"Жас шеберлер" атты авторлық жұмыс

3

«Жас шеберелер»
факультативтік курс бағдарламасы
Авторы: Утебаева Гульзина Жаксылыковна

Бұл факультативтік курс бағдарламасы бастауыш сынып оқушыларын
ерте жастан еңбекке баулу мақсатында құрылып отыр. Бұл авторлық
бағдарламаны еңбекке баулу пәнінен қосымша құрал ретінде қолдану –
өте тиімді.

4

Түсінік хат
Бүгінгі заман – бәсекелестік пен жоғары технологиялар заманы, ғылым
мен білім заманы. Сондықтан адамзат қиял жетпес ғажаптарға қол созады.
Қоғамымыздағы барлық азаматтардың адам баласының қол жеткізген
жетістіктерін пайдалануға құқы бар. Жеке тұлғаның жан-жақты дамуына
қажетті, бұл объективті жағдай біздің еліміздегі эстетикалық тәрбиенің
әлеуметтік факторы болып табылады. Біздің елімізде эстетикалық тәрбиеге
деген ықылас
жылдан жылға артып келеді.
Ересектер мен
балалар эстетикалық құбылыстармен үнемі бетпе-бет кездеседі. Адамның
рухани өмірінде, күнделікті еңбегінде, көркемөнермен қарым-қатынастарда
барлығында әдемілік елеулі рөл атқарады.
Ұсынылып отырған факультатив жұмысының жоспары 4 сыныптарға,
сондай-ақ ер балалар мен қыз балаларды бірге оқыту бағдарын негізге
ала отырып, «Еңбекке баулу» пәнінен алған білімдерін пайдалана отырып,
білімдерін тереңдетіп, қолмен жасай отырып, өмірде пайдалана білуге
арналған.
Бағдарлама мақсаты:
Техника мен технология саласында білім алушылардың заманауи
өндірісінде алған білім жүйесінің нәтижелігіне бағытталған функционалдық
сауаттылығын қамтамасыз ету, технологиялық ойлау қабілетін, орындаған
жұмысына шығармашылық көзқараспен қарауын дамыту.
Кез келген халықтың мәдениетін алға тартушысы – халықтың қолөнері.
Сондықтан білім алушылардың білімін және еңбек дағдысын қалыптастыру
мақсатында, сабақтарда халықтардың және ұлттардың мыңдаған жылдық
қолөнерін қолдануға және үйретуге көңіл аудару қажет.
Сабақтың, сабақтан тыс іс-шаралардың тәрбиелік мақсатын «Рухани
жаңғыру» бағдарламасымен ұштастырып жүзеге асыру ұсынылады.
Оқушылардың әр түрлі бұйымдар жасау арқылы шығармашылық ойлау
қабілеттерін дамытып, көркем-эстетикалық біліктілігін қалыптастыру.
Оқушыларды шығармашылық жұмысқа тарту арқылы танымдық
қабілеттерін, қызығушылығын арттыру, жетістіктерін бағалап көрсету.
Көркемдік материалды, техниканы таңдап алынған құралдардың
ерекшеліктерін ескере отырып пайдалану, тәжірибеде қолдану.
Оқушылардың нәтижелерін жақсарту үшін жаңа идеялармен тәжірибелер
жүргізу, оларды дамыту, түрлі әдістерді қолдану. Түрлі тапсырмалар
орындау барысында салыстыру, талдау қорытынды жасау, өз пікірлерін
дәлелдеуге дағдыландыру.
Міндеттері:
 қабілет-қарымын дамытып, өздігінен ықыластылық, талпыныс
қызығушылық танытуға дағдыландыру;
 оқушыларды өздігінен еңбек етуге баулу;
 өз жұмысындағы шығармашылық шешімдерге сипаттама беруді;
 шеберлердің туындыларына талдау жасауға үйрету;
 орындалған жұмыстың сапасы мен қасиетін сыни тұрғыда анализдеуді
(коммуникативтік дағды) біледі;
5

шығармашылық идеяларын дамыту үшін түрлі ақпарат көздерін
қолдана білулерін;
 техника қауіпсіздік ережесін және санитарлық – гигиена нормаларын
орындау.
Күтілетін нәтиже:
 материалды тиянақты меңгеріп, ой өрістері кеңейтіледі;
 шығармашылық қабілеттерін, креативті және ерекше шешімдерін
көрсетеді;
 өзінің және басқа оқушылардың жұмыстарын қарастыру барысында
бағалау дағдыларын дамытады;
 алдыңғы сабақтарда алған білімдеріне сүйене отырып, қол еңбегі
жұмыстары барысында қолданылған құрал-саймандарымен жұмыс
жасау қабілеттерін арттырады;
 өздерінің жеке жұмыстарын жасай алады;
 шешімінің өзгешелігін, ой сонылығын, шығармашылық қабілетін
көрсетеді;
 өз жұмысы мен оқушылардың жұмысын талдай алады.
Курсты жүзеге асыру формалары:
Жұмыс барысында оқушылар ұсынылған мәліметтер арасынан ең
қажеттілерін таңдап алып, қосымша материалдарды жинақтау арқылы курс
бойынша құрастырылған жұмыс дәптерін толтырады, өз білімдерін тексереді.
Көркемдік материалды, техниканы таңдап алынған құралдардың
ерекшеліктерін ескере отырып пайдаланады, тәжірибеде қолданады.
Қызықты сөзжұмбақтар, бейнематериалдар, презентациялар арқылы
игерілген материал, алған білімдері дағдыланып бекітіледі.
Оқытуда қолданылатын инновациялық әдістер:
Миға шабуыл. Сөзді табыңдар. Он сөзді ата. Ойталқы. Құпия зат.
Кластер (жүзім шоғы). БББ. Сұрақ- жауап. Жұмбақ сөздер. Ыстық орындық.
Стоп кадр- бейнеролик.
Бағалау формалары:
Оқушылардың білім деңгейі алға қойылған мақсат пен жас
ерекшеліктеріне қарай бағаланады. Өздерінің шығармашылығын дамыта
білу дағдыларын бағалау. Идеяларын өздігінен зерттеу және оларды дамыту
үшін түрлі дерек көздерін қолдана білулерін, өздерінің шығармашылық
шешімдеріне сипаттама беру, шығармашылық ұсыныстарын еркін жеткізе
білу дағдыларын бағалау.


