Назар аударыңыз. Бұл материалды сайт қолданушысы жариялаған. Егер материал сіздің авторлық құқығыңызды бұзса, осында жазыңыз. Біз ең жылдам уақытта материалды сайттан өшіреміз
Жақын арада сайт әкімшілігі сізбен хабарласады
Бонусты жинап картаңызға (kaspi Gold, Halyk bank) шығарып аласыз
Жаһандық құзыреттілік қмж 5-сынып
Дипломдар мен сертификаттарды алып үлгеріңіз!
Материалдың толық нұсқасын
жүктеп алып көруге болады
Қысқамерзімдіжоспар-1
Бөлім: |
Парасаттылық және әдеп |
|
Педагогтің аты-жөні |
|
|
Күні: |
|
|
Сынып:5 |
Қатысушылар саны: |
Қатыспағандар саны: |
Сабақтың тақырыбы |
Сәлем -сөздің анасы. Ата-бабадан қалған ілтипат – отбасының негізі. |
|
Сабақтың мақсаты |
Оқушыларға сәлемдесу туралы мәлімет беру, оның инабаттылық, әдептілік, адамдық қасиеттің негізгі арқауы екенін ұғындыру.Ұлттық салт – дәстүрмен таныстырып, адамгершілікке тәрбиелеу |
|
Құндылыққа баулу |
Оқушылар үлкенді құрметтеуге,адамгершілікке баулу |
Сабақтың барысы
Сабақтың кезеңі/ уақыт |
Педагогтің әрекеті |
Оқушының әрекеті |
Бағалау |
Ресурстар |
Ұйымдастыру кезеңі |
Ой қозғау Оқушылар,әр елдің сәлемдесу ерекшеліктеріне тоқтала отырып,сабақтың тақырыбын ашамыз. «Сәлем-сөздің анасы» Тыңдалым алды тапсырмасы: Төмендегі сұрақтарды қойып, сәлемдесу үлгілерінің суреттері бойынша оқушы пікірін тыңдауға болады. · Сәлемдесу не үшін керек? · Сәлем беру мен сәлем алудың айырмашылығы неде? · Суреттегі сәлем түрлерін сөйлете синонимдерді тиімді қолдану. Оқушыларды сабақтың тақырыбы және мақсатымен таныстыру. |
Оқушылар өз ойларын ортаға салады. Оқушылар жауаптары арқылы жаңа тақырыпқа көшу |
ҚБ «Мадақтау» |
Тақырыптық суреттер |
Жаңа сабақ |
Мәтінмен жұмыс Сәлемдесу – кездескен адамдардың бір -бірінің амандығын біліп, қуанышқа бөленуі. Бір –біріне аман - саулық тілеп тілектестігін, ниеттестігін білдіреді. Әрбір адам « қайырлы таң», « қайырлы күн », « қайырлы кеш » деген сөздермен амандасуға тілек пен ізеттілік нышанын көрсетіп, тәуліктің үш мезгілін де бір – бірімен ақжарқын амандасуға тиіс.Амандасу -- адамгершіліктің , әдептіліктің бір белгісі болып табылады.« Әдептілік белгісі - иіліп сәлем бергені,Жақындықтың белгісі - келіп -кетіп жүргені » ,- деп халқымыз бекер айтпаған болар. Ақсақал мен жігіттің амандасуы Жігіт:Ассалаумағалейкум, ата! Ата: Уағалейкумассалам, балам! Жігіт:Деніңіз сау ма? Аман -есенсіз бе? Ата: Құдайға шүкір, балам . Тәңірдің берген ырыздығын жеп жүріп жатырмыз. ЕБҚ оқушылар негізгі термин сөздерді мәтіннен анықтайды; 2. Қарт әже мен қыз баланың амандасуы: Қыз:Армысыз , әже? Әже. Бар бол, балам! Қыз:Үй іші, бал – шағаңыз аман ба? Әже:Тәңірге тәуба, барлығы күйлі - қуатты, аман -есен. Пікіралмасу – сәлемдескен кезде сәлемді алмаған мәдениеттілікке жата ма? - сәлем беру үлгілерінің мағынасын ашу үш топқа тапсырылады ЕБҚ оқушыларына (есту, көру, қабылдау деңгейі төмен)қосымша қолдау көрсету мақсатында үлестірме материал беріледі. |
Ақпараттық мәтінмен жұмыс
Дескриптор - ақпарат береді - анықтайды;
Дескриптор- ажыратады; сипаттама береді;
Дескриптор - сәлемдесу туралы талдау жасайды; мәдениеттілік жайлы түсінік алады - сәлем беру үлгілерімен танысады |
ҚБ Мұғалім оқушылар жауабын мұқият тыңдап кері байланыс беріп отырады
ҚБ «Ең үздік жауап»
ҚБ «Алақан-жұлдыз»
ҚБ «Ең ұтымды жауап»
|
Ақпараттық мәтін
Үлестірмелі қағаздар
Суреттер
Тірек-сызбалар
Кесте
|
Қорытынды |
Кері байланыс Не білдім? Не көрдім? Не түсіндім? Нені жетілдіруім керек? |
Тақырып бойынша не білетінін, , не білгенін жазады |
Оқушылар бағалайды |
А4, конспект |
Үй тапсырмасы |
«Сәлем сөздің анасы» Эссе |
|
|
|
___________________________________________
(білім беру
ұйымыныңатауы)
Бөлім: |
Парасаттылық және этика |
Педагогтің Т.А.Ә. (болғанжағдайда) |
|
Күні: |
|
Сынып: |
Қатысушылар саны: Қатыспағандар саны: |
Сабақтыңтақырыбы |
Ата-бабаданқалғанілтипат– отбасының негізі |
Сабақтыңмақсаты |
отбасы мүшелерін танып, атай алады; өзінің отбасы мүшелерінің туыстық атауларын таниды; отбасы мүшелерінің қызметін атай алады |
Бағалау критерийі |
-Отбасы мүшелерін таниды, айтады; -Отбасы мүшелерінің туыстық атауларын жіктейді; -Отбасындағы әрбір отбасы мүшелерінің отбасындағы алар орнын біледі. |
Құндылықтарды дарыту |
шығармашылық қабілеттерін дамыту, өзара сыйластыққа тәрбиелеу |
Сабақтыңкезеңі/ уақыт |
Педагогтіңәрекеті |
Оқушыныңәрекеті |
Бағалау |
Ресурстар |
Сабақтың басы |
Психалогиялық ахуал «Кел санайық...» Үйде нешеу екенбіз? Кел, санайық екеуміз. Бас бармағым-әкем, Балан үйрек-анам, Ортан терек-ағам, Шылдыр шүмек-мен, Кішкентай бөбек-сен. Үйде бесеу екенбіз Сабағымызды бастамас бұрын санау жүйесі арқылы топтарға бірігіп алайық. «Сұрақтар шеңбері» Әр топ тақырыпқа сай талқылау жүргізеді.Тапсырма: -Отбасы дегенді қалай түсінесіңдер? Ғажайып сәт: (үйдің макеті жасырынып қойылады) оны табу үшін жұмбақ шешу керек. Жұмбақ: Төрт қарны бар, Бір аузы бар. /Үй/ Оқушыларды сабақтың тақырыбы және мақсатымен таныстыру |
Оқушы өз ойларын ортаға салады. Оқушы жауаптары арқылы жаңа тақырыпқа көшу Оқушы өз болжамдарын айтып, талқылау жүргізеді |
ҚБ «Мадақтау сэндвичі» Дискриптор: отбасы мүшелерін бес саусақпен сәйкестен діреді.
|
Тақырыптық суреттер сілтемеде суреттер үй макеті Интербелсенді тақтадан ата суретін тапқан кезде көрсету |
Сабақтың ортасы |
№1 тапсырма: «Ойлан тап» ойыны арқылы үйде кімдер тұратынын анықтау. -Ақ сақалды, өте мейірімді, бау-бақшаны баптайды. Немерелерін жақсы көреді. Ол кім? /Ата/ -Өзі өте мейірімді, ақ шашты, жылы сөзін аямайтын, қолғап, шұлық тоқып беретін кім? /Апа/ Топтық жұмыс 1топ :Суретте көрсетілген отбасы мүшелерін атап,жасына сай ретімен орналастырады, бейнелейді 2-топ: Отбасындағы жасы үлкендерді бір бөлек, жасы кішілерді бір бөлек бағанға жазады, талдайды,айтады. 3-топ : Бейнелі сурет бойынша шағын әңгіме құрайды. ЕББоқушыға тапсырма шығарылып беріледі. «Бірге жаттайық»Тақтаға әкенің, ананың, баланың суреттері, екінші жағына биік таудың, бұлақтың, өсіп тұрған құрақтың суреті ілінеді. Суреттерді біріктіру арқылы мақал құрастыру.
Әке-асқар тау, Ана етегіндегі бұлақ, Бала-жағасындағы құрақ. Сергіту сәті: Атам жылқы бағады, Аға пішен шабады. Жеңгем сиыр сауады,Әжем киіз қағады. №2 тапсырма: «Отбасы ағашы» отбасы мүшелерінің суреттерін салып, ағашқа орналастыру. -Анаңның анасы саған кім болады? -Анаңның әкесі кім деп айтамыз? -Сен өз атаңа кім боласың? ЕББ оқушыға суреттер/иллюстрациялар ұсынылады; №3 тапсырма: «Кім жоқ» ойыны арқылы отбасы мүшелерінің атауларын атап, отбасындағы алар орны мен қызметтері туралы айтып беру. |
Оқушы ақпараттық мәтінмен жұмыс жасайды Оқушы өз жұмыстарының қорытындыларын сынып алдында қорғайды. Оқушы бір-біріне қосымша сұрақтар, қойып, бір-бірін толықтырады. Дескриптор: отбасы мүшелерін атайды, таниды Дискриптор: отбасындағы үлкендерді сыйлап өз орындарына орналастыру. өзгерістерін жіктейді
Дискриптор: Отбасы мүшелерінің атқаратын қызметтерін атайды |
ҚБ Мұғалім оқушылар жауабын мұқият тыңдап кері байланыс беріп отырады ҚБ «Мадақтау сэндвичі»
ҚБ Мұғалім оқушылар жауабын мұқият тыңдап кері байланыс беріп отырады ҚБ өз-өздерін йықтарынан сипалап бағалау. ҚБ өте жақсы белгісін көрсету ҚБ «Өзін-өзі бағалау» |
Ақпараттық мәтін Үлестірмелі қағаздар Суреттер Тірек-сызбалар Кесте ҚБ парағы |
Сабақ тың соңы |
Үйге тапсырма «Ата-ана отбасының негізгі діңгегі» Эссе |
Тақырып бойынша не білетінін, не білгісі келетінін, не білгенін жазады
|
Оқушылар бағалай критерийлерімен өз деңгейлерін бағалайды |
А4, конспект |
___________________________________________
(білім беру
ұйымыныңатауы)
Қысқамерзімді (сабақ)
жоспары-3
Бөлім: |
Парасаттылық және этика |
Педагогтің Т.А.Ә. (болғанжағдайда) |
|
Күні: |
|
Сынып:5 |
Қатысушылар саны: Қатыспағандар саны: |
Сабақтыңтақырыбы |
«Еділ бол да, Жайық бол, ешкімменен ұрыспа» (Асанқайғы) |
Сабақтыңмақсаты |
Жырау өмірінен мәлімет алады, «Еділ бол да, Жайық бол» толғауымен танысып, толғау туралы түсініктерін кеңейтеді. |
Бағалау критерийі |
«Миға шабуыл», СТО әдісі, топтық жұмыс ,жеке жұмыс |
Құндылықтарды дарыту |
Шығармашылық ізденіс, сөз өнерін арттырады,поэзияны түсініп, сырына үңіледі.Оқушылар бірін-бірі сыйлайды, тыңдайды. |
Сабақтыңбарысы
Сабақтыңкезеңі/ уақыт |
Педагогтіңәрекеті
|
Оқушыныңәрекеті |
Бағалау |
Ресурстар |
Сабақтың басы |
Оқушыларды сабақтың тақырыбы және мақсатымен таныстыру Сыныпта ынтымақтастық атмосферасын қалыптастыру Топқа бөлу 1 топ: Жыршылар 2 топ: Жыраулар 3 топ: Би-шешендер «Миға шабуыл » 1. Асан қайғы деген кім? 2. Өмір сүрген кезеңі. 3. Асан қайғының қандай толғауларын білесіңдер? 4. Асан қайғының арманы не еді? 5. «Жиһангез жырау» деп аталу себебі неде? |
Оқушы өз ойларын ортаға салады. Оқушы жауаптары арқылы жаңа тақырыпқа көшу Оқушы өз болжамдарын айтып, талқылау жүргізеді |
ҚБ «Мадақтау сэндвичі»
|
Тақырыптық суреттер сілтемеде суреттер |
Сабақтың ортасы |
Талдау 1 топ. Өлең құрлысына талдау 2 топ. Тақырыбын ашу. Идеясын табу 3 топ. Асан қайғы толғауларындағы афоризм сөздер Еділ бол да, Жайық бол, Ешкімменен ұрыспа. Жолдасыңа жау тисе, Жаныңды аяп тұрыспа. Ердің құны болса да, Алдыңа келіп қалған соң, Қол қусырып барған соң, Аса кеш те қоя бер, Бұрынғыны қуыспа. Ақың болса біреуде, Айыбын тап та ала бер, Ерегесіп ұрыспа. Сенікі жөн болса да, Атың шықпас дұрысқа. Мінезі жаман адамға Енді қайтып жуыспа. Тәуір көрер кісіңмен Жалған айтып суыспа. Жинақтау 1.Өлеңдегі негізгі ойды бір сөйлеммен жазыңыздар. 2. Өлеңнен келешекте қажет болатын қандай маңызды қорытынды шығаруға болады? 3. Толғау бойынша өз пікірлеріңізі айтыңыз. |
Оқушы ақпараттық мәтінмен жұмыс жасайды Оқушы өз жұмыстарының қорытындыларын сынып алдында қорғайды. Оқушы бір-біріне қосымша сұрақтар, қойып, бір-бірін толықтырады. Дескриптор: өзгерістерін жіктейді |
ҚБ Мұғалім оқушылар жауабын мұқият тыңдап кері байланыс беріп отырады ҚБ «Мадақтау сэндвичі»
ҚБ Мұғалім оқушылар жауабын мұқият тыңдап кері байланыс беріп отырады ҚБ «Өзін-өзі бағалау» |
Ақпараттық мәтін Үлестірмелі қағаздар Суреттер Тірек-сызбалар Кесте ҚБ парағы |
Сабақ тың соңы |
Рефлексия 1. Эссе: Толғаудың маңызы неде? 2. Синкуейн. Жырау сөзіне бес жолды өлең 3. «Ұйқасын тап» Адамдықты толғап өткен бұрыннан, Жырау деген – қасиетті ... . Жерұйықты іздеп, дүниені шарлаған, Асан қайғы – неткен ғажап ... . Кері байланыс. «Бағдаршам» -Мен барлығын түсіндім-жасыл -Мен орташа түсіндім-сары -Ешнәрсе түсінбедім-қызыл Үйге тапсырма:Еділ бол да, Жайық бол, ешкімменен ұрыспа. |
Тақырып бойынша не білетінін, не білгісі келетінін, не білгенін жазады
|
Оқушылар бағалай критерийлерімен өз деңгейлерін бағалайды |
А4, конспект |
___________________________________________
(білім беру
ұйымыныңатауы)
Қысқамерзімді (сабақ)
жоспары-4
Бөлім: |
Парасаттылық және этика |
Педагогтің Т.А.Ә. (болғанжағдайда) |
|
Күні: |
|
Сынып:5 |
Қатысушылар саны: Қатыспағандар саны: |
Сабақтыңтақырыбы |
Дастархан басында. |
Сабақтыңмақсаты |
Оқушыларды ізеттілікке, тапқырлыққа, шыдамдылыққа және өз ойын мәдени түрде жеткізуге, білуге үйрету. Оқушыларды ұстамдылыққа, мәдени сөйлеуге тәрбиелеу |
Бағалау критерийі |
өз ойын мәдени түрде жеткізе алады; |
Құндылықтарды дарыту |
Өзіне және айналадағыларға құрметпен қарау, пәнге деген қызығушылығын арттыру. |
Сабақтыңбарысы
Сабақтыңкезеңі/ уақыт |
Педагогтіңәрекеті |
Оқушыныңәрекеті |
Бағалау |
Ресурстар |
||||||||||
Сабақтың басы |
Ұйымдастыру кезеңі Оқушылар үш топқа бөлінеді. «Әдептілер» «Тәртіптілер» «Мәдениеттілер» Миға шабуыл -Қонаққа, мейрамханаға, кафеге барғаныңызда. адамдар бірден сіздің әрекеттеріңіз қандай? Оқушыларды сабақтың тақырыбы және мақсатымен таныстыру |
Оқушы өз ойларын ортаға салады. Оқушы жауаптары арқылы жаңа тақырыпқа көшу Оқушы өз болжамдарын айтып, талқылау жүргізеді |
ҚБ «Мадақтау сэндвичі»
|
Тақырыптық суреттер сілтемеде суреттер |
||||||||||
Сабақтың ортасы |
Тапсырма №1 Анықта. (жеке жұмыс)Үстел басындағы этикет ережелер туралы бейнематериалмен танысып болған соң, ұсынылған шағын мәтіннің мазмұнына қарай сюжеттік кестені толтырады.
І«Қонақтар
сөйлейді» 1- топқа: «Әдепті бала –арлы бала» Эссе жазу 2- топқа: Театрда,
мұражайға барғанда... Ереже құрастыру Әдеп сақтар ізгі өрен. Сыпайылық белгісі- Үлкендерге «Сіз»
деген. «Білген сайын келеді біле бергім.» ( Мақалдардың жалғасын табу) 1. Жақсы –Ай мен күндей,............ 2. Жақсы адам жаймен келеді, ... ... .. 3.Балаң жақсы болса, сүйеніш, .... .... .......... 4. Ағаштан ағаш сәнін алады, \ адамнан адам тәлім алады\
5. Әрқашан тілектес, .... ....
\ досыңа көмектес.\ |
Оқушы ақпараттық мәтінмен жұмыс жасайды Оқушы өз жұмыстарының қорытындыларын сынып алдында қорғайды. Оқушы бір-біріне қосымша сұрақтар, қойып, бір-бірін толықтырады. Дескриптор: өзгерістерін жіктейді |
ҚБ Мұғалім оқушылар жауабын мұқият тыңдап кері байланыс беріп отырады ҚБ «Мадақтау сэндвичі»
ҚБ Мұғалім оқушылар жауабын мұқият тыңдап кері байланыс беріп отырады ҚБ «Өзін-өзі бағалау» |
Ақпараттық мәтін
Үлестірмелі қағаздар
Суреттер
Тірек-сызбалар
Кесте
ҚБ парағы |
||||||||||
Сабақ тың соңы |
Сабақты қорытындылау Күншығыс халқының бір ойшылы былай деген екен: «Бір жылын ойлаған күріш егеді, он жылын ойлаған ағаш егеді, ал жүз жылын ойлаған бала тәрбиелейді» Балаға баланың көзімен қарап, өз заманына сай тәрбие беру – біздің басты мақсатымыз. Кері байланыс Бүгінгі сабақтан мен не білдім? Сабақ барысында қандай қиындыққа кездестің? Сабақ барысында қандай сұрақ туындады? Қиын болды… Бүгін мен білдім… Қызықты болды… Үйге тапсырмаДастархан басында. |
Тақырып бойынша не білетінін, не білгісі келетінін, не білгенін жазады
|
Оқушылар бағалай критерийлерімен өз деңгейлерін бағалайды |
А4, конспект |
___________________________________________
(білім беру
ұйымыныңатауы)
Қысқамерзімді (сабақ)
жоспары-5
Бөлім: |
Парасаттылық және этика |
Педагогтің Т.А.Ә. (болғанжағдайда) |
|
Күні: |
|
Сынып: 5 |
Қатысушылар саны: Қатыспағандар саны: |
Сабақтыңтақырыбы |
Біз қорлауға қарсымыз |
Сабақтыңмақсаты |
Оқушылардың ұят, намыс, ар туралы түсініктерінкеңейту. |
Бағалау критерийі |
ұят, ар, намыс ұғымдарының мәнін түсінеді; адамгершілік қасиеттерді меңгереді; |
Құндылықтарды дарыту |
Азаматтық жауапкершілік, құрмет, ынтымақтастық |
Сабақтыңбарысы
Сабақтыңкезеңі/ уақыт |
Педагогтіңәрекеті |
Оқушыныңәрекеті |
Бағалау |
Ресурстар |
||||||
Сабақтың басы |
Қызығушылықты ояту Кімді қорласаң, содан зар тартарсың мақалды талдау барысында адамдардың «ар-намыс», «қорлық» деген сөздерді ұсыныңыз Оқушыларды сабақтың тақырыбы және мақсатымен таныстыру |
Оқушы өз ойларын ортаға салады. Оқушы өз болжамдарын айтып, талқылау жүргізеді |
ҚБ «Мадақтау сэндвичі»
|
Тақырыптық суреттер сілтемеде суреттер |
||||||
Сабақтың ортасы |
1-тапсырма Жұптық жұмысБейнежазба жұмыс Берілген «Қорлау– басқа адамның ар-намысы мен қадір-қасиетін әдепсіз түрде кемсіту» туралы мәтін мен бейнежазбадан алған білімдеріңіді қолданып, жұпта «Борт журнал» кестесін толтырыңыздар
ЕББҚоқушыға тапсырманың нақты бір бөлігін ерекшелеп көрсетіп беріледі. Саралау тапсырмасы: Жеке жұмыс Зерттеу сұрағы арқылы белсенді оқу мен зерттеу жұмысына бағыттау үшін сұрақ қойып ойлануға уақыт береді
Ар, намыс, ұят туралы
мақал Талда-дерекпен жұмыс Оқушыларға тұлғалар таратады, тапсырма мәнін түсіндіреді
«Жақсы жігіт ақылына жеңдіріп іс қылар, жаман
жігіт оңай істі күш қылар» дегеннен нені байқауға болады? Опасызда
ұят жоқ, Ұятсызда опа жоқ. (Ә.
Науаи) ЕББҚ« Суреттер сөйлейді» әдісі бойынща оқушыға суреттер/иллюстрация ұсынып,жазбаша немес ауызша тапсырма орындайды |
Оқушы ақпараттық мәтінмен жұмыс жасайды Оқушы өз жұмыстарының қорытындыларын сынып алдында қорғайды. Оқушы бір-біріне қосымша сұрақтар, қойып, бір-бірін толықтырады.
