Сабақ:

Мектеп: Абай атындағы ШЖЖОББМ

Күні: 10.12.18ж

Мұғалімнің аты –Бакбыбекова Г

Сабақ тақырыбы:

Жүрек - қантамырлар жүйесі аурулары

Сабақ типі

Жаңа сабақ

Сабақ: 8

Қатысқандар саны:

Қатыспағандар саны:

Осы сабақ арқылы жүзеге асырылатын оқу мақсаттары:

8.1.3.12 қантамыр жүйесі ауруларының себептері мен ауру белгілерін сипаттау

Сабақ мақсаты

Өлі табиғаттағы болып жатқан үдерістердің себеп-салдарларын түсіндіреді

Сабақ оқытудың мақсаттары

Барлық оқушылар: Жүрек-қан тамырлары ауруларының келіп шығу себептерін біледі, өмірге қауіпті екендігін түсінеді, қан кету түрлерін ажырата біледі. Оқушылардың көбі: қанның артериялық қысымы және қанның тамырлармен қозғалуы, туралы жалпы түсініктер қалыптасады.

Кейбір оқушылар: Денсаулықты сақтауда және жүрек қан тамырлар ауруларының алдын алу жүректі жаттықтырудың маңызын түсінеді.

Бағалау критерийлері:

Жүректің құрлысы мен қызметін анықтай алады.

Қан тамырлар мен жүрекке сипаттама бере алады.

Тапсырманың құндылығын анықтайды.

Қан кету түрлерін ажырыта білуге үйрету, журек-қан тамырлар жүйесінің ауруларынын анатомиялық физиологиялық түсініктеріді зерттейді

Денсаулықты сақтауда және жүрек-қан тамырлары ауруларының алдын алуда жүректі жатықтырудын мақызын көрсетеді

Тілдік мақсаттар:

Оқушылар орындай алады:

Жүрек - қантамырлар жүйесі аурулары (гипертония, инфаркт, ишемиялық ауру, атеросклероз, инсульт).

Аурудың себептері: тұқымқуалаушылыққа бейімділік, теріс өмір салты, дұрыс тамақтанбау

Пәнге қатысты лексика мен терминология

«қантамыр жүйесі ауруларының себептері мен ауру белгілерін сипаттау

Диалог құруға / жазылымға қажетті сөздер топтамасы

Жүректі – кардиолог,
Қанды – гематолог,
Жүйке жуйесін – невропотолог,
Қан қысымын – терапевт,
Ішкі секреция қызметін – эндокринолог.
Аурудын алдын алуды – валеолог зерттейді.

Құндылықтарды дарыту

«Мәңгілік ел» құндылығы: жалпы әлемдік және аймақтық мәселелерді шешудегі ұлттық қауіпсіздік пен біздің еліміздің жаһандық қатысуы

Мектеп құндылығы: ынтамақтастық, сыйластық, еңбек және шығармашылық

Пәнаралық дамыту

Тақырыпқа байланысты кей түсініктерді анықтау барысында физика, география пәндерімен байланыстыруға болады.

АКТ

қолдану дағдылары

Презентация көрсетуде, оқушылардың өзіндік іздеу жұмыстарында АКТ қолданылады

Бастапқы білім

Қан тамырлары

Сабақ барысы

Сабақ кезеңдері

Сабақта орындалуы тиіс іс – әрекеттер

Оқыту ресурстары

Басы

0 – 3 мин

4-10 мин

11– 21 мин

22-24 мин

25-35 мин

Сабақ соңы

36-40 минут

Ынтымақтастыру атмосферасын құру. Оқушылармен амандасып, көңіл – күйлерін қалыптастыру.

Бүгінгі сабақтың тақырыбын және мақсатын анықтау үшін өткен тақырыпты еске салу мақсатында жалпылама сұрақтар қою.

 Қан тамырлар неше топқа бөлінеді?

2. Капиллярдың басқа қан тамырлардан қандай айырмашылығы бар?

3. Неліктен вена қантамырлары терінің астынан көрініп тұрады?

4. Қанайналым шеңбері нешеге бөлінеді, үлкен қанайналым шеңбері деп неліктен атайды?

5. Тамыр соғуы дегеніміз не, қан қысымын қандай құралмен және дененің қай жерінен өлшейді?

6. Үлкен қанайналым шеңберінің маңызы қандай?

7. Кіші қанайналым шеңберінің басталуы мен аяқталуы қалай жүреді?

Деңгейлік тапсырма.

Төменгі деңгей: Мүшелердің атын жазу.

Орта деңгей: Мүшелерді орналастырып, қызметін айту.

Жоғары деңгей: 5 сұрақ тест құрау.