6

ОҚУ БАҒДАРЛАМАСЫ
Уақыт көлемі жылға 34 сағат, аптасына 1 сағат.
І Кіріспе (1 сағат).
«Жас шеберлер» факультативінің мақсаты мен міндеттері. ТҚ ережелері.
ІІ Визуалды өнер (5 сағат).
Классикалық өнердің үздік туындылары. Бейнелеу өнерінің түрлері мен
жанрлары. Графика. Мүсін. Сәулет өнері. Фото өнер. Анимация
ІІІ Сәндік қолданбалы өнер (11 сағат).
Сәндік- қолданбалы өнерінің түрлері және ерекшеліктері. Материал және
құрал- жабдықтары. ҚЕ. Идеяларын талдау және дамыту мақсатында әртүрлі
материалдардан сәндік бұйымдар жасау. Калейдоскоп жасау. Сылдырмақ
жасау. «Тұмар» картинасын жобалау. Өру (тоқу өнері). Материал және
құрал- жабдықтары. ҚЕ. Қамшы өру. Қамшы өру. Табиғи материалдардың
түрлері. Материал және құрал- жабдықтары. ҚЕ. Фотосуретке арналған
жақтау (рамка) жасау. Қазақ халқының зергерлік өнері. Материал және
құрал- жабдықтары. ҚЕ. Сақина жасау
ІV Дизайн және технология (10 сағат).
Дизайн және технология негіздері. Құрылыс материалдардың түрлері.
Материалдардың қасиеттерін зерттеу. Құрал- саймандары және
жабдықтарымен танысу. Түрлі материалдардан музыкалық аспаптарды
жобалау (дабыл, дауылпаз, тамбурин, асатаяқ). Сымнан әртүрлі бұйым жасау
(шынжыр, басқатырма). Сымнан әртүрлі бұйым жасау (шынжыр,
басқатырма). Роботтардың түрлері. Тарихы. Робот құрастыру бойынша
эксперимент жүргізу. Көлік түрлері. Көлік моделін жасау
V Тамақтану мәдениеті (2 сағат).
Дұрыс тамақтанудың негіздері. Үйде, қоғамда өзін- өзі ұстау ережелері
VI Үй мәдениеті (5 сағат).
Электр энергиясы көздері туралы жалпы мәліметтер. Материал және
құрал- жабдықтар. ҚЕ. Қарапайым электр тізбегін құрастыру. Тұрмыстағы
жөндеу жұмыстары. Өсімдік шаруашылығының негізгі бағыттары. Көрме
ұйымдастыру

7

« Жас шеберлер» факультатив жұмысының
күнтізбелік - тақырыптық жоспары 4 сынып
Р/с

Тақырыптар

Сағат саны
Теория

Тәжіри

лық

белік

Кіріспе 1 сағат
1

Мақсаты мен міндеттері. ТҚ ережелері

1

Визуалды өнер 5 сағат
2

Классикалық өнердің үздік туындылары

3

Бейнелеу өнерінің түрлері мен жанрлары

1

4

Графика. Мүсін. Сәулет өнері

1

5

Фото өнер

1

6

Анимация

1

1
Сәндік- қолданбалы өнер 11 сағат

7

Сәндік- қолданбалы өнерінің түрлері және

1

ерекшеліктері. Материал және құралжабдықтары. ҚЕ
8

Идеяларын талдау және дамыту

1

мақсатында әртүрлі материалдардан
сәндік бұйымдар жасау
9

Калейдоскоп жасау

1

10

Сылдырмақ жасау

1

11

«Тұмар» картинасын жобалау

1

12

Өру (тоқу өнері). Материал және құрал-

1

жабдықтары. ҚЕ
13

Қамшы өру

14

Табиғи материалдардың түрлері.

1
1

Материал және құрал- жабдықтары. ҚЕ
15

Фотосуретке арналған жақтау (рамка)
8

1

Мерзімі

16
17

жасау
Қазақ халқының зергерлік өнері. Материал
және құрал- жабдықтары. ҚЕ
Сақина жасау

1
1

Дизайн және технология 10 сағат
18
19
20
21
22

23

Дизайн және технология негіздері
Құрылыс материалдардың түрлері
Материалдардың қасиеттерін зерттеу
Құрал- саймандары және жабдықтарымен
танысу
Түрлі материалдардан музыкалық
аспаптарды жобалау (дабыл, дауылпаз,
тамбурин, асатаяқ)
Сымнан әртүрлі бұйым жасау (шынжыр,

