Көнерген сөздердің түсіндірмелері мен баламалары
|
№ |
Көнерген сөздер |
Түсіндірмелері мен баламалары |
|
1. |
Назбедеу |
Жылқының ұрғашысы, құлындамаған, жүйрік ат |
|
2. |
Күрдемше |
Некесіз туған бала |
|
3. |
Шәуке |
Шағаланың еркегі |
|
4. |
Боршын |
Қамыстан немесе құрақтан жасаған, суға киетін аяқ-киім |
|
5. |
Алтынкүрек |
Бұлт басып тұрған аспанды шайдай ашып жіберетін, солтүстік-шығыстан соғатын жел |
|
6. |
Мырзажел |
Баяу соғатын жел |
|
7. |
Кежеге |
Желке (Кежегесін кейін тартты – желкесін кейін тартты) |
|
8. |
Талқы |
|
|
9. |
Патсайы |
Тығыз тоқылған жібек матаның бір түрі |
|
10. |
Торқа |
1. Қайғыра көңіл айтқан кезде жұбату мақсатында қолданылатын сөз (топырағы торқа болсын). 2. Торқалы той – үлкен дүбірлі той (торқалы той, топырақты өлім - бір қуаныш, бір қайғы) 3. Матаның бір түрі |
|
11. |
Биқасап |
Енсіз жібектен тоқылған жолақ мата |
|
12. |
Дүрия |
Жылтыр, жарқыраған, тығыз жібек мата |
|
13. |
Лашық |
Уақытша тұруға арналған шағын, лай қолдана отырып соғылған ең кіші басапана түрі |
|
14. |
Саптыаяқ |
Салқын, ыстық сусындар құюға аранлған тұтқасы бар ыдыс |
|
15. |
Кебеже |
Тағам сақтауға арналған сандық секілді ағаш бұйым |
|
16. |
Әбдіре (Абдыра) |
Үй бұйымдары мен ұсақ бағалы заттарды сақтайтын, көлемі үлкендеу, үстіңгі қақпағы, бүйірлерінде бірнеше суырмалары бар үй жиһазы |
|
17. |
Шидем |
Жүннен тоқылған жылы сырт киім |
|
18. |
Күпі |
Матамен тыстал, ішіне түйенің, қойдың жабағы жүнін салып тігетін ұлттық сырт киім |
|
19. |
Шекпен |
Тек қана түйе жүнінен тоқылатын сырт киім |
|
20. |
Берен |
Болаттай мықты, күшті, асыл деген сөздермен синоним |
|
21. |
Тұқаба |
|
|
22. |
Репес |
|
|
23. |
Асадал |
Тамақ және ыдыс-аяқ сақтайтын үй-жиһазы, кебеженің түрі |
|
24. |
Шөншік |
Бұзау терісі |
|
25. |
Керсеп |
|
|
26. |
Түменбасы, Мыңбасы, Жүзбасы |
Ертедегі мемлекеттердегі әскери жүйеге байланысты, сәйкесінше 10 мың, мың, жүз әскердің басшысы |
|
27. |
Барымта |
Ұрлық сөзіне синоним сөз |
|
28. |
Ақ берен |
Мылтықтың ауыз-әдебиетінде кездесетін ежелгі атауы |
|
29. |
Байыз |
Тоқтау, тұралау деген мағынаны білдіреді. Байыз таппау – тоқтам таппау |
|
30. |
Қол кесер |
Соғым союшыларға еттен берілетін сыбаға |
|
31. |
Бастаңғы |
Алыс жол жүргелі отырған үйге жастардың жиналып ойын-сауық құрып бас қосуы |
|
32. |
Жағлан |
Сырты былғарымен қапталған сандық түрі |
|
33. |
|
|
|
34. |
Күлапара |
Тері бояу шөптен алынатын бояудың бір түрі |
|
35. |
Иігір |
|
|
36. |
Біродар |
|
|
37. |
Қырықжеті |
Әдетте қыз туылғанда сүйінші сұраған кезде қолданылатын тіркес (Қалың малға қырық жетіні матап берді) |
|
38. |
Әнбие |
Ерекше ылсым қасиетке ие адамдар тобы (әулие-әнбие) |
|
39. |
Көкек |
Сәуір атауының ежелгі атауы |