Қан жүректің ырғақты жұмысының нәтижесінде тамырлармен қозғалады. Қарыншалардың жиырылуы кезінде қан қысым арқылы қолқа мен өкпе артериясына түседі. Бұл жерде ең жоғарғы қысым дамиды-150 мм.сын.бағ. Қан артериямен қозғалған сайын қысым 120 мм.сын.бағ. дейін төмендейді, капиллярда 22 мм.сын.бағ. болады. Ең төмен қысым венада, ол 5 мм сын.бағ. тең.

Артерялық қысым- артерияда қан тудыратын қысым; жүрек жұмысы кезінде қанның тамыр қабырғасына түсіретін қысым. Қан қысымы жүрек циклінің әр түрлі кезеңінде өзгереді. Ең көп қысым қарыншалар жиырылған кезде, ал ең аз қысым жүрек жалпы босаңсығанда болады. Олардың арасындағы айырмашылық тамыр соғуының қысымы деп аталады. Адамның артериялық қысымын тонометр арқылы өлшейді. Дені сау адамның ең көп қысымы 100-120 мм.сын.бағ., ал ең аз қысымы 70-80 мм.сын.бағ. құрайды

Қан қысымының 150 мм.сын.бағ. артуы гипертония деп аталады. Бұған жүйке жүйесінің зорығуы, қажу, эмоциялық күйзеліс және т.б. себепші болады.

Иық артериясында қысымның 70-80 мм.сын.бағ. дейін төмендеуі гипотания деп аталады.

Жүрек және қан тамырларының жұмысына темекі мен алкогольдің әсері. Темекі түтініндегі өте көп улы заттар организмге зиянды. Никотин қан тамырлар-ң қабырғасын жиырып, тарылтады. Никотин, ең алдымен, жүрек еттерінің қанмен қоректенуін нашарлатады, қозу құбылысына кедергі тудырады сөйтіп, жүректің жұмысын төмендетеді, түрлі жүрек аурулары пайда болады. Темекі тарткан жасөспірімдердің еске сақтау қабілеті төмендеп, ұмытшақтық пайда болады, бойы аласа, әлсіз болып өседі. Темекі организмдегі қанайналымды бұзады. Алкоголь организмге канайналым аркылы таралады. Алкоголь эритроциттердің мембранасын бұзады, саныны азаяды. сондықтан оттекті тасымалдау азаяды. Жүректің аурулары пайда болады.

қалыпты тал темекі тартқанан кеиін

Постер сызу.

1-тoп «Артерия» .Жүректің құрлысы.

2-тoп «Вена». Қан тамырлар

3топ. «Капилляр» Жүрек қан тамырлар ауруын алдын алу үшін не істеу керек? Ереже құрастыру.

Постер қорғау.

Биологиялық диктант.

1. Аз қимылдау, шамадан тыс тамақ, спиртті ішімдіктер ..... жұмысын нашарлатады

2. Жүрек қан тамырлары ауруына ...... ішімдік зор зиянын тигізеді

3. Темекідегі никотин қан тамырларын ....., қан қысымын ....... келтіреді

4. Мүшелердің қанмен қамтамасыз етілуі төмендеп ............ бұлшық етінің ..... себепші болады.

5. Жүрек қан тамырлары жүйесінің ауруларын және емдеу жолдарымен ........ дәрігер айналысады.

6. Қан кетудің үш түрлі жолы бар: .... , ...... , ..... .

7. Капиллярлық қан кетуде жарақаттан ........ ағады.

8. Веналық қан кету ...., .... түсті қан.

9. Артериялық қан кету ....., ...... түсті қан.

10. Ұлпалар жансызданып қалмауы үшін жгутты ересек адамдарда .... сағаттан, ал жас балаларда ....... минуттан артық ұстауға болмайды.

- оқушы «Гипертония аурының белгілері»

2-оқушы «Жүрек инфарктісі»

3-оқушы «артеросклероз»

1-тапсырма

1. Есеп. Қалыпты жағдайда жүрек 1 минут ішінде орта есеппен 6 л қанды тамырларға айдаса, 1 сағатта жөне 1 тәулікге қанша мөлшерде қан айдайды?

Жауап:

60 х 6 = 360 рет, яғни 1 сағатта 360 рет.

360 рет х 24 сағ. = 8640 литр, яғни 1 тәулікте 8640 литр қан айдайды.

2. Мына берілген жаттығуларды орындап көрсетіңіз.

Екі қодды темен түсіріп, екі аяқтың арасын ашып, 1-2 дегенде қолды жоғары көтеру (аяқ үшымен көтерілу) 3-4 дегеңде қалыпты жағдайға келу. 4-5 рет қайталау керек.

3. Көп нүктенің орнына төмендегі сәйкес келетін жауаптың нөмірін қойыңыздар.

1. Гипертония ауруының басты белгілері.......