1
1
1
1
1

1

басқатырма)
24

Роботтардың түрлері. Тарихы

25
26

Робот құрастыру бойынша эксперимент
жүргізу
Көлік түрлері

27

Көлік моделін жасау

1
1
1
1

Тамақтану мәдениеті 2 сағат
28

Дұрыс тамақтанудың негіздері

29

Үйде, қоғамда өзін- өзі ұстау ережелері

1
1

Үй мәдениеті 5 сағат
30

Электр энергиясы көздері туралы жалпы

1

мәліметтер. Материал және құралжабдықтар. ҚЕ
31

Қарапайым электр тізбегін құрастыру

1

32

Тұрмыстағы жөндеу жұмыстары

1

33

Өсімдік шаруашылығының негізгі
бағыттары
Көрме ұйымдастыру

1

34

Барлығы: 34
1 -сабақ
Сабақтың

1
15

19

Мұғалім:
Ай-күні:
Сынып:
Кіріспе сабақ. Сабақтың мақсат-міндеттерімен
9

тақырыбы

таныстыру

Сабақтың
мақсаты

Сабақтың мақсат-міндеттерімен танысып, ТҚ ережелерімен
таныстыру
Сабақтың барысы
1.Ұйымдастыру.
1. Шаттық шеңбері
Кел, балалар, күлейік!
Күлкіменен түлейік!
Күлкі- көңіл ажары !
Күліп өмір сүрейік!
2. Еңбекке баулу (технология) сабақтарында қандай
ережелерді ұстану керек.
ҚБ: «Комплимент» әдісі арқылы бағалау
« Ойлан- жұптас – бөліс » әдісі арқылы оқушылар жұптық
жұмыс жасайды.
Жұмыс нұсқаулары кезінде оқушылар шеберханадағы тәртіп
ережелерімен танысады, жарақат туғызатын негізгі
себептердің, жабдықтардың, құрал - саймандардың, әсіресе
электр жүйелерінің ақауларын және т. б. жұмыс істеудің теріс
әдістерін естіп біледі. Жұмыс орнында нұсқауды мұғалім
жүргізеді, ол жұмыстың қауіпсіз әдістерін, техникасын
түсіндіреді, электр қауіпсіздігі, жұмыс орнын ұстау тәртібі, оқу
механизмдерінің құрылысын, жұмысқа қосу ережелерін,
туралы мағлұмат алып, талдап, қауіпсіздік ережелерімен
танысады.
ҚБ: «Пайыздық» әдісі арқылы графикалық түрде бағалау
«Ойлан!»
Қандайда бір, жағдайлар туандаған кезде алғашқы
медициналық көмек және алғашқы қауіпсіздік ережелерін
ұсыныңдар.
Кері байланыс

Сабақтың
басы

Сабақтың
ортасы

Сабақтың
соңы

«Смайлик» әдісі арқылы кері байланыс жасау

2 -сабақ
Сабақтың
тақырыбы
Сабақтың

Мұғалім:
Ай-күні:

Сынып:
Классикалық өнердің үздік туындылары

Дүниежүзілік және қазақ классиканың туындыларымен
10

мақсаты
Сабақтың
басы

Сабақтың
ортасы

танысады.
Сабақтың барысы
Ұйымдастыру.
1. Шаттық шеңбері
Қол ұстасып, дөңгеленіп,
Тұра қалдық екеуміз.
Өзіміз де дөңгелек
Күнге ұқсайды екенбіз.
Оқушыларға Атақты өнер туындыларын қарауды сұрау
."Джоконда" деген Леонарда да Винчи
"Давид" Микеланджело
"Турксиб" Кастеев А.
-Неге осыларды өнер туындылары деп атайды.?
-Өнердің туындылары қайда сақталады?
-Қазақстанда қандай ірі мұражай бар?
ҚБ: « Белгілер сөйлейді » әдісі арқылы бағалау
« Ғажайып үштік » әдісі арқылы оқушылар үштік жұмыс
жасайды.
нықта-. Алдымен мұғалім алдын –ала әлем және қазақстан
классикалық өнер туындыларының жиынтығын жасап алу
қажет. Сыныпта 3-6 оқушыға топтастыру қажет,әр топқа бірбір пакет суреттер жиынтығын беру оның ішінде әр түрлі
суретшілердің түрлі жанрдағы шығармалары болу қажет.
Бұл суреттерге қарап жанрлар түрлеріне қарай жіктеу қажет.
Бір оқушыны топта жауаты ету қажет.
суреттер
натюрморт
пейзажи
тарихи
тұрмыстық. т.б
Оқушылардан сұрау қандай ерекшеліктеріне
қарап,топтастырдыңдар?
Өнердің жанрларын бөлу.
Мұғалім оқушыларға жанрлар түрлеріне қарай кішігірім
топтасуын сұранады.
11

Сабақтың
соңы

Мысалы.:
1-топ портрет
2-натюрморт
3-пейзажи
4-тарихи
5-тұрмыстық.т.б
Оқушылар топтасқаннан кейін,сұрақтарға жауап беруін
сұраңыз.
неге жанрды олай атаймыз? /натюрморт, пейзаж, тарихи,
тұрмыстық.т.б/
Қандай бейнелеуші өзгешеліктер айтылмыш жанрды
сипаттайды?
Қандай суретшінің жұмыстарымен сендер таныстыңдар?
ҚБ: « Бағдаршам» әдісі арқылы графикалық түрде бағалау
Әр топ өз жұмыстарында қазақстан суретшілерінің
жұмыстарын іріктеп алсын
 Қандай ерекшеліктерге қарап қазақстан суретшілері
екенін байқауға болады.
 Қандай суретшілерді білесіздер?
 Суретшілер жайлы қандай мәлімет бере аласыздар?
Зерттеулер жүргізу.
Оқушыларға АКТ-ның көмегімен өнердің жанрларымен
танысу.Оқушылар өздеріне қысқаша жазбалар орындай алу
және таблицаны толтыру.
Жанрл
ар
түрлер
і

Визуал мемле
ды
кет
ерекше
ліктері
не
нобай

Портр
ет
натюр
морт
пейза
ж
тарихи

12

Жанр
Өнер
ерекше бағыт
лігі
ы

тұрмы
стық
Зеттеген мәліметтері бойынша оқушы жауап беру.берілген
критериилерге байланысты оқушылар жауатарын береді.
-топтардың ерекше қорғауы
-Өнердің жанрларға байланысты нақты мәліметтердің болуы.
-визуалды айқындылығын анықтай білу.
) бейнелеу өнерінің түрлері.