Дескриптор: Қорлық сөзінің мағынасын анықтайды; басқа адамның ар-намысы мен қадір-қасиеті туралы сипаттайды;
өзгерістерін жіктейді |
ҚБ Мұғалім оқушылар жауабын мұқият тыңдап кері байланыс беріп отырады ҚБ «Мадақтау сэндвичі»
ҚБ Мұғалім оқушылар жауабын мұқият тыңдап кері байланыс беріп отырады ҚБ «Өзін-өзі бағалау» |
Ақпараттық мәтін
Үлестірмелі қағаздар
Суреттер
Тірек-сызбалар
Кесте
ҚБ парағы |
||||||
Сабақ тың соңы |
Сабақты қорытындылау Кері байланыс. Нені білдім, нені үйрендім? Нені толық түсінбедім? Нені білгім келеді? Үй тапсырмасы Қосымша материалдарды пайдалана отырып, қорлау — басқа адамның ар-намысы мен қадір-қасиетіне әдепсіз түрде нұқсан келтіру туралы деректердi iздеп табыңдар. |
Тақырып бойынша не білетінін, не білгісі келетінін, не білгенін жазады
|
Оқушылар бағалай критерийлерімен өз деңгейлерін бағалайды |
А4, конспект |
___________________________________________
(білім беру
ұйымыныңатауы)
Қысқамерзімді (сабақ)
жоспары-6
Бөлім: |
Азаматық және патриотизм |
Педагогтің Т.А.Ә. (болғанжағдайда) |
|
Күні: |
|
Сынып:5 |
Қатысушылар саны: Қатыспағандар саны: |
Сабақтыңтақырыбы |
Отбасындағы өзара сыйластық |
Сабақтыңмақсаты |
Отбасындағы сүйіспеншілік туралы түсініктерін кеңейту,сыйластық, сүйіспеншілік сезімдерін дамыту,сыйластыққа, сүйіспеншілікке тәрбиелеу |
Бағалау критерийі |
отбасы мүшелерінің құқықтары мен міндеттерін анықтайды; |
Құндылықтарды дарыту |
Ынтымақтастық, жауапты азаматтық позиция, өмір бойы оқу, ашықтық, өзі-өзіне және айналадағы адамдарға құрмет |
Сабақтыңбарысы
Сабақтыңкезеңі/ уақыт |
Педагогтіңәрекеті |
Оқушыныңәрекеті |
Бағалау |
Ресурстар |
Сабақтың басы |
1.Шаттық шеңбері Сергіту сәті Бас барамағым - атам, үйдің данасы, Балаң үйрек - әжем, ошақ анасы, Ортан терек - әкем, отау панасы, Шылыдыр шүмек - шешем, шаңырақ ажажры, Т иттей бөбек - мен, бәрінің базары. (Ермек Өтетілеуұлы) Ой салу -Отбасы мүшелерінің құқықтық мәртебесі қандай ? -Бүгінгі тақырыбымыз не туралы болуы мүмкін? Әңгімелеу - Қыздар анасына өз сүйіспеншіліктерін қалай білдірді? - Ұл балалар аналарыңа сүйіспеншіліктеріңді қалай білдіресіңдер? Оқушыларды сабақтың тақырыбы және мақсатымен таныстыру |
Оқушы өз ойларын ортаға салады. Оқушы жауаптары арқылы жаңа тақырыпқа көшу Оқушы өз болжамдарын айтып, талқылау жүргізеді |
ҚБ «Мадақтау сэндвичі»
|
Тақырыптық суреттер сілтемеде суреттер |
Сабақтың ортасы |
Дәйексөз - Отбасы – ол үлкен қуаныш, шаттық, мейірімділік, қамқорлық, сүйіспеншіліктің ортасы. Халықта «Ұяда не көрсең, ұшқанда соны көресің» деген сөзін балаларға бүгінгі сабақтың дәйексөзі ретінде алынады. 1. Бала тәрбиесіндегі ата-ана махаббатының мәні неде? 2. Бала тәрбиесіндегі ата-әжелердің рөлін анықтаңыз. 3. Махаббатсыз отбасы деген баяндаманы дайындаңыз. 4.Өзіммен – өзім Балалар жайланып отырып, көздерін жұмып, өздерін ең жақын, сүйікті отбасы мүшелерін, өз үйлерін көз алдарына елестетеді. Өз отбасылары туралы ең қымбат, ғажап сөздерді айтып, өз ойларымен бөліседі. 5. Дәптермен жұмыс Мына суреттердегі бейнелердің қайсысын өз отбасы мүшелеріне теңер едіңдер? Әңгімелеп беріңдер. Суреттерді бояңдар. ЕББоқушыға тапсырма шығарылып беріледі. Сергітку сәті Өлең мазмұнына сәйкес қимыл- қозғалыстар жасалады. ЕБҚ: оқушыға жеке жұмыс кезінде қасындағы сыныптастары және мұғалім диалог арқылы қолдау жасайды Ғажайып сөздер - Отбасы, қуаныш, шаттық, мейірімділік, қамқорлық, сүйіспеншілік. Oтбaсы – барлығымыздың жүрегімізге ең жақын сөз. Ол – махаббат пен тыныштықтың, мейірім пен жарасымның, қуаныш пен мерекенің мекені. Адам баласының өсіп-өнетін алтын ұясы. Cыйластық, жарастық орнаған орта, кішкентай ғана Отан. «Oтан – отбасынан басталады» дегендей отанды сүю – отбасынан басталатыны рас! Себебі, отбасы – бала тәрбиесінің ең алғашқы баспалдағы. Оның ер жетіп, бойжетіп өсуі, бойындағы алғашқы адамгершілік қасиеттерінің белгілері отбасында қалыптасады. Барлығымызға белгілі – әлемдегі біздің ең шынайы байлығымыз – ол, әрине біздің отбасымыз. |
Бағалау критериі Отбасы мүшелерінің құқықтары мен міндеттерін ажыратады Дескриптор: Отбасындағы құқықтарын анықтайды; Ұғымдар бойынша ақпарат анықтайды; Дәйектердің нақты, толық сипаттайды: Дескриптор Отбасы мүшелерінің құқықтары мен міндеттерін анықтайды; құрылысын сақтап, жүйелі ой жазады. Дескриптор: Отбасы мүшелерінің құқықтары мен міндеттерін қажеттігін дәлелдейді; |
ҚБ Мұғалім оқушылар жауабын мұқият тыңдап кері байланыс беріп отырады ҚБ «Мадақтау сэндвичі»
ҚБ Мұғалім оқушылар жауабын мұқият тыңдап кері байланыс беріп отырады ҚБ «Өзін-өзі бағалау» landergenius@gmail.com |
Ақпараттық мәтін Үлестірмелі қағаздар Суреттер Тірек-сызбалар Кесте ҚБ парағы |
Сабақ тың соңы |
Сабақты қорытындылау Кері байланыс «Тазалық» әдісі бойынша оқушылар өздері жаңа тақырыптан алғандарын ой елегінен өткізеді Еттартқыш- алған білімімді жинақтап, қорытамын, електен өткіземін. Чемодан- алған білімім болашақта қажет. Қоқыс жәшігі-алған білімімді қажет етпеймін. |
Тақырып бойынша не білетінін, не білгісі келетінін, не білгенін жазады
|
Оқушылар бағалай критерийлерімен өз деңгейлерін бағалайды |
А4, конспект |
___________________________________________
(білім беру
ұйымыныңатауы)
Қысқамерзімді (сабақ)
жоспары-7
Бөлім: |
Азаматтық және патриотизм |
Педагогтің Т.А.Ә. (болғанжағдайда) |
|
Күні: |
|
Сынып:5 |
Қатысушылар саны: Қатыспағандар саны: |
Сабақтыңтақырыбы |
Өз Отанымды мақтан тұтамын |
Сабақтыңмақсаты |
оқушылар бойына «Қазақстан – менің Отаным, оның мен үшін жауапты екені сияқты мен де ол үшін жауаптымын» деген қарапайым ойды сіңіру. |
Бағалау критерийі |
Өзінің әрекетіне жауапкершілікпен қарайды |
Құндылықтарды дарыту |
Адамгершілік, Отансүйгіштік құндылықтары қалыптасады. |
Сабақтыңбарысы
Сабақтыңкезеңі/ уақыт |
Педагогтіңәрекеті |
Оқушыныңәрекеті |
Бағалау |
Ресурстар |
Сабақтың басы |
Оқушыларды сабақтың тақырыбы және мақсатымен таныстыру Ой қозғау: 1. Сыныпта неге көгілдір жалаушалар қойылған? Тақырыпқа қарап сабақ не туралы болмақ деп ойлайсыңдар? Мағынаны тану: Интерактивті тақтада слайд арқылы тәуелсіз Қазақстан жетістіктеріне саяхат жасау: «Әлем таныған Қазақстан». |
Оқушы өз ойларын ортаға салады. Оқушы жауаптары арқылы жаңа тақырыпқа көшу Оқушы өз болжамдарын айтып, талқылау жүргізеді |
ҚБ «Мадақтау сэндвичі»
|
Тақырыптық суреттер сілтемеде суреттер |
Сабақтың ортасы |
Сұрақ – жауап « Отан туралы не білдіңдер?» – Туған жеріңнің дәрежесі қандай болуы керек? – Отаныңа, еліңе, жеріңе қандай адам болуың керек? – Осы нақыл сөздерден қандай мақал- мәтелді естідіңдер? 3. “Қазақстанды білесің бе?” викториналық сұрақтар Қазақ хандығы құрылғанына неше жыл? Көшпелі қазақ халқының тұрғын үйі ? Ежелгі заманнан қалыптасқан жыл бастау мейрамы ? ЕБҚ оқушылар негізгі термин сөздерді мәтіннен анықтайды; Туған жерін, елін жақсы көретін адам ? (Патриот) Презентация көрсетіледі. (Мазмұнын ашу) Біз – тәуелсіз қазақ елінің ең жас жеткіншектеріміз. Сондықтан өз жерімізді, өз елімізді, әкелеріміз бен аталарымызды қадірлеуге, сүюге, қорғауға тиісті екенімізді естен шығармайық деп айтым келеді . Ой тастау: “ Туған жеріңе не бересің? ”ойыны – Сендер тұрып жатқан Шығыс Қазақстан жері қандай ағашпен бай ? Ағаш – адамның күнкөрісіне қажет және рухани өмірде ерекше орын алатын табиғат нысаны. Тәуелсіз Қазақстанның болашағы сендерсіңдер! Еліміздің көркеюіне, гүлденуіне «Туған жеріңе не бересің?» ойыны арқылы өз үлестеріңді қосыңдар. – Міне, сендерге ақ қайын ағашын дайындадым. – Ағашқа не жетіспейді? – Сендердің парталарыңда жапырақтар жатыр. Дайын тұрған жапыраққа «Туған жеріңе не бересің?» сұрағының жауабын сурет салу арқылы айтыңдар. Мысалы: әдемі үй салу…). ( Жұмыс аяқталған соң, жапырақтарды жинап, ағашқа әр бала жапырағын іледі.) Жақсылық –рефлексия. (Балаларды ортаға шақырып, шеңбер құрастыру) – Менің қолымда көк түсті бір шүйке жіп. Қазір мен оны шеңбер бойы жіберемін. Қолға түскен жіпті саусаққа орап, алысқа жетелейтін армандарыңды тілеңдер. (Жіп мұғалімге келеді.) –Жіп қалай қозғалды? – Қалай ойлайсыңдар, бұл жақсылықтың белгісі ме? (Балалардың пікірі) ЕБҚ оқушыларына (есту, көру, қабылдау деңгейі төмен)қосымша қолдау көрсетумақсатында үлестірме материал беріледі – Дұрыс, жіп бізді біріктірді. Әрқашанда бірге болуымыз керек, бір-бірімізге көмектесуіміз керек. Бір шаңырақ астында тату өмір сүруіміз керек. . Қазақ халқының дәстүрін, тілін құрметтеп, еліміздің өсіп-өркендеуі жолында тынбай еңбек еткенде ғана, еліміз де көркейіп, гүлденеді. |
Оқушы ақпараттық мәтінмен жұмыс жасайды Оқушы өз жұмыстарының қорытындыларын сынып алдында қорғайды. Оқушы бір-біріне қосымша сұрақтар, қойып, бір-бірін толықтырады. Дескриптор: өзгерістерін жіктейді |
ҚБ Мұғалім оқушылар жауабын мұқият тыңдап кері байланыс беріп отырады ҚБ «Мадақтау сэндвичі»
ҚБ Мұғалім оқушылар жауабын мұқият тыңдап кері байланыс беріп отырады ҚБ «Өзін-өзі бағалау» |
Ақпараттық мәтін Үлестірмелі қағаздар Суреттер Тірек-сызбалар Кесте ҚБ парағы kz - zhararhttps://www.zharar.com |
Сабақ тың соңы |
Дәйексөз «Сен басқаға қалай қарасаң, олар да саған солай қарайды» деген сөз бүгінгі сабақтың дәйексөзі ретінде түсіндіріледі. Қорытынды. Біздің сынып сағатымыз аяқталды. Бәрің Сурет «Мен өзгелердің көзімен» үйреніп, жаман әрекеттен аулақ болуы керек екенін айтып түсіндіреді. Үйне тапсырма: Мен Отанымды мақтан тұтамын! |
Тақырып бойынша не білетінін, не білгісі келетінін, не білгенін жазады
|
Оқушылар бағалай критерийлерімен өз деңгейлерін бағалайды |
А4, конспект |
___________________________________________
(білім беру
ұйымыныңатауы)
Қысқамерзімді (сабақ)
жоспары-8
Бөлім: |
Азаматтық және патриотизм |
Педагогтің Т.А.Ә. (болғанжағдайда) |
|
Күні: |
|
Сынып:5 |
Қатысушылар саны: Қатыспағандар саны: |
Сабақтыңтақырыбы |
«Өз елімнің лайықты азаматымын» |
Сабақтыңмақсаты |
туған ел, өскен ортаның адам өміріндегі маңызын түсіндіру;елге, Отанға деген сүйіспеншілігін арттыруға тәрбиелеу. |
Құндылықтарды дарыту |
Қтанға деген патриоттық сезімі қалыптасады. |
Сабақтыңбарысы
Сабақтыңкезеңі/ уақыт |
Педагогтіңәрекеті |
Оқушыныңәрекеті |
Бағалау |
Ресурстар |
Сабақтың басы |
Оқушыларды сабақтың тақырыбы және мақсатымен таныстыру Ұйымдастыру кезеңi. Оқушылармен амандасып,сабағымыз қызықты әрі тиімді өту үшін «Өзін – өзі тану» сабағының «5-Т» ережесін қайталаймыз. Тәртіп, талап, тыныштық, тазалық, татулық Дәйексөз «Еріншектік – күллі дүниедегі өнердің дұшпаны. Талапсыздық, жігерсіздік, ұятсыздық, кедейлік – бәрі осыдан шығады» А.Құнанбаев (Оқушылар дәйексөзді бірнеше рет қайталап, дәптерлеріне жазып,мағынасын түсіндіреді) |
Оқушы өз ойларын ортаға салады. Оқушы жауаптары арқылы жаңа тақырыпқа көшу Оқушы өз болжамдарын айтып, талқылау жүргізеді |
ҚБ «Мадақтау сэндвичі»
|
Тақырыптық суреттер сілтемеде суреттер |
Сабақтың ортасы |
Мен елімнің азаматымын Балалар Сендер азамат деген сөзді қалай түсінесіңдер? Сен өз еліңді қалай сүйесің? Нағыз азамат – деп кімді атар едің? Оқушылар жауабы тыңдалады Экраннан «Өз елім»әнінің клипі жіберіледі Ойланайық, пікірлесейік айдары бойынша жетекші сұрақтар қойылады – Ән айтылып жатқанда қандай сезімде болдыңдар? -«Жерім деп менің, Соғады мәңгі жүрегім»- дегенді қалай түсінесіңдер? Әңгімелеу: С. Мәуленов «Мен елімді сүйемін»мәтіні үнтаспадан тыңдалады. Мәтін бойынша жұмыс жасалынады. Жетекші сұрақ. *«Туған жерсіз адамын күні жоқ»- деген сөзді қалай түсінесіңдер? * Өз елің несімен ыстық? *Өз еліңді сүйетініңді қалай дәлелдейсің? Дәптермен жұмыс: Біз мәтінмен жұмыс жасап жатқанда апайларыңыз сурет салды. Сол суретке ат қойып шағын әңгіме құраймыз. Оқушылар жауабы тыңдалады Отан да ыстық. Отан -нан басталады. Т.б ЕББ оқушыға суреттер/иллюстрациялар ұсынылады; Мұғалім сөзі: Туған ел, жер деген сөздер жүрекке жылы әсер етеді. Туған елін, өскен жерін сүю – әрбір ұрпақтың парызы. Сондықтан да әрбір адам туып – өскен жерін аялайды, қастерлейді, қорғайды, мақтан тұтады. Өйткені, Отан – алтын бесігіміз, ата – анамыз! Дәйексөз «Ел іші – алтын бесік»деген мақал берілген осыны қалай түсінесіздер. Оқушылар пікірі. Мұғалім сөзі: Ел іші – алтын бесік»- деп бекер айтылмаған. Әрбір адам туғаннан – ақ ел бесігінде тербеледі. Олай дейтінім ол сол елдің топырағында өсіп, суын ішіп, ауасымен дем алып, табиғатымен біте қайнасады. Елмен бірге болып суығына төзеді, ыстығына шыдап өз елімен бірге тәрбиеленеді. Балалар үлкендер біздерге «Жарайсың», «Ой, азамат», «Үлкен азамат бол»- деп ризашылықтарын білдіріп жатады. Кәнекей ой бөлісейікші. Оқушылар пікірі. АЗАМАТ сөзінің әрбір әрпіне, сол әріптен басталатын адамның жақсы қасиеттерін жазыңдар. А – адал З – зейінді А – ардақты М – мейрімді А – абыройлы Т – тәрбиелі Мінекей балалар Сендер азамат сөзінің мән мағынасын түсіндіңдер. Сендер Тәуелсіз Қазақстанда өмір сүріп жатырсыңдар. Ол үшін жақсы оқып, тиянақты білім алу керек. |
Оқушы ақпараттық мәтінмен жұмыс жасайды Оқушы өз жұмыстарының қорытындыларын сынып алдында қорғайды. Оқушы бір-біріне қосымша сұрақтар, қойып, бір-бірін толықтырады. Балалар хормен ән айтады. өзгерістерін жіктейді |
ҚБ Мұғалім оқушылар жауабын мұқият тыңдап кері байланыс беріп отырады ҚБ «Мадақтау сэндвичі»
ҚБ Мұғалім оқушылар жауабын мұқият тыңдап кері байланыс беріп отырады ҚБ «Өзін-өзі бағалау» |
Ақпараттық мәтін Үлестірмелі қағаздар Суреттер Тірек-сызбалар Кесте ҚБ парағы hpp://all.aikyn.kz › |
Сабақ тың соңы |
Сабақты қорытындылау «Адам болу қағидасын мұрат ет»- дейді. Абай атамызды «Ғажайып сөздер» айдарымен толықтырар болсақ; – елінің беделін көтеретін; – елінің атын шығаратын; – елінің қамын ойлайтын; – елі үшін еңбек ететін; – елі үшін өмір сүретін – нағыз АЗАМАТ Сендерсіңдер. Мен сендерге сенемін. Топпен ән айту. Н. Тілендиевтің «Өз елім»әнін аудио кассетадан тыңдату. Кері байланыс 1. Мен сабақ қызықты ______ қызықсыз болды деп ойлаймын. 2. Мен сабақта: үйрендім көп нәрсені ________ үйренгенім аз болды. 3. Мен басқаларды мұқият ___ зейінсіз тыңдадым. 4. Мен пікірсайыстарға жиі ____ сирек қатыстым 5. Мен сабақтағы өз жетістіктеріме ризамын __ риза емеспін. Үйге тапсырма «Мен елімнің азаматымын» тақырыбына эссе жазу. |
Тақырып бойынша не білетінін, не білгісі келетінін, не білгенін жазады
|
Оқушылар бағалай критерийлерімен өз деңгейлерін бағалайды |
А4, конспект |
___________________________________________
(білім беру
ұйымыныңатауы)
Қысқамерзімді (сабақ)
жоспары-9
Бөлім: |
Азаматтық және патриотизм |
Педагогтің Т.А.Ә. (болғанжағдайда) |
|
Күні:5 |
|
Сынып: |
Қатысушылар саны: Қатыспағандар саны: |
Сабақтыңтақырыбы |
«Түрлі көзқарас-біртұтас ұлт» |
Сабақтыңмақсаты |
Оқушыларға «Қазақстан -2050» стратегиясының маңызы мен мақсатын түсіндіру арқылы Мәңгілік Ел-идеясының маңызын түсіну, Отанын сүюге, бірлікке, ел тарихын білуге, еліміздің мемлекеттік рәміздерін қастерлеуге, отанымыздың байлығын қорғауға, елімізді өркендетуге білімді ұрпақ болуға тәрбиелеу. |
Бағалау критерийі |
Берілген тақырып бойынша ой қорыту жасайалады. |
Құндылықтарды дарыту |
отанымыздың байлығын қорғауға, елімізді өркендетуге дайын болады |
Сабақтыңбарысы
Сабақтыңкезеңі/ уақыт |
Педагогтіңәрекеті |
Оқушыныңәрекеті |
Бағалау |
Ресурстар |
Сабақтың басы |
Оқушыларды сабақтың тақырыбы және мақсатымен таныстыру 1.Психологиялық ахуал орнату .- Әр оқушы шеңберде тұрып, бір-біріне жылы тілектерін білдіреді. 2.Оқушыларды топқа бөлу:1-топ:Білімділер, 2-топ:Тапқырлар, 3 топ-Алғырлар |
Оқушы өз ойларын ортаға салады. Оқушы жауаптары арқылы жаңа тақырыпқа көшу |
ҚБ «Мадақтау сэндвичі»
|
Тақырыптық суреттер сілтемеде суреттер |
Сабақтың ортасы |
Дәйек сөз. Кең пейілді кемімес, тар
пейілді кеңімес Халық мақалы 1-топ:Мәңгілік ел 2топ- Қазақстан халқы Ассамблеясына 20 жыл 3топ-Қазақстанның бүгінгі жетістіктері.
Сыныпты 3-топқа бөліп, әр топқа тапсырма беру. Қазақстанның бүгінгі жетістіктері: 1991 жылы желтоқсанның 16-сында Қазақстан өз Тәуелсіздігін жариялады. Бүкілхалықтық талқылаудан кейін 1992 жылғы маусымда Жоғарғы Қеңестің сессиясы Республиканың жаңа мемлекеттік Туы мен Елтаңбасын бекітті. 1992 жылғы 11 желтоқсанда Қазақстан Республикасы мемлекеттік Әнұранның мәтіні бекітілді. 1992 жылы Алматы қаласында Дүниежүзі қазақтарының І Құрылтайы өтті. 1993 жылғы қаңтардың 28-інде Қазақстан Республикасының тұңғыш Конституциясы қабылданды. Сөйтіп, төл теңгеміз 1993 жылдың 15 қарашасында айналымға түсті. 1994 жылы 6 шілдеде Жоғарғы Кеңес депутаттары астананы Ақмола қаласына көшіруге шешім қабылдады. 1995 жылғы 1 наурызда мемлекет басшысы жанындағы қоғамдық консультациялық-кеңесші орган — Қазақстан халықтарының Ассамблеясы құрылды. 1995 жылы 30 тамызда еліміздің жаңа Конституциясы қабылданды. 2001 жыл автомобиль жолдары жылы болып жарияланды. Трансевразиялық магистраль «Батыс Еуропа —Батыс Қытай» жобасы басталды. 2011 жылғы халқымыз үшін ең басты мереке бұл Тәуелсіздігіміздің 20 жылдығы. 4. Постермен жұмыс:-оқушыларға берілетін тапсырмалар 1-топ:Мәңгілік ел 2топ- Қазақстан халқы Ассамблеясына 20 жыл 3топ-Қазақстанның бүгінгі жетістіктері. ЕБҚ оқушы (есту, көру, ойлау қабілеті) тапсырманы саралау арқылы орындайды. ІІ топ. Термин сөздерін қатыстырып, өлең құрастыру. 1)...........................болмасын, ............................ қолдасын. .............................қарасақ, .............................болашақ 2)...........................қиянат, ...............................ұялат. ................................жүрейік, ...............................білейік. ІІІ топ. Кеңпейілдік туралы сахналау ЕБҚ оқушы (көру және есту қабілеті төмен) сұрақтарға жауапты жазбаша ұсынады |
Оқушы ақпараттық мәтінмен жұмыс жасайды
Оқушы өз жұмыстарының қорытындыларын сынып алдында қорғайды. Оқушы бір-біріне қосымша сұрақтар, қойып, бір-бірін толықтырады. Оқушылартақтада ілінген күн көзінің шуағындағы жазылып тұрған жағдаяттарға жауап береді Дескриптор: -кеңпейілдік сөздерінің маңынасын анықтайды; жағдаяттарды шешеді; өзгерістерін жіктейді |
ҚБ Мұғалім оқушылар жауабын мұқият тыңдап кері байланыс беріп отырады ҚБ «Мадақтау сэндвичі»
ҚБ Мұғалім оқушылар жауабын мұқият тыңдап кері байланыс беріп отырады ҚБ «Өзін-өзі бағалау» |
Ақпараттық мәтін Үлестірмелі қағаздар Суреттер Тірек-сызбалар Кесте ҚБ парағы |
Сабақ тың соңы |
Сабақты қорытындылау Кері байланыс «Желкенді кеме»
дықты кездестірген болсаң, желкенді сары түске боя;
Үйге тапсырма «Түрлі көзқарас-біртұтас ұлт» баяндама жазу |
Тақырып бойынша не білетінін, не білгісі келетінін, не білгенін жазады
|
Оқушылар бағалай критерийлерімен өз деңгейлерін бағалайды |
А4, конспект https://ust.kz › |
___________________________________________
(білім беру
ұйымыныңатауы)
Қысқамерзімді (сабақ)
жоспары-10
Бөлім: |
Медиасауаттылықжәнеқаржылықсауаттылық |
Педагогтің Т.А.Ә. (болғанжағдайда) |
|
Күні: |
|
Сынып:5 |
Қатысушылар саны: Қатыспағандар саны: |
Сабақтыңтақырыбы |
Әлеуметтік желілер деген не? |
Сабақтыңмақсаты |
Әлеуметтік желілер туралы ақпарат алады, ауыспалы өткен шақ тұлғасымен танысады.:Қазақстандағы әлеум.желілер жайлы білімдерін кеңейтеді,мәтін ішінен ауыспалы өткен шақты табады.әлеуметтік желілердің әсері туралы пікір айтып, түсінгенін дәлелдейді. |
Бағалау критерийі |
|
Құндылықтарды дарыту |
Индустрияландыру мен инновацияларға негізделген экономикалық өсу |
Сабақтыңбарысы
Сабақтыңкезеңі/ уақыт |
Педагогтіңәрекеті |
Оқушының әрекеті |
Бағалау |
Ресурстар |
Сабақтың басы |
Ұйымдастыру кезеңі. Әлеуметтік желі атаулары (facebook, instagram, ВКонтакте) жазылған парақшаларды таратып, оқушыларды «Мозаика» әдісімен 3 топқа бөлемін. І топ: Facebook ІІ топ: Instagram ІІІ топ:ВКонтакте Оқушылардың бүгінгі көңіл-күйін білу және топта жағымды психологиялық ахуал туғызу мақсатында «Жүректен жүрекке» тренингін жүргіземін. Оқушыларды сабақтың тақырыбы және мақсатымен таныстыру |
Оқушы өз ойларын ортаға салады. Оқушы жауаптары арқылы жаңа тақырыпқа көшу Оқушы өз болжамдарын айтып, талқылау жүргізеді |
ҚБ «Мадақтау сэндвичі»
|
|
Сабақтың ортасы |
«Миға шабуыл» әдісі Талқылау сұрақтары: - Сіздердің топтарыңызға берілген атаулар бойынша не ойлайсыздар? - Әлеуметтік желілер дегеніміз не? - Қандай әлеуметтік желілерде тіркелгенсіздер? - Әлеуметтік желіде қанша уақытыңды өткізесіздер? - Әлеуметтік желінің адам өміріне тигізер пайдасы қандай? - Әр күндеріңізді әлеуметтік желісіз елестете аласыздар ма? Енді біз өз күн тәртібімізді жасап көрейік. 1-тапсырма. ЖЖ. Оқылым алдындағы тапсырма. Жұптасып «Әлеуметтік желісіз бір күнім» тақырыбында өздеріңіздің күн тәртіптеріңізді жобалаңыздар. -Өз күн тәртібіңізді әлеуметтік желісіз жобалау қаншалықты қиындық тудырды? -Жалпы әлеуметтік желілерден қандай проблемалар туындайды деп ойлайсыздар? ЕББ оқушыға суреттер/иллюстрациялар ұсынылады; 2-тапсырма. Оқылым тапсырмасы. ЖЖ.ТЖ«Ойлан, жұптас, талқыла» әдісі арқылы жұппен, топпен жұмыс істей отыра проблеманы анықтайды, жалпы проблемалар тізімін шығарады, комментарий шығарады. 1-кезең. Мәтінді түсініп оқыңыздар, ондағы проблемаларды анықтаңыздар және олардың тізімін жасаңыздар. Әлеуметтік желілер — ермектері бірдей адамдардың интернетте бірігетін қоғамдастық сайттары. Әлеуметтік желілер Интернетте 1995 ж. бастап кең таралған, осы жылы бірінші әлеуметтік желі — Classmates.com (Сыныптастар) сайт ашылды. 2003-2004жж. MySpace, Facebook жобалары шықты. Мысалы, Facebook бастапқыда Гарвард студенттеріне арналып бағдарламаланған. Сосын өзге де университет студенттерінің тіркелуіне мүмкіндік беріледі. Ал біршама уақыттан кейін электронды поштасы бар кез келген адам аккаунт ашып, қолдана бастайды. Twitter, Vkontakte, M-agent, Whatsapp,Instagramm,Viber,Другвокруг,Cacao Talk,Line, Imo сынды көптеген елдерде қолданылатын танымал желілер бар. Instagram – көбіне суреттерін бөліскісі келетіндерге арналған желі. Vkontakte қолданушылары 16-30 жас аралығында.Пайдасы достармен араласып, хат алмасып фото көреді. Түрлі видео, кино көріп, іздеген әнді табуға болады. Facebook-жаңалық алуға, дос табуға, уақыт өткізуге, ең бастысы көптеген пайдалы нәрселер алуға ыңғайлы әлеуметтік желі. Қазіргі қоғамның 65%-ы ғаламторға күнделікті кіре алады. Әлеуметтік желі жастардың басты ермегіне айналды және аурудың бір түріне айналып бара жатқан секілді. Соның салдарынан күндіз меңіреу, селқос жанның күйіне түседі. Ұйқысы немесе ұялы телефонға ұзақ телмірудің денсаулыққа зиян екенін біледі. Бірақ оны қолданудан бас тартатындары қанбай, күн тәртібі бұзылады. Әрине, көпшілігі компьютер өте сирек. Керісінше, интернетке тәуелділік артып барады. 2-кезең. Проблемалар тізімімен танысып, оған комментарий жасаңыздар.
