Жоба "Экологиялық ертегілер"

Қарағанды облысы білім басқармасының

Приозерск қаласы білім бөлімінің

“Айналайын” бөбекжайы” коммуналдық

мемлекеттік қазыналық кәсіпорыны

тәрбиеші

Досаева Амина Амангельдиевна

Жоба «Экологиялық ертегілер»

Түсінік хат

Адамзат жаралғаннан бастап сол табиғатпен тұтасып өмір сүріп келеді. Біздің кешегі көшпенді бабаларымыз табиғатпен жарасып, үйлесіп өмір сүру өркениетінің ең шырқау шыңына шықты. Жыл мезгілдеріне қарай қоныс жаңалады, аспанға қарап ауа райын болжады.

Табиғатты қорғау қазақтың байырғы ұлттық дәстүрінде жатыр, оны сүюге баулып, балаларды табиғаттың зандылығына үйрете отырып тәрбиеледі.

Әдебиеттегі табиғат тақырыбы – сонау ерте замандардан бері жазылып келе жатқан мәңгілік тақырып. Айтулы ақындардың барлығы да осы тақырыпты жырлауда небір жауһар шығармалар тудырды. Әрбір ұлттың әдебиетінде табиғат жырлап, суреттеуінде сол халықтың таным-түсінігі, тарихи дүниетанымы бірге көрініс табатыны анық. Табиғат біздің өмірімізге тірек, бойға қуат, көңілге шабыт сыйлайтын әсемдік әлемі. Табиғат адам баласына махаббат пен мейірім шуағын төккен – аяулы Ана.

Ертегі арқылы балалардың табиғатқа деген сүйіспеншілігін арттыру, қайырымдылыққа, мейірімділікке, адалдыққа тәрбиелеу осы мектепке дейінгі жастан бастауы қажет.

Табиғат – біздің ортақ үйіміз. Табиғатқа деген сыйды жоғалту адамзаттың адамгершілік құндылықтарын жоғалтуға әкеліп соқтырады. Қазіргі уақыттағы әлемдегі экологиялық жағдай адам көзқарасының өзгеруін талап етеді. Өсіп келе жатқан ұрпақта жаңа экологиялық сезім қарастырылуы керек деп санаймын.

Экологиялық тәрбие мен білім беру – қазіргі таңдағы айқын бағыттардың бірі. Экологиялық мәдениеттілікке тәрбиелеу неғұрлым ерте басталса, соғұрлым оның болашағы зор болмақ. Баланың сәби кезінен экологиялық мәдениеттілік санасын тәрбиелеу – осы мәселелердің шешілу жолдарының бірі болып табылады. Мектепке дейінгі ұйымдардағы экологиялық тәрбие берудің маңызды міндеті – балаларды табиғаттың әсемдігін көріп түсіне білуге, тірі табиғатқа қамқор бола білуге үйрету және экология саласы бойынша нақты білім беріп, аймақта қолданылатын ресурстары шектеулі екенін түсіндіру керек. Біз баланы табиғатты пайдаланып қана қоймай, оған қамқор болуға, оны күтіп аялауға үйретуіміз керек.

Экологиялық тәрбие жұмысын жүргізу, оқытудың негізгі формалары бақылау, қызықтау, серуен болып табылады. Тәрбиешінің табиғи нысандары мен табиғат құбылыстарын бақылауды ұйымдастыруы, балаларды табиғатпен таныстырудың негізгі мәселесі болып есептеледі. Қызықтау кезінде балаларды таза ауада , көз тартар әдемі гүлдер мен ағаштар арасында болуы көтеріңкі көңіл- күймен катар табиғат сұлулығын сезіне білуіне зор әсер ететіні анық. Ал серуен кезінде, тәрбиеші балаларды табиғатпен таныстырып, өсімдіктерге су құю, құрғақ жапырақтарды бірге жинау, ағаш түптерін тазалау т.б. сияқты қарапайым еңбек түрлеріне қатыстырады. Мұндай еңбек түрлерін орындау, балалардың еңбекке деген жауапкершілік сезімдерін дамытып, ынтасын арттырады. Экологиялық тәрбие жұмысын ұйымдастыруда тәрбиенің негізгі салалары болып табылатын адамгершілік, эстетикалық еңбек, имандылық тәрбиелерімен сабақтаса жүргізу басшылыққа алынады. Экологиялық білім беру мәселесін ең тиімді шешу әдісі – ол жобалық қызметті ұйымдастыру.