Оқушылар анықтай алады
Жанр не екенін біледі, сондықтан өнердің түрлеріне қарай
классификациялай алады.
Әр-жанрдағы
Топтар
натюрмортқа,
классификация жүргізу,мысалы

поттретке

 түсті сурет, бояулармен салынған
 ақ-қара бейне
 жұмыстар орындалған балшық, пластилина, металлдармен
Кері байланыс
«Нысана » әдісі арқылы кері байланыс жасау

3 -сабақ
Сабақтың
тақырыбы
Сабақтың
мақсаты
Сабақтың
басы

Сабақтың
ортасы

Мұғалім:
Ай-күні:
Сынып:
Бейнелеу өнерінің түрлері мен жанры
Бейнелау өнерінің түрлері мен жанрын анықтайды.
Сабақтың барысы
1.Ұйымдастыру.
1. Шаттық шеңбері
Ән саламыз бәріміз,
Досымызды табамыз
Сәлемет пе?! Міне мен!
Доспын енді сені мен
« Буклет » әдісі арқылы оқушылар үштік жұмыс
жасайды.
Бейнелеу өнерінің түрлері мен жанры.
13

Бейнелеу өнерінің түрлері.
Бейнелеу өнерінің әрбір түрі өмірдің сан белесін
көрсете отырып дамытады. Бейнелеу өнерінің түрлері
шындықты қабылдаумен, көркемдік міндеттермен,
сонымен қатар бейнені сомдағанда қолданатын
материалдардың әртүрлілігімен ерекшеленеді. Оның
әрқайсысы әр кезеңде дамып, өзіндік сипат ала бастады.
Алдымен сәулет өнері және жанды бейне бейнелеу
өнерінің басты үш түрі болып есептеледі. Содан кейін
өнердің бір түрі графика қызыметтік және қосалқы түрден
өнердің жеке және дербес түріне айналады. Сонымен қатар
сәндік қолданбалы өнер түрі де ерекше сипатта бағыт
алады. Соңғы жылдары өнердің дизайн сияқты түрі де өте
айқын бенесін тапты.
-1.Графика
-2.Композиция
-3.Дизайн
-4.Кескіндеме – (живопись)
-5.Мүсін өнері – (скульптура)
-6.Сәулет өнері – (архитектура)
Бейнелеу өнерінің жанрлары.
Бейнелеу өнері д/з – айналамыздағы өмір
көріністерін жазықтықта әрі кеңістікте бейнелеу арқылы
суреттейтін өнері түрі. Бейнелеу өнері бірнеше түрге
бөлінеді. Олар: кескіндеме,графика, мүсін, сәндік
қолданбалы өнер, сәулет өнері.
Кескіндеме – жазық бетінде бояу түрлері арқылы
орындалатын көркем шығарма. Кескіндеме орындалу
ерекшелігіне қарай бірнеше жанрға бөлінеді. Олар:
натюрморт, пейзаж, портрет.
-1)Натюрморт д/з – заттар мен бұйымдарды үйлесімді етіп
14

бейнелеген көркем шығарма. «Натюрморт» француз сөзі
«өлі табиғат» дегенді білдіреді.
-2)Пейзаж д/з – табиғат көрінісін бейнелеген көркем
шығарма. Пейзаж әр алуан кейбір пейзаж шығармалары
өмірде бар нақты өлкелердің көрінісін бейнелесе,
кейбіреуі суретшінің қиалынан туады.
-3)Портрет д/з – адамның бет пішіні бейнеленген көркем
шығарма.
Бейнелеу жанрлары да бірнеше түрге бөлінеді. Тарихи,
баталдық, маринист, анималистік. Тарихи жанр д/з –
белгілі бір оқиғалармен тарихи кезеңдер бейнеленген
көркем шығарма. Баталдық жанрда – соғыс оқиғалары мен
бейнеленеді. Маринист – теңіз, көл сияқты табиғат
көріністерін бейнелейтін шығарма.
Графика д/з – қағаз немесе картон бетіне карандаш,
қылқалам немесе басқада құралдармен орындалатын
сурет. «Графика» атауы гректің «жазамын, сурет саламын»
деген сөзінен шыққан. Кескіндеме д/з – әр түрлерімен
жазықтық бетінде ороындалатын көркем шығарма.
Кескіндеме суреттері қағазға, картонға, тақтайға, кенепке
т.б. салынады. Негізінен қолданылатын бояу түрлері:
акварель, гуащь, майлы бояу, пастель, сангина және т.б.
Кескіндеме монументтік, станокты болып екіге бөлінеді.
ҚБ: « Бағдаршам» әдісі арқылы графикалық түрде
бағалау
Сабақтың
соңы

1.Бейнелеу өнерінің түрлері нешеге бөлінеді?
2.Оларды ата?
3. Бейнелеу өнері д/з не?
4. Бейнелеу өнері неше түрге бөлінеді?
5. Кескіндеме д/з не?
6. Натюрморт д/з не?
7. Пейзаж д/з не?
8. Портрет д/з не?
15

9. Бейнелеу жанрлары неше түрге бөлінеді?
10. Оларды ата?
11. Тарихи жанр д/з не?
12. Баталдық жанр д/з не?
13. Графика д/з не?
Кері байланыс
« Жемістер » әдісі арқылы кері байланыс жасау

4 -сабақ
Сабақтың
тақырыбы
Сабақтың
мақсаты

Сабақтың
басы

Сабақтың
ортасы

Мұғалім:
Ай-күні:
Сынып:
Графика. Мүсін. Сәулет өнері
Мүсін өнерінің түрлерімен танысып, мүсіншілердің
көркем шығармаларын талдап, мүсін сомдау
материялдарының технологиялық тәсілдерімен
таныстырады.
Сабақтың барысы
Ұйымдастыру.
1. Шаттық шеңбері
Шақырамын сендерді
Жолдастарым кел бері
Толтырайық шаттыққа,
Дөңгеленген шеңберді.
2.« Зерттеушілер конференциясы» әдісі арқылы
оқушылар үштік жұмыс жасайды.
Мүсіндеу - көркемөнердің бір түрі. Мүсін өнері —
латынша кесу, шабу, жону деген мағынаны білдіреді.
Мүсіндеудің сызба мен кескіндемеден айырмашылығыбарлық көлемін ,пішінін анық көрсетеді. Мүсіндеудің
негізгі объектісі - адам. Мүсін өнері ежелден келе жатқан
көне өнердің бір түрі болып табылады. Ол тас дәуірінен
бастап қалыптасқан, өңделе келіп классикалық өнерге
айналған.
16