ЕБҚ оқушыларына (есту, көру, қабылдау деңгейі төмен)қосымша қолдау көрсету мақсатында үлестірме материал беріледі. 3-тапсырма. ТЖ «Сүзгі» әдісі. Сүзгідегі ең танымал желіні іріктеп жоғарыға қалдырып, танымалдығы төмен желілерді сүзгіден өткізіңіздер.
My Spase -Жоғарыда қалдырған желілерді неге ең танымал деп санайсыздар -Сүзгіден не себепті танымалдығы төмен желілерді өткіздіңіз? 4-тапсырма. ТЖ. SWOT талдауы арқылы әлеуметтік желілер әлеміне сараптама жасаңыздар. Күшті жақтары Əлсіз жақтары Мүмкіндіктер Қауіптер ЕБҚ оқушылар негізгі термин сөздерді мәтіннен анықтайды; |
Оқушы ақпараттық мәтінмен жұмыс жасайды Оқушы өз жұмыстарының қорытындыларын сынып алдында қорғайды. Оқушы бір-біріне қосымша сұрақтар, қойып, бір-бірін толықтырады. Дескриптор - Мәтінді түсініп оқиды - Мәтіндегі проблеманы анықтайды -комментарий жасайды. Сүзгідегі ең танымал желіні іріктеп жоғарыға қалдырып, танымалдығы төмен желілерді сүзгіден өткізеді Оқушылар SWOT талдауы арқылы әлеуметтік желілер әлеміне сараптама жасаңыздар. |
ҚБ Мұғалім оқушылар жауабын мұқият тыңдап кері байланыс беріп отырады ҚБ «Мадақтау сэндвичі»
ҚБ Мұғалім оқушылар жауабын мұқият тыңдап кері байланыс беріп отырады ҚБ «Өзін-өзі бағалау» ҚБ. «Температураны өлшеу» әдісі.Топтардың бірінен тапсырманы қалай орындап жатқандықтары жайлы айтып берулерін сұраймын. Ал қалғандары оларды бақылап, өздері не істеу керектігі жайлы түсінік алады. ҚБ Топ бір-бірінің жауабын тексеріп, «Екі жұлдыз, бір тілек» арқылы бағалайды |
Ақпараттық мәтін Үлестірмелі қағаздар Суреттер Тірек-сызбалар Кесте ҚБ парағы |
Сабақ тың соңы |
Сабақты қорытындылау Кері байланыс «Бір ұсыныс, бір тілек, бір пікір» әдісі ҰСЫНЫС ТІЛЕК ПІКІР Үйге тапсырма. 1.« Әлеуметтік желісіз өткен бір күнім» тақырыбында өздерінің күн тәртібін жасап келу. 2.Әлеуметтік желі түрлеріне қосымша ақпараттар жинап келу. 3.Әлеуметтік желі туралы презентация жасап келу. |
Тақырып бойынша не білетінін, не білгісі келетінін, не білгенін жазады
|
Оқушылар бағалай критерийлерімен өз деңгейлерін бағалайды |
|
___________________________________________
(білім беру
ұйымыныңатауы)
Қысқамерзімді (сабақ)
жоспары-11
Бөлім: |
Медиасауаттылықжәнеқаржылықсауаттылық |
Педагогтің Т.А.Ә. (болғанжағдайда) |
|
Күні:5 |
|
Сынып: |
Қатысушылар саны: Қатыспағандар саны: |
Сабақтыңтақырыбы |
Әлеуметтік желілер менің аккаунтым |
Сабақтыңмақсаты |
Білім алушыларға коммуникация түсінігін ұғындыру, коммуникацияның маңыздылығын түсіндіру мен артықшылықтарын дәлелдеу. |
Бағалау критерийі |
Аккаунты туралы біледі; Әлеуметтік желілерде аккаунтын жасай алады; |
|
Индустрияландыру мен инновацияларға негізделген экономикалық өсу |
Сабақтыңбарысы
Сабақтыңкезеңі/ уақыт |
Педагогтіңәрекеті |
Оқушыныңәрекеті |
Бағалау |
Ресурстар |
||||||||||||||||||||||||||||||
Сабақтың басы |
Ой қозғау
1.Суреттерде не көріп
отырсыздар? Болжамдарын негіздейді Оқушыларды сабақтың тақырыбы және мақсатымен таныстыру. |
Оқушы өз ойларын ортаға салады. Оқушы жауаптары арқылы жаңа тақырыпқа көшу Оқушы өз болжамдарын айтып, талқылау жүргізеді |
ҚБ «Мадақтау сэндвичі»
|
Тақырыптық суреттер сілтемеде суреттер |
||||||||||||||||||||||||||||||
Сабақтың ортасы |
Мәтінмен жұмыс Аккаунт (ағылшын account – «есеп жазбасы») -
сервердің мәлімет базасында сақталатын келушінің теңестіру
(идентефикациялық) нөмірі. Аккаунт - ол келушінің бір компьютерлік
желіге өзі жайлы мәліметтерді толтыратын есеп жазба. Есеп жазба бір
жүйеге тіркелу үшін толтырылады және келесідей анкеталық
мәліметтерді толтыруды қажет
етеді: 1-тапсырма Әлеуметтік желілер аккаунтытың қажеттілігіне 2 мысалдан келтіріңіз. Ақпараттың қасиеті
2-тапсырма Әлеуметтік желілер аккаунт ақпарат құралдарынан кешегі лентасынан ескірген (өзектілігін жоғалтқан) ақпаратты табу. Ақпаратты кестеге жинақтау.
3 тапсырма «БІЗДІҢ ҒАСЫР — ақпаратты шектен тыс тұтыну ғасыры» Эссе Үш жақты түсіндірме күнделігі
|
Ақпараттық мәтінмен жұмыс
Дескриптор: - аккауын ұғымына ақпарат береді - Коммуникацияның даму тарихын анықтайды; Дескриптор-Ақпараттың қасиетін ажыратады; Ақпараттың қасиетеріне сипаттама береді;
Дескриптор Әлеуметтік желілер аккаунтың өзектілігіне талдау жасайды; |
ҚБ Мұғалім оқушылар жауабын мұқият тыңдап кері байланыс беріп отырады ҚБ «Мадақтау сэндвичі»
ҚБ Мұғалім оқушылар жауабын мұқият тыңдап кері байланыс беріп отырады ҚБ «Өзін-өзі бағалау» |
Ақпараттық мәтін
Үлестірмелі қағаздар
Суреттер
Тірек-сызбалар
Кесте
ҚБ парағы |
||||||||||||||||||||||||||||||
Сабақ тың соңы |
Сабақты қорытындылау Кері байланыс Баспалдақ Бәрін түсіндім, білдім Түсіндім, бірақ толықтыру керек Толық түсінбедім Үйге тапсырма Өз аккаунтын құру |
Тақырып бойынша не білетінін, не білгісі келетінін, не білгенін жазады
|
Оқушылар бағалай критерийлерімен өз деңгейлерін бағалайды |
А4, конспект |
___________________________________________
(білім беру
ұйымыныңатауы)
Қысқамерзімді (сабақ)
жоспары-12
Бөлім: |
Медиасауаттылықжәнеқаржылықсауаттылық |
Педагогтің Т.А.Ә. (болғанжағдайда) |
|
Күні: |
|
Сынып:5 |
Қатысушылар саны: Қатыспағандар саны: |
Сабақтыңтақырыбы |
Бартердегенне? |
Сабақтыңмақсаты |
Оқушылар ьартер ұғымымен танысады,бартердің қазіргі таңдағы қолданысы туралы түсінік алады; |
Бағалау критерийі |
Бартер мағынасын біледі; Бартердің тиімділігін анықтайды; |
Құндылықтарды дарыту |
Индустрияландыру мен инновацияларға негізделген экономикалық өсу |
Сабақтыңбарысы
Сабақтыңкезеңі/ уақыт |
Педагогтіңәрекеті |
Оқушыныңәрекеті |
Бағалау |
Ресурстар |
||||||||||
Сабақтың басы |
Ұйымдастыру кезеңі. Амандасу.Топқа біріктіру Оқушылардың сабаққа дайындығын тексеру. Барлық сынып тақырып мазмұнына қарай топтарға бірігеді Тақырыпқа шығу «Серпілген сауалдар» әдісі арқылы арқылы өткен тақырыпқа пысықтау жүргізеді.
ЕБҚ:оқушы көмекші карточкалар арқылы қазақ зиялыларының қоғамдағы рөлі мен қызметін туралыжазбаша түрде орындайды. Оқушылардың жауаптары арқылы сабақтың тақырыбына шығу. Оқушыларды сабақтың тақырыбымен, оқу мақсаттарымен және бағалау критерийлерімен таныстыру. |
Оқушы өз ойларын ортаға салады. Оқушы жауаптары арқылы жаңа тақырыпқа көшу Оқушы өз болжамдарын айтып, талқылау жүргізеді |
ҚБ «Мадақтау сэндвичі»
|
Тақырыптық суреттер сілтемеде суреттер |
||||||||||
Сабақтың ортасы |
Зерттеу мен талдау Зерттеу сұрағы:Бартер дегеніміз не? Тапсырма №2 Талда. «Ойлан,жұптыс,бөліс» әдісі (топтық жұмыс) Мәтіннің мазмұнына сүйене отырып, бартердің қажеттілігіне талдау жасайды. Бартер – бұл ақшаны немесе несиелік карта сияқты ақша құралын қолданбай-ақ екі немесе одан да көп тараптар арасындағы тауарлармен немесе қызметтермен сауда жасау әрекеті. Маңызы бойынша, айырбастау бір тауардың екінші тараптың екінші тауарына немесе қызметіне айырбастау үшін бір тауарды немесе қызметті ұсынуын көздейді. Бартерлік келісімнің қарапайым мысалы – фермерге қоршау салатын ұста. Фермер құрылысшыға жұмыс күші мен материалдар үшін ақшалай 1000 доллар төлеудің орнына, фермер ұстаға 1000 долларлық дақылдар немесе азық-түлік өнімдерін қайтарып бере алады. Тапсырма №1 Анықта. (жеке жұмыс)Бартер туралы бейнематериалмен танысып болған соң, ұсынылған шағын мәтіннің мазмұнына қарай сюжеттік кестені толтырады.
Оқушыларға сюжеттік кестені толтыру кезінде түсінікті болуы үшін төмендегі сұрақтарды ұсынуға болады. -Бартер жасау қажет пе? -Бартерд жасаудың қандай тиімділігі бар? ЕБҚ оқушы бартер туралы сұрақтарға туралыжазбаша түрде жауап юереді Тапсырма №2 Жеке жұмыс «ПТМС» әдіс бойынша «Бартер-айырбас сауданың көзі» тақырыбында талдау жасайды. « ПТМС» формуласы бойынша «Бартер-айырбас сауданың көзі» деген пікірге жауап беріңіздер
ЕБҚ оқушыға қасындағы сыныптастарынан және мұғалімнің көмегімен қолдау көрсетіледі. |
Оқушы ақпараттық мәтінмен жұмыс жасайды
Оқушы өз жұмыстарының қорытындыларын сынып алдында қорғайды.
Оқушы бір-біріне қосымша сұрақтар, қойып, бір-бірін толықтырады.
Дескриптор: -Бартер ұғымын анықтайды; -Бартер жасаудың тиімділігін сипаттайды; -Бартер жасаудың ерекшеліктерін ажыратады; өзгерістерін жіктейді |
ҚБ Мұғалім оқушылар жауабын мұқият тыңдап кері байланыс беріп отырады ҚБ «Мадақтау сэндвичі»
ҚБ Мұғалім оқушылар жауабын мұқият тыңдап кері байланыс беріп отырады ҚБ «Өзін-өзі бағалау» |
Ақпараттық мәтін Банк терминдері мен ұғымдарының қазақша-орысша сөздігі. / Ғ. Сейіткасымов, Б. Бейсенғалиев, Ж. Бекболатұлы — Алматы: Экономика, 2006
Орысша-қазақша түсіндірме сөздік: Әлеуметтану және саясаттану бойынша / Жалпы редакциясын басқарған э.ғ.д., профессор Е. Арын - Павлодар: «ЭКО» ҒӨФ. 2006. - 569 б. ISBN 9965-808-89-9 Үлестірмелі қағаздар Суреттер
ҚБ парағы |
||||||||||
Сабақ тың соңы |
Сабақты қорытындылау «Ашық микрофон» әдісі арқылы «Бартер- бүгінгі заман талабы»тақырыбында сұхбат жүргізіледі . Кері байланыс Кері байланыс
Нені білгім келеді? Үйге тапсырма Бартер таралы ақпараттар жинау |
Тақырып бойынша не білетінін, не білгісі келетінін, не білгенін жазады
|
Оқушылар бағалай критерийлерімен өз деңгейлерін бағалайды |
А4, конспект |
Қосымша №1
Бартер – бұл ақшаны немесе несиелік карта сияқты ақша құралын қолданбай-ақ екі немесе одан да көп тараптар арасындағы тауарлармен немесе қызметтермен сауда жасау әрекеті. Маңызы бойынша, айырбастау бір тауардың екінші тараптың екінші тауарына немесе қызметіне айырбастау үшін бір тауарды немесе қызметті ұсынуын көздейді.
Бартерлік келісімнің қарапайым мысалы – фермерге қоршау салатын ұста. Фермер құрылысшыға жұмыс күші мен материалдар үшін ақшалай 1000 доллар төлеудің орнына, фермер ұстаға 1000 долларлық дақылдар немесе азық-түлік өнімдерін қайтарып бере алады.
Қосымша №2
Бартер және бартерлік экономика - тауарлар ақшаға емес, баска тауарларға айырбасталатын экономикалық айырбас түрі және осыдан туындайтын экономиканын түрі. Кейбір қоғамнын тұйық түрлерінде айырбас құралы ретіндегі ақша мүлдем болмайды. Бартер - саудада тауар айырбастау операцияларының бір түрі. Бартер мәмілесі бойынша тауарлар ақша қаражатын аудармастан, соның балама сомасына айырбасталады. Әдетте, бартер операциясы бір экспорт-импорт келісімшартының негізінде жүзеге асырылады, онда келісілген мерзімдерде ұсынылатын тауарлардың мөлшері, сомасы (келісімді бағалар бойынша) және түр-түрі атап көрсетіледі. Екі жақтың бартер келісімшарттары бойынша қабылдаған міндеттемелерінің орындалуын қамтамасыз ету үшін банк кепілдіктері, үстеме аккредитивтер немесе «эскроу» есепшоттары қолданылады (шартты есептесу бірлігіне негізделетін арнайы есепшот, келісімшарт жағдайларының орындалу барысына орай тараптардың қай-қайсысы да оны пайдалана алады).
___________________________________________
(білім беру
ұйымыныңатауы)
Қысқамерзімді (сабақ)
жоспары-13
Бөлім: |
Медиасауаттылықжәнеқаржылықсауаттылық |
Педагогтің Т.А.Ә. (болғанжағдайда) |
|
Күні:5 |
|
Сынып: |
Қатысушылар саны: Қатыспағандар саны: |
Сабақтыңтақырыбы |
Алқашқы ақша қалай пайда болды және оның қызметі |
Сабақтыңмақсаты |
Ақшаның пайда болу тарихы, негізгі қызметтері мен қасиеттері туралы тиянақты білім беру және жалпы түсініктер қалыптастыру. |
Бағалау критерийі |
ақшаның мәні анықтайды; шығу тарихы, негізгі қасиеттері мен қызметтерін біледі; |
Құндылықтарды дарыту |
ел экономикасында алатын орнытуралы кең көлемде білім беру. |
Сабақтыңбарысы
Сабақтыңкезеңі/ уақыт |
Педагогтіңәрекеті |
Оқушыныңәрекеті |
Бағалау |
Ресурстар |
||||||||||||||||||
Сабақтың басы |
Ұйымдастыру кезеңі.Білім алушыларды түгендеу, сабаққа назарын аудару.
Мақсат қою және оқу іс-әрекетіне қызығушылықты ояту,мотивациялау. Білімді өзектілендіру және мәселелік жағдаяттар туғызу. Оқушыларды сабақтың тақырыбы және мақсатымен таныстыру |
Оқушы өз ойларын ортаға салады. Оқушы жауаптары арқылы жаңа тақырыпқа көшу Оқушы өз болжамдарын айтып, талқылау жүргізеді |
ҚБ «Мадақтау сэндвичі»
|
Тақырыптық суреттер https://yandex.kz/images/search?po8B+%D2%9B%D0%BC%D0%B6&rpt=simage&lr=10295 сілтемеде суреттер |
||||||||||||||||||
Сабақтың ортасы |
Зерттеу мен талдау «Түсін,талда,жеткіз» мәтінмен жұмыс 1.Ақша – тауар өндірісінің категориясы: пайда болуы және мәні. Ақша теориясы 2. Ақша қызметтері 3. Ақша айналысының жүйесі, мазмұны мен белгіленуі. Тірек-сызбамен жұмыс
Ақшаның негізгі қасиеттері
ЕБҚ оқушы (көру және есту қабілеті төмен) сұрақтарға жауапты жазбаша ұсынады
ЕБҚ: оқушыға жеке жұмыс кезінде қасындағы сыныптастары және мұғалім диалог арқылы қолдау жасайды 1 тапсырма «Шөл басу». «Ең.ең.ең...».Сынақ хат. Деректерді орнына орналастырыңыз - Қытай, Жапония, Африка, АҚШ, Қытай, Зимбабве:
телеграф арқылы аударған.
Замбиде Сидней олимпиадасықұрметіне орай шығарылды.
Жауап кілті:
2 тапсырма «Өткелден өту» Шарты:. 1. Теңге тиыннан өсер, Жылқы құлыннан өсер. 2. Ақша кетуге тырысады, Есеп ұстауға тырысады. 3. Теңге тиыннан, Ынтымақ ұйымнан. 4.Базар ақшалыға базар, Ақшасызға назар. 5. Ар - намысы таза адамның ақшасы аз болады. |
Оқушы ақпараттық мәтінмен жұмыс жасайды
Оқушы өз жұмыстарының қорытындыларын сынып алдында қорғайды.
Оқушы бір-біріне қосымша сұрақтар, қойып, бір-бірін толықтырады.
Дескриптор: Ақшаның –құн өлшемі екенін көрсетеді. Ақшаның– айырбас құралы екенін дәлелдейді Білім алушылар әр мақалды мағынасына қарай толықтырып, құрастыр уы керек, түсіндіруі шарт |
ҚБ Мұғалім оқушылар жауабын мұқият тыңдап кері байланыс беріп отырады ҚБ «Мадақтау сэндвичі»
ҚБ Мұғалім оқушылар жауабын мұқият тыңдап кері байланыс беріп отырады ҚБ «Өзін-өзі бағалау» |
Ақпараттық мәтін
Үлестірмелі қағаздар
Суреттер
Тірек-сызбалар
Кесте
ҚБ парағы |
||||||||||||||||||
Сабақ тың соңы |
Сабақты қорытындылау Ақша – тауар өндірісі мен айырбастың даму қарқыны бойынша жалпыға бірдей эквивалент түрінде бөлініп шыққан тауар. Ол барлық тауар өндірушілер, сатушылар, тұтынушылар арасындағы экономикалық байланысты қамтамасыз етеді Кері байланыс -Менің білгенім; -Әлі де білгім келеді; Үйге тапсырма Ақша мәні және оның пайда болу тарихы», «Ақша түрлері мен қызметтері» тақырыбында материалдар жинақтап келу. |
Тақырып бойынша не білетінін, не білгісі келетінін, не білгенін жазады
|
Оқушылар бағалай критерийлерімен өз деңгейлерін бағалайды |
А4, конспект |
Қосымша №1
Ақша ежелгі заманда пайда болды. Олар тауар өндірісінің дамуындағы бірден-бір шарт және өнім болып табылады. Тауар – бұл сату немесе айырбастау үшін жасалынған еңбек өнімі. Адам еңбегінің өнімі (зат), оны өндірушілердің қоғамдық қатынастарын тудыра отырып тауар нысанын қабылдайды. Заттардың тауарға айналуы ақшаның пайда болуындағы объективті алғышарттарды құрайды. Бірақ кез-келген зат тауар бола алмайды. Егер тұтыну құны өз сатып алушысын таппаса немесе қоғам тарапынан мойындалмаса, онда оны дайындауға кеткен уақыттың рәсуа болғаны; мұндай бұйым тауарлық нысанға ие емес, өйткені оның қоғамға қажеті шамалы. Сондықтан да әрбір тауар қажетті тұтыну құнын алу құралы бола отырып, өзінің өндірушісіне қатынасы бойынша айырбас құны ретінде көрінеді. «Айырбас құны – тауарлардың өзінен бөлініп шыққан және олармен бірге өздігінен өмір сүретін тауар, ол - ақша».
Кез келген ақшадан әрбір елдің өткенін, бүгінгісін және болашағының бейнесін, яғни тарихын көруге болады. Бүгінгі таңда ақша тарихын зерттейтін арнайы ғылым саласы бар. Ол - Нумизматика деп аталады. Онда тиындар, құйма ақша кесектері, т.б.ескерткіштер (тиын мөрлері, құжаттар) арқылы тиын соғу тарихы кеңінен зерделенеді. Нумизматика ғылым ретінде 18-ғасырдың 2-жартысында пайда болды, оның негізін салушы – Вена нумизматигі И.Х.Эккель.
Құнның ақшалай нысанының жалпыға бірдей нысаннан айырмашылығы
Тауар жалпыға бірдей эквиваленттің рөлін жергілікті нарықтың шеңберінде ғана емес, кең көлемде атқарылады
Жалпыға бірдей эквиваленттің рөлі бір тауарға жекелей қатысты
Құнның ең жоғарғы ақша формасындағы жалпыға бірдей балама рөлі бір тауардың еншісіне тиді, яғни ерекше тауар түрі-ақша пайда болды.Осы кезде әр түрлі тайпалар мен халықтар арасында ақша ретінде ішкі сауда –саттықтың басты заттары болып табылатын тауарлар бөлініп шықты.Ақша рөлін кейбір халықтарда: мәселен, ертедегі гректерде, римдіктерде, славяндарда, моңғолдарда- мал, Скандинавияда, ертедегі Русьте-аң терісі, Қытайда-шай, Абиссинияда- тұз атқарды. Қазақстанда ішкі сауда саттық жүргізу үшін жалпыға бірдей балама ретінде тоқты немесе саулық қой пайдаланылды.
Бертін келе тауар өндірісі мен тауар айырбасының дамуы және халықтар арасында қарым-қатынастың ұлғаюы нәтижесінде ақша рөлі түрлі металдарға ауыса бастады. Өйткені металл, әсіресе алтын, күміс өзінің табиғи қасиетінің (біртектілігі, бөлінгіштігі, қолайлылығы, сақталғаштығы ) арқасында Ақша ролін атқаруға өте лайықты болды. Тарихи деректерге қарағанда жезден және күмістен жасалған ақша белгілері біздің жыл санауымыздан 3мың жыл бұрын Азия елдерінде пайдаланылған. Ресей тарихында металл ақша ретінде ІХ ғасырдан бастап қолданылды.
Оны кез-келген тауарға айырбастыру мүмкіндігі туды. Демек металл ақшаның пайда болуы ақша тарихында жаңа бір тарихи бастау кезеңі болды.
Алғашқы металл тиындар Грекия мен Кіші Азияда күмістен соғылған. Бертін келе алтын, күміс сияқты асыл металдарға мықты болу үшін мыс қосқан металл ақшалар шығарыла бастаған.
Металл ақшаны жасап шығару құқығы, әдетте, мемлекеттік өкімет билігінің қолында болған. Оның оң бетін аверс ,ал сол бетін реверс деп айырған.Жазулар оның екі бетінде де кездеседі. Олар тиын шығарған елдердің немесе үкімет органдарының белгілерін, монархтың аты мен мансабын , тиын сарайының ,тиынды шығаруға жауапты адамның атын, тиынның құнын, шыққан уақытын т.б.көрсеткен. Және оң бетінде мемлекеттік өкіметті немесе оның гербі ,ал сол бетінде оның бағасы шыққан жері мен жылы берілген.
Қазақстанда металл ақша негізінен орта ғасырларға жататын көне қалаларда, обаларда жүргізілген археологиялық қазба жұмыстарының нәтижесінде табылды.
Қазақ елінің Ұлы Жібек жолының бойында орналасуына байланысты металл ақша жасау қажеттігі ертеден қолға алынғанын бүгінде тарихи деректер дәлелдеп отыр.
ҮІ-ҮІІІ ғасырларда билеуші рулардың таңбасы қашалған, ру рәмізін бейнелеген теңгелер құйыла бастаған. Сырдарияның орта алабында өмір сүрген тайпалардың қола теңгелері ҮІ-ҮІІІ ғ-дың 1-жартысында дейінгі аралықта қолданылған. Бұл теңгелерде арыстан бейнесі бейнелеген. Мұндай теңгелерді Суяб, Тараз қалаларындағы арнаулы шеберханаларда құйған. Сонымен бірге Отырар маңындағы қалаларда да түрлі теңгелер жасалған. Отырарда ақшаның құйылғаны туралы 1967 жылы Самарқанд қоймасы ашылған соң анықталды. Осы қоймадан Х ғасырдағы Фараб теңгелері табылған. Біріншісі, сәл ұмытылып, секіргелі тұрған арыстан бейнеленген мыс теңгелер болса, екіншісі бетінде садақ бен шаршы түріндегі түркілердің тайпалық таңбасы (дүниенің төрт бұрышын меңзеген рәміз) бейнеленген теңге болған.
Б.з. 704-706 ж. Таразда арнайы теңгелер құйылып, айналымға енгізілген. Оның бетінде «Түркеш қаған теңгесі» немесе «Түркінің көк ханының теңгесі» деген анықтама жазулар болған. Бұл тайпалық дәрежедегі теңге емес, бүкіл мемлекеттің дәулетін, мүлкін, ел ырысын куәландыратын кепілдеме болған.
Тарихи деректер Қарахан әулетінің билік құрған тұсында Қазақстан мен Орта Азияда сауданың күшті дамығандығын көрсетеді. Осыған орай ақша шығару мен ақша айналымы кең етек алған. Әсіресе, мыс, күміс,ақшалар көп шығарылған.
ХІІ-ғасырдың 2-жартысы мен ХІІІ ғ-ң басында теңгелердің Отырардан шығарылуы Қазақстан жерінде сауда-саттықтың дамуына ерекше үлес қосқан. Ол дәуірде мыс,алтын, ақшалар өзінің салмағы бойынша алтынмен бағаланып, сауда айналымына енген. Сөйтіп Қазақстанның оңтүстік және батыс аудандарында Отырар ақшасы көптеп тараған. 1271ж ақша айналымына енген жаңа реформа бойынша алтын ақша орнына күміс ақшалар көбірек қолданысқа енгізіледі. Бұл күміс ақшалар Қазақстаннның Тараз, Кенже қалаларында шыңдау әдісімен әзірленіп шығарылған.
