Жолда жүру ережелерін қолдану арқылы сюжетті рөлдік ойындар ұйымдастыру

Түркістан облысы

Төлеби ауданының білім бөліміне қарасты

«Ханшайым» бөбежай балабақшасы ЖШС

Тәрбиешісі

Буликбаева Камиля Избергеновна

«Жолда жүру ережелерін қолдану арқылы сюжетті рөлдік ойындар ұйымдастыру»

Қауіптен қорғау мәселесі адамның Жер бетінде пайда болуымен бір мезгілде пайда болды. Уақыт өте келе адамның өмір сүру жағдайлары өзгерді, өмір қауіпсіздігі ережелері де өзгерді. Адамзат дамуының қазіргі кезеңінде педагогика ғылымы "өмір қауіпсіздігі негіздерін", атап айтқанда, мектеп жасына дейінгі балаларды жол қозғалысы ережелерімен таныстыру мәселесін жас ұрпақтың өмірі мен денсаулығын сақтауға арналған қауіпсіздік мәдениетін қалыптастырудың маңызды білім беру бағыттарының бірі ретінде қарастырады.

Баланың көшеде қозғалу тәжірибесі көп емес, қауіп сезімі толық қалыптаспағандықтан, қорқыныш жоқ, ол кеңістікте нашар бағдарланған, осы жастағы балалар шыдамсыз және мобильді, олар басқаларға қарағанда жолдарда қауіп төндіреді.

Мен таңдаған мәселенің өзектілігі мектеп жасына дейінгі балаларда ересектерге тән жол жағдайына қорғаныс психологиялық реакциясының болмауымен байланысты. Олардың білімге деген құштарлығы, үнемі жаңа нәрсені ашуға деген ұмтылысы көбінесе баланы нақты қауіп-қатерге душар етеді, әсіресе көшеде.

Тақырыптың жаңашылдығы: мектепке дейінгі мекеменің балалардың жолдағы мінез-құлықтың негізгі ережелерін игеру жүйесі осы мәселені шешудің шығармашылық тәсілдерін көрсетеді, білім беру мекемесінің бүкіл ұжымының мақсатты, жоспарланған жұмысын ұсынады.

Біздің балабақша көлік көп жүретін аймақта орналасқан, сондықтан балаларға жол қозғалысы ережелерін үйрету қажеттілігі өмірдің өзінен туындайды.

Балаларды жол қозғалысы ережелеріне үйрету – оларды тәрбиелеудің ажырамас бөлігі. Ерте жастан бастап кішкентай бала осы ережелерді сақтаудың маңыздылығын түсінуі керек, өйткені оның өмірі мен денсаулығының қауіпсіздігі осыған байланысты. Балаларды осы ережелермен таныстыру, оған көшеде, қоғамдық көлікте, жол бойында мінез-құлық мәдениетін үйрету – ересектердің басты міндеті.

Жұмысымның басты мақсаты – мектеп жасына дейінгі балаларда жол қозғалысы ережелерін және жолда жүрудің практикалық дағдыларын қалыптастыру.

Бұл мақсатқа келесі міндеттерді бір уақытта шешу арқылы қол жеткізіледі:

- балаларды жолдарда қауіпсіз жүріс-тұрыс ережелеріне оқытудың инновациялық нысандары мен әдістерін енгізу;

- мектеп жасына дейінгі балаларды жол ережесіне үйрету және оларды тапсырмаларды орындау барысында көшелер мен жолдардағы нақты іс-әрекеттердің қауіптілігі мен қауіпсіздігін зерделеуге және түсінуге, осы іс-әрекеттердің орындалуын бақылауға мүмкіндік беретін дербес шығармашылық жұмысқа қосу;

- көшеде қауіпсіз мінез-құлықтың дағдылары мен тұрақты оң әдеттерін қалыптастыру.

- балалар мен ата-аналарда көшеде дұрыс және қауіпсіз бағдарлау үшін қажетті танымдық процестерді дамыту

-балалардың жол-көлік жарақаттануының алдын алу бойынша жұмыста сюжеттік және рөлдік ойындармен өзара іс-қимыл жасау.

Күтілетін нәтиже

* Балаларда қалыптасқан тиісті білім, қарапайым жол сауаттылығы, жол қозғалысы ережелерін бұзуға теріс көзқарас.