Мүсіндеудің түрлері: Монументті мүсіндеу және рельеф.
Монментті мүсіндеуде оның барлық жағынан қарауға
болады. Рельевті мүсіндеуде жазықтық бетінде
орындалады.
Қазақ мүсін өнерінің қалыптастырушысы Хакімжан
Наурызбаев (1925-2009ж.ж) Парасат кавальер орденінің
иегері. 300 ден астам жұмысы бар. Солардың ішінде ен
танымал жумыстары: «Абай Құнанбаев» (1960) ескерткіші,
«Ш .Уәлиханов» (1969) Қазақстан Ұлттық Ғылым
Академиясының алдында орналасқан биіктігі 8 м,
«Ж.Жабаев» ескерткіштері тұлғалық мүсінге жатады.
Астана қаласындағы Есіл өзені арқылы өтетін көпірлерде
орналасқан Төлеген Досмағанбетовтың «Барыс» мүсіндері,
бұлар да сәндік монументальды мүсінге жатады. Мүсін тек
бір ғана фигурадан емес екі немесе одан да көп фигурадан
тұруы мүмкін. Солардын бірі,біздің қаламызда
Достоевский мұражайының іргесін де орналасқан қоладан
жасалған «Ш. Уәлиханов пен Ф.Достоевский» мүсіндері .
Бұл мүсіндердің авторы Мәскеулік мүсінші
Д.Г.Эльбакидзе. Д.Г. Эльбакидзенің Семей қаласындағы
тағы бір жұмысы 1972 жылы жасалған Абай көшесінде
орналасқан «Абай» ескерткіші.
Келесі рельефті мүсін түріне тоқтала кетейік. Рельефті
мүсін жоғарыда айтылып кеткендей белгілі бір жазықтық
бетінде орындалады, ғимараттар қабырғаларында
,тыйнның бетынде.
Мүсін сомдауға көптеген заттар негізгі материял бола
алады. Мысалы ағаш, түрлі тастар , саз балшықтар, металл,
пластилин т.б. Осылардың ішінде мүсіндеуге үйрену үшін
оқушыларға ең ыңғайлысы-саз балшық пен пластелин.
Олардың жақсы бір қасиеті ырыққа көнгіш, тез иленеді,
жасаған мүсін формасын қалай өзгертем десең де
ыңғайлы. Мусін жасағанда қолданылатын басты
қаолданылатын құралдар: тақтайша,қарқаз, қалақша т.б.
Мүсін орындағанда арнайы кйім немесе алжапқыш кию
керек. Өйткені олардың мектеп формасыбылғанбауы
тиіс.Мүсін кезінде айналмалы станокты пайдалану
орынды. Бұл станокпен жұмыс істеу өте қолайлы. Жанжақты бұрып көруге болады. Мүмкіндігінше бір түсті
пластелинді қолданған немесе саз балшықты қолданған
дұрыс. Бұл біртұтаскөруге ықпал етеді. Әр түрлі ала-құла
болып кеткен пластелин көзді алдайды. Сомдалған мүсін
пішінін жоғалтып алады. Жұмысты аяқтағаннан кейін
жұмыс орнын жинап ,қалған пластелин немесе саз балшық
қалдықтарын жинап қорапқа салу керек. Қолды жылы
сумен сабындап жуу қажет.
ҚБ: « Пайыз » әдісі арқылы графикалық түрде бағалау
17

Сабақтың
соңы

5 -сабақ

« Конверттегі сұрақтар» әдісі арқылы сабақты бекіту
1. Мүсін өнерінің түрлері қандай?
2. Астана қаласындағы “Барыс” ескерткішінің авторы
кім?
3. Мүсін сомдаудағы негізгі материял?
4. Мүсінмен айналысқанда қандай құралдар
қолданылады?
Кері байланыс
« Жемістер » әдісі арқылы кері байланыс жасау

Мұғалім:
Ай-күні:

Сынып:
Фото өнері

Сабақтың
тақырыбы
Сабақтың
мақсаты
Сабақтың
басы

Сабақтың
ортасы

Сабақтың барысы
1.Ұйымдастыру.
1. Шаттық шеңбері
Шақырамын сендерді
Жолдастарым кел бері
Толтырайық шаттыққа,
Дөгеленген шеңберді.
2.« Кейс-стади » әдісі арқылы оқушылар топтық жұмыс
жасайды.
Кәсіби фотосуреттер Оқушыларды әр түрлі пішінде кәсіби
көркемдік ерекшелігі бар шығармаларды
қарастыру/композициясына, көркемдік заңдылықтарына/
мәнерлі құралдарына идеясына назар аудару.
-Фотосуретті портрет ретінде қарастыруға болады ма?
-Неліктен?
-Суретшілер мен портреттер арасындағы айырмашылық
ҚЖ- қол қою
Таратпа Фотоальбом қандай?
-Фотосуреттер қандай жарықта орындалған?
-Суретке түсіру кезінде қандай композициялық ережелерді
18

сақтау керек? –
фотосуреттің орындалу техникасына байланысты
материалды жіктей білу. Сабақ мақсаты
2.Әртүрлі бұрыштардан портретке жарықтық түсіру
арқылы жұмыс атқару.
ҚБ: « Айна » әдісі арқылы графикалық түрде бағалау
Сабақтың
соңы