Сонымен қатар ақша тарихында Өзбек хан, Жәнібек хан, Бердібек, Наурызбек , Қызыр хандардың атынан шығарылған Алтын Орда теңгелерінің Жетісу мен Түркістаннан бастап Еділ жағалауына дейін таралғаны белгілі.
Сарайшық қаласынан табылған нумизматикалық деректер ХІІІ ғ.аяғы мен ХІҮ аралықты қамтиды.Ол жерден табылған көне теңгелер Өзбек ханның билігінің алғашқы жылдарында Сарай қаласынан шыққан. Осы кезеңдегі өзгерістер ақшалардың сыртқы түрінде өз ізін қалдырды. Күміс теңгелерде ислам дінінің енуі ,орнығуы күмістеңгелер –дирхемдерде сунниттік сенімнің белгісі мен құранныңалғашқыжолдарыныңжазылуынан көрінеді. Теңгелерде «Кутлугбулсун» деген көне түркі сөзі яғни «Құтты болсын»деген тілек жазылған. Сондай-ақ бет жағында «билік, байлық, ержүректіліктің белгісі болып табылатын- сұңқар,алдыңғы аяғын көтерген, арқасынан күн шығып келе жатқан арыстан» бейнелері берілген. Олардан тағы басқа да жануарлар бейнесін, тартымды, геометриялық және өсімдік тәріздес оюлармен қатар зодиак белгілерін көруге болады.
Ал ХІҮғ.ортасында шығарылған теңгелердің көбінде әрленген екі басты бүркіт пен алты жапырақты гүл бейнесі берілген. Бұл теңгелер ақша айналымында көп жүрген. Олардың көптеп шығарылуы жеке сауданың дамығанын, Алтын Орда қалалары тұрғындарының ауқатты өмір сүргенін көрсетеді.
Сарайшық Қырымнан Хорезмге дейін, одан шығыс пен оңтүстікке созылып жатқан ірі магистраль бойындағы қала ретінде дамыған. Сол себепті қалаға ең жақын сауда орталығы –Хорезмнің теңгелері айналымда басқаларға қарағанда көп болған. Мұнда Тоқты ханның атынан Хорезмде шығарған күміс теңге хижраның 694 жылымен мерзімделген, онда «Әділ тоқты» деген жазу жазылған. БұлСарайшықта табылған теңгелердің ең көнесі. Хорезмнің теңгелері бедер салынуымен, ірі салмағымен және көркемдігімен ерекшеленеді.Ал жергілікті Сарайшық теңгелерінде көп жапырақты гүл немесе «Сарайджук қаласынан шығарылған» деген жазу болған.(Мұндай теңге түрлерін Сіз біздің «Архелогия» мен «Алтын Орда « залындағы экспозициядан да көре аласыз)
Қазақстан Егемен ел аталғаннан кейін тарихымыздың жаңа парақтары ашылды. Өйткені ертеден қалыптасып келе жатқан дәстүр бойынша әрбір елдің жеке елдік нышандары болуы тиіс. Олар: елдің Туы, Елтаңбасы, Әнұраны. Осы мемлекеттік нышандарға қарай сол елдің қайсы ел екені әркімге айқын болады. Нышандар жеке бір мемлекеттікі болғанымен, оның халықаралық мәні зор. Нышандар мемлекетаралық қарым-қатынастарда үлкен ресми роль атқарады. Сондықтан Қазақстан Республикасы өз тәуелсіздігін жарияланғаннан кейін өзіміздің Елтаңбамыз , әнұраны белгіленіп, ұлттық валютамыз дүниеге келді.. Астанамыз Сарыарқа төрінен оз орнын тапты.
1993 жылдың қарашасында Қазақстан Республикасының жаңа ақшасы «теңге» айналысқа шығарылды. Бүгінде еліміздің ұлттық валютасы Тәуелсіз егемен мемлекеттің міндетті рәміздерінің бірі болып табылады.
Қазақстан өз төл ақшасын жасау үшін 1990 жылы теңгенің үлгісін жасайтын арнайы жұмысшы тобын құрды. Алғашқы ұлттық теңгелерді жасауды ағылшынның «Харрисон» атты фирмасы қолға алды. 1993ж. 12 қарашасында Қазақстан Республикасының Президенті Н.Назарбаев”Қазақстан Республикасында Ұлттық валюта енгізу туралы”жарлық шығарды.
Ұлттық валютаны «теңге», ал оның жүзден бір бөлігін «тиын» деп атауды сол кездегі ҚР Жоғары кеңесі комитетінің төрағасы Сауық Тәкежанов ұсынған еді.1993 жылы 15 қарашада Ұлттық теңге айналымға енгізілді.Теңгенің де өз шығу тарихы бар. Ұлттық теңгені жасауға екі жыл уақыт қажет болды. Қазақстан өз төл ақшасын шығару үшін 1990жыл теңгенің алғашқы үлгісін жасайтын арнайы жұмысшы тобын құрды. Тәуелсіз елдің ұлттық валютасын жасап шығарған Тимур Сүлейменов, Меңдібай Әлин, Ағымсалы Дүзелханов, Хайролла Ғабжәлеловтер еді. Олар жұмыстарын Қазақстан мәдениетінің тарихи даму аспектілерін зерттеуден бастаған.
Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә.Назарбаев: «Біз ұлттық ақшамызды бір-ақ рет және бір атаумен шығаруымыз керек. Екінші қайтара оның аты өзгермейді. Сондықтан оны әбден зерттеп барып, бір шешімге келуіміз қажет»,- деді.
Ең алғашқы теңге партиясы Англияның ең көне әрі әйгілі «Харрисон және ұлдары»фабрикасында басылып шықты. Теңгенің алғашқы партияларын сақтау үшін арнайы жер асты қоймалары дайындалған. Оларды төрт ИЛ-86 ұшақтары тасыды. Бір аптаның ішінде олар Лондонға 18 рет ұшып барып-қайтып келген. Жаңа валютаның айналысқа енгізілуінің көрші елдерден құпия ұсталғаны сонша барлық құжаттарда Президент Резиденциясының құрылысы үшін құрал-жабдықтар тасылуда деп жазылған. Алғашқы теңгелер жер асты қоймаларынан елдің барлық банктеріне 8 күн ішінде жеткізілген. 1993 жылы қазан-қараша айларында Қазақстан рубль аймағынан толықтай шықты. Қарашаның 12-сіндегі Президент Жарлығынан 3 күннен кейін теңге айналымға енді. Ескі ақшаны қазақстандық теңгеге айырбастау 1993 жылы 15 қарашада таңғы 8.00-де басталып, 20 қараша күні 20.00-де аяқталды. Ұлттық банк алғашқыда 1 теңгені сол кездегі 1000 рубльге бағалаған. Кейін еліміздің саяси және әлеуметтік, мемлекетаралық қатынастары ескеріліп 1 теңге 500 рубль болды. Ал бірінші айналымға енген 1 теңгенің АҚШ долларына шаққандағы құны 4,35 теңге болды.
Ақша — айырбас құралы ретінде барлық адамдармен қабылданатын және басқа тауарларды (қызметтерді) бағалауға қызмет ететін кезкелген тауар немесе символ. Әр уақыттарда және дүниенің түрлі бөліктерінде адамдар ақша ретінде әр түрлі тауарларды [2] – астық, мал, қымбат тастар және металдарды пайдаланды. Ұзақ уақыттар бойы ақша есебінде алтын және күміс жүрді. Қымбат металдардың физикалық қасиеттері (біртектілігі, мықтылығы, құндылығы) ақша атқаруға тиісті талаптарды толық ақтады. Сондай-ақ металл ақшалардың маңызды қасиеттерінің бірі – оларды бөлуге болытын еді. Қымбат металдар, көлемі қандай болса да, өзінің пайдалы қасиеттері мен құндылығын жоғалтпайды. Құнды металдың белгілі бір көлемінің сақталуына мемлекеттік кепілдік ететін алтын және күміс теңгелер пайда болды.[3]
Соңғы ғасырларда алтын және күміс теңгелердің орнына қағаз ақшалар жүре бастады. Қағаз ақшаның құны алтынмен кепілденді және олар алтынға еркін айырбасталды.
Ақша (ағылш. money; cash; нем. Geldn, Geldmittelpi) — жалпығабірдейбаламаретіндебарлықбасқатауарлардыңқұнынкөрсететінерекше тауар. Албарлықтауарөндірушілер, сатушылар, тұтынушыларарасындағыэкономикалықбайланыстықаматамасызетеді. Ақшатауарөндірісіментауарайырбасыныңтарихидамуынәтижесіндепайдаболды. Алғашқыкездебіреңбекөніміекіншіеңбекөнімінетікелейайырбасталды. Кейінірек айырбас саудадамуыныңбарысындақұнныңжайформасыныңорнынақұнныңтолықжәнежайылыңқыформасыкелді. Оданәріөндіріспенайырбастыңдамуынәтижесіндетауарларарасынанбіртауарбөлініпшығып, басқатауарларосытауарғаайырбасталды. Сөйтіп, құнныңтолықжәнежайылыңқыформасықұнныңжалпылықформасынаорынберді. Құнныңеңжоғарғыақшаформасындағыжалпығабірдейбаламарөлібіртауардыңеншісінетиді, яғниерекшетауартүрі – ақшапайдаболды. Осыкездеәртүрлітайпаларменхалықтарарасындаақшаретіндеішкіжәнесыртқысауда-саттықтыңбастызаттарыболыптабылатынтауарларбөлініпшықты. Ақшарөлінкейбірхалықтарда (гректер, римдіктер, славяндар, моңғолдар, т.б.) мал, ертедегі Русьте, Скандинавияда – аңтерісі, Қытайда – шай, Абиссинияда – тұз атқарды. Қазақстандаішкісауда-саттықжүргізуүшінжалпығабірдейбаламаретінде тоқты немесе саулық қойпайдаланылды. Бертінкелетауарөндірісіментауарайырбасыныңдамуыжәнехалықтарарасындағықарым-қатынастыңұлғаюынәтижесіндеақшарөлітүрліметалдарғаауысабастады. Өйткені, металл (әсіресеалтын, күміс) өзініңтабиғиқасиетініңарқасындаақшарөлінатқаруғаөтеқолайлыболды. Алтынменкүмістіңжалпығабірдейбаламарөлінатқаруынабайланыстықұнныңжалпылықформасыақшаформасыменайырбасталды. Олкезкелгентауарғаайырбасталды.
Қосымша №2
Қазіргі қоғамның өмірін ақшасыз елестету қиын. Ол – тауарларды төлеудің басты құралы болып саналады. Көптеген адамдар ақшаның пайда болуын адамзаттың ең ұлы өнертабысы деп санайды. Бұрыңғы заманда адамзат ақшасыз да оңай өмір сүрген. Ол кезде ақшаның қажеті жоқ еді, өйткені адамдар егіншілікпен күн көріп, өмір сүру үшін қажетті барлық нәрсе болған. Қоғамның дамуына байланысты қажетті заттардың бәрін жасау қиынға соғып, адамдар материалдық құндылықтарымен алмаса бастады. Сөйтіп айырбас құралы – ақша пайда болды. Ақша ретінде тастар, зығыр маталар, күріштің дәндері және алтын пайдаланылды. Қазіргі кезде қарапайым бұйымдар қалай ақша ретінде қызмет ете алатындығын елестету қиын болғанымен, сол уақытта ол адамзат үшін айтарлықтай прогресс болды. Ұқсас: Банктен несие(кредит) алу дұрыс па? Шығу тарихы Уақыт өте келе заттын құнын затпен төлеу, ыңғайсыз екені анықталды. Өйткені, заттар мен тағамдардың құны әр түрлі. Күміс пен алтын – б.з.д. 3 – 4 мың жылы Мысырда ақша ретінде қызмет етті.
___________________________________________
(білім беру
ұйымыныңатауы)
Қысқамерзімді (сабақ)
жоспары-14
Бөлім: |
Медиасауаттылықжәнеқаржылықсауаттылық |
Педагогтің Т.А.Ә. (болғанжағдайда) |
|
Күні:5 |
|
Сынып: |
Қатысушылар саны: Қатыспағандар саны: |
Сабақтыңтақырыбы |
Адамның еңбегі қалай бағаланады? |
Сабақтыңмақсаты |
еңбексүйгіштікке, адам еңбегін бағалай білуге тәрбиелеу |
Бағалау критерийі |
Еңбектің таңызын біледі; Еңбекқорлық қасиеттерді түсінеді; |
Құндылықтарды дарыту |
Еңбек және шығармашылық, тарихи тәжірибе мен оның сабақтарын ұғыну |
Сабақтыңбарысы
Сабақтыңкезеңі/ уақыт |
Педагогтіңәрекеті |
Оқушыныңәрекеті |
Бағалау |
Ресурстар |
Сабақтың басы |
Топтарға бөлу. Себетпен конфет әкелу. Оқушыларға себеттен конфет алуларын сұраймын.Конфеттің түрлеріне қарай 3 топқа бөлініп отырады. 1-топ «Сары кәмпиттер» 2-топ «Көк кәмпиттер» 3-топ «Қызыл кәмпиттер» Психологиялық ахуал қалыптастыру: «Қызыл гүлім-ай» би Ой шақыру Тақырыпқа шығу: -Интербелсенді тақтадағы суреттерге назар аудараңыздар.Суретке қарап нені анықтауға болады? - Еңбек түбі-зейнет дегенді қалай түсінесің? Оқушыларды сабақтың тақырыбы және мақсатымен таныстыру |
Оқушылар дене мүшелерімен амандасады. Оқушылар арқаларын түйістіріп топқа бөлініп отырады. Оқушылар жұптағы әңгіме арқылы «Адам еңбегі» деп тақырыпты анықтайды. |
ҚБ «Мадақтау сэндвичі»
|
Тақырыптық суреттер сілтемеде суреттер |
Сабақтың ортасы |
Білу және түсіну Мағынаны ману "Еңбек" — адамға өзінің тұтынушылығын қамтамасыз етуге қажетті бүкіл заттар жиынтығын жасайтын адам әрекетінің негізгі формасы. Еңбек адамның өзінің қалыптасуында, оның сана, сөйлеу тәрізді қатынасқа қабілетті ететін қасиеттерін қалыптастыратын шешуші күш. Адам еңбек арқылы табиғатқа әсер етеді. Еңбектің техникалық жарақтану дәрежесі, оның дағдысын, әдетін, еңбек сүйгіштікті қалыптастыру жеке тұлғаның дамуында ерекше маңызды. Еңбектің әлеуметтік сипаты, оның тарихи даму сатылары еңбек процесінде адамдар арасында орнығатын және еңбек өнімдері мен түрлерін таратуға әсер ете отырып, қоғамдағы әлеуметтік қатынастар жүйесінің негізі болып табылатын өндірістік қатынастар ерекшелігіне байланысты. Адам экологиясы үшін еңбек әрекетіне талдау жасау және әрқилы табиғат және әлеуметтік-экономикалық жағдайлардағы оның әр түрлерінің ерекшеліктерін білудің тұрғындардың өмір сүру жағдайын бағалауда маңызы зор, өйткені еңбек демалыс және тұрмыспен катар адамның өмір сүруіндегі негізгі элемент болып есептеледі. Оқушылар оқулықтағы негізгі тақырыппен танысады. -Адам мен еңбек арасында қандай байланыс бар? -Адам еңбегі қандай болады? - Құрылысшы мен дәрігер суретіне қарап, олардың байланысын анықтайды. -Құрылысшы мен дәрігерді кім деп айтуға болады? ЕБҚ: оқушы шығарылып берілген тапсырманы орындайды «Түсіну» тапсырмасы: Әр топқа бір мамандық беріледі. -Суреттегі мамандыққа байланысты не айтар едіңіздер? 1 топ дәрігер 2 топ мұғалім 3 топ тракторшы Көрініс Мамандыққа байланысты көрініс көрсетіңіздер 1 топ- дәрігер 2 топ-мұғалім 3 топ- тракторшы «Жұлдызды сағат»ойыны Мақал-мәтелдер
айтқызу арқылы жарыстыру. ЕББоқушыға суреттер/иллюстрациялар ұсынылады; |
Оқушы ақпараттық мәтінмен жұмыс жасайды Оқушы өз жұмыстарының қорытындыларын сынып алдында қорғайды. Оқушы бір-біріне қосымша сұрақтар, қойып, бір-бірін толықтырады. Бір оқушы алға шығып өз пікірін айтып және тақырып бойынша сұрақтарға жауап береді. Сұрақты анағұрлым мазмұнды қылу үшін, оқушылар белгілі бір пікір бойынша бірлесіп алға шығып сөйлей алады. өзгерістерін жіктейді |
ҚБ Мұғалім оқушылар жауабын мұқият тыңдап кері байланыс беріп отырады ҚБ «Мадақтау сэндвичі»
ҚБ Мұғалім оқушылар жауабын мұқият тыңдап кері байланыс беріп отырады ҚБ «Өзін-өзі бағалау» |
Ақпараттық мәтін Үлестірмелі қағаздар Суреттер Тірек-сызбалар Кесте ҚБ парағы |
Сабақ тың соңы |
Сабақты қорытындылау «Ыстық орындық» -Болашақта тағы қандай мамандық болуы мүмкін деп ойлайсың? Өз ойларыңды пайымдаңыздар. Кері байланыс -Бүгін сабақта не туралы білім алдық? Не қиын болды? Не ұнады? Үйге тапсырма «Мен өскенде...» Ой түйін |
Тақырып бойынша не білетінін, не білгісі келетінін, не білгенін жазады
|
Оқушылар бағалай критерийлерімен өз деңгейлерін бағалайды |
А4, конспект |
___________________________________________
(білім беру
ұйымыныңатауы)
Қысқамерзімді (сабақ)
жоспары-15
Бөлім: |
Медиасауаттылықжәнеқаржылықсауаттылық |
Педагогтің Т.А.Ә. (болғанжағдайда) |
|
Күні:5 |
|
Сынып: |
Қатысушылар саны: Қатыспағандар саны: |
Сабақтыңтақырыбы |
Отбасы кірісреті мен шығыстары неден тұрады? |
Сабақтыңмақсаты |
Отбасы кірісреті мен шығыстары туралы мәліметтер беру |
Бағалау критерийі |
-Қаржылық мақсаттың ұғымын беру; -Кірістін көздерін айқындау. -Кірісті басқару үшін инвестициялардын ролін ашу; -Ақылмен үнемдеп инвестицияларға салған ақша болашақта кәзіргі кезде қол жетпей тұрған нәрсені алуға мүмкіншілік беретінің көрсету; |
Құндылықтарды дарыту |
Жалпыға бірдей еңбек қоғамы: Еңбек өнімділігін арттыру, қоғам, мемлекет еңбек арқылы дамитынын түсіндіреді. |
Сабақтыңбарысы
Сабақтыңкезеңі/ уақыт |
Педагогтіңәрекеті |
Оқушыныңәрекеті |
Бағалау |
Ресурстар |
||||||
Сабақтың басы |
«Мен ақылды баламын» әр бала өздерінің жақсы қасиеттерін атап, қалай өсіп келе жатқандарын айтады. Мыс: Мен Балнұр, балдай тәтті үйдің еркесімін. Мен Асқар, барлығынан біліміммен барлығынан асып түссем деймін т.б. Жұмыс ережесін келісу Сабақта бір-бірімізді сыйлаймыз, тыңдаймыз! Уақытты үнемдейміз! Нақты,дәл жауап береміз! Сабақта өзіміздің шапшаңдығымызды, тапқырлығымызды көрсетеміз! Сабаққа белсене қатысып, жақсы баға аламыз! Ой шақыру Отбасы кірісреті мен шығыстары туралы не білесіздер? Сабақтың мақсатымен танысу:
Оқушыларды сабақтың тақырыбы және мақсатымен таныстыру |
Оқушы өз ойларын ортаға салады. Оқушы жауаптары арқылы жаңа тақырыпқа көшу Оқушы өз болжамдарын айтып, талқылау жүргізеді |
ҚБ «Мадақтау сэндвичі»
|
Тақырыптық суреттер
|
||||||
Сабақтың ортасы |
Зерттеу мен талдау Кірістітоптастыру:-еңбек ақы, зейнетақы, стипендия, саябақтан түсетін кіріс, қосымша жұмыстардан түсетін табыс, депозиттегі ақша..... Қаржылық мақсатқа қойылатын талап: 1.Жоспарлау 2.Қаржылық тұрақтылық; 3.Жинақ жинау; 4.Ақылмен қарыз алу; 5.Жоспардын орындалуын күнделікті қадағалау; 6.Тұрақты кірістердін көздерін нақтылау,шамамен көбейту; 7.Квалификацияны жоғарлату яғни кәсіби шеберлік денгейін көтеру; 8.Рационалды ойлау; 9.Денсаулық; 10.Тұрақтылық; 11.Жол болғыштық (везение) 3.Пікір алмасу: Кірісті басқару үшін не істеу керек? -Мүмкін шығын көздерін анықтап жұмсалатын сомманы қадағалау. -бизнестегі шығын көздерін есептеу және кенеттен болатын шығындарға ақша қорын жинақтау. Жинақ-финанстық мақсатқа жету үшін арналған-бұл ерекше фонд. Жеке адамдар бизнес фирмалар және мемлекеттер кірістерін бірден жұмсамаған жағдайларда ақшаларын жинақтайды. Жұмсалмаған кірістің бір бөлігін қаржы инситуттарға мысалы: банк және жинақ пен несие ассоцацияларға салынады. Ал олар ол ақшаны несие түрінде ақшаға мұқтаж жеке адамдармен фирмаларға береді. Ақшаны тиімді пайдалану үшін: -ақшаны жинау керек; -ақшаны банкте сақтау қажет -құнды қағаздермен жұмыс жасауды білу керек Жинақтар Жинақтар – табыстың бірден жұмсалмай, болашақта жұмсау үшін қалдырылған бөлігі. Ақшаны сақтау тәсілдері Ақшаны сақтаудың әр түрлі тәсілдері болады: -ақшаны үйде сақтауға болады. Экономикада ақшаның осылай сақталу тәсілін «шұлықтағы ақша» деп атайды. Мұндай тәсіл ақшаны көбейтпейді. -ақшаны банктің депозитінде сақтауға болады. Мұндай жағдайда сіздің ақшаңыз пайызы түрінде өседі; -ақшаны құнды қағаздарға салуға болады. Мұндай жағдайда сіздің ақшаңыз дивиденд түрінде өседі. Ақшаның сақталу тәсілдерінің артықшылығы мен кемшілігі (практикалық тапсырма)
Шығармашылық жұмыс: Топпен бірлесе отырып, отбасының кірісі мен шығынын құрастыр. |
Оқушы ақпараттық мәтінмен жұмыс жасайды Оқушы өз жұмыстарының қорытындыларын сынып алдында қорғайды. Оқушы бір-біріне қосымша сұрақтар, қойып, бір-бірін толықтырады
Дескриптор: -Қаржылық мақсаттың ұғымын беру; -Кірістін көздерін айқындау. -Кірісті басқару үшін инвестициялардын ролін ашу; -Ақылмен үнемдеп инвестицияларға салған ақша болашақта кәзіргі кезде қол жетпей тұрған нәрсені алуға мүмкіншілік беретінің көрсету;
өзгерістерін жіктейді |
ҚБ Мұғалім оқушылар жауабын мұқият тыңдап кері байланыс беріп отырады ҚБ «Мадақтау сэндвичі»
ҚБ Мұғалім оқушылар жауабын мұқият тыңдап кері байланыс беріп отырады ҚБ «Өзін-өзі бағалау» |
Ақпараттық мәтін
Үлестірмелі қағаздар
Суреттер
Тірек-сызбалар
Кесте
ҚБ парағы |
||||||
Сабақ тың соңы |
Сабақты қорытындылау Кері байланыс -Маған ұнады -Мен әлі де білгім келеді? Үйге тапсырма Адамдар кірістерін басқара ала ма? Ой толғау |
Тақырып бойынша не білетінін, не білгісі келетінін, не білгенін жазады
|
Оқушылар бағалай критерийлерімен өз деңгейлерін бағалайды |
А4, конспект |
Қосымша №1
Үнемшіл адам тиыннан теңге құрайды, ысырапшыл табыс тапқанмен тақырға отырады. Қаржыгерлер тұлғаның табысты болуы тікелей өзіне байланысты екенін айтады, яғни басты мәселе − жоспарда. Осы орайда жас отбасылар үшін бюджетті қалай жоспарлау керек екенін мамандармен бірлесе отырып талқыладық.
Бюджет: отбасыңыз қай түрін таңдайды?
Отбасы бюджеті − отбасы кірісі мен шығысын есептей отырып жасалған қаржылық жоспар. Қаржы жоспарын дұрыс құру мен нақты орындау отбасы мүшелеріне тікелей қатысты. Мамандар отбасының қаржылық жоспарын құру сіз таңдаған бюджет түріне байланысты екенін айтады, яғни алдымен бюджет түрін анықтап алған дұрыс. Оған төмендегі 3 категория кіреді:
1.Бірлескен отбасылық бюджет;
2.Бөлек отбасылық бюджет;
3.Араласқан отбасылық бюджет.
Бірлескен отбасылық бюджет деп − ерлі-зайыптылардың кірістерін бірге жинақтап, қаражатты барлық отбасы шығыны мен жеке шығындарға жоспарлы түрде жұмсауын айтамыз. Көп отбасылар осы тәсілді қолданады.
Бөлек отбасылық бюджетте әр отбасы мүшесі өз табысына жеке иелік етеді. Мұндай отбасылар батыс мемлекетінде жиі кездеседі. Олар бір-бірне қаржы жағынан тәуелді болғысы келмегендіктен, отбасы шығынын жеке төлейді, тек аса көп қаражат қажет шығындарда ғана бірлесіп шешім қабылдайды.
Араласқан отбасылық бюджет − бірлескен және бөлек отбасылық бюджет сипатына ие қаржылық жоспар. Бұл жерде отбасы мүшелері бірлесіп ақша жинайды, алайда оған барлық табысын бермейді, алдын-ала келісіп жоспарланған соманы ғана жинап отырады. Ал табыстың қалған бөлігін өз қалауынша жұмсайды.
Әдетте отбасылық бюджетті есептеу барысында келесі айда жұмсалатын шығын мен кіріс назарда болады. Осы орайда барлық отбасы шығыны, балаларды қамтамасыз ету, отағасының және әйелінің жеке шығынынан бөлек, жуық арада болуы мүмкін тосын жағдайға қаржы қарастырған дұрыс.