|
40. |
Итарқа |
Екі керегенің басын қоса салып киіз жаба салатын, баспана түрі |
|
41. |
Ергенек |
Ағаштан жасалған бұйымдардың ашылып – жабылатын топса тәрізді қызмет атқаратын бөлшегінің атауы, топса атауы |
|
42. |
Қақыра |
Уақытша тұрғызылған баспана түрі |
|
43. |
Тоғанақ |
Бір басында ілмегі бар, екінші басына арқан байланатын бастырық ағаш |
|
44. |
Адақ |
|
|
45. |
Ақтаяқ |
|
|
46. |
Ақшом |
Астық алып қайту үшін алыс сапар шегетін түйелі керуен |
|
47. |
Керекей |
Аюдың ұрғашысы |
|
48. |
Сүйрік |
Бекіретұқымдастарының ішіндегі бірден-бір тұщы су балығы |
|
49. |
Еңгезер |
1. Алып, дәу, үлкен деген мағына береді 2. Динозавр сөзінің қазақша баламасы |
|
50. |
Абажа |
Ағаш тақтайшадан құралып, былғарымен, киізбен қапталған, беті жұқа қаңылтырмен әшекейленіп жасалған, ұзындығы бір құлаштай, биіктігі жарты құлаштай көлемді үй жиһазы |
|
51 |
Алапа |
1. Олжа, пайда, табыс (Егін жақсы шықса халыққа үлкен алапа) 2. Пара, алым, ауыз бастырық (Алапаға қызықпа) 3. Ескі әдет-ғұрып бойынша берілетін кәделік сыйлық, жөн-жоралғы |
|
52 |
Зіл |
1. Ауыр деген мағынаны білдіреді 2. Мамонт сөзінің қазақша баламасы (зіл, зіңгіт) |
Жаргон сөздер, шұбыртпалы сөздер, кейбір орыс сөздерінің дұрыс аудармалары
|
№ |
Жаргон, шұбыртпалы, кейбір орыс сөздері |
Және олардың дұрыс аудармалары |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
1. |
Тормоз |
|
№ |
Көнерген сөздер |
Түсіндірмелері мен баламалары |
|
1. |
Назбедеу |
Жылқының ұрғашысы, құлындамаған, жүйрік ат |
|
2. |
Күрдемше |
Некесіз туған бала |
|
3. |
Шәуке |
Шағаланың еркегі |
|
4. |
Боршын |
Қамыстан немесе құрақтан жасаған, суға киетін аяқ-киім |
|
5. |
Алтынкүрек |
Бұлт басып тұрған аспанды шайдай ашып жіберетін, солтүстік-шығыстан соғатын жел |
|
6. |
Мырзажел |
Баяу соғатын жел |
|
7. |
Кежеге |
Желке (Кежегесін кейін тартты – желкесін кейін тартты) |
|
8. |
Талқы |
|
|
9. |
Патсайы |
Тығыз тоқылған жібек матаның бір түрі |
|
10. |
Торқа |
1. Қайғыра көңіл айтқан кезде жұбату мақсатында қолданылатын сөз (топырағы торқа болсын). 2. Торқалы той – үлкен дүбірлі той (торқалы той, топырақты өлім - бір қуаныш, бір қайғы) 3. Матаның бір түрі |
|
11. |
Биқасап |
Енсіз жібектен тоқылған жолақ мата |
|
12. |
Дүрия |
Жылтыр, жарқыраған, тығыз жібек мата |
|
13. |
Лашық |
Уақытша тұруға арналған шағын, лай қолдана отырып соғылған ең кіші басапана түрі |
|
14. |
Саптыаяқ |
Салқын, ыстық сусындар құюға аранлған тұтқасы бар ыдыс |
|
15. |
Кебеже |
Тағам сақтауға арналған сандық секілді ағаш бұйым |
|
16. |
Әбдіре (Абдыра) |
Үй бұйымдары мен ұсақ бағалы заттарды сақтайтын, көлемі үлкендеу, үстіңгі қақпағы, бүйірлерінде бірнеше суырмалары бар үй жиһазы |
|
17. |