Талқылауға арналған сұрақтар
1-композиция дегеніміз не? 2-композицияның қанда
түрлері, жұмыс атқаруға көмектеседі?
3- Фотосуреттің сапасына бұрыштарды таңдау қалай әсер
етеді?
4- Қай бұрышты таңдайсыз?
5- Қай жағынан? Жоғарыдан? Қашықтықта? Жақындық?
Бұрышта?
Тәжірибе жасау:
Түрлі бұрыштан,әртүлі көріністе түсірілген кемінде 5портрет фотосуреттерін жасайды.
Кері байланыс
« Ақ желкен » әдісі арқылы кері байланыс жасау

19

6 -сабақ

Мұғалім:
Ай-күні:

Сабақтың
тақырыбы
Сабақтың
мақсаты
Сабақтың
басы

Сабақтың
ортасы

Сынып:
Анимация

Анимация өнерімен танысады
Қазақ мультипликация өнерінің қалыптасу тарихын
қарастырады
Сабақтың барысы
1.Ұйымдастыру.
Шаттық шеңбері
Бақыт толы шеңберге,
Шаттық толы шеңберге,
Қол ұстасып келдік біз,
Жан достармыз енді біз.
1.Портрет дегініміз не?
2. Портреттің қандай түрлері бар?
3. Қазақстан суретшілерінің қандай шығармалары бар?
4.Графика қай елдің сөзі?
5. Порттреттегі қандай түс қолданылады?
6. Портрет не туралы сыр шертеді?
ҚБ: Мадақтау
2.« Әлемді шарлау» әдісі арқылы оқушылар топтық
жұмыс жасайды.
Анимациялық фильм «Қарлығаштың құйрығы неге айыр?»
реж.Әмен Хайдаров
Осы бейнежазбаны бойынша оқушыларға түрткі
сұрақтар
1.Қандай мультфильмді ұнатасыңдар
2.Мульфильм қалай жасалады ?
3.Мультфильм мен бейнелеу өнерінің байланысы бар деп
санайсыздар ма?Неге?
4.Мульфильмді түсіру үшін қанша уақыт қажет
5.Әлемде пайда болған ең алғашқы мультфильмді
20

білесіңдер ме?
Қ.Б . Мадақтау
Бүгінгі сабағымыздың тақырыбы: Анимация. Қозғалатын
элементтер
Анимациясөзі латын тілінен шыққан «anima» — жан ,
демек»анимация» сөзі «жан беру» «не тірілту» дегенді
білдіреді. Көбінесе анимацияны «мультипликация» деп
атайды
Топтық жұмыс
«Қазақ анимациясы» бейне жазбасын бойынша
оқушыларға
І топ.Анимцияның бала тәрбиесіне қандай әсері бар?
ІІ топ
2 топ: Қазақстандық мультипликацияның пайда болу
тарихын қарастырады(тұңғыш отандық анимациялық
фильм «Қарлығаштың құйрығы неге айыр?» реж.Әмен
Хайдаров
Тапсырманың дискрипторлары
Қ.Б «Смайликтер»
«Сергіту сәті»
Оқушылар бір –бірімен амандасу түрлерін орындайды.
Қазақ —қол алысады
Италяндық-құшақтасады
Бразиялық- иық қағысады
Зимбаба- арқасымен
Македония— шынтақпен
Австралия— шапалақпен
Оқушыларға Электрондық оқулық «Көркем еңбек» 6
сынып көрсетіледі
Тауматроп-( грек тілінен аударғанда — ғажайып және —
айналдыру) — ойыншық негізделген оптикалық иллюзия
кезінде тез айналуы үйірме екі суреттермен жазылған
түрлі тараптар
Флипбук-Flipbook(Ағылшын тілінен парақтап ашу )
Суреттері бар шағын кітаптың парақшаларын тез ашу
арқылы, қозғалысыеың қозғалыс илюзиясын көруге
болатын кітапша
Жұптық жұмыс
Қозғалатын қандай элементтер түрлері бар?
Қ.Б «Басбармақ»
Сарамандық жұмыс
21

Қауіпсіздік ережесін еске түсіру
Бейнежазбадан
І топ: Ермексаздан бейнелер жасау
ІІ топ: Тауматроптан бейне құрастыру
Тапсырмалар
Кейіпкеріңмен кішігірім оқиға құрастыр.
Қимыл-қозғалыстың әсерін жаса.
Тауматроп қозғалыс келтіру үшін қандай материал
қолдданылды
Ермексазбен жұмыс кезінде нені ескеру керек

Сабақтың
соңы

ҚБ: « Сандар » әдісі арқылы графикалық түрде бағалау
«Топтастыру» әдісі
Анимация сөзін қалай түсінеміз?
Анимация қандай түрлері бар?
Қ.Б. Мадақтау
Кері байланыс
« Бүгін... » әдісі арқылы кері байланыс жасау

22

7 -сабақ
Сабақтың
тақырыбы
Сабақтың
мақсаты

Мұғалім:
Ай-күні:
Сынып: 4
Сәндік- қолданбалы өнерінің түрлері және
ерекшеліктері. Материал және құрал- жабдықтары.
Әлем және қазақ ұлттық мәдениетіндегі өнер, қолөнер мен
дизайн туындыларының ерекшеліктерін анықтау және
зерделеу