Осы жолдардың бір түрін алсақ, ол «Экологиялық ертегілер» жобасы.

Қазіргі уақытта экологияны зерттеуге көмектесетін көптеген әдебиеттер бар. Бұған кез-келген жануарлардың, өсімдіктердің, табиғат құбылыстарының өмірін қызықты түрде сипаттайтын кез-келген балалар кітабы кіреді. Осы кітаптардың ішінде ең маңызды – ертегілер болып табылады. Шынында да, ертегі тек көңіл көтеріп қана қоймайды, ол баланың табиғатқа деген жауапкершілік қарым-қатынасын арттырып, әрекет түрлерін меңгеруге мүмкіндік береді.

Педагогикалық жобаның ақпараттық сипаттамасы

Өзектілігі:

Қазіргі әлемде адамның табиғатпен өзара әрекеттесу мәселесі өте өзекті. Қоршаған ортаның ластануы, Қызыл кітапқа енгізілген өсімдіктер мен жануарлардың жойылып кетуі, су ресурстарының инфекциясы - бұл адам бейсаналық түрде табиғатқа әкелетін қиындықтар. Табиғаттың барлық байлығын сақтау үшін біз балаларымыздың экологиялық мәдениетін тәрбиелеуіміз керек. Тәрбие - бұл ерте балалық шақтан басталады. Балалардың табиғатқа деген қызығушылығын ояту, табиғатты сүюге және қорғауға үйрету үшін көптеген түрлі әдістерді қолдана аласыз, бірақ мектеп жасына дейінгі балалар үшін ең қызықты және қолайлы, ең тиімді - экологиялық ертегілер. Экологиялық ертегілер балаларға экологиялық ақпарат береді, яғни табиғат туралы, жануарлардың әдеттері туралы, адамдар, жануарлар мен өсімдіктер әлемімен қарым-қатынасы туралы білім береді. Олар қол жетімді түрде экологиялық проблемалардың мәнін, олардың пайда болу себептерін түсіндіреді. Қоршаған әлемді түсінуге және адамдардың өмір сүру ортасымен қарым-қатынасының өзгеруіне көмектеседі. Адам жанының айналасындағы әлемді нәзік сезіну қабілетін ашуға көмектеседі. Олар адамның табиғатқа деген қамқорлығын қалыптастыруға бағытталған.

Мақсаты:

Балалар мен ата-аналар бойында барлық тіршілікке сезіммен қарау, қайырымдылықпен қоршаған ортаға және табиғатты сақтауды қалыптастыру. Театрландырылған қойылымдар арқылы балалардың тілін дамыту, байланыстырып сөйлеулерін қалыптастыру, табиғатты аялауға тәрбиелеу.

Міндеттері:

• балаларға білім беру мекемесі аумағында басым бағытта экологиялық қолайлы жағдай құру;

• адамдар бойында табиғи экожүйесінде білім қалыптастыру;

• табиғатты тану әдісінде балалар мен ата-аналарында зерттеушілік тұрғыдан танымдық жасампаздықдықты дамыту;

• балалар мен ата-аналар бойында тәжірибелік тұрғыдан табиғатты аялау қызметін ұйымдастыру;

• балалар, педагогтар, ата-аналар арасында экологиялық мәдениетті, өзаратүсінушілікті, өзара жәрдемдесуді үнемі дамыту;

• туған өлкенің қарапайым географиялық алғашқы танымдарын дамыту;

• балаларды табиғи байлығына саналы, жанашырлық тұрғысында қарауларын тәрбиелеу.