Ақпарат дереккөзі: https://massaget.kz/kyizdarga/shayra/58119/
___________________________________________
(білім беру ұйымының
атауы)
Қысқа мерзімді (сабақ)
жоспары-16
Бөлім: |
Медиасауаттылықжәнеқаржылықсауаттылық |
Педагогтің Т.А.Ә. (болғанжағдайда) |
|
Күні:5 |
|
Сынып: |
Қатысушылар саны: Қатыспағандар саны: |
Сабақтыңтақырыбы |
Күнделікті шығынды қалай басқаруға болады |
Сабақтыңмақсаты |
Оқушыларға қаржы мәселесін шешуге ,күнделікті шығынды есептеу жолдарын түсіндіру,«отбасылық бюджет» және «жеке шығындар» дегенді білу; өз шығындарын жоспарлау және негіздеу; өз шығындарының "төлқұжатын"құру. |
Бағалау критерийі |
«Кірістер мен шығыстарға» мысалдар келтіреді; Отбасының кірісі мен шығыстарын есептейді; Бір аптаға жеке шығын төлқұжатын жасайды; Отбасылық бюджетті үнемдеу жолдарын ұсынады ; Жеке шығындарын жоспарлайды және негіздейді. |
Құндылықтарды дарыту |
Отбасылық құндылықтардың негізі - өзара көмек көрсету, сыйластық, түсіну және қолдау. Азаматтық жауапкершілік өз шығындарын жоспарлай алу, отбасылық бюджетті үнемдей алу арқылы дамиды. |
Сабақтыңбарысы
Сабақтыңкезеңі/ уақыт |
Педагогтіңәрекеті |
Оқушыныңәрекеті |
Бағалау |
Ресурстар |
||||||||||||||||||||
Сабақтың басы |
«Сөзді тап» тапсырмасы (ұжымда) Оқушылар сөзді табу керек. "Ол мемлекеттік, отбасылық, жеке болуы мүмкін. Не жайлы айтып отырмыз?» Оқушылар өз болжамдарын айтады, дәлелдейді. Жауабы:БЮДЖЕТ Талқылауға арналған сұрақтар: - Бюджет туралы не айта аласыңдар? - Отбасы табысы неден құралады? - Отбасы ақшаны қайда жұмсайды? - Бүгінгі сабақ тақырыбы қандай болады деп ойлайсыңдар? Мұғалім сабақ мақсаттарына жетелейді.
|
Оқушы өз ойларын ортаға салады. Оқушы жауаптары арқылы жаңа тақырыпқа көшу Оқушы өз болжамдарын айтып, талқылау жүргізеді |
ҚБ «Мадақтау сэндвичі»
|
Тақырыптық суреттер сілтемеде суреттер |
||||||||||||||||||||
Сабақтың ортасы |
«Кіріс-шығыс» тапсырмасы (жұпта) "Ақша шығындары" мәтінін мұқият оқып шығуды ұсыныңыз (дидактикалық материалды қараңыз). Бір оқушы «кірістер», екіншісі – «шығыстар» санатын таңдайды. Осы сөздерді пайдаланып, әр санатқа көбірек мысалдар келтірулері керек. Тепе-теңдікті ұстап тұру үшін бюджетті қалай тұрақтандыруға болатыны жайында талдау жүргізіледі. Рөлдік ойын «Кірістер мен шығыстарды санаймыз» (топта) Оқушыларды 4-5 топқа бөліп алыңыз. Әрбір топ-бұл отбасы. Рөлдерді өзара бөліп алады: ата-аналар және балалар. Ойдан құрастырып бір отбасының тегін таңдайды. Оқушыларға отбасы табыстары мен шығыстары кестесінің үлгісін таратыңыз. Оқушылар отбасының табыстары мен шығындарын есептеп, кестені толтыруы керек. Әр отбасы өз жұмыстарын таныстырады.
Талқылауға арналған сұрақтар: -Айдың соңында сендердің отбасыларыңда ақша қалады ма? - Оны қайда жұмсайсыңдар? ЕБҚ: оқушыға тапсырманың нақты бір бөлігін ерекшелеп көрсетіп беріледі. Практикалық жұмыс «Өз шығыстарыңның «төлқұжатын» құр» (жеке) Оқушыларға жеке шығыстар паспортының үлгісін таратыңыз. Оқушыларға оны келесі аптаға арнап толтыруды ұсыныңыз. Қандай шығындарды жоспарлайсың? Оларды қалай қысқартуға болады? Төлқұжат «Сұрағым келеді...» әдісіменбағаланады ЕБҚ оқушылар негізгі термин сөздерді мәтіннен анықтайды; тапсырмасы(ұжымда) Оқушыларға қандай кейіпкерде күтпеген жерден 5 алтын теңге пайда болғанын еске түсіруді ұсыныңыз. Жауабы: Буратино Талқылауға арналған сұрақтар: Буратино ақшасын қайда жұмсамақ болды? Сен қайда жұмсар едің? Тапсырмаға қорытынды жасаңыз. ЕБҚ оқушыларына (есту, көру, қабылдау деңгейі төмен)қосымша қолдау көрсету мақсатында үлестірме материал беріледі. |
Оқушы ақпараттық мәтінмен жұмыс жасайды Оқушы өз жұмыстарының қорытындыларын сынып алдында қорғайды. Оқушы бір-біріне қосымша сұрақтар, қойып, бір-бірін толықтырады. Дсекриптор: «Кірістер мен шығыстарға» мысалдар келтіреді. Дескриптор: Отбасының кірісі мен шығыстарын есептейді. Дескриптор: Бір аптаға жеке шығын төлқұжатын жасайды; Отбасылық бюджетті үнемдеу жолдарын ұсынады ; Дсекриптор: Жеке шығындарын жоспарлайды және негіздейді. |
ҚБ Мұғалім оқушылар жауабын мұқият тыңдап кері байланыс беріп отырады ҚБ «Мадақтау сэндвичі»
ҚБ Мұғалім оқушылар жауабын мұқият тыңдап кері байланыс беріп отырады ҚБ «Өзін-өзі бағалау» |
Ақпараттық мәтін
Үлестірмелі қағаздар
Суреттер
Тірек-сызбалар
Кесте
ҚБ парағы |
||||||||||||||||||||
Сабақ тың соңы |
Сабақты қорытындылау -Менің күнделікті шығыным қандай? Кері байланыс Бүгінгі сабақта мен .............. білдім. Бүгінгі сабақта мен .............. үйрендім. Алдағы уақытта..................қолданамын. Бірнеше жауаптарды талдауға болады. Үйге тапсырма Күнделікті шығынды қалай басқаруға болады |
Жеке шығындарын жоспарлайды және негіздейді.Тақырып бойынша не білетінін, не білгісі келетінін, не білгенін жазады
|
Оқушылар бағалай критерийлерімен өз деңгейлерін бағалайды |
А4, конспект |
Қосымша №1
шығындарды талдау ол экономикада шығындар мен өндіріс коэффициентінің өлшемі ретінде анықталады. Яғни, экономистер келісімшарт бойынша бастапқы материалдарды шығаруға кететін шығындарды анықтаумен және оларды фирманың өнімділігін арттыру үшін қаншалықты жақсы қайта құруға болатындығымен айналысады.
Басқаша айтқанда, шығындарды талдау өндірістің оңтайлы деңгейін шешуге көмектесетін, өнімнің жалпы құны деп аталатын, шығындардың (жұмыс күшінің, шикізаттың) ақшалай құнын анықтауды білдіреді.
Шығындарды талдау көлемі оның мақсатына байланысты болады. Сондықтан талдаудың көлемін қарастырмас бұрын, талдаудың жауап беруі керек ең маңызды сұрақтардың қайсысын білу керек.
Егер компания өте әртүрлі жобаларды жүзеге асыратын болса, онда оларды бөлу анық. Алайда, ресурстармен қабаттасатын немесе оларды бөлісетін жобалар үшін оларды қалай бөлуге болатындығын анықтау керек.
Мүмкіндігінше күш-жігердің қайталануын болдырмай, айтарлықтай дәрежеде қабаттасқан жобаларды бөлек бағалаудан гөрі, топтастыруға болады.
Шығындарды қалай жіктеу және есептеу әдісі осы шығындарды ұзақ немесе қысқа мерзімге талдауға байланысты.
Мысалы, егер сіз белгілі бір қызмет үшін қанша төлеу керектігін шешуге тырыссаңыз, алдымен бұл қызметті ұсыну үшін қанша тұратындығын анықтауыңыз керек.
Кейіннен компания осы қызметті ұсынудан шығынға ұшырауы мүмкін екенін анықтау үшін ұзақ мерзімді шығындарды талдау жүргізілетін болады.
___________________________________________
(білім беру
ұйымыныңатауы)
Қысқамерзімді (сабақ)
жоспары-17
Бөлім: |
Тіршілікқауіпсіздігі |
Педагогтің Т.А.Ә. (болғанжағдайда) |
|
Күні:5 |
|
Сынып: |
Қатысушылар саны: Қатыспағандар саны: |
Сабақтыңтақырыбы |
Үй,аула,мектептегіқауіпсіздік |
Сабақтыңмақсаты |
Үйде өзін қауіпсіз ұстаудың қарапайым ережелерін білу және төтенше қызметтердің телефондарын білу. |
Бағалау критерийі |
Үйдегі қарапайым қауіпсіздік ережелерін, жедел қызмет телефон нөмірлерін атай алады. Үйдегі қарапайым қауіпсіздік ережелерін қолдана алады. |
Құндылықтарды дарыту |
Еңбек және шығармашылық, тарихи тәжірибе мен оның сабақтарын ұғыну |
Сабақтыңбарысы
Сабақтыңкезеңі/ уақыт |
Педагогтіңәрекеті |
Оқушыныңәрекеті |
Бағалау |
Ресурстар |
Сабақтың басы |
Жағымды көңіл күй орнату. «Менің отбасым» ойын жаттығуы Балалар шеңбер бойымен микрофонды (немесе микрофонды ауыстыратын затты) бір-біріне беріп, «Менің үйім...» (көңілді, бақытты және т.б.) Деген сөз тіркесін жалғастырады. Әңгіме Әр отбасында ересектер өздері тұратын үйдің қолайлы, таза әрі сенімді болуы үшін көп күш жұмсайды. Алайда үй қаншалықты мықты әрі сенімді болғанымен, ата-аналар әсіресе оларды үйде жалғыз қалдыруға тура келгенде балаларының денсаулығы мен қауіпсіздігі үшін қатты алаңдайды. – Ата-аналарды балаларын үйде жалғыз қалдыруға тура келгенде не алаңдатады, оларға қандай қауіп төнуі мүмкін? Оқушыларды сабақтың тақырыбы және мақсатымен таныстыру |
Оқушы өз ойларын ортаға салады. Оқушы жауаптары арқылы жаңа тақырыпқа көшу Оқушы өз болжамдарын айтып, талқылау жүргізеді |
ҚБ «Мадақтау сэндвичі»
|
Тақырыптық суреттер сілтемеде суреттер |
Сабақтың ортасы |
Ойын жағдаяты: «Үйде жалғыз». Бала өзін үйде жалғызбын деп сезінеді. Сырттан келген бөтен адам баланы есікті ашуға үгіттейді. Осындай рөлді ойын барысында қандай жағдайда да есікті ашуға болмайтынын түсіндіреді. Педагог балалардың есіне «Жеті лақ» ертегісін салып, қасқыр қалайша үйге кіргенін талқылауды ұсынады. Әліппе-дәптермен жұмыс. – Әркез үлкендер үйден кетер алдында балаларға не жайында ескертпе жасайды? Педагог ақпараты: Көпқабатты үйлердегі балкон немесе Лоджия – демалуға арналған орын. Адамдар балконға шығып, таза ауа жұтады, айналаға қарайды. Кейбір балалар терезе немесе балконның жақтауына асылып, еңкейіп қараймын деп өз дене салмағымен жоғарыдан құлап кетуі мүмкін.Отбасындағы үлкендер балаларды қараусыз қалдырмай, кездейсоқ, қауіпті жағдайлар жайлы ескертіп отыруы керек. Адамға медициналық көмек қажет болған жағдайда жедел жәрдем шақырылады. Жедел жәрдемнің нөмірі – 103. Кейбір тынымсыз балалар басын балкон торының арасынан шығарамын деп, басы тордың арасына қысылып қалуы мүмкін. Осындай және басқа кездейсоқ жағдайларда құтқару қызметіне жүгіну керек. Құтқару қызметінің нөмірі – 112. Газ қызметі – 104, Өрт сөндіру қызметі – 101 Қауіпсіздік ережелері: Егер сен үйде жалғыз болсаң, ашық тұрған терезеге, балконның жақтауына асылып қарауға, орындыққашығуға болмайды. Балконның торына басыңдытықпа. Адамның өмірі мен денсаулығына қауіп төнгенжағдайда жедел жәрдемге (103) немесе арнайы құтқаруқызметіне(112) хабарласу қажет. Әліппе-дәптермен жұмыс. (Жалғасы) – Үйде тағы қандай қауіпті жағдайлар орын алуы мүмкін және тұрмыстық заттар мен жиһаздардың балалар үшін қандай қаупі бар Слайд 2. Педагог ақпараты: Үлкен жиһаздар да қауіпті. Кейде балалар үстіңгі сөреден қажет затын алуға қолдары жетпегенде тартылып, бар салмағын салады. Шкаф баланың үстіне құлап кетуі мүмкін. Кейде балалар жасырынбақ ойнап жүріп тоңазытқыштың ішіне кіреді. Оның есігі бекітіліп қалса, ішінен ашылмайды. Оны тапқанша, балаға ауа жетіспей қалуы мүмкін. Кіржуғыш машинаның үстіне шығуға да болмайды. – Ванна бөлмесі қауіпті болуы мүмкін бе? Педагог ақпараты: Ванна бөлмесінің қабырғалары, едені жылтыр кафельмен өңделген. Ылғалды еден тайғанақ болуы мүмкін. Құлап қалмас үшін еденге кілемше төсеу қажет. Ваннаның іші де тайғанақ болуы мүмкін. Сондықтан ваннаға төсейтін арнайы резеңке кілемшені қолдану қажет. Кейде балалар ваннаның шүмегін жабуды ұмытып кетеді. Ваннаға толған су еденге ағып, төмендегі көрші үйді су басуы мүмкін. Сондай-ақ ванна бөлмесінде тазалауға арналған тұрмыстық химия сақталады. Тұрмыстық химия адам ағзасына түссе, уландырады. Сондықтан балаларға өз бетінше тұрмыстық химияны қолдануға тыйым салынады. Әліппе-дәптермен жұмыс. (Жалғасы) – Үйде дәрі-дәрмек қайда сақталады? Неге дәріні қауіпті дейміз ЕБҚ: оқушыға жеке жұмыс кезінде қасындағы сыныптастары және мұғалім диалог арқылы қолдау жасайды Педагог ақпараты: Балалар үйде дәрі-дәрмек салынған қорапты қайда сақтайтынын біледі. Бірақ оған рұқсатсыз тиісуге болмайды. Ауырған кезде дәріні ережесін сақтап мөлшермен қабылдаса, ем болады. Мөлшерсіз, себепсіз ішкен дәрі уға айналады. Тіпті пайдалы дәрумендердіңөзін қатаңмөлшерменқабылдауқажет.Жасылдәрі,йодтәрізді жарақатқа арналған заттар жеке қорапта тұруы керек. Көптілділік: дәрі-дәрмек – лекарство – medicaments Сергіту сәті: «Бұғының үлкен үйі бар» Тапсырма 1. «Үйде жалғыз қалғанда» 1.Берілген суретте баланың іс-әрекетін қарап, дұрыс іс-әрекетін қызылмен белгілеп және дұрыс емес іс-әрекетін көкпен белгілейді. 2. Егер осындай жағдай болса қандай қызметке хабарласу керек? Қасынажазады 103,104,101 немесе 112 3. Дұрысемесіс-әрекетінқалайөзгертугеболады? ЕББ оқушыға суреттер/иллюстрациялар ұсынылады; Тапсырма 2.«Суреттер сөйлейді» Әр балаға бір суреттен беріледі. Сурет бойынша әңгімелейді. Тапсырма 3. «Мен үйдемін». Коллаж жасау. |
Оқушы ақпараттық мәтінмен жұмыс жасайды
ДескрипторАқылды үйдің ережесін құрастыру Мақсатын анықтайды Өз ойларын еркін жеткізеді
Оқушы өз жұмыстарының қорытындыларын сынып алдында қорғайды. Оқушы бір-біріне қосымша сұрақтар, қойып, бір-бірін толықтырады. өзгерістерін жіктейді |
ҚБ Мұғалім оқушылар жауабын мұқият тыңдап кері байланыс беріп отырады ҚБ «Мадақтау сэндвичі»
ҚБ Мұғалім оқушылар жауабын мұқият тыңдап кері байланыс беріп отырады ҚБ «Өзін-өзі бағалау» |
Ақпараттық мәтін Үлестірме лі қағаздар Суреттер Тірек-сызбалар Кесте ҚБ парағы |
Сабақ тың соңы |
Сабақты қорытындылау «Сұрақ ілмегі» әдісі -Бүгін қандай қызықты ақпараттыбілдіңдер? -Сендер осы ақпаратты қай кезде қолданасыңдар? -Неліктен? «Баспалдақ» әдісі Педагог балаларға ҰОҚ барысындағы жұмыстарын сәттілік баспалдағы арқылы бағалауды ұсынады. Егер сендер үйдегі қарапайым қауіпсіздік ережесін түсінбесеңдер, онда баспалдақтың ең төменгі сатысына жабырқау смайликтің суретін салыңдар. Егер барлығын түсініп, жаңа алған білімдеріңді айта алсаңдар, онда баспалдақтың ең жоғарғы сатысына көңілді смайликтің суретін салыңдар. Ал егердеөзбілімдеріңесенімсізболсаңдар, смайликтіңсуретінбаспалдақтың Кері байланыс Не білдім? Не көрдім? Не түсіндім? Үйге тапсырма Қауіпсіз үй, аула, мектеп |
Тақырып бойынша не білетінін, не білгісі келетінін, не білгенін жазады
|
Оқушылар бағалай критерийлерімен өз деңгейлерін бағалайды |
А4, конспект |
___________________________________________
(білім беру
ұйымыныңатауы)
Қысқамерзімді (сабақ)
жоспары-18
Бөлім: |
Тіршілікқауіпсіздігі |
Педагогтің Т.А.Ә. (болғанжағдайда) |
|
Күні:5 |
|
Сынып: |
Қатысушылар саны: Қатыспағандар саны: |
Сабақтыңтақырыбы |
Отпен ойнама |
Сабақтыңмақсаты |
Оқушыларға оттың пайдасы мен зияны туралы түсіндіру. Отпен ойнамауға, үлкеннің тілін алуға тәрбиелеу. |
Бағалау критерийі |
Отты қолданудың қауіпсіздік ережелерін туралы біледі; |
Құндылықтарды дарыту |
Өзіне және айналадағыларға құрметпен қарау, пәнге деген қызығушылығын арттыру. |
Сабақтыңбарысы
Сабақтыңкезеңі/ уақыт |
Педагогтіңәрекеті |
Оқушыныңәрекеті |
Бағалау |
Ресурстар |
Сабақтың басы |
Ой қозғау
Мына суреттен нені көріп тұрсыңдар? Отты. Ал, балалар, оттың қандай пайдасы бар? Отпен тамақ істейміз, үйімізді жылытамыз. Ал, енді оттың зияны туралы не білеміз? От қатты лаулап жанса, өрт болуы мүмкін. Өрттің кесірінен қаншама адамдар үйінен, тіпті өмірінен айырылып қалуы мүмкін. «От - дос, от – жау» сөзінің мағынасын сұрау. Оқушыларды сабақтың тақырыбы және мақсатымен таныстыру |
Оқушы өз ойларын ортаға салады. Оқушы жауаптары арқылы жаңа тақырыпқа көшу Оқушы өз болжамдарын айтып, талқылау жүргізеді |
ҚБ «Мадақтау сэндвичі»
|
Тақырыптық суреттер сілтемеде суреттер |
Сабақтың ортасы |
Мағынаны тану Отты қалай қолдану керектігі туралы ақпараттармен танысу Жұмбақ Бір нәрсе төрт бұрышты білесіз бе? Жаны жоқ қимылдауға денесінде. Ішінде жансыз шоқпар тығулы тұр, Қажетін кешке жақын білесіз де. (сіріңке) Жаурағанды күлдірер, Аяғы жоқты жүргізер. Өз еркіне жіберсең, Дүниені бүлдірер. (от) Үй үстінде ақ аю билейді. (түтін) Ситуациялар шешу. (көрініс түрінде көрсету) - Бақдәулеттің ата – анасы жұмыста болатын. Ол үйде жалғыз қалды. Бір кезде оған досы Қаршыға келді. - Бақдәулет не істеп отырсың? - Сабақ қарап отырмын. - Сабақты қайтесің, одан да екеуіміз ойнайық. - Жарайды. Екеуі ойнауға кіріседі. Бір кезде Қаршыға қалтасына қолын салып, сіріңкені алып шығып: Бақдәулет, мынаны қара, менде сіріңке бар. Қане, сіріңкемен от жағып көрейік.Қызық болатын шығар? Екеуі от жағуға кірісті. Содан от қатты жанған кезде екеуі шошып, үйден қаша жөнелді. Ал, балалар, айтыңдаршы Бақдәулет пен Қаршығаның істегені дұрыс па? Балалар пікірі тыңдалады. Екінші ситуацияны мұғалім оқып береді. ЕБҚ оқушы (көру және есту қабілеті төмен) сұрақтарға жауапты жазбаша ұсынады. Жағдаяттық
сұрақтар. 4) Өртке байланысты ережелермен таныстыру. Сіріңке балаға
ойыншық емес. Өрт сөндіруге қарсы «101» телефонына қоңырау шалу керек. ЕБҚ оқушыға қолдау көрсету мақсатында суреттің үлкен нұсқасын ұсынамын. |
Оқушы ақпараттық мәтінмен жұмыс жасайды Оқушы өз жұмыстарының қорытындыларын сынып алдында қорғайды. Оқушы бір-біріне қосымша сұрақтар, қойып, бір-бірін толықтырады. Дескриптор: От туралы ақпаратпен танысады; Оттың қауіпсіздік ережесін анықтайды; Отты тиімді қолдану ережесін сипаттайды; өзгерістерін жіктейді |
ҚБ Мұғалім оқушылар жауабын мұқият тыңдап кері байланыс беріп отырады ҚБ «Мадақтау сэндвичі»
ҚБ Мұғалім оқушылар жауабын мұқият тыңдап кері байланыс беріп отырады ҚБ «Өзін-өзі бағалау» |
Ақпараттық мәтін Үлестірмелі қағаздар Суреттер https://yandex.kz/images/search?pos=6&from=tabbar&imgD1%80%D0%B0%D0%BB%D1%8B&rpt=simage&lr=29568 Тірек-сызбалар Кесте ҚБ парағы |
Сабақ тың соңы |
Сабақты қорытындылау Кері байланыс " Үлкен саусақ» әдісі - нені білдім, нені үйрендім - нені толық түсінбедім Үйге тапсырма Отпенойнама! |
Тақырып бойынша не білетінін, не білгісі келетінін, не білгенін жазады
|
Оқушылар бағалай критерийлерімен өз деңгейлерін бағалайды |
А4, конспект |
Қосымша №1
От немесе өрт — тар мағынада, қызылған газдар және нәтижеде сараман плазмалардың жиынтығы:
мысалы, нақтылы (материалдармен бұл жерде бұдан әрi жанармайлардың астында мұндай күкiрт компоненттер реакция сайысшы емес ағаш материалдар ұғылады) нүктеге дейiн материалдың жанармайын қыздыруды произвольного/непроизвольногосы;
химиялық реакция;
материалдың жанармайымен жоғарғы кернеудi тоқтың жақын болулары.
От жануды процесстiң негiзгi фазасы болып табылады және материалдарға басқа жанармайдың өзi таралуға қасиеттi алады. Оттың меншiктi температурасы қатысушы жануды реакциялардағы материалдардан и/илидың тұтануын реакция шақырған көзiнен тәуелдi болады.
Отпен әскери iс-әрекетте (оқтармен немесе басқа снарядтармен) дәрiмен атылатын қарудан атыс ұғылады.
Қосымша №2
От – химиялық әрекеттің нәтижесі. Бұл - жедел өтетін, жарық пен жылудың бөлінуімен қатар жүретін әрекет. Оны түрлі жоларқылы тұтатуға болады. Ең оңай жолы – жанар-жағармай қолдану.
Әрбір жанар-жағармайдың өзінің жану температурасы болады. Бір ғана сіріңкенің көмегімен тұтас ағашты жағып жіберу мүмкін емес. Өйткені, бұл әрекет кезінде оттегі аз мөлшерде бөлінеді.
Отты салқын судан гөрі, ыстық су тез сөндіреді. От буға байланысты өшеді екен. Бу ыстық болған сайын, оттың сөндірілуі де жеделдей түседі.
Әрбір шырақтық жалынында алмаздар болады. Шырақ жанған сәтте секунд сайын жалыннан 1,5 миллион алмаздың нанобөлшекгі бөлінеді екен. Алайда, олар тез жанып кетеді немесе көмір қышқыл газға айналып кетеді.