Сабақтың
басы

Сабақтың
ортасы

Сабақтың барысы
1.Ұйымдастыру.
1. Шаттық шеңбері
Достарымның барлығын,
Сыйлап, жақсы көремін.
Алақаным арқылы
Жылуымды беремін.
2.« Әлемді шарлау» әдісі арқылы оқушылар топтық
жұмыс жасайды.
Сәндік қолданбалы өнер ою - өрнек, темір өңдеу, ағаш
өңдеу, өндіріс заттарын көркемдеп безендіруден тұрады.
Қазақ халқының қолөнер түрлері, оның ішінде мың
құбылған ою - өрнек өнері, ши тоқу, алаша (қазіргі
гобелен), сырмақ сыру және т. б. өнер түрлері ұлттық өнер
мақсатына айналып, басқа елдерге де танымал болған.
Қазақтың осы күнгі ою - өрнегін қарт шеберлер екіге бөліп
қарайды.
Біріншісі - қазақ халқының өзіне тән ертеден келе жатқан
ұлттық оюлары.
Екіншісі - басқа халықтардан ауысқан жаңа
интернационалдық ою - өрнектер.
Қазақтың ұлттық ою - өрнегіндегі бір ерекшелік – осы
түрлі ұғымның қайсысын бейнелегенде де, ұлттық ою өрнектің негізі болған мүйіз оюы үнемі араласып отырады.
Өнер (орысша - искусство) – өмір құбылыстарын,
қоғамдық болмыс сана нәтижелерін, адамның іс - әрекеті
мен көңіл - күйін, сезімі мен рухани дүниесінің образды
көркем тіл арқылы бейнелейтін пішін мен мән қатынасы.
Ою - өрнек – бейнелеу өнерінің жоғарғы тегі, халық
мәдениетінің, дәуірінің өзіндік қолтаңбасы.
Өрнек (орысша – узор) – бір нәрсенің бетіне түсірілген әр
23

түрлі үлгідегі әуенді нақыш бедер.
Ою - өрнек – өнердің ежелден келе жатқан озық үлгісі. Ою
- өрнектің ұзақ тарихы бар. Атап айтсақ, Орхон - Енисей
жазуларының таңбаларынан құстарға, басқа да жан жануарлардың бейнесі мен ізіне ұқсаған ою - өрнектерді
табуға болады.
Қазақ халқының ою - өрнектері ерекшеліктеріне қарай
сегіз топқа бөлінеді:
1. Аңдарың дене бітіміне байланысты өрнектер.
2. Құстарға байланысты өрнектер.
3. Жер - суға байланысты өрнектер.
4. Аспан әлеміне байланысты өрнектер.
5. Түрлі жәндіктерге байланысты өрнектер.
6. Адам қаңқасына байланысты өрнектер.
7. Қару - жарақтарға байланысты өрнектер.
8. Геометриялық өрнектер.
Ою - өрнек салумен қатар оларға бояу түстерін
қолданудың да өзіндік түрлі мағыналары бар. Мысалы: ақ
түс – әділеттіліктің, шындықтың, тазалықтың; қара түс –
жердің, берекенің; жасыл түс – көктемнің, жастықтың;
қызыл түс – күннің, оттың; сары түс – даналықтың,
білімділіктің; көк түс – судың, ашық аспанның
символдарын білдіреді.
Сөзжұмбақ «Ою - өрнек»
1. Адамның көркем бейнесі. (Портрет)
2. Жансыз заттарды бейнелеу.(Натюрморт)
3. Әрбір ұлттың тарихымен сабақтаса дамып келе жатқан
халықтық көркем туынды. (Қолөнер)
4. Бояу езуге, араластыруға пайдаланатын жұқа тақтайша.(
Палитра)
5. Қазіргі заман талабына сай өте қажетті өнердің бір
саласы.(Дизайн )
6. Зәулім ғимарат, құрылыстарда бедерлеу мен нақыш
өнері.(Сәулет)
7. Бір түсті бояу, қарындаш, көмір, т. б бейнелеу өнерінің
құралдарымен орындалған көркем шығарма. (Графика)
ҚБ: « Смайликтер » әдісі арқылы графикалық түрде
бағалау
Сабақтың

«Алтын балыққа арналған аквариум» әдісі
24

соңы

Оқушыларға жасырын суреттер таратылады, кімге балық
түссе, сол алтын балық болады, оқушы алтын балықтың
маскасын киіп, ортаға шығады. Басқа оқушылар оған
сұрақтар қояды. Егер жауап бере алмаса топ мүшелері
көмектесуіне болады.

Кері байланыс
« Бутерброд » әдісі арқылы кері байланыс жасау

8 -сабақ

Мұғалім:

Ай-күні:
Сынып:
Сабақтың
Идеяларын талдау және дамыту мақсатында әртүрлі
тақырыбы
материалдардан сәндік бұйымдар жасау
Сабақтың Шығармашылық идеяларды іске асыру үшін нобайлар орындайды
мақсаты
Сабақтың барысы
25

Сабақтың 1.Ұйымдастыру.
басы
Шаттық шеңбер
Достар , бері келіңдер,
Қолдарыңды беріңдер.
Шаттық толы шеңберге,
Қуанышпен еніңдер!
«Сұрақтар легі» әдісі арқылы оқушылар сұрақтарға жауап береді
1. Адамның көркем бейнесі. (Портрет)
2. Жансыз заттарды бейнелеу.(Натюрморт)
3. Әрбір ұлттың тарихымен сабақтаса дамып келе жатқан халықтық
көркем туынды. (Қолөнер)
4. Бояу езуге, араластыруға пайдаланатын жұқа тақтайша.( Палитра)
5. Қазіргі заман талабына сай өте қажетті өнердің бір саласы.
(Дизайн )
6. Зәулім ғимарат, құрылыстарда бедерлеу мен нақыш өнері.(Сәулет)
7. Бір түсті бояу, қарындаш, көмір, т. б бейнелеу өнерінің
құралдарымен орындалған көркем шығарма. (Графика)
ҚБ: Мадақтау әдісі
Сабақтың 2.« ДЖИКСО » әдісі арқылы оқушылар топтық жұмыс жасайды.
ортасы
Оқушылар тақырып бойынша негізгі материалдарды интернет
көздерінен және басқада ақпарат көздерінен іздеп, ортаға салып
талдап, бір-біріне түсіндіреді.
ҚБ: « Пайыз » әдісі арқылы графикалық түрде бағалау
Сабақтың Бекіту сұрақтары
соңы
1. Ұлдардың бас киімі (тақия) 2. Жабайы және үй жануарларының
терісінен жасалатын сыртқы киім (тон) 3. Сәндік өнеріміз ұрпақтан
ұрпақа не арқылы жетет (қолөнер) 4. Жігітке жеті ................. де аз.
(өнер ) 5. Көркем туындылар ою сомдау немесе құю арқылы
жасалатын пластикалық өнер түрі (мүсін)
6. Ағаштан әр түрлі бұйымдар жасайтын адам (шебер).
7. Былғарыдан жасалған қымыз сақтауға арналған қазақы ыдыс
26

