Көтергіш көпірлер

УДК: 537.3; 537.31; 537.311; 537.311.2

Сарипбеков Бақдәулет Ержанұл, Жақсылық Диас Маратұлы

6В01511-физика мұғалімдерін даярлау, білім беру мекемесінің 2 курс студенттері

Ғылыми жетекшісі: математика, физика және информатика кафедрасының оқытушысы, физика магистрі Бркенова Асемгуль Сексенбаевна

Ш.Уәлиханов атындағы Көкшетау университеті, Көкшетау қ.

КӨТЕРГІШ КӨПІРЛЕ>

Андатпа

Бұл мақалада көтергіш көпірлер туралы жан жақты ақпараттар қарастырылады. Көтергіш көпірлер су көлігінің көпір астынан құрлықтағы көлік қозғалысына кедергісіз өтуіне мүмкіндік беретін конструкциялар болып табылады. Бұл көпірлер айналмалы, көтергіш және телескопиялық жүйелермен жобаланады. Жұмыстың негізгі идеясы үлкен кемелердің өтуіне мүмкіндік беру үшін көпірдің бір бөлігін уақытша көтеру болып табылады. Көтергіш көпірлер қалалар мен порттардағы су жолдарын кесіп өту мәселесін шешіледі, екі кеменің де суда және құрлықтағы көліктің бір мезгілде қозғалысын қамтамасыз етілетін құрылғы екені белгілі. Мұндай көпірлер су қозғалысы қарқынды және тығыз ғимараттары бар қалаларда қолданылады, өйткені көпірді тұрақты биіктікте орналастыру мүмкін болмайды. Бұл жұмыста көтергіш көпірлердің құрылымдық шешімдеріне, олардың жұмыс ерекшеліктері мен механизмдеріне егжей-тегжейлі талдау жасалады.

Жұмыс барысында көтеру механизмі, көпірдің көтерілуі мен түсуін қамтамасыз етуде физиканың гидравликалық машиналарға тән Паскаль заңы қолданылады. Қажетті құралдарға гидравликалық цилиндрлер, арқан және қарсы салмақтар және тісті механизмдер пайдаланылады.

<ПОДЪЕМНЫЕ МОСТЫ>

Анатация

В данной статье рассматривается подробная информация о подъемных мостах. Подъемные мосты представляют собой конструкции, которые позволяют судам беспрепятственно проходить под мостом, не мешая наземному движению. Эти мосты проектируются с поворотными, подъемными и телескопическими системами. Основная идея заключается в том, чтобы временно поднять часть моста для прохода крупных судов. Подъемные мосты решают проблему пересечения водных путей в городах и портах, обеспечивая одновременное движение как судов, так и наземного транспорта. Такие мосты используются в городах с интенсивным водным движением и плотной застройкой, где невозможно установить мост на постоянной высоте. В данной работе проводится детальный анализ конструктивных решений подъемных мостов, особенностей их работы и механизмов.

В процессе работы подъемный механизм использует закон Паскаля, свойственный гидравлическим машинам, для обеспечения подъема и опускания моста. В числе необходимых инструментов используются гидравлические цилиндры, канаты, противовесы и зубчатые механизмы.

<Lift Bridges>

Annotation

This article provides detailed information about lift bridges. Lift bridges are structures that allow watercraft to pass beneath the bridge without hindering land traffic. These bridges are designed with rotating, lifting, and telescopic systems. The main idea is to temporarily raise part of the bridge to allow large ships to pass through. Lift bridges solve the problem of crossing waterways in cities and ports, ensuring simultaneous movement of both ships and land vehicles. Such bridges are used in cities with heavy water traffic and dense building structures, where it is not possible to place the bridge at a permanent height. This work presents a detailed analysis of the structural solutions of lift bridges, their operational features, and mechanisms.

The lifting mechanism uses Pascal's law, typical for hydraulic machines, to ensure the raising and lowering of the bridge. The necessary tools include hydraulic cylinders, ropes, counterweights, and gear mechanisms.

Көтермелі көпір-деп үлкен өзендерде тағы басқа кеме өткізуге арналған көпірдің өзгеше түрі.

