан берілмейді, бірақ біртіндеп дамиды. 4-5 жаста балаға қарапайым логикалық операциялар қол жетімді. Бірінші сынып оқушысы дерексіз ойлауға және логикалық қорытынды жасауға қабілетті. Бұл жаста мектеп математика курсын оқып қана қоймай, сонымен қатар өте пайдалы:

* баланың жасына сәйкес ойын-сауық немесе олимпиадалық есептерді шешу;

* логикалық есептер мен жұмбақтарды шешу;

* Рубиктің текшесін жинаңыз;

* шахмат ойнау-бұл логика мен математикалық ойлауды дамытуға арналған ең жақсы ойындардың бірі деп саналады(дойбы, домино, го да жарайды);

* қағазда логикалық ойындар ойнаңыз - "теңіз шайқасы", "тик-нөлдер";

* логикалық және дерексіз ойлауды дамытатын үстел ойындарын ойнаңыз – "Убонго", "Кверкл", "Катамино" және басқалар.

Математикамен айналыса отырып, бала абстрактілі ойлауды үйренеді, ал логикалық ойындар мен жұмбақтар оған бұл шеберлікті скучно болмай жақсартуға көмектеседі. Нәтижесінде ол мектепте ғана емес, кез-келген өмірлік жағдайда пайдалы болатын логика мен логикалық ойлауды дамыта алады.

LearningApps

LearningApps - бұл 20 интерактивті жаттығулар (олар LearningApps-та қосымшалар деп аталады, сондықтан бұл терминдер мәтінде синоним ретінде қолданылады) ойын форматында. Демек, бұл, ең алдымен, қызмет балалармен жұмыс істейтін мұғалімдерге арналған деп сезіледі. Мысалы, «Ат жарысы» немесе «Жұп табу» сияқты тапсырмалар балалар ойындарынан анық алынған.

Құрылатын тапсырма түрін таңдау осылай көрінеді:

5-сынып «Ондық бөлшектерді қосу және азайту» тақырыбнда мозаика құрастыру ойыны:

«Жұптастыр» ойыны Аралас сандар мен жай бөлшектерді көбейту және бөлу

«Ат жарыс» ойыны Сан аралықтары деген тақырыпта

Осы бағдарламаны қолдану арқылы оқушылардың іс-әрекетіне қарай «SWOT» талдау жүргізуге болады.

Логика мен математика өмірге қалай көмектеседі.

Сенімділік

Логикалық ойлау қабілеті дамыған адам кез-келген қиын жағдайды шешім табу керек міндет ретінде қабылдайды. Бұл өз күшіне сенімділік береді және қиындықтарға тап болған кезде қолыңызды төмендетпеуге көмектеседі.

Мәселелерді шешу

Логикалық ойлаудың дамыған шеберлігі кез-келген өмірлік тапсырманы ішкі тапсырмаларға бөлуге және оларды шешу үшін дәйекті әрекет етуге мүмкіндік береді. Бұл әдісті кез-келген тапсырмада қолдануға болады: оқуға түсу үшін ноутбук немесе университетті таңдау, саяхатта немесе мансаптық стратегияда маршрутты дамыту.

Ақпаратты сыни талдау

Математика мен логика адамға сенім туралы ешқандай ақпарат қабылдамауға, деректерді талдауға және олардан қорытынды жасауға, негізгі және екінші ретті бөлуге, себеп-салдар байланысын орнатуға үйретеді. Бұл дағдылар алдауды, алаяқтықты болдырмауға көмектеседі. Олар Интернеттен немесе БАҚ-тан ақпаратқа соқыр сенуден қорғайды. Сыни тұрғыдан ойлау адамды жауапты азамат және қоғамның пайдалы мүшесі етеді.

Пaйдaлaнғaн әдебиеттер тізімі

1.Полат Е. С. Петров А.Е. Дистанционное обучение: каким ему быть? // Педагогика. - 1999. -№7. -С. 29-34.

2.Пидкасистый П.И. Тыщенко О.Б. Компьютерные технологии в системе дистанционного обучения // Педагогика. -2000. -№5. -С. 7-12.

3. www.albest.ru, www.tor.kz