Сабақтың тақырыбы: Жапырақ. Жапырақтың қызметі, түрлері.

Сабақтың мақсаты:

Білімділік: Оқушыларды жапырақтың ішкі құрылысымен таныстырып, жапырақтың

ішкі құрылысындағы бөлімдерімен олардың атқаратын қызметтерімен

таныстыру.

Дамытушылық: Жапырақтың қызметіне тоқталып маңызын түсіндіру. Оқушылардың

сабақты меңгергендігін пысықтап бекіту.

Тәрбиелік: Өсімдіктердің жапырағының маңызын түсіндіру. Эстетикалық тәрбие беру.

Сабақтың әдісі: түсіндіру, сұрақ-жауап

Көрнекілік: Оқулық, плакаттар, суреттер, кесте, биологиялық диктант.

Сабақтың барысы:

1. Ұйымдастыру кезеңі:

Оқушылармен амандасу, жоқ оқушыларды түгелдеу, сыныптың дайындығын тексеру.

2.Үй тапсырмасын тексеру:

§Сабақтың түрлері мен қызметі

Биологиялық диктант

............. – өсімдіктің жер асты мүшелері мен жер үсті мүшелерін байланыстырып тұрады. Сабаққа ......... жапырақ ........., жеміс бекінеді. ............ сабақ арқылы қозғалады. ........... қатысады. Тік сабақ - ......... .......... ......... ...... .......... өсімдіктерінде кездеседі.

Жатаған сабақ – өте әлсіз, жұмсақ . Жер бауырлап жатады , ..........болады. Асқабақ , қияр, қауын, қарбыз өсімдіктерінде болады.

.......... . ........ - нәзік болғандықтан айналасындағы өсімдіктерге шырмалып өседі, мұртшалары болмайды. ........ ........ өсімдіктерінде кездеседі.

Қабық – сабақтың ең сыртқы қабаты, ол .... ..... ..... қабаттарынан тұрады. ......– жас сабақтың сыртын қаптайды, ........– беріктік, мықтылық қасиет береді........–жасушалары ұзын болып түтікше құрайды, қоректік заттар қозғалады. Тамырсабақ – жапырақ шығармайтын көп жылдық жер асты өркені.

........ – түрін өзгерткен шырынды, қысқарған жер асты өркені.

3.Жаңа сабақты түсіндіру:

Қызығушылықты ояту. Жапырақ туралы оқушылар өз білгендерін жазу .

Жаңа тақырып суреттерді пайдалана отырып тірек - сызбалар арқылы түсіндіріледі.

Жапырақ-өсімдіктің өсу мүшесі. Қызметі:

1. Ауадан көмірқышқыл газы мен су сіңіріп, жарықтың әсерінен органикалық зат түзеді;

2. Жасушадағы артық суды буландырады;

3. Газ алмасады;

4. Органикалық заттарды қорға жинайды;

5. Көбеюге қатысады;

Жапырақтың сыртқы құрылысы.

Жапырақ тақтадан, сағақтан тұрады. Жапырақтың кеңейтілген бөлімі- тақтасы, сабаққа бекінетін жіңішке бөлігі сағағы деп аталады.

Сағағы болмайтын жапырақтарды сағақсыз жапырақ деп атайды. Фотосинтез, су булану, газ алмасу, органикалық заттарды қорға жинау жапырақ тақтасында жүреді. Сағағы жапырақты жұлып түсуден сақтайтын берік тірек қызметін атқарады. Сағақ жапырақ тақтасын жарыққа қарай бағыттап, бұрып қозғалтады. Сабақтан сағақ арқылы қоректік заттар жапырақ тақтасына өтеді.

Ж апырақ тақтасының пішіні.

Бүйрек тәрізді Жебе тәрізді Жүрек тәрізді Қылқанды тәрізді Ромбы тәрізді

Жапырақтың жүйкеленуі.

Бір ғана тақтасы бар жапырақты Бір сағақта 2 одан да көп майда жапырақшалары

жай жапырақ деп атайды. болса күрделі жапырақ деп аталады.

1. Үш құрақты күрделі жапырақ сағағында 3 жапырақша болады,

мысалы беде, соя

2. Саусақ салалы күрделі сағақта 5-7, одан да көп жапырақшалар саусаққа ұқсап бір жерден таралып орналасады

мысалы атбас, талшын, бөрібұршақ

3. Жұп қауырсын жапырақшалар негізгі сағақты бойлай екі жағына бірдей құс қауырсыны тәрізді орналасады

Жапырақтардың сабаққа орналасуы.

қарама-қарсы топтанып кезектесіп

1.Сабақтың әр буынында бір жапырақ қана болған

жағдайда оны кезектесіп орналасу деп атайды.

2.Сабақтың әр буынына екі жапырақтан бір-біріне

қарама-қарсы орналасу деп аталады.

мысалы: үйеңкі, гүлшетен, қалампыр, жалбыз

3.Бір буынында 3 немесе одан да көп жапырақтар болса

онда оны топтанып орналасу деп атайды.

мысалы сарыағаш, қызылбояу, талгүл, қарғакөз

Жапырақтың жүйкеленуі дегеніміз - өткізгіш шоқтардың жапырақ тақтасына орналасуын айтады.

Жүйкелердің қызметі

● су мен минералды тұздарды, органикалық заттарды қозғалысқа келтіреді.

● жапыраққа беріктік қасиет береді.

Ж үйкелену түрлері

тор жүйкелі саусақ салалы жүйкелі параллель жүйкелі доға жүйкелі

4. Жаңа сабақты бекіту:

Биологиялық диктант:

Қалтырылып кеткен сөздерді орындарына қою.

5. Сабақты қортындылау:

Оқушылар төменде берілген сұрақтарға жауап береді.

1.Өсімдіктің жапырағы қандай қызметтер атқарады.

2.Жапырақтың құрылысы. Жапырақтың қызметі.

3.Жүйкелену дегеніміз не, оның қандай түрлері бар.

4.Жапырақтың сабаққа орналасуы.

5.Жай және күрделі жапырақ дегеніміз не.

6.Жапырақ тақтасының пішіні қандай болады.

7.Жапырақтардың қарама-қарсы орналасуы дегеніміз не.

8.Жапырақтардың топтасып орналасуы дегеніміз не.

9.Күрделі жапырақтардың атаулары.

10.Жүйкелердің қызметі.

6. Бағалау:

Сабаққа жақсы қатысқан оқушыларды бағалау. Күнделіктеріне бағаларын қою.

7. Үйге тапсырма: Жапырақтың ішкі құрылысы тақырыбын оқып келу.

Батыс Қазақстан облысы

Ақжайық ауданы

Болдырев ауылы

Болдырев негізгі мектебі

Тлекқабылова Римма Сабырғалиқызы

Биология пәні мұғалімі