2. Ревматизм ауруының белгілері.......

1. Ауру адамның ұйқысы қашады.

2. Журек қақпақшаларының кішіреюі немесе үлкеюі.

3. Бас пен көкжелкенің тартып ауруы.

4. Буындардың сырқырап ауруы.

2-тапсырма.

Қалыпты жағдайда жүрек орта есеппен 1 минута 70 рет жиырлатын болса, 1 тәулікте қанша рет соғады?

60∙70 = 4200 рет. 4200 ∙ 24 = 100800

1. Жүрек инфарктсінің белгілері

2 Перикардит ауру ;

1.Журек қабының кеңеюі?

2. Журек бұлшықетінің қаңсырауы.

3. Журек кабынын icmvi.

4. Ж үрек тамырларының ішкі қабатында қанның ұюы.

3-тапсырна.

1. 1 минут ішінде денедегі қан жүрек арқылы ек-і РЕТ ӨТЕДІ тәуліпне қанша рет өтеді?

Жауап.

60 мин х 2 = 120 рет, яғни 1 сағ. - 120 рет.

120 х 24 = 2880 рет, яғни 1 тәулікте - 2880 рет.

2. Мына берілген жаттығуларды орындап көрсетіңіз.

Екі қолды желкеге қою, аяқты бір үстап, он жакқа иілу, 2-3 жамбасқа иілу, осылай 4-5 per қайталау.

3. Көп нүктенің орнына төмендегі сәйкес келетін жауаптың қойыңыздар.

1. Қолқаның коарктациясының (тарылуы) белгілері.....

2. Ботали өзегі «артериялық ашық өзек» ауруы белгілері.......

һ Тарылган өзектен қанның өте алмауы.

2. Журектің тез тозуы.

3. Екі артерияның бір-бірімен қан алмасуы.

4. Өкпені қанның жуып кетуі.

Тапсырмалар орындалып, жауаптары тексерілгеннен кейін жеке оларға сурақтар қойылды.

1. Адамды іштен ұрғанда неге бірден жығылады?

2. Қанның құрамы қаншаға бөлінеді?

3. Жүректің сызбанүсқасын сызып, құлақшалар мен қарыншаны көрсетіңіз.

4. Сіздің басыңыз ауыра ма? Ол неліктен деп ойлайсыз?

- бірін бағалайды («2 жұлдыз, 1 тілек» әдісін қолдануға болады)

С абақ соңында оқушылар рефлексия жүргізеді:

- Бүгін нені түсіндің?

-Сен үшін тақырып қаншалықты маңызды?

-Сабақта неден қиналдың?

https://www.youtube.com/watch?v=d9tiTrzCcxI

үгілу туралы видео:

https://www.youtube.com/watch?v=ZDwDW_BLhO8

Қосымша ақпарат

Саралау – оқушыларға қалай көбірек қолдау көрсетуді жоспарлайсыз? Қабілеті жоғары оқушыларға қандай міндет қоюды жоспарлап отырсыз?

Бағалау – оқушылардың материалды меңгеру деңгейін қалай тексеруді жоспарлайсыз?

Денсаулық және қауіпсіздік техникасының сақталуы

Кіріспе сұрақтар негізінде жаңа сабақ тақырыбын анықтайды. Сәйкестендіру тапсырмаларын орындайды. Берілген түсініктерді ажыратады, мысал келтіре отырып түсіндіре алады.

1. Мәтінмен жұмыс (фактілер мен нақты материалдар негізінде)

2. Суреттік тапсырмалар

3. Тест

Жауапкершілік, ұйымшылдық, сыйластық сияқты тәрбиелік құндылықтарды топпен және жұппен жұмыс жасау барысында сақтау.

Сабақ бойынша рефлексия

Сабақ мақсаттары/оқу мақсаттары дұрыс қойылған ба? Оқушылардың барлығы ОМ қол жеткізді ме?

Жеткізбесе, неліктен?

Сабақта саралау дұрыс жүргізілді ме?

Сабақтың уақыттық кезеңдері сақталды ма?

Сабақ жоспарынан қандай ауытқулар болды, неліктен?

Бұл бөлімді сабақ туралы өз пікіріңізді білдіру үшін пайдаланыңыз. Өз сабағыңыз туралы сол жақ бағанда берілген сұрақтарға жауап беріңіз.

Жалпы баға

Сабақтың жақсы өткен екі аспектісі (оқыту туралы да, оқу туралы да ойланыңыз)?

1:

2:

Сабақты жақсартуға не ықпал ете алады (оқыту туралы да, оқу туралы да ойланыңыз)?

1:

2:

Сабақ барысында сынып туралы немесе жекелеген оқушылардың жетістік/қиындықтары туралы нені білдім, келесі сабақтарда неге көңіл бөлу қажет?