Шидем |
Жүннен тоқылған жылы сырт киім |
|
18. |
Күпі |
Матамен тыстал, ішіне түйенің, қойдың жабағы жүнін салып тігетін ұлттық сырт киім |
|
19. |
Шекпен |
Тек қана түйе жүнінен тоқылатын сырт киім |
|
20. |
Берен |
Болаттай мықты, күшті, асыл деген сөздермен синоним |
|
21. |
Тұқаба |
|
|
22. |
Репес |
|
|
23. |
Асадал |
Тамақ және ыдыс-аяқ сақтайтын үй-жиһазы, кебеженің түрі |
|
24. |
Шөншік |
Бұзау терісі |
|
25. |
Керсеп |
|
|
26. |
Түменбасы, Мыңбасы, Жүзбасы |
Ертедегі мемлекеттердегі әскери жүйеге байланысты, сәйкесінше 10 мың, мың, жүз әскердің басшысы |
|
27. |
Барымта |
Ұрлық сөзіне синоним сөз |
|
28. |
Ақ берен |
Мылтықтың ауыз-әдебиетінде кездесетін ежелгі атауы |
|
29. |
Байыз |
Тоқтау, тұралау деген мағынаны білдіреді. Байыз таппау – тоқтам таппау |
|
30. |
Қол кесер |
Соғым союшыларға еттен берілетін сыбаға |
|
31. |
Бастаңғы |
Алыс жол жүргелі отырған үйге жастардың жиналып ойын-сауық құрып бас қосуы |
|
32. |
Жағлан |
Сырты былғарымен қапталған сандық түрі |
|
33. |
|
|
|
34. |
Күлапара |
Тері бояу шөптен алынатын бояудың бір түрі |
|
35. |
Иігір |
|
|
36. |
Біродар |
|
|
37. |
Қырықжеті |
Әдетте қыз туылғанда сүйінші сұраған кезде қолданылатын тіркес (Қалың малға қырық жетіні матап берді) |
|
38. |
Әнбие |
Ерекше ылсым қасиетке ие адамдар тобы (әулие-әнбие) |
|
39. |
Көкек |
Сәуір атауының ежелгі атауы |
|
40. |
Итарқа |
Екі керегенің басын қоса салып киіз жаба салатын, баспана түрі |
|
41. |
Ергенек |
Ағаштан жасалған бұйымдардың ашылып – жабылатын топса тәрізді қызмет атқаратын бөлшегінің атауы, топса атауы |
|
42. |
Қақыра |
Уақытша тұрғызылған баспана түрі |
|
43. |
Тоғанақ |
Бір басында ілмегі бар, екінші басына арқан байланатын бастырық ағаш |
|
44. |
Адақ |
|
|
45. |
Ақтаяқ |
|
|
46. |
Ақшом |
Астық алып қайту үшін алыс сапар шегетін түйелі керуен |
|
47. |
Керекей |
Аюдың ұрғашысы |
|
48. |
Сүйрік |
Бекіретұқымдастарының ішіндегі бірден-бір тұщы су балығы |
|
49. |
Еңгезер |
1. Алып, дәу, үлкен деген мағына береді 2. Динозавр сөзінің қазақша баламасы |
|
50. |
Абажа |
Ағаш тақтайшадан құралып, былғарымен, киізбен қапталған, беті жұқа қаңылтырмен әшекейленіп жасалған, ұзындығы бір құлаштай, биіктігі жарты құлаштай көлемді үй жиһазы |
|
51 |
Алапа |
1. Олжа, пайда, табыс (Егін жақсы шықса халыққа үлкен алапа) 2. Пара, алым, ауыз бастырық (Алапаға қызықпа) 3. Ескі әдет-ғұрып бойынша берілетін кәделік сыйлық, жөн-жоралғы |
|
52 |
Зіл |
1. Ауыр деген мағынаны білдіреді 2. Мамонт сөзінің қазақша баламасы (зіл, зіңгіт) |
Жаргон сөздер, шұбыртпалы сөздер, кейбір орыс сөздерінің дұрыс аудармалары
|
№ |
Жаргон, шұбыртпалы, кейбір орыс сөздері |
Және олардың дұрыс аудармалары |
|
1. |
Тормоз |