___________________________________________
(білім беру
ұйымыныңатауы)
Қысқамерзімді (сабақ)
жоспары-19
Бөлім: |
Тіршілікқауіпсіздігі |
Педагогтің Т.А.Ә. (болғанжағдайда) |
|
Күні:5 |
|
Сынып: |
Қатысушылар саны: Қатыспағандар саны: |
Сабақтыңтақырыбы |
Менің қауіпсіздігім менің қолымда |
Сабақтыңмақсаты |
Оқушыларға үйде қауіпсіздік ережелерін сақтап, жауапкершілікке тәрбиелеу, қауіпті жағдайларды ескере отырып, үлкендердің айтқанын тыңдауға баулу. |
Бағалау критерийі |
үйде қауіпсіздік ережелерін біледі; жауапкершілікті түсінеді; |
Құндылықтарды дарыту |
Өмір бойы білім алу: өзіне қажетті білім алу кезінде білімнің қажеттілігін түсінуге тәрбиелеу |
Сабақтыңбарысы
Сабақтыңкезеңі/ уақыт |
Педагогтіңәрекеті |
Оқушыныңәрекеті |
Бағалау |
Ресурстар |
Сабақтың басы |
Сәлемдесу. Оқушылардың сабаққа дайындығын тексеру. Оқушыларды тас дәуірінің кезеңдері бойынша топқа бөлу «Ой салу» әдісі арқылы оқушылардың назарына жылқы суреттері ұсынылады. Келесі сұрақтар төңірегінде сұрақтарға жауап береді:
-Балалар бұл суреттерден нені көре аламыз? -Балалар бүгінгі сабақтын тақырыбы қандай болуы мүмкін? Оқушылардың жауаптары арқылы сабақтың тақырыбына шығу. Оқушыларды сабақтың тақырыбымен, оқу мақсаттарымен және бағалау критерийлерімен таныстыру. |
Оқушы өз ойларын ортаға салады. Оқушы жауаптары арқылы жаңа тақырыпқа көшу Оқушы өз болжамдарын айтып, талқылау жүргізеді |
ҚБ «Мадақтау сэндвичі»
|
Тақырыптық суреттер сілтемеде суреттер |
Сабақтың ортасы |
1. «Үйдегі жалғыз қалғанда қауіпсіздікті сақтау» тақырыбына байланысты бейнебаян көрсетеді. Мұғалім көрсетілген бейнебаян бойынша оқушыларға «Серпілген сауалдар» әдісі арқылы сұрақтарға жауап беруді ұсынады. -Үйде жалғыз қалғанда қандай іспен айналықан тиімді? -Үйдегі қауіпсіздікті сақтай білесіздер ме? ЕББҚ: оқушы бәрімен біргеүйдегі қауіпсіздіктің ерекшелігімен танысады Тапсырма №1 «Түсін,талда,жеткіз» әдісі Мәтінмен жұмыс «Түсін,талда,жеткіз» әдісі арқылы түсінік қалыптастырады ЕББҚ: бар оқушыға суреттерді жазбаша сипаттайды Тапсырма №2 Жұптық жұмыс суреттер арқылы тапсырма орындау Е БҚ: оқушыға тапсырма жазбаша түрде беріледі Тапсырма №3 Жұмбақтар жасыру. Тоққа тисе мұрты ұзын, Табанымен жазық. Киімдердің қыртысын, Береді тез жазып. (үтік) Жүрген жерін жалмайды, Тастан басқа қалмайды. (от) Қоңырауын ұрады, Дабыл қағып, безектеп. (телефон) Қорапшаның ішінде сіріңке қорабы, қайшы, дәрі құтысы т.б заттар болады Мына сандарды есте сақта! 101-өрт сөндіру қызметі 102-полиция қызметі 103- жедел жәрдем 104- газ қызметі 112- құтқару қызметі ЕББҚ:Сөйлеу кемістігі бар оқушыға жеке жұмыс кезінде қасындағы сыныптастарынан және мұғалімнің көмегімен қолдау көрсетіледі. |
Оқушы ақпараттық мәтінмен жұмыс жасайды
Оқушы өз жұмыстарының қорытындыларын сынып алдында қорғайды. Оқушы бір-біріне қосымша сұрақтар, қойып, бір-бірін толықтырады. Дескриптор: -үйде қауіпсіздік ережелерін біледі; -жауапкершілікті түсінеді; |
ҚБ Мұғалім оқушылар жауабын мұқият тыңдап кері байланыс беріп отырады ҚБ «Мадақтау сэндвичі»
ҚБ Мұғалім оқушылар жауабын мұқият тыңдап кері байланыс беріп отырады ҚБ «Өзін-өзі бағалау |
Ақпараттық мәтін Үлестірмелі қағаздар Суреттер Тірек-сызбалар
|
Сабақ тың соңы |
Сабақты қорытындылау «Бірге ойлаймыз» әдісі бойынша оқушыларға қорытынды сұрақ: -Үйдегі қауіпсіздікті сақтау қажет пе? Кері байланыс «Бағдаршам» әдісі -Мен барлығын түсіндім-жасыл -Мен орташа түсіндім-сары -Ешнәрсе түсінбедім-қызыл Үйге тапсырма Қайіпсіздік сақтау ережелері |
Тақырып бойынша не білетінін, не білгісі келетінін, не білгенін жазады
|
Оқушылар бағалай критерийлерімен өз деңгейлерін бағалайды |
А4, конспект |
___________________________________________
(білім беру
ұйымыныңатауы)
Қысқамерзімді (сабақ)
жоспары-20
Бөлім: |
Тіршілік қауіпсіздігі |
Педагогтің Т.А.Ә. (болғанжағдайда) |
|
Күні:5 |
|
Сынып: |
Қатысушылар саны: Қатыспағандар саны: |
Сабақтыңтақырыбы |
Денсаулығым өз қолымда |
Сабақтыңмақсаты |
Оқушыларымыздың денсаулық сақтау ережелері жайлы білімдерін тереңдету, адам денсаулығының қымбаттылығын, жат қылықтардан сақтай отырып, өмір сүру үшін қажеттілігін, бағалы байлық екендігін түсіндіру. |
Бағалау критерийі |
денсаулық сақтау ережелерін біледі; денсаулық сақтау ережелерін сипаттайды; |
Құндылықтарды дарыту |
Өмір бойы білім алу: өзіне қажетті білім алу кезінде білімнің қажеттілігін түсінуге тәрбиелеу |
Сабақтыңбарысы
Сабақтыңкезеңі/ уақыт |
Педагогтіңәрекеті |
Оқушыныңәрекеті |
Бағалау |
Ресурстар |
||||||||||||||||||
Сабақтың басы |
Ұйымдастыру кезеңі Оқушылардың назарын сабаққа аудару «Суреттер сөйлейді»
-Суретте қандай іс-әрекеттер бейнеленген? -Сіз өз денсаулығыңызды қалай сақтап жүресіз? Оқушыларды сабақтың тақырыбы және мақсатымен таныстыру |
Оқушы өз ойларын ортаға салады. Оқушы жауаптары арқылы жаңа тақырыпқа көшу Оқушы өз болжамдарын айтып, талқылау жүргізеді |
ҚБ «Мадақтау сэндвичі»
|
Тақырыптық суреттер сілтемеде суреттер |
||||||||||||||||||
Сабақтың ортасы |
Мәтіналды тапсырма. «Денсаулық» сөзіне кластер жасау. «Ортада қаламсап» әдісі-Мәтінмен жұмыс 1.Мәтін мазмұнын меңгеру керек. 2.Мәтінге негіз болып тұрған тірек сөздерді жаздыру. 3.Мәтін мазмұны бойынша оқушылар бір сұрақтан әзірлеп, мазмұн бойынша алған білімдерін тексереді. 4.Айтылу кезінде өзгеріске ұшырап тұрған сөздерді тауып, ненің салдарынан бұлай болғанын анықтайды. Денсаулық зор байлықАдамзат өмірге келген соң өмірін қалай болса солай өткізбеуі тиіс. Яғни адам саналы да жарқын өмір сүруі қажет. Ал сол денсаулықты сақтау – өз қолымызда, яғни өз еншімізде ЕБҚ оқушылар негізгі термин сөздерді мәтіннен анықтайды; 1-тапсырма. Мәтіннің мазмұнына сай мақал-мәтелдер мен нақыл сөздер жазу. 2-тапсырма. Мәтіннен кестедегі ақпараттардың дұрыс немесе бұрыс екенін белгілеңдер
ЕБҚ: оқушыға жеке жұмыс кезінде қасындағы сыныптастары және мұғалім диалог арқылы қолдау жасайды |
Оқушы ақпараттық мәтінмен жұмыс жасайды
Оқушы өз жұмыстарының қорытындыларын сынып алдында қорғайды.
Оқушы бір-біріне қосымша сұрақтар, қойып, бір-бірін толықтырады.
Дескриптор: өзгерістерін жіктейді |
ҚБ Мұғалім оқушылар жауабын мұқият тыңдап кері байланыс беріп отырады ҚБ «Мадақтау сэндвичі»
ҚБ Мұғалім оқушылар жауабын мұқият тыңдап кері байланыс беріп отырады ҚБ «Өзін-өзі бағалау» |
Ақпараттық мәтін
Үлестірмелі қағаздар
Суреттер 2Fvi%2FbG83SjwqN10%2Fmaxresdefault.jpg&from=tabbar&lr=29568
Тірек-сызбалар
Кесте
ҚБ парағы |
||||||||||||||||||
Сабақ тың соңы |
Сабақты қорытындылау «Ыстық орындық» әдісін қолдану. Сабақта оқыған мәтін бойынша сұрақтарға жауап береді, бүгінгі сабақтағы меңгерген білімдерін жинақтайды.
Кері байланыс «Желкенді кеме»
дықты кездестірген болсаң, желкенді сары түске боя;
Үйге тапсырма |
Тақырып бойынша не білетінін, не білгісі келетінін, не білгенін жазады
|
Оқушылар бағалай критерийлерімен өз деңгейлерін бағалайды |
А4, конспект |
Қосымша №1
А мәтін
Денсаулық – баға жетпейтін жалғыз ғана асыл дүние. Ол жақсы болу үшін не уақытты, не күш – жігерді, не еңбекті, тіпті барлық дүниені аямай жұмсау керек. Денсаулық үшін өмірдің бір бөлімінде қиюға болады. Денсаулық – адам өміріндегі ең жоғары бағалы дүние болғандықтан, әр адам баласы өз денсаулығына көңіл бөле қарау қажет, оны орынсыз ысырап етпеу керек, үнемі денсаулықтың қорын көбейтіп отыру керек. Біз денсаулығымызға немқұрайлы қарап, оған үлкен зиян келтіреміз. Әркім өзінің денсаулығының нашарлануына өзі кінәлі. Ауруды ағзаларға жолатпау, адамдардың өз қолында. Сол себепті, әр адам салауатты өмір салтын қалыптастыру керек. Салауатты өмір салтын ынталандыру әрқайсысымыздың дене тәрбиесімен айналысуымызға, дұрыс тамақтануымызға, зиянды әрекеттерден аулақ болып, тазалық пен санитария шараларын сақтауымыз қажет.
Қосымша №2
Ә мәтін
Денсаулық сақтаудың алдын алуға болады. Ол үшін дұрыс тамақтануға, уақытында демалуға, дене қимылымен айналысуға көп көңіл бөлу қажет. Әсіресе жасы ұлғайған адамдарға майлы тамақтарды көп жеуге болмайды. Оның орнына сүт, көкөніс тамақтарын пайдаланған дүрыс. Денсаулық сақтауда дұрыс тамақтаудың маңызы зор. Ал спортпен айналысу — денсаулықты жақсартады. Спорттың ең қарапайым түрі — жүгіру. Күн сайын таңертең үйдің маңайында, саябақта жарты сағатгай жүгіруе болады. Егер жүгіруге дәрігер рұқсат етпесе, таңғы таза ауада серуендеуге болады. Әр түрлі жаттығулар жасауға болады.
___________________________________________
(білім беру ұйымының
атауы)
Қысқа мерзімді (сабақ)
жоспары
Бөлім: |
Тіршілік қауіпсіздігі |
Педагогтің Т.А.Ә. (болған жағдайда) |
|
Күні: |
|
Сынып: |
Қатысушылар саны: Қатыспағандар саны: |
Сабақтың тақырыбы |
Жолаушы көлікте қалай піл бола алады? |
Сабақтың мақсаты |
қоғамдық көліктегі мінез-құлықтың негізгі ережелерін атай алады; әртүрлі қоғамдық көліктегі мінез-құлықтың ережелерін ажырата алады; |
Бағалау критерийі |
көліктегі дұрыс мінез-құлықтың маңыздылығын негіздей алады; көлік пен аялдамадағы мінез-құлық ережелерін бұзушылықты анықтай алады; «Көліктегі мінез-құлық ережелері» жаднамасын құрастыра алады; Өз сөзімен қорытынды тұжырымдай алады. |
Құндылықтарды дарыту |
Өзіне және айналадағыларға құрметпен қарау, пәнге деген қызығушылығын арттыру. |
Сабақтың барысы
Сабақтыңкезеңі/ уақыт |
Педагогтің әрекеті |
Оқушының әрекеті |
Бағалау |
Ресурстар |
|||||||||||||||||||||||||||
Сабақтың басы |
Ширату (Ұ) Орнымызға жайғастық, Сабақты біз бастадық. Құпияны ашайын: Бүгін қызық болады! Өткенді бір қайталап, Біліктерді бекітіп, Жаңа білім аламыз. Ең соңында «Қолымнан келеді!» Деп айтамыз (Ж) – Қозғалысты жеңілдету үшін адам көлік түрлерін ойлап тапты. Бүгін біз қаладағы өмірді автобус, трамвай, троллейбус, метросыз елестете алмаймыз. Көлікті мектепке, дүкенге, стадионға, басқа қалаға немесе елге бару үшін пайдаланамыз. Үйде сөзжұмбақты шешіп, көлік түрлерін анықтадыңдар. (Ұ, Ж, Ө) Сабақ тақырыбы кестеде жасырылып, кілті берілді. (Жолаушы)
Кілт: 2-4, 1-1, 2-8, 1-6, 2-2, 1-5, 2-1, 2-7 – Жолаушы деп кімді атайды?Оқушыларды сабақтың тақырыбы және мақсатымен таныстыру |
Оқушы өз ойларын ортаға салады. Оқушы жауаптары арқылы жаңа тақырыпқа көшу Оқушы өз болжамдарын айтып, талқылау жүргізеді |
ҚБ «Мадақтау сэндвичі»
|
Тақырыптық суреттер сілтемеде суреттер |
|||||||||||||||||||||||||||
Сабақтың ортасы |
(Ұ) – Көлікті қоғамдық орын деп атауға бола ма? Не себепті? (Ө) Мәтін оқу – Қандай көлікті қоғамдық деп атауға болады? – Нені есте сақтауларың қажет? (Ұ, Ж, Т) «Қателіктерді түзет» дидактикалық ойыны. Қоғамдық көлікті пайдалану ережелері:
– Билетсіз жолаушы қалай аталады («қоян», «қоян сияқты жол жүру») – Не себепті ол осылай аталады?
Мұғалімге арналған ақпарат: Осы теңеудің шығу тарихы нақты анықталған жоқ, бірақ оның едәуір ескі екені белгілі. 19-ғасырда да билетсіз жолаушылар «қоян» деп аталған. 1. Француз тілінің aller (voyager) en lapin – қоян сияқты саяхат жасау (яғни үй қояны, lapin "үй қояны") деген сөйлемінен туындаған. Билетсіз жолаушының ұсталып қалудан қорқып, қоян сияқты дірілдейтінін меңзейді. 2. Қоянның жылдамдығы да ескеріледі, өйткені билетсіз адамдар кондуктордан сытылып кету үшін жылдам болуға мәжбүр. Қорытынды: Есте сақтаңдар! Кез келген көлікпен жүрген кезде жолақы МІНДЕТТІ ТҮРДЕ төленуі тиіс! Қоғамдық көлікті пайдалану ережесін бұзған адам өзінің және жол қозғалысына қатысушылардың өмірлеріне қауіп төндіреді. (К) «Автомобильдер» сергіту сәті. «Ояндық, керіліп-созыламыз» Негізгі тұрыс, басты еңкейту, қолдар бастың артында, шынтақтар төменде. Қолдарды жоғары көтеріп, екі жаққа созамыз, басты көтеріп, бүгілеміз – терең тыныс аламыз; бастапқы қалыпқа ораламыз – дем шығарамыз. «Моторды от алдырамыз» Тік тұрамыз, қолдар екі жаққа созылады. Қолдардың білезіктерін денеміздің алдында айналдыра отырып, сол немесе оң жаққа денені бұрамыз. «Қауіпсіздік белдігін тексереміз» Тік тұрамыз, аяқтар алшақ қойылады, қолдарымыз денеміздің бойында. Оңға-солға еңкейіп, қолдарды дене бойымен сырғытамыз. «Тежегішті тексереміз» Тік тұрамыз, қолдарымыз арқамыздың артында, алдымен сол аяқтың табанын, одан кейін оң аяқтың табанын айналдырамыз. «Кеттік!» Бір орында жүру, кейін ол жүгіруге ұласады. (Т, Қ) Оқулықтағы суреттер бойынша жұмыс – Ата-анаң саған қоғамдық орындардағы қандай мінез-құлық ережелерін үйретті? (Тәртіптілік, сыпайылық) Айсұлудың сұрағы: – Көлікте кімге орын беру керек? (Ж) Оқулық бойынша жұмыс Ережелер жазылған бұлтшалармен жұмыс. Қорытынды:
Біз қоғамдық көлікті үнемі пайдаланамыз. Ойлап қарасаң, қиын ештеңе де жоқ, отыр да жүре бер. Алайда жолаушыларға арналған қауіпсіздік ережелері бар. (Ұ, К) «Автобуста» мультфильмін көріп, одан әрі талқылау. Оларды сақтамау мынадай жағдайға әкеп соғады. – «Барлық көлікте бірдей осы ережелерді сақтау керек пе?» деген сұраққа ойланып көріңдер? (Ж) Ауызекі сөйлеу тілін дамытуға арналған «Әңгіме құрамыз» жаттығуы. – Тақтада сөз тіркестері жазылған, көлікте жүрген кездегі іс-қимылдарды ретімен орналастыру қажет: 1. Автобус келіп тоқтады. 2. Билет алдым. 3. Орын бердім. 4. Көлік салонына кірдім. 5. Шығуға дайындалдым. – Осы сөз тіркестерімен сөйлем құрып көр. (Ұ) «Ол – мен және менің достарым!» ойыны. – Мен сендерге сұрақтар қоямын, онда айтылғанды істейтін болсаңдар, «Ол – мен және менің достарым!» деп айтыңдар. Егер ереженің қайсыбірі нормаға сәйкес келмесе, онда үндемейсіңдер. – Кім көше ортасындағы жолмен Үйге қайтады мектептен? – Жолаушы өткелімен Жолдан өтетін кім? – Кім желдей заулап жүгіретін, Бағдаршамды көрмейтін?
(Ж) Оқулықтағы суреттермен жұмыс – Көліктен шыққаннан кейін жолдан қалай дұрыс өту керектігі жөнінде айтыңдар. (Т) Қойылым. – Аялдамадағы мінез-құлық туралы қойылым қойыңдар. Әлия автобустан шыға салып, бірден көшенің екінші жағына жүгіре жөнелді. – Әлия дұрыс істеді ме? Көліктен шыққаннан кейін көшеден қай жерден және қалай өту керек? – Сендер көше мен жолдағы мінез-құлықтың негізгі ережелерін білесіңдер. Бірақ кейде басқа адамдардың жол қозғалысы ережесін бұзғанын көресіңдер. Қате мінез-құлықтың салдарынан жол-көлік оқиғалары орын алады. Адамдар әртүрлі, кейде ауыр жарақаттар алады. Осының себебі – ереженің бұзылуы. Қорытынды: Жолдың жанында барынша мұқият және зейінді бол. Ересектермен бірге жол қозғалысы ережесін зерделе. Қалыптастырушы бағалау. Тапсырма Суретке мұқият қараңыз. Қоғамдық көлікте өзін дұрыс ұстай алмай тұрған балаларды анықтап, сәйкес нөмірін бояңыз. Олардың жасаған іс- әрекеттері басқаларға қандай жағымсыз, қауіпті жағдайлар туғызуы мүмкін? Топтық жұмыс. Қоғамдық көліктегі өзін-өзі ұстау ережелері туралы постер жасаңыз және таныстырыңыз. Дескриптор: Білім алушы − қоғамдық көлікте ереже сақталмаған балаларды анықтайды; − балалардың жасаған әрекеттері туралы ойын айтады; − қоғамдық көлікте өзін-өзі ұстау ережесін құрастырады; − шығармашылық жұмысты таныстыруға қатысады.
|
Оқушы ақпараттық мәтінмен жұмыс жасайды
Оқушы өз жұмыстары ның қорытындыларын сынып алдында қорғайды.
Оқушы бір-біріне қосымша сұрақтар, қойып, бір-бірін толықтырады.
Оқушыларға екі түрлі жағдаяттық тапсырма ұсынылады. Әр жағдаяттың шешімін талқылайды; өзгерістерін жіктейді |
ҚБ Мұғалім оқушылар жауабын мұқият тыңдап кері байланыс беріп отырады ҚБ «Мадақтау сэндвичі»
ҚБ Мұғалім оқушылар жауабын мұқият тыңдап кері байланыс беріп отырады ҚБ «Өзін-өзі бағалау» |
Ақпараттық мәтін
Үлестірмелі қағаздар
Суреттер
Тірек-сызбалар
Кесте
Венн диаграммасы ҚБ парағы |
|||||||||||||||||||||||||||
Сабақ тың соңы |
Саралау тапсырмалары. 1-деңгей – Жолаушылар көлікте өздерін дұрыс ұстаған суретті жасыл түсті қарындашпен белгіле, мінез-құлық ережесі бұзылған суретті қызыл түсті қарындашпен белгіле. 2-деңгей – Өз сыныптастарың үшін «Көліктегі мінез-құлық ережелері» жаднамасын құрастыр. 3-деңгей – Көліктегі мінез-құлық ережелері бойынша білімдеріңді тексеріңдер. 1. Автобусты: а) алдынан б) артынан в) кез келген жағынан айналып өтуге болады 2. Көлікте өз-өзіңді қалай ұстау керек? а) қатты дауыспен сөйлеу, шулау керек б) жолаушылармен ұрсысу керек в) өзіңді тыныш ұстау керек 3. Көлікте: а) орынды жасы үлкендерге ғана беру керек б) ешкімге орын бермеу керек в) қыздар мен әйелдерге орын беру керек г) отыруға мұқтаж адамдарға орын беру керек 4. Көлікте: а) кейде билет сатып алмауға болады б) әрқашан билет сатып алу қажет в) билет сатып алудың керегі жоқ |
Тақырып бойынша не білетінін, не білгісі келетінін, не білгенін жазады
|
Оқушылар бағалай критерийлерімен өз деңгейлерін бағалайды |
А4, конспект |
|||||||||||||||||||||||||||
|
Үйден сыныптастарыңа арнап кітапша құрастыр. |
|
|
|
___________________________________________
(білім беру
ұйымыныңатауы)
Қысқамерзімді (сабақ)
жоспары
Бөлім: |
Экологиялық мәдениет |
Педагогтің Т.А.Ә. (болғанжағдайда) |
|
Күні: |
|
Сынып:5 |
Қатысушылар саны: Қатыспағандар саны: |
Сабақтыңтақырыбы |
Жер ортақ үйіміз. |
Сабақтыңмақсаты |
оқушыларға қоршаған орта, жер анаың адам өмірінде маңыздылығын түсіндіре отырып, Дұрыс әрекет құндылығының мәнін ашу. |
Бағалау критерийі |
оқушыларға өмірлік «қошаған орта» , «жер ана» ұғымы туралы түсінік беру. |
Құндылықтарды дарыту |
кешірімділік, сыйластық қасиетін дамыту, өзі-өзіне және айналадағы адамдарға құрмет |
Сабақтыңбарысы
Сабақтыңкезеңі/ уақыт |
Педагогтіңәрекеті |
Оқушыныңәрекеті |
Бағалау |
Ресурстар |
Сабақтың басы |
1Ұйымдастыру кезеңі 1.1. 5 «Т» ережесін еске түсіру Тәртіп Талап Тазалық Тыныштық Татулық 1.2. Жағымды көңіл күйге келтіру. «Нұрға бөлену» жаттығуын өткізу -Отбасы мүшелерінің құқықтық мәртебесі қандай ? -Бүгінгі тақырыбымыз не туралы болуы мүмкін? Оқушыларды сабақтың тақырыбы және мақсатымен таныстыру |
Оқушы өз ойларын ортаға салады. Оқушы жауаптары арқылы жаңа тақырыпқа көшу Оқушы өз болжамдарын айтып, талқылау жүргізеді |
ҚБ «Мадақтау сэндвичі»
|
Тақырыптық суреттер сілтемеде суреттер |
Сабақтың ортасы |
2.1 Тақырыпты ашу · Жер ғаламшары несімен ерекше? · «Жер - жайлы мекен» деп неліктен айтады? · «Жер - жамылғы» дегенді қалай түсінесіңдер? · Жермен адамның қандай байланысы бар? · Өзің жерді не үшін қадірлейсің? 2.2 Дәйексөз. «Мықты болсаң , жердей бол » Халық нақылы Қыздарға бір рет, ұлдарға бір рет, барлығына бірге хормен айтқыздырту. · Дәйексөздің мағынасын қалай түсінесіңдер? ЕББоқушыға тапсырма шығарылып беріледі. 2.3 Әңгiмелеу Алма ағашы мен бала (бейнесабақ) Сұрақтар. · Алма ағашы мен баланың сәби шақтағы достығы қалай еді? · Көп уақыт арасында не өзгерді? · Отбасын құрған балаға не керек болды? · Бәрінен шаршаған балаға алма ағашы қандай ұсыныс білдірді? · Қартайған бала мен ағашың ұқсастығы неде? · Баланың жасаған іс әректінен қандай түйін келтіреміз? · Өзің қоршаған ортаға қамқорлығыңды қалай көрсетіп келесің? Сергіту сәті Өлең мазмұнына сәйкес қимыл- қозғалыстар жасалады.
ЕБҚ: оқушыға жеке жұмыс кезінде қасындағы сыныптастары және мұғалім диалог арқылы қолдау жасайды қоршаған ортаға қамқорлығыңды қалай көрсетіп келесің? Сергіту сәті : Күндей болып күлеміз, Гүлдей болып өсеміз, Құстай болып ұшамыз, Көбелектей қонамыз. 2.4. Шығармашылық іс әрекет, топтық жұмыс.
1-тапсырма. «Жер ғажап ғаламшар » тақырыбында коллаж құрастыру 2-тапсырма. Өлеңді оқып жерге алғысыңды білдіріп алғыс хат жазамыз 3-тапсырма. Жерді қорғау туралы ереже құрастырып саламыз. 2.5 Мотивациялық қозғаушы Ойын: «Сипаттау арқылы жұмбақтың шешуін тап». Балалар күн, жаңбыр, бұлтты сипаттайды өз сөздерімен, бір бала соны суретіне қарамай, ойланып табу керек. |
Бағалау критериі Отбасы мүшелерінің құқықтары мен міндеттерін ажыратады Дескриптор: Отбасындағы құқықтарын анықтайды; Ұғымдар бойынша ақпарат анықтайды; Дәйектердің нақты, толық сипаттайды: Дескриптор Отбасы мүшелерінің құқықтары мен міндеттерін анықтайды; құрылысын сақтап, жүйелі ой жазады. Дескриптор: Отбасы мүшелерінің құқықтары мен міндеттерін қажеттігін дәлелдейді; |
ҚБ Мұғалім оқушылар жауабын мұқият тыңдап кері байланыс беріп отырады ҚБ «Мадақтау сэндвичі»
ҚБ Мұғалім оқушылар жауабын мұқият тыңдап кері байланыс беріп отырады ҚБ «Өзін-өзі бағалау» landergenius@gmail.com |
Ақпараттық мәтін Үлестірмелі қағаздар Суреттер Тірек-сызбалар Кесте ҚБ парағы |
Сабақ тың соңы |
Сабақты қорытындылау Кері байланыс «Тазалық» әдісі бойынша оқушылар өздері жаңа тақырыптан алғандарын ой елегінен өткізеді Еттартқыш- алған білімімді жинақтап, қорытамын, електен өткіземін. Чемодан- алған білімім болашақта қажет. Қоқыс жәшігі-алған білімімді қажет етпеймін. |
Тақырып бойынша не білетінін, не білгісі келетінін, не білгенін жазады
|
Оқушылар бағалай критерийлерімен өз деңгейлерін бағалайды |
А4, конспект https://abesu.org/4-synyp-өzіn-өzі-tanu-sabaғy-32-zher-ortaқ-үyіmіz |
Жер- біздің ортақ үйіміз. Барлық ғаламшарлардың ішінде Жер шары ең әдемі,ең бай,өмір сүруге ең қолайлы планета.Жерді адамдар, құстар, жан- жануарлар мекен еткен.