* Мектеп жасына дейінгі балалардың нақты өзгеретін жағдайда ықтимал қауіпті болжау және тиісті қауіпсіз мінез-құлықты қалыптастыру, қажетті шешімдерді өз бетінше қабылдау қабілеті.

* Адамгершілік сезімнің көрінісі: мейірімділік, жауаптылық және жанашырлық.

* Ата-аналардың жол қозғалысына қатысушы ретінде балалардың қауіпсіздігіне тұрақты қызығушылығы, ересектердің балалармен бірлескен іс-шараларға қатысуы.

Тәрбиешілердің балалармен осы мәселе бойынша жұмысы тек ауызша түсіндірулермен ғана шектелмеуі керек.

Мектеп жасына дейінгі балалардың жол қозғалысы ережелерін үйрету бойынша жұмыс жүйесін құру кезінде баланың көлік жүйесімен өзара әрекеттесуінің үш аспектісін есте ұстаған жөн:

Бала жаяу жүргінші;

Бұл бағыттағы басты міндет – сауатты жаяу жүргіншіні тәрбиелеу (жол қозғалысы ережелерінің қажетті минимумы, балалар білуі тиіс жол белгілері);

Бала жолаушы;

Мұнда біз маршруттық көлікті пайдалану ережелерін зерттейміз, жолаушылардың міндеттерімен таныстырамыз, жүргізуші мен жолаушылардың дұрыс және бұрыс әрекеттерін байқауға үйретеміз.

Бала – балалар көлік құралдарының жүргізушісі (велосипед, шана, роликтер және т.б.).

Өз білімдерін толықтыру және сынақтан өткізу үшін оқу-ойын алаңы құрылды (мектепке дейінгі мекеменің шегінен шықпай-ақ, жол жүру ережелерінде жол қиылысын, жаяу жүргіншілер өткелдерін, бөлу жолақтарын, жол белгілерін пайдалана отырып серуендеу кезінде жүйелі және мақсатты түрде жаттығуға, жүргізуші, жаяу жүргінші және жол-бекет қызметкерлері рөлін атқаруға мүмкіндік беретін автоқала қызметтер.

Алған білімдерін бекіту үшін мектепке дейінгі білім беру мекемесінде жол қозғалысы ережелерін зерделеу көрнекіліктері ұйымдастырылған. Мұнда балалар бағдаршамның жұмысымен, қиылыстың, жол белгілерінің әрекетімен тікелей тәжірибеде танысады. Жаяу жүргіншілердің, жүргізушілердің мінез-құлқының негіздерімен танысады. Көлік құралдарының әртүрлі түрлерін зерттейді.

Педагогикалық процестің жетістігі дұрыс және жүйелі түрде құрылған педагогикалық қызметке байланысты. Сондықтан мен ересек «Алтын кілт» тобында Жолда жүру ережесін түсіндіру кезінде балалар іс-әрекетінің әртүрлі түрлерін ескеріп, алуан танымдық және ойын-сауық материалдарды қолдануға тырыстым: сюжеттік суреттерді қарау, дидактикалық, рөлдік ойындар.

Өз тәжірибемде "Көше және жол заңдары", "Жол белгілерін зерттеу", "Қаламыздың көшелері", "Бағдаршамның үш сигналы", "Ойын-сауық лотосы", "Жол доминосы"сияқты дидактикалық, баспа сюжеттік-рөлдік ойындарды кеңінен қолданамын.

Балалар бейне және мультфильмдерді қарап отырып та, жол ережесін үйренеді. Сонымен қатар, топта жолда жүру ережесі орналастырылған ақпараттық бұрыш бар.

Қойылған мақсаттар мен міндеттерді іске асыру үшін мен мемлекеттік білім беру стандартына сәйкес оның принциптерін сақтай отырып, пәндік-кеңістіктік дамушы білім беру ортасын ұйымдастыруға ерекше назар аударамын:

Ойыншықтар мен ойын жабдықтары: автобус, жеңіл және жүк машиналары, қуыршақтар, бағдаршам, "Жаяу жүргіншілер өткелі", "Абайлаңыз: балалар!», жеңі автокөліктер мен жол белгілері.

Көрнекі-дидактикалық құралдар: қоғамдық көліктің суреттері: автобус, пойыз, такси, жеңіл және жүк көліктері. Жолдар мен тротуар көрсетілген көше суреттері. Әр түрлі жағдайларды бейнелейтін суреттер: велосипедпен жүру, шанамен сырғанау, балалардың жолда доп ойнауы. Бағдаршамның бейнесі, "жаяу жүргіншілер өткелі" белгісімен суреттер. Машиналардың барлық бөліктері (жүк және жеңіл) бейнеленген суреттер.

