Конспект Ежелгі грек тарихшылары мен философтары

ЕЖЕЛГІ ГРЕК ТАРИХШЫЛАРЫ МЕН ФИЛОСОФТАРЫ

Сабақтың мақсаты: Ежелгі Грекияның тарихшылары мен философтарын талқылау.

Сабақтың міндеті:

Білімдік: Грекияның философтарының дүниенің бастауы туралы көзқарасы.

Дамытушы: Ежелгі Грекияның таришыларының шығармаларының ұқсастықтары мен ерекшеліктерін салыстыру, кестені толтыру.

Тәрбиелік: оқушыларды ауызекі сөйлеу мәдениетіне үйрету.

Сабақтың түрі: аралас

Сабақтың әдісі: топпен жұмыс жасау, ізденіс.

Сабақтың барысы

1. Ұйымдастыру кезеңі

2. Үй жұмысын тексеру: тест

3. Жаңа сабақты меңгеру

Жаңа сабақты оқытудың жоспары:

1. Ежелгі Грек тарихшылары: Геродот, Фукидид, Ксенофонт

2. Ежелгі Грек тарихшылары: Демокрит, Сократ, Платон

Гректердегі алғашқы көлемді тарихи еңбек жазған адам Геродот (б.з.б. 485-425 ж.) болды. Оны сол ежелгі замандардан-ақ «тарихтың атасы» деп атаған. Ол көптеген елдерді аралаған. Жерорта теңізінің шығысындағы елдерде, Грекияда елдер мен оларды тарихы туралы мәліметтер жинады. Кітабын жазу барысында жиналған мәліметтерді іріктеп, талдай отырып пайдаланған. Кейде мифтік және күмәнді мәліметтер де кездеседі. Жалпы алғанда, сыни талдаулары, жүйелі тұжырымдары, әдеби көркем сипаттауы оның еңбегің құнды туындыға айналдырды. Бүгінгі дейін көптеген елдердің зерттеушілері оны өз халықтарының ежелгі тарихын жазу үшін пайдаланып келді. Келесі бір тарихшысы Фукидид Афиныда жауапты қызметтер атқарған. Жоғары әскери қызметте стратег болған. Бірақ б.з.б. 424 жылы Спартамен соғысты сәтсіз жүргізгені үшін Афиныдан қуылды. Македонияның солтүстігіндегі Фракияға қоныс тепті. Сөйтіп, ол да «Тарих» атты кітап жазды. Егер Геродот кейбір аңыздарды пайдаланса, Фукидид тарихи деректерлің өзің қатаң тұрде тексеріп іріктеді. Күмәнді мәліметтерді алып тастады. Пелопоннес соғысының б.з.б. 431-411 жылдар арасындағы оқиғаларды қамтитын тарихын жазды. Бірақ 8 кітаптан тұратын еңбек аяқталмай қалды.

Демокрит (б.з.б. 460-370 ж) жас кезінен-ақ көптеген ғылым салаларын жақсы оқып үйренген. Әсіресе физика мен математиканы жетік білген, музыка мен поэзиямен айналысқан. Сол заманның өзінде 300-дей еңбек жазғаны белгілі. Ол дүниенің негізі атомдардан – ең ұсақ, одан әрі бөлінбейтін бөлшектерден тұрады дейді. Атом грекше «бөлінбейтін» деген ұғымды білдіреді, атомдар үнемі қозғалыста болады. Олардың қосылуынан, соқтығысуынан әртүрлі заттар дүниеге келеді. Барлық зат атомдардан тұрады-деген. Сократ (б.з.б. 469-399 ж) Афиныдағы мүсіншінің отбасында дүниеге келді, жас кезінде өнерден сабақ алды. Бірнеше шайқаста ерлік көрсетіп көзге түскен батыл адам еді. Бірақ бейбіт уақытта кедейдің өмірін сүрді, ешқашан Аттикадан кетпеді. Сократтың көзқарастары мен тұжырымдары бізге шәкірттері арқылы жетті. Б.з.б. 399 жылы оған грек құдайларын құрметтемейді, жаңа құдайлар ойлап табады, жастарды азғырады леген айып тағылды.

Платон (б.з.б. 427-347 ж) – Сократтың шәкірті. Сократ қайтыс болған соң, Мысырға, Сицилияға барып, білімін толықтырды. Оның айтуынша, затты мазмұны мен мәні тек ой, идея арқылы ғана танылады. Демек, зат емес, идея, ой-басты болып табылады. Платон адамның жаны мен тәні, денесі туралы өзіндік ой айтады. Жан мен тәнді бір-біріне қарсы қояды. Тән, дене өледі, ыдырайды, ал жан өлмейді, мәңгілік өмір сүреді. Аристотель –кең ауқымды философиялық жүйе құрған алғашқы ойшыл. Жан-жақты білімі бар ғалым. Оның философиясы көптеген ғылым салаларын қамтыды. Әлеуметтану, саясат, логика мен физика, астрономияғ өсімдіктану салаларында көптеген зерттеулер жүргізді. Саясат атты еңбегіңде мемлекеттің дұрыс және дұрыс емес түрлері болады, оны дұрыс түрлеріне: монархия, аристократия, ал дұрыс емес түріне: тирандық, олигархия жатқызылды. Тарихи дамудың барысында олардың бірінен екіншісіне өтіп отыруы мүмкін дейді.

1 тапсырма. Сұрақтарға жауап беріңіз

1. Платонның мінсіз қоғамының сипаттамасы қандай болды?

2. Ксенофонт жазбаларының кемшілігі мен артықшылықтары саралаңыз

3. Геродот пен Фукидид еңбегінің айырмашылығы қандай болды?

2 тапсырма. Кестені толтырып, сәйкестігін табыңыз.