Жердің 79% судан тұрады. Жер бетінде тек адамдар мен жануарлар ғана емес, өсімдіктер де өмір сүреді. Жер бетіндегі тіршілік адамдар мен табиғатқа ортақ. Демек табиғат пен адамдардың өмірі бір-біріне тікелей байланысты. Жердің байлығын, табиғатын, жан-жануарларын дұрыс пайдаланбасақ, қорғамасақ, жер бетіндегі тепе-теңдік бұзылады, тіршілікке нұқсан келеді. Жер, су, Күннің жылуы, ауа - тіршілік көздері болып табылады. Сондықтан осы тіршілік көздерін ластамай,бекер ысырап етпей, аса сақтықпен пайдалана білуіміз керек. Зауыттан шыққан қалдықтар, түрлі қоқыстарды өртеу, машиналардан шыққан зиянды газдар және абайсызда шыққан өрт ауаны ластайды. Кейбір жануарлар мен құстар және өсімдіктер жойылып кетудің алдында тұр. Сондықтан оларды Қызыл кітапқа енгізген. Осы Қызыл кітапқа енген аңдар мен құстар, өсімдіктер мемлекеттік қорғауға алынған. Өйткені оларды қорғамаса , олар жер бетінен мәңгі жойылып кетеді.
Мен Қазақстанда тұрамын. Қазақстан ең ірі мемлекеттердің бірі болып табылады. Қазақстанның көркеюіне бүкіл ел болып ат салысуда. Қазақстанның келешегі онда тұрған халыққа тікелей байланысты. Әрбір адам бір мүдде, бір бағыт, бір мақсатқа жұмыла еңбек етсе, еліміздің болашағы сөзсіз жарқын болады.
Қазақстан - көп ұлтты мемлекет. Онда көптеген ұлттың өкілдері бейбіт қатар өмір сүруде. Олар бір - біріне дос, бауыр, жолдас. Қазақ елі, жері барлық жағынан бай. Елінің ынтымағы жарасқан. Жерінің қойнауы толған кен, жайлауы толған мал, даласы толған егін. Сәні мен салтанаты ерекше. Қазақ жерінің байлығы көз тұндырады. Сондықтан ертеде оның жаулары да көп болған. Бөгенбай, Қабанбай, Қарасай, тағы сол сияқты көптеген батырларының арқасында ұлтарақтай жерін де ешкімге бермей, білектің күшімен, найзаның ұшымен қорғап қалған. Осының бәрін олар келешектегі ұрпақ қамы үшін жасаған. Сол сияқты, киелі қазақ жері әулиелерімен де атағы шыққан. Мысалы: Семейдегі Қоңыр әулие , Жетісудағы Балпық әулие ,Ескелді әулиелердің кесенелері, Түркістандағы Қожа Ахмет Яссауи, Арыстан баб кесенелері, Жамбыл облысынды Айшабибі кесенесі соның айғағы.
Қазақстан көлдер мен өзендерге де бай. Атақты Ертіс, Іле, Шу,Есіл,Жайық өзендері де Қазақстанның жерін басып өтеді. Сонымен қатар атақты Балхаш, Алакөл, Бурабай, Жасыбай сияқты көлдері бар. Арал теңізі, Каспий теңізі тулаған балықтарымен елге әйгілі. Жердің көркі болған атақты Көкшетау, Алатау, Қаратау, Тарбағатай, Алтай, Баян тауларының қойнауы пайдалы қазбаларға толы. Қарағанды мен Екібастұздың көмірі, Маңғыстау мен Ақтаудың мұнайы еліміздің таусылмас қазынасы болып табылады. Осының бәрін өз орнымен пайдаланып, табиғатын аялап сақтау, келешек ұрпақтың қолына табыстау - біздің негізгі міндетіміз.
Ерінбей еңбектеніп, елімізді гүлдендіріп, атағын бүкіл әлемге әйгілеуіміз керек деп ойлаймын. Қазақстан алдыңғы қатарлы елдердің қатарында болады деп сенемін. Сол үшін өзімнің қолымнан келгеннің бәрін жасауға дайынмын. Өйткені мен өз Отанымды, өз елімді,өз жерімді,өз ғаламшарымды, оны мекен еткен бүкіл адамдар мен табиғатты сүйемін!
___________________________________________
(білім беру
ұйымыныңатауы)
Қысқамерзімді (сабақ)
жоспары-23
Бөлім: |
Экологиялық мәдениет |
Педагогтің Т.А.Ә. (болғанжағдайда) |
|
Күні: |
|
Сынып:5 |
Қатысушылар саны: Қатыспағандар саны: |
Сабақтыңтақырыбы |
Менің айналамдағы әлем |
Сабақтыңмақсаты |
оқушылардың өмір туралы көзқарастарын анықтау және өмірді қалай сүйетіндерін байқау; өмірдегі орны қандай деңгейде бағаланып жатқанын қаншалықты білетіндерін анықтау. |
Бағалау критерийі |
оқушыларға өмірлік «қошаған орта» , «жер ана» ұғымы туралы түсінік беру. |
Құндылықтарды дарыту |
оқушыларды өз өмірінің мәнін түсіне білуге, рухани өсуге және жақсы мен жаманның аражігін ажырата отырып, өмірлік айқындамасын белгілей білуге үйренеді; |
Сабақтыңбарысы
Сабақтыңкезеңі/ уақыт |
Педагогтіңәрекеті |
Оқушыныңәрекеті |
Бағалау |
Ресурстар |
Сабақтың басы |
1Ұйымдастыру кезеңі Қымбатты оқушылар сіздерді көргендерімізге қуаныштымыз! Бүгінгі сабағымыздың тақырыбы «Мен және айналадағы әлем». - Мен және айналадағы әлем сөйлемін қалай түсінеміз? Өмір өте мәнді, мағыналы, мазмұнды өтуі үшін адамдардың бір - бірімен сыйластықта болуы керек деп қорытамыз жауапты. 1Оқушыларды сабақтың тақырыбы және мақсатымен таныстыру |
Оқушы өз ойларын ортаға салады. Оқушы жауаптары арқылы жаңа тақырыпқа көшу Оқушы өз болжамдарын айтып, талқылау жүргізеді |
ҚБ «Мадақтау сэндвичі»
|
Тақырыптық суреттер сілтемеде суреттер |
Сабақтың ортасы |
2. «Сиқырлы қобдиша» ойыны Қатысушы оқушыларға көздерін жұмуды ұсынамын. көресіздер және оған күліп қарауларыңыз керек. Барлық оқушылар қобдишаға қарап болған соң сұрақ қоямын: Сіздер жан-жақты және қайталанбайтын деген сөзді қалай түсінесіздер? Жан-жақты, қайталанбайтын бейне кім болып шықты? Сіздер ол бейнеге күліп қарағанда, ол сіздерге қалай қарады? Қорытынды ой-түйін. Әр адам жан-жақты және қайталанбайтын бейне. Сондықтан, өмірімізді дұрыс көзқараспен, сыйластықпен қарым-қатынас жасауымыз керек. Өзін және басқалардың өмірін жоғары бағалап, бар болмысымен қабылдай білу, бір-бірімізге шыдамдылықпен, сыйластықпен қарай білу - біздің айналадағы әлеммен үндестікке өмір сүруіміздің бірден бір кепілі. Ал айналадағы адамдармен дұрыс қарым-қатынаста болу – жетістікке жетудің, жеке тұлға болып кемелденуіміздің алғышарты және маңызды ереже. ЕББоқушыға тапсырма шығарылып беріледі. 3. «Менің жағымды және жағымсыз қасиеттерім» Өзіңді және өзгелерді бар болмысымен қабылдай білу үшін ең алдымен өзімізде бар қасиеттерді таразылап жұмыс жасай білуіміз керек. Ақ парақты екіге бөліп жағымды қасиеттерім, жағымсыз қасиеттерім деп өз бойымыздағы құндылықтарымызды саралап көрелік. 4. «Эмоциялар теңізінде» - Дәл қазір қандай сезімдесіздер? - Тағы қандай сезімдерді білеміз? - Жақсы сезімдерді сонан соң жаман сезінулерді айтайықшы. Жақсы сезімдерді айтқанды, өзімізді қалай сезіндік? Жаман сезімдерді айтуда қалай болды? - Ал енді бойымызды билеген жаман сезінулерден, қорқыныштан арылайық. Қолымызды, денемізді, аяқтарымызды сілкіп-сілкіп тастаймыз. Бәріміз бірігіп хормен «Өмір қандай тамаша! Өмір маған қымбат! Менің өмір сүргім келеді. Мен өмірді таңдаймын!» – деп айту керек. ЕБҚ: оқушыға жеке жұмыс кезінде қасындағы сыныптастары және мұғалім диалог арқылы қолдау жасайды |
Бағалау критериі Отбасы мүшелерінің құқықтары мен міндеттерін ажыратады Дескриптор: Отбасындағы құқықтарын анықтайды; Ұғымдар бойынша ақпарат анықтайды; Дәйектердің нақты, толық сипаттайды: Дескриптор Отбасы мүшелерінің құқықтары мен міндеттерін анықтайды; құрылысын сақтап, жүйелі ой жазады. Дескриптор: Отбасы мүшелерінің құқықтары мен міндеттерін қажеттігін дәлелдейді; |
ҚБ Мұғалім оқушылар жауабын мұқият тыңдап кері байланыс беріп отырады ҚБ «Мадақтау сэндвичі»
ҚБ Мұғалім оқушылар жауабын мұқият тыңдап кері байланыс беріп отырады ҚБ «Өзін-өзі бағалау» landergenius@gmail.com |
Ақпараттық мәтін Үлестірмелі қағаздар Суреттер Тірек-сызбалар Кесте ҚБ парағы |
Сабақ тың соңы |
Сабақты қорытындылау Енді осы тренингтен алған әсерлеріңізбен бөліссеңіздер. Қандай күйде болдыңыз? «Өмірдің қызығын көрудің бір-ақ жолы бар батыл болып, жеңілістер мен ауыртпалықтардан қорықпау» дегім келеді. Біз бақыттымыз, себебі біз тәуелсіз мемлекетте өмір сүреміз! Кері байланыс «Тазалық» әдісі бойынша оқушылар өздері жаңа тақырыптан алғандарын ой елегінен өткізеді Еттартқыш- алған білімімді жинақтап, қорытамын, електен өткіземін. Чемодан- алған білімім болашақта қажет. Қоқыс жәшігі-алған білімімді қажет етпеймін. Үйге тапсырма: Жер ортақ үйіміз! Суреттер көрмесін дайындау. |
Тақырып бойынша не білетінін, не білгісі келетінін, не білгенін жазады
|
Оқушылар бағалай критерийлерімен өз деңгейлерін бағалайды |
А4, конспект https://abesu.org/4-synyp-өzіn-өzі-tanu-sabaғy-32-zher-ortaқ-үyіmіz |
Жер- біздің ортақ үйіміз. Барлық ғаламшарлардың ішінде Жер шары ең әдемі,ең бай,өмір сүруге ең қолайлы планета.Жерді адамдар, құстар, жан- жануарлар мекен еткен.
Жердің 79% судан тұрады. Жер бетінде тек адамдар мен жануарлар ғана емес, өсімдіктер де өмір сүреді. Жер бетіндегі тіршілік адамдар мен табиғатқа ортақ. Демек табиғат пен адамдардың өмірі бір-біріне тікелей байланысты. Жердің байлығын, табиғатын, жан-жануарларын дұрыс пайдаланбасақ, қорғамасақ, жер бетіндегі тепе-теңдік бұзылады, тіршілікке нұқсан келеді. Жер, су, Күннің жылуы, ауа - тіршілік көздері болып табылады. Сондықтан осы тіршілік көздерін ластамай,бекер ысырап етпей, аса сақтықпен пайдалана білуіміз керек. Зауыттан шыққан қалдықтар, түрлі қоқыстарды өртеу, машиналардан шыққан зиянды газдар және абайсызда шыққан өрт ауаны ластайды. Кейбір жануарлар мен құстар және өсімдіктер жойылып кетудің алдында тұр. Сондықтан оларды Қызыл кітапқа енгізген. Осы Қызыл кітапқа енген аңдар мен құстар, өсімдіктер мемлекеттік қорғауға алынған. Өйткені оларды қорғамаса , олар жер бетінен мәңгі жойылып кетеді.
Мен Қазақстанда тұрамын. Қазақстан ең ірі мемлекеттердің бірі болып табылады. Қазақстанның көркеюіне бүкіл ел болып ат салысуда. Қазақстанның келешегі онда тұрған халыққа тікелей байланысты. Әрбір адам бір мүдде, бір бағыт, бір мақсатқа жұмыла еңбек етсе, еліміздің болашағы сөзсіз жарқын болады.
Қазақстан - көп ұлтты мемлекет. Онда көптеген ұлттың өкілдері бейбіт қатар өмір сүруде. Олар бір - біріне дос, бауыр, жолдас. Қазақ елі, жері барлық жағынан бай. Елінің ынтымағы жарасқан. Жерінің қойнауы толған кен, жайлауы толған мал, даласы толған егін. Сәні мен салтанаты ерекше. Қазақ жерінің байлығы көз тұндырады. Сондықтан ертеде оның жаулары да көп болған. Бөгенбай, Қабанбай, Қарасай, тағы сол сияқты көптеген батырларының арқасында ұлтарақтай жерін де ешкімге бермей, білектің күшімен, найзаның ұшымен қорғап қалған. Осының бәрін олар келешектегі ұрпақ қамы үшін жасаған. Сол сияқты, киелі қазақ жері әулиелерімен де атағы шыққан. Мысалы: Семейдегі Қоңыр әулие , Жетісудағы Балпық әулие ,Ескелді әулиелердің кесенелері, Түркістандағы Қожа Ахмет Яссауи, Арыстан баб кесенелері, Жамбыл облысынды Айшабибі кесенесі соның айғағы.
Қазақстан көлдер мен өзендерге де бай. Атақты Ертіс, Іле, Шу,Есіл,Жайық өзендері де Қазақстанның жерін басып өтеді. Сонымен қатар атақты Балхаш, Алакөл, Бурабай, Жасыбай сияқты көлдері бар. Арал теңізі, Каспий теңізі тулаған балықтарымен елге әйгілі. Жердің көркі болған атақты Көкшетау, Алатау, Қаратау, Тарбағатай, Алтай, Баян тауларының қойнауы пайдалы қазбаларға толы. Қарағанды мен Екібастұздың көмірі, Маңғыстау мен Ақтаудың мұнайы еліміздің таусылмас қазынасы болып табылады. Осының бәрін өз орнымен пайдаланып, табиғатын аялап сақтау, келешек ұрпақтың қолына табыстау - біздің негізгі міндетіміз.
Ерінбей еңбектеніп, елімізді гүлдендіріп, атағын бүкіл әлемге әйгілеуіміз керек деп ойлаймын. Қазақстан алдыңғы қатарлы елдердің қатарында болады деп сенемін. Сол үшін өзімнің қолымнан келгеннің бәрін жасауға дайынмын. Өйткені мен өз Отанымды, өз елімді,өз жерімді,өз ғаламшарымды, оны мекен еткен бүкіл адамдар мен табиғатты сүйемін!
___________________________________________
(білім беру
ұйымыныңатауы)
Қысқамерзімді (сабақ)
жоспары-24
Бөлім: |
Экологиялық мәдениет |
Педагогтің Т.А.Ә. (болғанжағдайда) |
|
Күні: |
|
Сынып:5 |
Қатысушылар саны: Қатыспағандар саны: |
Сабақтыңтақырыбы |
Біздің таза ауламыз. |
Сабақтыңмақсаты |
оқушыларға қоршаған орта, жер анаың адам өмірінде маңыздылығын түсіндіре отырып, Дұрыс әрекет құндылығының мәнін ашу. |
Бағалау критерийі |
оқушыларға өмірлік «қошаған орта» , «жер ана» ұғымы туралы түсінік беру. |
Құндылықтарды дарыту |
кешірімділік, сыйластық қасиетін дамыту, өзі-өзіне және айналадағы адамдарға құрмет |
Сабақтыңбарысы
Сабақтыңкезеңі/ уақыт |
Педагогтіңәрекеті |
Оқушыныңәрекеті |
Бағалау |
Ресурстар |
Сабақтың басы |
1Ұйымдастыру кезеңі Әңгімелесу. *Табиғатқа өз қарым – қатынастарыңды қалай білдіресіңдер ? *Таза ауа, су, топырақтың адам денсаулығына қандай пайдасы бар ? * Табиғатты неліктен «Жер - анаға» теңейді ? * Адамның табиғатқа , табиғаттың адамға қандай пайдасы бар ?
1.2. Жағымды көңіл күйге келтіру. «Нұрға бөлену» жаттығуын өткізу -таза ауа болу үшін не қажет ? -таза аула болу үшін не қажет? Оқушыларды сабақтың тақырыбы және мақсатымен таныстыру |
Оқушы өз ойларын ортаға салады. Оқушы жауаптары арқылы жаңа тақырыпқа көшу Оқушы өз болжамдарын айтып, талқылау жүргізеді |
ҚБ «Мадақтау сэндвичі»
|
Тақырыптық суреттер сілтемеде суреттер |
Сабақтың ортасы |
2.1 Тақырыпты ашу Тазалық болған жерде ағаштар да, гүлдер де жайқала өседі.Тазалықтан кейін табиғатқа сұлулық керек ол үшін ағаштар мен гүлдер егеміз.Табиғат тазалығын сақтау – адамның өз өмірінің қауіпсіздігін сақтау деген сөз Сондықтан адам мен табиғат арасындағы қатынас ізгілік пен үйлесімділікке құрылуы шарт.Барша байлықтардың анасы – Жер .Жерді күтіп – баптай білу оның қойнауынан қазба байлықтарын игеріп ала білу табиғат пен қоршаған ортаны түлетіп гүлдендіре беру өз қолымызда.Табиғат тартылысы,құбылыстары тіршілігі – оның тынысы табиғат деп аталады.Олардың барлығы адам жанына саулық береді. Жан саулығы – денсаулық негізі . «Табиғат тазалығы – адамзат амандығы» екенін естен шығармау керек. 2.2 Шығармашылық жұмыс. Интерактивті тақтада көрсетілген суреттерді қатыстыра отырып «Табиғат аясында» атты тақырыпқа әңгіме жазу ұсынылады. Оқушылардың шығармашылық шабытын аша түсуге олардың суреттегі әрекеттерді ұғынуы арқылы өзіндік «менін» көрсете алуы үшін және табиғаттың құпиясын ұғыну. 2.3 Тапсырма. (жұмбақтарды шешу). 1.Әдемі түнде, 3.Жылт – жылт еткен, Мен жүрсем жүреді бірге Жырадан өткен. (ай) (су) 2.Бір түкті кілем, 4.Бар ма жоқ па оны анық білмейсің, Бір түксіз кілем Ол жоқ жерде өмір сүріп жүрмейсің (жер мен аспан) (ауа) 5.Көтеріліп теңізден, Биіктен қайта түскенде, Аспанға биік барамын . Өні кірер даланың . (жаңбыр) 2.2 Дәйексөз. «Табиғаттың тазалығы, адамзаттың амандығы» Халық нақылы · Дәйексөздің мағынасын қалай түсінесіңдер? ЕББоқушыға тапсырма шығарылып беріледі. 2.3 Жағдаятты талдау. 1 – жағдаят: Арман бақ ішінде келе жатыр еді,терек бұтақтарын сындырып жатқан балаларды көрді де тұрып қалды ... . 2 –жағдаят: Алмат достарымен бірге ауыл сыртындағы бұлаққа келді. Олар өздері жиі келіп тамашалайтын бұлақтың көзі қалдық шөптер, босаған ыдысқа және қоқыстарға бітеліп қалғанын көрдің, сен не істер едің? ... . 3 – жағдаят: Сынып жетекшісі сабақ соңында аулаға көшет және де гүлзар өсіру туралы ұсыныс айтқан еді, сынып балалары мақұлдады да,Жанат мақұлдамады.Не себепті ? ... . 2.4 Сахналау. Табиғаттың адам өміріне қажеттілігі туралы көріністі тамашалаңыздар. Қатысушылар: Күн, ауа, су, жер, оқушы. ЕБҚ: оқушыға жеке жұмыс кезінде қасындағы сыныптастары және мұғалім диалог арқылы қолдау жасайды |
Бағалау критериі Отбасы мүшелерінің құқықтары мен міндеттерін ажыратады Дескриптор: Отбасындағы құқықтарын анықтайды; Ұғымдар бойынша ақпарат анықтайды; Дәйектердің нақты, толық сипаттайды: Дескриптор Отбасы мүшелерінің құқықтары мен міндеттерін анықтайды; құрылысын сақтап, жүйелі ой жазады. Дескриптор: Отбасы мүшелерінің құқықтары мен міндеттерін қажеттігін дәлелдейді; |
ҚБ Мұғалім оқушылар жауабын мұқият тыңдап кері байланыс беріп отырады ҚБ «Мадақтау сэндвичі»
ҚБ Мұғалім оқушылар жауабын мұқият тыңдап кері байланыс беріп отырады ҚБ «Өзін-өзі бағалау» landergenius@gmail.com |
Ақпараттық мәтін Үлестірмелі қағаздар Суреттер Тірек-сызбалар Кесте ҚБ парағы |
Сабақ тың соңы |
Сабақты қорытындылау Өзіммен-өзім. Балалар жайланып отырып,көздерін жұмып,өздеріне ең жақын,сүйікті отбасы мүшелерін,өз үйлерін көз ал- да рына елестетеді.Өз отбасылары туралы ең қымбат,ғажап сөздерді айтып,өз ойларымен бөліседі. Кері байланыс «Үш жағымды сәт» стратегиясы. Оқушыларға сабақтың барысында орын алған үш жағымды сәтті, яғни, тапсырманы орындауда болған үш жағдайды және келесі сабақта олардың жұмыстарын жақсарта түсуге керек болатын бір әрекетті атау ұсынылады. Үйге тапсырма Біздің қаламыз! Суреттен коллаж жасау |
Тақырып бойынша не білетінін, не білгісі келетінін, не білгенін жазады
|
Оқушылар бағалай критерийлерімен өз деңгейлерін бағалайды |
А4, конспект https://abesu.org/4-synyp-өzіn-өzі-tanu-sabaғy-32-zher-ortaқ-үyіmіz |
Жер- біздің ортақ үйіміз. Барлық ғаламшарлардың ішінде Жер шары ең әдемі,ең бай,өмір сүруге ең қолайлы планета.Жерді адамдар, құстар, жан- жануарлар мекен еткен.
Жердің 79% судан тұрады. Жер бетінде тек адамдар мен жануарлар ғана емес, өсімдіктер де өмір сүреді. Жер бетіндегі тіршілік адамдар мен табиғатқа ортақ. Демек табиғат пен адамдардың өмірі бір-біріне тікелей байланысты. Жердің байлығын, табиғатын, жан-жануарларын дұрыс пайдаланбасақ, қорғамасақ, жер бетіндегі тепе-теңдік бұзылады, тіршілікке нұқсан келеді. Жер, су, Күннің жылуы, ауа - тіршілік көздері болып табылады. Сондықтан осы тіршілік көздерін ластамай,бекер ысырап етпей, аса сақтықпен пайдалана білуіміз керек. Зауыттан шыққан қалдықтар, түрлі қоқыстарды өртеу, машиналардан шыққан зиянды газдар және абайсызда шыққан өрт ауаны ластайды. Кейбір жануарлар мен құстар және өсімдіктер жойылып кетудің алдында тұр. Сондықтан оларды Қызыл кітапқа енгізген. Осы Қызыл кітапқа енген аңдар мен құстар, өсімдіктер мемлекеттік қорғауға алынған. Өйткені оларды қорғамаса , олар жер бетінен мәңгі жойылып кетеді.
Мен Қазақстанда тұрамын. Қазақстан ең ірі мемлекеттердің бірі болып табылады. Қазақстанның көркеюіне бүкіл ел болып ат салысуда. Қазақстанның келешегі онда тұрған халыққа тікелей байланысты. Әрбір адам бір мүдде, бір бағыт, бір мақсатқа жұмыла еңбек етсе, еліміздің болашағы сөзсіз жарқын болады.
Қазақстан - көп ұлтты мемлекет. Онда көптеген ұлттың өкілдері бейбіт қатар өмір сүруде. Олар бір - біріне дос, бауыр, жолдас. Қазақ елі, жері барлық жағынан бай. Елінің ынтымағы жарасқан. Жерінің қойнауы толған кен, жайлауы толған мал, даласы толған егін. Сәні мен салтанаты ерекше. Қазақ жерінің байлығы көз тұндырады. Сондықтан ертеде оның жаулары да көп болған. Бөгенбай, Қабанбай, Қарасай, тағы сол сияқты көптеген батырларының арқасында ұлтарақтай жерін де ешкімге бермей, білектің күшімен, найзаның ұшымен қорғап қалған. Осының бәрін олар келешектегі ұрпақ қамы үшін жасаған. Сол сияқты, киелі қазақ жері әулиелерімен де атағы шыққан. Мысалы: Семейдегі Қоңыр әулие , Жетісудағы Балпық әулие ,Ескелді әулиелердің кесенелері, Түркістандағы Қожа Ахмет Яссауи, Арыстан баб кесенелері, Жамбыл облысынды Айшабибі кесенесі соның айғағы.
Қазақстан көлдер мен өзендерге де бай. Атақты Ертіс, Іле, Шу,Есіл,Жайық өзендері де Қазақстанның жерін басып өтеді. Сонымен қатар атақты Балхаш, Алакөл, Бурабай, Жасыбай сияқты көлдері бар. Арал теңізі, Каспий теңізі тулаған балықтарымен елге әйгілі. Жердің көркі болған атақты Көкшетау, Алатау, Қаратау, Тарбағатай, Алтай, Баян тауларының қойнауы пайдалы қазбаларға толы. Қарағанды мен Екібастұздың көмірі, Маңғыстау мен Ақтаудың мұнайы еліміздің таусылмас қазынасы болып табылады. Осының бәрін өз орнымен пайдаланып, табиғатын аялап сақтау, келешек ұрпақтың қолына табыстау - біздің негізгі міндетіміз.
Ерінбей еңбектеніп, елімізді гүлдендіріп, атағын бүкіл әлемге әйгілеуіміз керек деп ойлаймын. Қазақстан алдыңғы қатарлы елдердің қатарында болады деп сенемін. Сол үшін өзімнің қолымнан келгеннің бәрін жасауға дайынмын. Өйткені мен өз Отанымды, өз елімді,өз жерімді,өз ғаламшарымды, оны мекен еткен бүкіл адамдар мен табиғатты сүйемін!