Рөлдік ойындар: "жүргізуші", "пойыз", "бағдаршам", "қала жолдарында", "қозғалыс ережелері", "гараждар мен автомобильдер", "автомобильдер мен бағдаршам". Ойындарға және жол полициясының инспекторына арналған атрибуттар.

Дидактикалық ойындар: «Дұрыс-бұрыс», «Рұқсат етілген-тыйым салынған», «Жол алаңы», «Көлікті бөлшектеп жина».

- Сондай-ақ, мен "жол қозғалысы ережесі бойынша Лэпбук"авторлық дидактикалық ойындарын жасадым.

Барлық ойындар мен материалдар мезгіл-мезгіл өзгеріп отырады, балалардың ойын, қозғалыс, танымдық және зерттеу белсенділігін ынталандыратын жаңа ойыншықтар, машиналар, макеттер, авторлық дидактикалық ойындар пайда болады. Әрбір ойын нұсқаулығына еркін қол жетімділік қамтамасыз етілген, барлық материалдар балаларға қол жетімді.

Менің жұмысымның нәтижесі:

- балалардың қоршаған жол ортасы және жол қозғалысы ережелері туралы түсініктері кеңейді;

- балалар жолдың жүру бөлігін қалай дұрыс өту керектігін біледі, аялдамада, қону кезінде, көлік қозғалысы кезінде, шығу кезінде жолаушының жүріс-тұрыс ережелерін біледі;

- "жаяу жүргіншілер өткелі", "жерасты жаяу жүргіншілер өткелі", "автобус және (немесе) троллейбус аялдамасы"; ескерту белгілері, тыйым салу белгілері– "жаяу жүргіншілердің қозғалысына тыйым салынады", "велосипедпен жүруге тыйым салынады"; нұсқау белгілері - " жаяу жүргіншілер жолы", "велосипед жолы"; басымдық белгілері - "басты жол"," жол бер"; сервис белгілері - "аурухана", "телефон","тамақтану пункті";

- қауіпті жағдайларды болжау және оларды айналып өту қабілетін игерді;

- өз білімдерін қолайсыз ауа-райында жол қауіпсіздігі ережелерімен байытты;

- балалардың сөздік қоры едәуір кеңейіп, байыды.

Сонымен қатар, балаларды жол қозғалысы ережелерімен таныстыру, жолдарда қауіпсіз жүріс-тұрыс мәдениетін тәрбиелеу, балаларды қауіпсіз тасымалдау үшін ата-аналардың жауапкершілігін арттыру мәселелері бойынша ата-аналардың белсенділігін арттыру; балабақшамен ынтымақтастыққа қызығушылықты нығайту атап өтілді.

Осылайша, балалармен балабақшадағы жол қозғалысы ережелерін ата-аналармен тығыз байланыста оқыту, тиімді, заманауи әдістер мен әдістерді қолдану, балалардың жас ерекшеліктерін ескеру балаларымызға жолда сенімді болуға және жарақаттанудан аулақ болуға көмектеседі.

ПЕДАГОГИКАЛЫҚ ҚЫЗМЕТТІҢ БОЛАШАҒЫ

Болашақта мен сол бағытта жұмысты жалғастыруды, балаларды жол қозғалысы ережелеріне үйрету, олардың жолдардағы қауіпсіз мінез-құлық құзыреттілігін дамыту және арттыру бойынша бағдарламалар мен жобаларды әзірлеуді жоспарлап отырмын. Балалардың жол-көлік жарақаты мәселесі әлі де өзектілігін сақтауда. Балалар – көлік жарақаттарының алдын алудағы маңызды рөл мектепке дейінгі білім беру мекемесіне тиесілі.

ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР:

1.Мектепке дейінгі педагогика В.И.Ядышко,Ф.А.Сохин.Алматы “Мектеп”1982

2.Жұмабекова Ф.Н.Мектеп жасына дейінгі педагогика-Астана:Фолиант,2008.

3.Меңжанова.Ә Мектепке дейінгі педагогика-Аломаты:Рауан,1992-207

4. Мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың үлгілік оқу бағдарламасы

5.Мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың үлгілік оқу бағдарламасына нұсқалық-

Астана қаласы, 2022-258 бет