Жобаның сипаттамасы:

Әңгімелесу, бейнелеу қызметі, серуендеу, бақылау, мультфильмдер көру, зерттеу, театрлық іс-шаралар, экологиялық ойындар, экологиялық ертегілерді құрастыру, табиғи материалдардан әр-түрлі композициялар жасау.

Білім беру салалары:

«Таным» білім беру саласы: табиғатқа қатысты материалдық құндылықтар мен табиғатпен рухани қарым-қатынас мәдениетінің қайнар көзі ретінде мінез-құлық тәжірибесі пайда болады.

«Әлеумет» білім беру саласы: ата-аналар мен балалардың табиғатты қорғауға ұмтылысы қалыптасады, қоғамдағы қарым-қатынас мәдениеті артады.

«Қатынас» білім беру саласы: ертегі арқылы мектепке дейінгі жастағы балалардың тілі дамыйды, байланыстырып сөйлеу дағдылары қалыптасады.

«Шығармашылық» білім беру саласы: балалардың бойында шығармашылық ізденіс қалыптасады, көркемдік талғамы, шығармашылық қиялы, ойлау кеңістігі дамыйды.

«Денсаулық» білім беру саласы: балалардың қимылды ойындар, экскурсия және серуендер арқылы эмоционалды, психологиялық, физикалық денсаулық жоғарылайды.

Қажетті құрал-жабдықтар: экологиялық ертегі сценарийлері, табиғи материалдар, көрнекі-әдістемелік құралдар, мультфильмдер, фотоальбомдар, ертегілерді драматизациялауға арналған костюмдер мен атрибуттар.

Күтілетін нәтижелер:

• жоба тақырыбы бойынша ата-аналар бойында экологиялық жауапкершілігі, білімдері жетілдіріледі;

• балалардың экология бойынша білімі кеңейеді;

• ата-аналар мен тәрбиеленушілердің табиғатты қорғауға ұмтылысы қалыптасады;

• экологиялық ертегіні драматизациялау арқылы үйлесімді сөйлеуі, лексикалық-грамматикалық құрылымы, мелодиялық-интонациялық мәнерлілігі дамитын болады;

• ертегілерді ойлап табуда дербестік пен тәуелсіздік дамиды;

• көркем-эстетикалық бағыттағы шығармашылық қызығушылықтары дамитын болады.

Жұмыс кезендері:

І - дайындық кезеңі (тамыз айы)

Міндеті: алдағы жұмыс мазмұнының мағынасын ашу, қазіргі заманғы талаптар мен балалардың сөйлеу мүмкіндіктерін ескере отырып, жобаны іске асыру үшін қажетті педагогикалық жағдайларды жасау.

Жұмыс жоспары:

1. Әдістемелік әдебиеттер мен интернет-ресурстарды зерттеу.

2. Жұмыс жоспарын құру.

3. Жоба тақырыбы бойынша ата-аналарға сауалнама жүргізу.

4.Ата-аналар жиналысын өткізу (жоба тақырыбымен таныстыру, экологиялық білім берудің маңыздылығы мен қажеттілігі туралы айту).

5. Мониторинг жүргізу (балалардың шығармашылық дағдыларын бағалау, экологиялық білімдерін бағалау).

ІІ -негізгі (практикалық) кезең (қыркүйек айы)

Міндеті: балалардың дамуында экологиялық ертегілерді қолдану бойынша балаларға, ата-аналар мен балабақша тәрбиешілеріне арналған әдістемелік шаралар жүйесін әзірлеу.

Балалармен жұмыс жоспары:

1.Саябақ аймағына және Балқаш көліне экскурсия ұйымдастыру.

2. «Өсімдіктер мен жануарларға қамқор бол», «Қызыл кітап өсімдіктері мен жануарлары», «Біздің таза қала» туралы әңгімелесу.