___________________________________________
(білім беру
ұйымыныңатауы)
Қысқамерзімді (сабақ)
жоспары-25
Бөлім: |
Экологиялық мәдениет |
Педагогтің Т.А.Ә. (болғанжағдайда) |
|
Күні: |
|
Сынып:5 |
Қатысушылар саны: Қатыспағандар саны: |
Сабақтыңтақырыбы |
Орманда өзін қалай ұстау керек |
Сабақтыңмақсаты |
Табиғат аясындағы өз әрекеттеріне және қоршаған ортаға байланысты адам қылықтарына баға бере білуге дағдыландыру. |
Құндылықтарды дарыту |
Табиғат аясында өзін дұрыс ұстауды,экология ережелерін қайталап,табиғатқа аяушылық сезіммен қарауды үйрету; |
Сабақтыңбарысы
Сабақтыңкезеңі/ уақыт |
Педагогтіңәрекеті |
Оқушыныңәрекеті |
Бағалау |
Ресурстар |
Сабақтың басы |
1Ұйымдастыру кезеңі 1.1 Сахналық көрініс. Музыкалық сүйемелдеумен балаларға саябақ,орман тоғайлар бейнеленген слайдтарды көрсетеді. Сол сәтте орманшы келеді.Балалар қонақты қарсы алады. -Бізге қонаққа келген кім,қалай ойлайсыңдар? Орманшы балаларды орманға қонаққа шақырады. Саяхатқа барамыз, Орманға бет аламыз. Қараңдаршы,айнала Қандай ғажап,тамаша! («Орман шуы»,музыкалық сүйемелдеу) 1Оқушыларды сабақтың тақырыбы және мақсатымен таныстыру |
Оқушы өз ойларын ортаға салады. Оқушы жауаптары арқылы жаңа тақырыпқа көшу Оқушы өз болжамдарын айтып, талқылау жүргізеді |
ҚБ «Мадақтау сэндвичі»
|
Тақырыптық суреттер сілтемеде суреттер |
Сабақтың ортасы |
2.1Қойылым Орманға жақсы ниетпен келдіңдер ме,әлде жаман ойларың бар ма? –деп орманшы балалардан сұрайды.Орманда өзін дұрыс ұстау ережелері туралы балалардың білімдерін тексеретінін хабарлайды.Әртүрлі жағдайларды оқып,дұрыс жауаптары үшін балаларға жаңғақ сыйлайды. ЕББоқушыға тапсырма шығарылып беріледі. 1-жағдай Сендер орман ішінен саңырауқұлақ көрдіңдер,бұл шынайы ақ саңырауқұлақ па,әлде тек соған ұқсайтын саңырауқұлақ па,білмейсіңдер,қандай іс-әрекет қолданасыңдар? 1.Тұрған орнында қалдырамын. 2.Кесіп алып,өзіммен бірге алып кетемін. Орманшының сұрағына жауап береді. 3.Ата-анамнан немесе достарымнан сұраймын. 4.Дәмін татып көруге әрекеттенемін. 2-жағдай Сен орманға жидек теру үшін бардың. 1.Бәрін қатарынан жұла беремін. 2.Піскен жидектерді ғана бір-бірден теремін. 3.Жидектерді көп-көптен бұтағымен қоса жұламын. 3-жағдай Орманда серуендегеннен кейін,көп қоқыс қалдықтары қалғанын байқаған кездегі сендердің іс-әрекеттерің. 1.Жерге көміп тастаймыз. 2.Үйге алып кетіп,қоқыс жәшігіне лақтырамыз. 3.Қағаздарды өртейміз. 4.Онсыз да қоқыс көп деп,бәрін өз орнында қалдырамыз. Балалардың іс-әрекеттерді дұрыс болған жағдайда суреттегі шеңберлерді қызыл түспен,бұрыс жағдайда жасыл түспен бояу керектігін түсіндіріп,жұмыс дәптеріндегі тапсырманы өз бетімен орындауды тапсырады. Сергіту сәті. Қане,қатар тұрайық, Бойымызды жазайық, Қаздарға біз ұқсайық, Мойнымызды созайық, Секірейік,шулайық, Қояндарға ұқсайық, Армансыз бір секіріп, Көзден ғайып болайық. (Ауд.Г.Нурузова) Орманшы балаларға «Ормандағы жабайы» атты тиін оқиғасын баяндап береді. -Өлең сендерге қандай әсер қалдырды? -Бала неліктен тиінге ұнамады? Орманның әр жерінде орманшының тыйым салу белгілері ілінген.Орманшы балаларды бір белгіден бір белгіге жетелеп,білімдерін тексереді. 2.3 ларды бір белгіден бір белгіге жетелеп,білімдерін тексереді. Өздерінің пікірлерін білдіріп,әртүрлі жағдайларда өзін дұрыс ұстау әрекеттерін атайды, сұрақтарға жауап береді. Дұрыс жауаптарды таңдайды,түсіндіреді. Өз беттерімен тапсырманы орындайды. Орындау барысында өз ойларымен бөліседі. Өлең мазмұнына с қимылдар жасайды.
1.Ағаштардың қабықтарын зақымдама. 2.Саябақтарда,орманда,көгалда гүлдерді жұлма. 3.Піскен жидектерді жинағанда,бұтақтарын бүлдірме. 4.Саңырауқұлақтарды таптама. 5.Ормандағы өрмекшінің торын бұзба,өрмекшіні өлтірме. 6.Көбелектерді,инеліктерді,бақа да жәндіктерді аулама. 7.Ұяларды бұзба! 8.Жабайы аңдарға жақындама. 9.Орманда,саябақта тыныштық сақта. 10.Қураған шөптерді өртеме. 11.Орманға,саябаққа,өзен бойына қоқыс қалдықтарын тастама. Орманшы балаларды мақтап,тиіннің атынан жаңғақ толған себетті сыйға тартады. Көздерін жұмуды ұсынады: «Дөңгелейміз,айналамыз, Бақшамызға ораламыз» (Музыкалық сүйемелдеумен балалар балабақшаға оралады,орманшы ғайып болады) ЕБҚ: оқушыға жеке жұмыс кезінде қасындағы сыныптастары және мұғалім диалог арқылы қолдау жасайды |
Бағалау критериі Отбасы мүшелерінің құқықтары мен міндеттерін ажыратады Дескриптор: Отбасындағы құқықтарын анықтайды; Ұғымдар бойынша ақпарат анықтайды; Дәйектердің нақты, толық сипаттайды: Дескриптор Отбасы мүшелерінің құқықтары мен міндеттерін анықтайды; құрылысын сақтап, жүйелі ой жазады. Дескриптор: Отбасы мүшелерінің құқықтары мен міндеттерін қажеттігін дәлелдейді; |
ҚБ Мұғалім оқушылар жауабын мұқият тыңдап кері байланыс беріп отырады ҚБ «Мадақтау сэндвичі»
ҚБ Мұғалім оқушылар жауабын мұқият тыңдап кері байланыс беріп отырады ҚБ «Өзін-өзі бағалау» landergenius@gmail.com |
Ақпараттық мәтін Үлестірмелі қағаздар Суреттер Тірек-сызбалар Кесте ҚБ парағы |
Сабақ тың соңы |
Сабақты қорытындылау Кері байланыс «Тазалық» әдісі бойынша оқушылар өздері жаңа тақырыптан алғандарын ой елегінен өткізеді Еттартқыш- алған білімімді жинақтап, қорытамын, електен өткіземін. Чемодан- алған білімім болашақта қажет. Қоқыс жәшігі-алған білімімді қажет етпеймін. |
Тақырып бойынша не білетінін, не білгісі келетінін, не білгенін жазады
|
Оқушылар бағалай критерийлерімен өз деңгейлерін бағалайды |
А4, конспект https://abesu.org/4-synyp-өzіn-өzі-tanu-sabaғy-32-zher-ortaқ-үyіmіz |
Сапарға шығар алдында кез келген жорықшы міндетті түрде қолына компас немесе жергілікті жердің картасын алып шығады. Бірақ компас басқа бір жорықшының қалтасында қалып қойған жағдайда қайтеміз? Алдымен жан-жағыңызды мұқият зерделеп, жүрген жолыңызды еске түсіріңіз.
Орман арасынан сүрлеу жолды тауып алу үшін алдымен қай жақта тұрғаныңызды дұрыстап анықтап алуыңыз қажет (жорыққа шығар алдында жергілікті жердің картасын қарап алған жөн). Егер қандай жерге тап болғаныңызды білмесеңіз, дыбысқа зейін қойып, иіске мән беріңіз.
1. Қайың ағаш діңінің дақтары солтүстік бетінде көп болады.
2. Піскен жидек алдымен оңтүстік бөліктен қызарады.
3. Қына солтүстік беткейде өседі.
4. Ағаш түктілігі солтүстік бөлігінде оңтүстік бөлігінен гөрі сирек кездеседі.
5. Жалғыз өзі өсіп тұрған мүкке назар аударсаңыз, оңтүстік бөлікте шөптің қалың өсетінін байқайсыз.
6. Жеміс-жидек оңтүстік аймақта тез піседі.
7. Егер сіз сүрлеу жолды тапқан болсаңыз, сол жолмен ойланбастан тіке тартыңыз. Ал егер жол адам бойынан әлдеқайда төменірек және бұтақтармен жанасқан болса, ол жақтан жыртқыш аңдардың апаны шығып қалуы ықтимал.
Оқи отырыңыз:
Франция мақтанышы – Маркессак бақшасы
60 метр биіктікке атқылайтын гейзерді тамашалаңыз
Кішкентай Жапонияда адам аяғы баспаған жер бар дегенге сенесіз бе?
рманды пайдалану Оған ормандар мен джунглилердің табиғи ресурстарын пайдаланатын барлық экономикалық қызмет түрлері кіреді. Экономиканың классикалық салалық бөлімі шеңберінде орман шаруашылығы балық аулау немесе ауылшаруашылығымен қатар негізгі қызмет түрлеріне кіреді.
Бұл қанаудың бір бөлігі орман шаруашылығы деп те аталады. Бұл ормандарда ресурстарды өндіру үздіксіз болу үшін қолданылатын әдістер ретінде анықталады. Орман шаруашылығы дәл осы орманды немесе джунгли массивтері ұсынатын өнімдердің артықшылықтарын алуға негізделген.
Эксплуатацияның кең тараған түрлерінің қатарына ағашты тікелей немесе жанама түрде пайдалану жатады. Соңғы жағдайда целлюлоза, шайыр, резеңке немесе өңдеуді қажет ететін басқа элементтерді алу үшін шикізатты қолдану болып табылады.
Қарқынды орман шаруашылығының салдары экологиялық жағынан өте жағымсыз. Ормандарды кесу өзімен бірге өртті, жануарлар түрлерінің жойылуын немесе атмосферада СО2 жоғарылауын тудырады. Осы себепті осы ресурстарды тұрақты түрде пайдалануға мәжбүр ету үшін әртүрлі халықаралық жоспарлар жасалды.
Ағаш кесу бойынша алғашқы жұмыстар
Экономикалық саладағы негізгі қызмет табиғи ресурстарға тәуелді болып табылады. Планета ұсынатын нәрселерден (су, егін, жер, минералдар ...) тамақ немесе шикізат ретінде қызмет етуге арналған өнімдер алынады.
«Бастапқы» атауы осы экономикалық қызметтердің басқалардың негізі болып табылатындығынан туындайды. Табиғи ресурстарды пайдалану арқылы алынған шикізатсыз қалған экономикалық салалар дами алмады.
Ағаш кесу - бұл негізгі жұмыстардың бірі. Бұл ежелгі дәуірдің бірі, өйткені адамдар әрқашан ормандар мен джунглилер ұсынған нәрсені пайдаланды.
Ағаштардың ағашынан бастап шайыр тәрізді материалдарға дейін орман алқаптары көптеген өнімдердің көзі болды, мысалы, энергия шығаруға немесе қағаз жасауға.
Орман шаруашылығы
Адам баласы орман шаруашылығын негізгі іс-әрекет ретінде дамыта алатын бірқатар әдістер жасады. Бұл пәннің атауы орман шаруашылығында берілген, бұл термин латын тілінен шыққан «силва» (орман, джунгли) және «культура» (өсіру).
___________________________________________
(білім беру
ұйымыныңатауы)
Қысқамерзімді (сабақ)
жоспары-26
Бөлім: |
Экологиялық мәдениет |
Педагогтің Т.А.Ә. (болғанжағдайда) |
|
Күні: |
|
Сынып:5 |
Қатысушылар саны: Қатыспағандар саны: |
Сабақтыңтақырыбы |
Қауіпсіз демалыс |
Сабақтыңмақсаты |
Балалардың үйде, көшеде, табиғатта қауіпсіздік ережесін сақтай білу жөніндегі білімдерін бекіту, қауіпті заттармен, қауіпсіздік жағдайлармен таныстыру және олардан сақтана білуге үйрету. |
Құндылықтарды дарыту |
Табиғат аясында өзін дұрыс ұстауды,экология ережелерін қайталап,табиғатқа аяушылық сезіммен қарауды үйрету; |
Сабақтыңбарысы
Сабақтыңкезеңі/ уақыт |
Педагогтіңәрекеті |
Оқушыныңәрекеті |
Бағалау |
Ресурстар |
Сабақтың басы |
1Ұйымдастыру кезеңі 1.1 Оқушылармен амандасу, сабаққа дайындығын тексеру, оқушыларды топқа бөлу. Түрлі түсті қағаздар арқылы оқушыларды топқа бөлу, топтың атын құру, топ басшысын сайлау Оқушылар сіздердің топтық жұмыста, осы сабақта белсене қатыссаңыздар, сіздерге сабақ соңында ТОСЫН СЫЙ күтеді. 1Оқушыларды сабақтың тақырыбы және мақсатымен таныстыру |
Оқушы өз ойларын ортаға салады. Оқушы жауаптары арқылы жаңа тақырыпқа көшу Оқушы өз болжамдарын айтып, талқылау жүргізеді |
ҚБ «Мадақтау сэндвичі»
|
Тақырыптық суреттер сілтемеде суреттер |
Сабақтың ортасы |
2.Тақырыпты ашуға арналған кроссвордтарды шешу 1 – ші топ 1.Қыста не жауады? ҚАР 2. Дүкеннен бір зат алғанда дүкеншіге не бересің? АҚША 3. Сендер тұрып жатқан жер? АУЫЛ 4. Тышқанның үйі .. ІН 5. Әке сөзінің орысша аудармасы ПАПА 6. Шөлдегенде не ішесіңдер? СУ 7. Ұсақ сөзінің синонимы қандай? ІРІ 8. Қыс сөзінің орысшасы ЗИМА 9. Дене шынықтыру сабағында немен ойнайсыңдар? ДОП 10. Өрнектеп, сәндеп, Тігістерін бүгетін. Солпысын жөндеп, Кім көйлек тігетін? ТІГІНШІ 11. Аспан қандай түсті? КӨК ҚАУІПСІЗДІК 2-ші топ 1.Үйге кірер кезде ең бірінші не ашасыңдар? ЕСІК 2. Мечта сөзінің қазақша аудармасы АРМАН 3. Төрт аяғы бар, Басында екі таяғы бар, Иегінде екі сақалы бар. ЕШКІ 4. 24 сағат бойы жұмыс жасайтын адамның дене мүшесі қандай? ЖҮРЕК 5. Жұмадан кейін екі күннен кейін қай күн келеді? ДҮЙСЕНБІ 6. Ешкінің төлі ЛАҚ 7. Кезікті бір жануар, Үстінде екі тауы бар. ТҮЙЕ 8. Ақ сөзінің антонимы ҚАРА 9. Тышқанның үйі ... ІН ЕРЕЖЕЛЕРІ ЖАРАЙСЫҢДАР БАЛАЛАР - Қауіпсіздік ережелері туралы не білесіңдер? - Қандай қауіпсіздік ережелері бар? - Ол ережелерді сақтау керек пе? - Осы ережелерді өмірде қолданамыз ба? Оқушылардың жауаптарын тыңдау
ІІ. Негізгі кезең Өмірден қымбат еш нәрсе жоқ, өйткені өмірде бәрі бар. Қазіргі заманда өмір ең қымбат байлық болып келеді. Адамның ең негізгі мақсаты ол — өмірді сақтап қалу. Көп жағдайларда өз өмірін сақтап қалу және өз жақындарының өмірін сақтап қалу үшін қарапайым ережелерді білуіне байланысты болады. Мысалы: төтенше жағдайлар кезінде алғашқы медициналық көмек көрсете білу, сақтана білу т.с.с… Өмір қауіпсіздік негіздерін ӘР ҚАЙСЫСЫ білу керек және түсініп отыру керек, өз уақытында бәрін дұрыс жасауы денсаулыққа және өмірге қаншалықты маңызды екенін білу керек. Қай жерде сіз болсаңыз, жалғыз, достарымен, отбасымен, жолда жұмысқа бара жатқанда, демалыста немесе үйде, әрқашанда есіңізде сақтаныз, өмірде көптеген жағдайлар болады. Олар әдеттегідей әр-түрлі жағдайларға әкеліп соқтырады. Бұндай жағдайға ұшыраған кездерде сабырлық сақтау керек. Осы Қауіпсіздік бұрышы бөлімінен өмірге ең керекті қауіпсіздік ережелерімен таныса отырып, дер кезінде өз өмірімізді сақтап қалуға тырысайық. Сол себептен бұны білу және оны дұрыс қолдану әркімнің міндеті. Үйде қауіпсіздік сақтау тәртібі Ø Егер сен үйде жалғыз қалсаң, қауіпсіздік ережелерін сақтауды ұмытпа. Ø Су қолмен электр құралдарына, розеткаға, тоқ қосқышқа жанасуға болмайды. Ø Плитаның үстінде шәйнек, таба, кастрөл тұр. Олар – ыстық. Оларды алу үшін арнаулы қолғап не шүберек керек. Өрт қауіпсіздігі ережесі Егер өрт қатты жанып тұрса, онда сіздің негізгі мақсатыңыз тез үйден кету. 101-ге хабарласып өрт сөндірушілерді шақырту. Егер өрт қатты жанып тұрмаса да, бірақ үйдің іші қатты түтін болса, үйден тез кету керек. Түтін өрттен де қауіпті болады. Су қауіпсіздігі Суда шомылудың қауіпсіздік шаралары — Суға шомылатын жерді, жалпы жағдайды судың тазалығын, тереңдігін мұқият тексеріп алыңыз. — Тамақ ішкеннен кейін бірден шомылмаңыз. — Суға тек қана рұқсат етілген жерлер мен жағажайларда шомылыңыздар. — Өте ұзақ шомылмаңыз, өзіңізді шаршауға және тоңып қалтырауға дейін жеткізбеңіз. — Суға түскенде бір-біріңізді көзден таса қылмаңыз. Жолда журу қауіпсіздігі 1. Жолдан жаяу жүргіншілерге арналған жерден өт 2. Жолдан өтерде алдымен солға ал бөлгіш жолақтан кейін оңға қара 3. Жолдан бағдаршамның жасыл түсі жанғанда ғана өт 4. Егер, жаяу жүргіншілрге арналған жол болмаса жаяу жүргінші жолдың шетімен қозғалысқа қарсы жолмен жүруге тиісті. 5. Жолдың машина жүретін бөлігінде ойнауға болмайды. ЕББоқушыға тапсырма шығарылып беріледі. 1-жағдай Сендер орман ішінен саңырауқұлақ көрдіңдер,бұл шынайы ақ саңырауқұлақ па,әлде тек соған ұқсайтын саңырауқұлақ па,білмейсіңдер,қандай іс-әрекет қолданасыңдар? 1.Тұрған орнында қалдырамын. 2.Кесіп алып,өзіммен бірге алып кетемін. Орманшының сұрағына жауап береді. 3.Ата-анамнан немесе достарымнан сұраймын. 4.Дәмін татып көруге әрекеттенемін. 2-жағдай Сен орманға жидек теру үшін бардың. 1.Бәрін қатарынан жұла беремін. 2.Піскен жидектерді ғана бір-бірден теремін. 3.Жидектерді көп-көптен бұтағымен қоса жұламын. 3-жағдай Орманда серуендегеннен кейін,көп қоқыс қалдықтары қалғанын байқаған кездегі сендердің іс-әрекеттерің. Сергіту сәті. Қане,қатар тұрайық, Бойымызды жазайық, Қаздарға біз ұқсайық, Мойнымызды созайық, Секірейік,шулайық, Қояндарға ұқсайық, Армансыз бір секіріп, Көзден ғайып болайық. (Ауд.Г.Нурузова) Орманшы балаларға «Ормандағы жабайы» атты тиін оқиғасын баяндап береді. -Өлең сендерге қандай әсер қалдырды? -Бала неліктен тиінге ұнамады? Орманның әр жерінде орманшының тыйым салу белгілері ілінген.Орманшы балаларды бір белгіден бір белгіге жетелеп,білімдерін тексереді. ЕБҚ: оқушыға жеке жұмыс кезінде қасындағы сыныптастары және мұғалім диалог арқылы қолдау жасайды |
Бағалау критериі Отбасы мүшелерінің құқықтары мен міндеттерін ажыратады Дескриптор: Демалыс орнында құқықтарын анықтайды; Ұғымдар бойынша ақпарат анықтайды; Дәйектердің нақты, толық сипаттайды: Дескриптор Демалыс жерлердегі құқықтары мен міндеттерін анықтайды; құрылысын сақтап, жүйелі ой жазады. Дескриптор: Демалыс жерлердегі құқықтары мен міндеттерін қажеттігін дәлелдейді; |
ҚБ Мұғалім оқушылар жауабын мұқият тыңдап кері байланыс беріп отырады ҚБ «Мадақтау сэндвичі»
ҚБ Мұғалім оқушылар жауабын мұқият тыңдап кері байланыс беріп отырады ҚБ «Өзін-өзі бағалау» landergenius@gmail.com |
Ақпараттық мәтін Үлестірмелі қағаздар Суреттер Тірек-сызбалар Кесте ҚБ парағы |
Сабақ тың соңы |
Сабақты қорытындылау Кері байланыс «Тазалық» әдісі бойынша оқушылар өздері жаңа тақырыптан алғандарын ой елегінен өткізеді Еттартқыш- алған білімімді жинақтап, қорытамын, електен өткіземін. Чемодан- алған білімім болашақта қажет. Қоқыс жәшігі-алған білімімді қажет етпеймін. |
Тақырып бойынша не білетінін, не білгісі келетінін, не білгенін жазады
|
Оқушылар бағалай критерийлерімен өз деңгейлерін бағалайды |
А4, конспект https://ust.kz/word/4_synyp_kuzgi_demalys_yaqytynyng_qayipsizdik_erejeleri-291079.html |
Сапарға шығар алдында кез келген жорықшы міндетті түрде қолына компас немесе жергілікті жердің картасын алып шығады. Бірақ компас басқа бір жорықшының қалтасында қалып қойған жағдайда қайтеміз? Алдымен жан-жағыңызды мұқият зерделеп, жүрген жолыңызды еске түсіріңіз.
Орман арасынан сүрлеу жолды тауып алу үшін алдымен қай жақта тұрғаныңызды дұрыстап анықтап алуыңыз қажет (жорыққа шығар алдында жергілікті жердің картасын қарап алған жөн). Егер қандай жерге тап болғаныңызды білмесеңіз, дыбысқа зейін қойып, иіске мән беріңіз.
1. Қайың ағаш діңінің дақтары солтүстік бетінде көп болады.
2. Піскен жидек алдымен оңтүстік бөліктен қызарады.
3. Қына солтүстік беткейде өседі.
4. Ағаш түктілігі солтүстік бөлігінде оңтүстік бөлігінен гөрі сирек кездеседі.
5. Жалғыз өзі өсіп тұрған мүкке назар аударсаңыз, оңтүстік бөлікте шөптің қалың өсетінін байқайсыз.
6. Жеміс-жидек оңтүстік аймақта тез піседі.
7. Егер сіз сүрлеу жолды тапқан болсаңыз, сол жолмен ойланбастан тіке тартыңыз. Ал егер жол адам бойынан әлдеқайда төменірек және бұтақтармен жанасқан болса, ол жақтан жыртқыш аңдардың апаны шығып қалуы ықтимал.
Оқи отырыңыз:
Франция мақтанышы – Маркессак бақшасы
60 метр биіктікке атқылайтын гейзерді тамашалаңыз
Кішкентай Жапонияда адам аяғы баспаған жер бар дегенге сенесіз бе?
рманды пайдалану Оған ормандар мен джунглилердің табиғи ресурстарын пайдаланатын барлық экономикалық қызмет түрлері кіреді. Экономиканың классикалық салалық бөлімі шеңберінде орман шаруашылығы балық аулау немесе ауылшаруашылығымен қатар негізгі қызмет түрлеріне кіреді.
Бұл қанаудың бір бөлігі орман шаруашылығы деп те аталады. Бұл ормандарда ресурстарды өндіру үздіксіз болу үшін қолданылатын әдістер ретінде анықталады. Орман шаруашылығы дәл осы орманды немесе джунгли массивтері ұсынатын өнімдердің артықшылықтарын алуға негізделген.
Эксплуатацияның кең тараған түрлерінің қатарына ағашты тікелей немесе жанама түрде пайдалану жатады. Соңғы жағдайда целлюлоза, шайыр, резеңке немесе өңдеуді қажет ететін басқа элементтерді алу үшін шикізатты қолдану болып табылады.
Қарқынды орман шаруашылығының салдары экологиялық жағынан өте жағымсыз. Ормандарды кесу өзімен бірге өртті, жануарлар түрлерінің жойылуын немесе атмосферада СО2 жоғарылауын тудырады. Осы себепті осы ресурстарды тұрақты түрде пайдалануға мәжбүр ету үшін әртүрлі халықаралық жоспарлар жасалды.
Ағаш кесу бойынша алғашқы жұмыстар
Экономикалық саладағы негізгі қызмет табиғи ресурстарға тәуелді болып табылады. Планета ұсынатын нәрселерден (су, егін, жер, минералдар ...) тамақ немесе шикізат ретінде қызмет етуге арналған өнімдер алынады.
«Бастапқы» атауы осы экономикалық қызметтердің басқалардың негізі болып табылатындығынан туындайды. Табиғи ресурстарды пайдалану арқылы алынған шикізатсыз қалған экономикалық салалар дами алмады.
Ағаш кесу - бұл негізгі жұмыстардың бірі. Бұл ежелгі дәуірдің бірі, өйткені адамдар әрқашан ормандар мен джунглилер ұсынған нәрсені пайдаланды.
Ағаштардың ағашынан бастап шайыр тәрізді материалдарға дейін орман алқаптары көптеген өнімдердің көзі болды, мысалы, энергия шығаруға немесе қағаз жасауға.
Орман шаруашылығы
Адам баласы орман шаруашылығын негізгі іс-әрекет ретінде дамыта алатын бірқатар әдістер жасады. Бұл пәннің атауы орман шаруашылығында берілген, бұл термин латын тілінен шыққан «силва» (орман, джунгли) және «культура» (өсіру).