Материалдар / Конспект "Алтын Орда"

Конспект "Алтын Орда"

Материал туралы қысқаша түсінік

Қазақстан тарихынан Әбілхайыр хандығына арналған конспект

Жалғасова Гакку Бисенбайқызы

Автор материалды ақылы түрде жариялады. Сатылымнан түскен қаражат авторға автоматты түрде аударылады. Толығырақ

08 Желтоқсан 2018

745

0 рет жүктелген

Қазақстан тарихы Конспект 8 сынып

770 ₸

Бүгін алсаңыз
+39 бонус беріледі
Бұл не?

Бүгін алсаңыз +39 бонус беріледі Бұл не?

Тегін турнир Мұғалімдер мен Тәрбиешілерге
Дипломдар мен сертификаттарды алып үлгеріңіз!

Бұл бетте материалдың қысқаша нұсқасы ұсынылған. Материалдың толық нұсқасын жүктеп алып, көруге болады

Материалдың толық нұсқасын
жүктеп алып көруге болады

Алтын Орда XIIIғ.40ж- XVғ ортасы1227ж. Жошы қайтыс болып орнына ұлы Батый отырды.1235ж. Қарақорымда құрылтай өткізілді. Қаралған мәселе:- Еуропаға жорық –Әскер қолбасшылығына Батыйды сайлау1236-1242ж. Еуропаға жорық жасалды.XIIIғ. монғолдар Азия, Шығыс ж/е Орталық Еуропаны жаулады1243ж. Еділдің төменгі бойында Алтын Орда мемлекеті құрылды.Алтын Орданың негізін қалаған Батый ханТерриториясы: ШДҚ, Хорезм, Батыс Сібірдің бір бөлігі, Алтай тауынан Дунай өзеніне дейінгі жерлер.Астанасы: Сарай Бату (Астрахань маңы) кейіннен Сарай Берке қаласы (Волгоград маңы).Солтүстік Кавказ, Қырым бойы, Орыс кінәздіктері, Шығыс Еуропа тәуелді болып, салық төледі.XIII ғасырдың 60 жылдарынан дербес хандық болып бөлінді.Алтын Орда көп ұлтты мемлекет. XIII-XIVғ. жазба деректерде халқы «татарлар» деп аталған.Тілі:қыпшақ. XIVғ. Алтын Ордадағы монғолдар толығымен түркіленді. Сұлтан (төре, оғлан)-ханнан кейінгі әлеуметтік басқарудың ең жоғарғы тобы.Батый хан тұсында мем. екіге бөлінді: 1. Оң қанат-Батый хан билігі 2. Сол қанат- Орда Ежен хан билігі (Жошының үлкен ұлы)Батый хан тұсында (1227-1255ж) Алтын Орда Монғол империясына тәуелді болды.Берке хан тұсында (1257-1267ж) тәуелсіздігін жариялады.Мөңке хан тұсында (1267-1280ж) өз атынан теңге щығарды.XIVғ. I жартысында Өзбек (1312-1342) ж/е Жәнібек (1342-1357) тұсында мемлекет күшейді.1312 жылы Өзбек хан исламды мемлекеттік дін деп жариялады. 50ж. ортасында Жәнібек ханды үлкен баласы Бердібек өлтіргеннен кейін «ұлы дүрбелең (апат)» басталды.1357-1380ж. билік үшін күресте 25 хан ауысты1380ж. Куликова шайқасында түменбасы Мамай әскері Дмитрий Донской әскерінен жеңілді. Осы жағдайды пайдаланып Тоқтамыс (1380-1395) Алтын Ордаға хан болды. Ол билігін нығайту үшін 1382ж. Ресейге жорық жасап, Мәскеуді өртеді. Тоқтамыстың қарсыласы Әмір Темірдің 1389, 1391, 1395ж. жойқын шабуылдарынан Алтын Орда әлсіреді.Тоқтамыс пен Темір арасындағы күрес Сыпыра жыраудың жырларында айтылады.Алтын Орданың күйреуінің себептері: Билік үшін өзара қырқыстар, Әмір Темірдің жаугершілік соғыстары, Халық көтерілістері, Ұлыстардың дербестікке үмтылуы.XVғ. ортасына қарай Алтын Ордадан бірнеше ұлыстар бөлініп өз алдына хан сайлады. Ең ірісі: Ақ Орда (XVғ. 30ж). XVғ. 20-60ж. Сібір, Қазан, Қырым, Астрахан, Ноғай Ордасы хандықтары бөлініп шықты.Орданың соңғы билеушісі Шейх Ахмет 1502ж. өлгеннен кейін Алтын Орда мемлекет ретінде жойылды.

Басқару құрылымы:Құрылтай-ақсүйектердің жалпы империялық жиналысы.Диван-ең жоғарғы атқарушы орган.Беклербек-әскерді ж/е дипломатиялық істерді басқарушы.Мәлік-азаматтық басқару билігін жүргізушілерДаругтер, басқақтар-бағынышты елдерді басқарушы ж/е салық жинаушылар.Нояндар, бектер, әмірлер, баhадүрлер-әскербасылар.

Феодалдық жер иелену түрлері:Інжу-Шыңғыс әулетінен шыққан билеушілерге берілетін үлестік жерСойырғал-әскер н/е азаматтық қызмет атқарғаны үшін шартты түрде сыйға берілетін үлестік жерВакф- мұсылман дінбасыларының жеріМильк- жер иеленудің жеке меншік түрі.

Салықтың 20-ға жуық түрі енгізілді:Тағар- әскерді азық-түлікпен қамтамасыз етуүшін жиналатын егін ж/е мал салығыҰшыр – мал салығы.Харадж – егіншілерден жиналатын салықЗекет – дін басыларына берілетін мал салығы, қолөнершілер мен саудагерлерге де салынды.Аваиз – төтенше салықӘскери міндеткерлік – 10 түтіннен 1 жауынгер алынды.

Ресми байқаулар тізімі

Республикалық байқауларға қатысып жарамды дипломдар алып санатыңызды көтеріңіз!