3.Құстарға (торғай, қарға, көгершін) бақылау жасау.

4. Ағаштарға бақылау жасау.

5. «Кірпі мен тиін», «Табиғатты бүлдірмейік» ,«Жер - Ана»; «Кімнің үйі жақсы» атты ертегілерімен таныстыру.

6. Балалармен күз туралы өлеңдер жаттау.

7. «Табиғат туралы ертегілеріміз» альбомын жасау, альбомды суреттермен толықтыру.

8. Үстел - үсті дидактикалық ойындар: «Лото», «Не қайда өседі?», «Өсімдіктер әлемі», «Жануарлар әлемі», «Жәндіктер», «Сипаттама бойынша тап», «Біл және ата», «Экологиялық бағдаршам».

9.Экологиялық ертегілерді сахналау («Күнді іздеген достар», «Ормандағы оқиға», «Қоқысқа орын жоқ», «Жайқалған терек»).

10. Табиғи материалдардан әр-түрлі композициялар жасау

Ата-аналармен жұмыс жоспары:

1.Ата-аналарға кеңес «Ертегі қойылымдары арқылы балалардың тілін дамыту».

2. Күз мезгіліне ата-аналар бұрышын «Біздің ертегілерді оқыңыз» тақырыбы бойынша безендіру (стендтегі экологиялық ертегінің апта сайын ауыстыру).

3. Балалармен бірге экологиялық ертегілерді құрастыру.

4. «Табиғат туралы біздің ертегілер» альбомын жасау.

Тәрбиешілермен жұмыс жоспары:

1. Кеңес «Экологиялық тәрбие процесінде мектеп жасына дейінгі балалардың сөйлеуін дамыту».

2. Кеңес «Балалардың сөйлеу дамуындағы экологиялық ертегілердің маңызы».

Экологиялық ертегілерді сахналау:

1. «Күнді іздеген достар»

2. «Ормандағы оқиға»

3. «Қоқысқа орын жоқ»

4. «Жайқалған терек»

ІІІ – қорытынды кезең (қазан айы)

Міндеті: презентация арқылы жобаны қорытындылау

Жұмыс жоспары:

1. Жобаның тұсаукесерін рәсімдеу, педагогикалық кеңесте презентацияны көрсету және материалдарды сайтта орналастыру.

2. Жобаны іске асыру бойынша практикалық материал («Табиғат туралы біздің ертегілер» альбомы, ата-аналар мен балалардың ойлап тапқан экологиялық ертегілері, экологиялық ертегілерді драматизациялаудың фото есебі)

Нәтижелерді бағалау

Жобаның тиімділігін бағалау үшін жобаның басында және жобаның соңында ата-аналарға сауалнама жүргізілді.

Бағалау критерийлері

Экологиялық білімді бағалау

Шығармашылық дағдыларды бағалау

Ескерту: 3-жоғары деңгей (бала өзінің білетінін жасай алады).

2-орташа деңгей (бала ересек адамның көмегімен жасай алады).

1-төмен деңгей (бала жасай алмайды).

Жобаның бастапқы нәтижелері:

1. Жобаның ұйымдастырушылық-дайындық кезеңі аяқталғаннан кейін ата-аналардың сауалнама жүргізу нәтижелері:

Сауалнамаға жауап берген адамдар саны: 20 (барлық ата-аналар саны 25 адам).

3-жоғары деңгей (ата-аналар қызығушылық танытады, өте белсенді, балалармен және тәрбиешілермен жұмыс істеуге дайын);

2-орташа деңгей (ата-аналар қызығушылық танытады, балалар мен тәрбиешілерге көмектесуге дайын);

1-төмен деңгей (ата-аналар қызықпайды)

Жоғары деңгей – 0%;

орташа деңгей - 48% (9 адам);

төмен деңгей – 52% (11 адам).

2. Балалар мониторингінің нәтижелері:

Экологиялық білімді бағалау

Мониторингке қатысқан тәрбиеленушілер саны - 25 бала