(торсық)
Кері байланыс
« Үштік » әдісі арқылы кері байланыс жасау

27

9 -сабақ

Мұғалім:
Ай-күні:

Сынып:
Калейдоскоп жасау

Сабақтың
тақырыбы
Сабақтың Сөйлеу кезінде сөз тіркестерін саналы түрде пайдалану дағдысы
мақсаты
қалыптасады. Ісмерлік дағдысын тәжірибеде қолданады.
Сабақтың барысы
Сабақтың 1.Ұйымдастыру.
басы
1. Шаттық шеңбері.
Көңілденіп күленіп,
Бақытты боп жүремін.
Бәрін біліп алатын,
Мен ақылды баламын.
Сабақтың 2.« Желпуіш » әдісі арқылы оқушылар топтық жұмыс жасайды.
Калейдоскоп - тамаша ойыншық! Оған қарап, сіз өзіңізді сиқырлы
ортасы
жарқын әлемнен таба аласыз. Сонымен қатар, ерекше симметрия
көзілдірікте болу сезімін тудырады. Объектінің құрылысы өте қиын,
бірақ шын мәнінде калейдоскоп өзіңіз жасаған оңай. Мақалада
калейдоскопты қалай жасау керектігін айтатын боламыз.
Калейдоскопты жасау үшін мастер-класс
 Сізге қажет:
 металл өлшеуіш;
 жұқа акрил айнасы;
 кеңсе фрезеры;
 жабысқақ таспа;
 диаметрі 3,5 см-ге жуық қағаз сүлгілері бар түтік;
 тамақ пластиктен жасалған контейнер;
 жарқын түсті моншақтар, ринстондар немесе мөлдір тастар;
 текстуралық фильм;
 әмбебап желім.

Өз қолыңызбен калейдоскопты қалай жасауға болады?
Айналар үшін 8 см x 12 см өлшемі бар айна акрилінің бір бөлігі
қажет, қысқа жағынан, тікбұрышты 3 тең жолаққа бөлу керек.
28

Жабысқақ таспаның арқасында айналарымызды бір-бірімен
байланыстырамыз, олардың арасында шағын аралықты қалдырады.
Біз айнадан призманы қойдық.

Біз қорғаныс түтікшесінде (12 см) және басқа 2,5 см-дегі айналардың
ұзындығын өлшейміз.Калидидоскоп үшін түтіктің жалпы ұзындығы
14,5-15 см құрайды, біз түтіктің бір бөлігін сызғыш кескішті
пайдаланып кесеміз.

Біз түтікті текстуралық қағазға айналдырып, диаметрі шамамен 2,5
см қосамыз. Алынған шеңберді кесіңіз. Дөңгелек орталығында тесік
жасаңыз. Біз негізгі шеңберге сәуле түрінде кесектерді жасаймыз.
Түтіктің бүйір бетіне шеңберді саламыз, түтіктің негізгі бетіне
«сәулелерін» бекітеміз.

29

Түтікті пластмассадан (тамақ контейнерінен) төңкеріп, диаметрі 1,3
см қосамыз. Біз оқшауланған кесектерді жасаймыз, жасалынған
шоқтар бойымен бүгеміз. Түтік ішіндегі алынған линзаны бөлікті
төмен қарай итеріп салыңыз. Ұқсас мәліметтер тубаның басқа
жағына дайындалады (біз калейдоскопты «қазыналармен» толтырған
кезде).

Түтіктің ұзындығы бойынша түтікті толығымен айналдыру үшін
текстуралық пленканы кесеміз. Өнімнің бетіндегі текстуралық
пленканы желімдейміз.

Призманы түтікке салып, ішіндегі қоқыстарды құйыңыз.

Біз түтікшенің артқы жағынан пластмасса бөлігін мұқият
жабыстырамыз. Біз оны жабысқақ таспамен тығыздаймыз (сіз
тырнақты жылтыратумен пайдалануға болады)

30

Калейдоскоп дайын!

Өз қолдарыңызбен, сіз басқа балалар ойыншықтарын, мысалы,
ұштауға арналған ойыншықтарды жасай аласыз.
ҚБ: « Мадақтау » әдісі арқылы бағалау
Сабақтың
соңы
Кері байланыс
« Нысана » әдісі арқылы кері байланыс жасау

10 -сабақ

Мұғалім:
Ай-күні:

Сынып:
Сылдырмақ жасау

Сабақтың
тақырыбы
31

Сабақтың
мақсаты
Сабақтың
басы

Сабақтың
ортасы

Оқушыларға сылдырмақтың түрлері және оны көркемдеу
технологиясы туралы жүйелі түсінік беру
Сабақтың барысы
1.Ұйымдастыру.
1. Шаттық шеңбері.
Аспанымыз ашық болсын
Түніміз тыныш болсын
Ауамыз таза болсын
Суымыз мөлдір болсын
Аман сау болайық
Сұрақтар
1.Балалар қандай ұлттық музыкалық аспаптарды
білесіңдер?
2.Ал, музыкалық аспаптар үшке бөлінеді,қандай-қандай
болып?
3.Ал енді тақтаға қарап тақтадағы плакаттағы музыкалық
аспаптардың атын кім дұрыс атап береді?
2.« Ойлан-жұптас-бөліс » әдісі арқылы оқушылар
топтық жұмыс жасайды.
Ұлттық музыкалық аспаптар және оның ішінде
сылдырмақтың шығу тарихы туралы кең көлемде жүйелі
түсінік беру.
Музыкалық аспаптардың жасалу технологиясы туралы
түсін