Пайдалы модель көпір құрылысы саласына жатады және әдетте кеме қатынайтын кең өзендерден өтетін қалаларда жол арқанды көпірлерді салуда қолданылуы мүмкін.

Көтермелі көпірлер, әдетте, кеме жүретін өзендер мен арналарда, басқа құралдармен жердегі көлік пен навигацияны «ажырату» мүмкін болмаған кезде, тығыз ғимараттарда салынады.

Тартқыш механизмдер жөндеуді және техникалық қызмет көрсетуді қажет етеді.Кемелер өтіп бара жатқанда жерүсті көліктері көпірден өте алмайды.

Ірі өзендердегі алғашқы көпірлер біздің дәуірімізге дейінгі 600 жылы пайда болды. Навуходоносор кезінде (б.з.д. 605-562 жж.) Вавилон қаласы Евфрат өзенінің екі жағасын бойлай созылып жатты. Екі жағаны қосу үшін Евфрат өзенінде тас пен күйдірілген кірпіштен 7 берік тірекке тұрғызылған ұзындығы 100 метрден астам, ені 5-6 метр көпір салынды. Көпір құрылысы үшін су бұру арнасы қазылды. Көпір кемелер өтуі үшін көтерілді.

Ашпалы көпір оның атауын мұнарадан немесе құлыптан зиянкестерді немесе қалаусыз келушілерді ұстау үшін «көтерілуі» немесе көтерілуі мүмкін болғандықтан алды. Ортағасырлық типтік тартпа көпір терең, кең арықтан (су толтырылған траншея) өтті.

Тартқыш көпірмен жеткізілетін жабдықтың жиынтығы оның түріне, жүктемесіне және т.б. байланысты. Дегенмен, кейбір жалпы белгілер бар.

Заманауи тартқыш көпірлер үш жетекті қажет етеді: негізгі (электромеханикалық немесе электрогидравликалық), резервтік (іштен жану қозғалтқышы) және апаттық (қолмен). Сондай-ақ шеткі нүктелердегі жылдамдықты біркелкі төмендететін, сондай-ақ кез келген аралық жағдайда көпірді тоқтатуға қабілетті тежеу құрылғылары қажет. Негізгі қозғалтқыш көпірді 2-5 минутта көтеріп, түсіре алады деп күтілуде.

Техникалық бөлмелер оларда көпірдің кез келген позициясында жұмыс істеу қауіпсіз болатындай етіп салынған. Басқару павильоны оператор жағдайды өзен бойынан жоғарыдан (және екіншіден төменнен және кіреберістерден) көре алатындай етіп орналастырылған. Термиялық кеңеюге, жабынның қайта орналасуына және т.б. байланысты көпірді дәл теңестіру үшін қарсы салмақ айнымалы етіп жасалады – шойын құймаларын қосуға және алуға болады, көпірдің балансын өзгерту арқылы пайыз бірлігі. Қалай болғанда да, анық ақпарат алу үшін көпір әрқашан біршама теңгерімсіз жасалады – аралығы асып түседі.

Жылжымалы көпірлердің көптеген түрлері бар және олар көпірдің қай осінің бойымен немесе айналасында қозғалатынына қарай жіктелуі мүмкін. Бұл жағдайда көпірдің осьтері келесідей анықталады:

X осі көлденең жазықтықта жатыр және көпір жолының бағытымен сәйкес келеді;

Еңкеймелі көпір,Тартылатын көпір,Тартылатын понтон,Ұшатын паром, жиналмалы көпір, телекөпір, Гутри көпірі.

Y осі көлденең жазықтықта жатыр және көпірдің жолына перпендикуляр өтеді.

Көтеру, төмен түсіру, сырғыту-түсіру (Шерцер көпірі), орамды көпір.

Z осі горизонталь жазықтыққа перпендикуляр.

Айналмалы қос қол, Айналмалы бір қол, Тік көтергіш көпір, Үстел тәрізді, Су тасқыны.

Дүние жүзінде 300-ге жуық көпір бар. Көпірлердің ең көп саны Германия мен АҚШ-та.

Ең әдемі, ерекше және танымал 5 көпір:

1.Tower Bridge, Лондон, Англия – Лондонның бұл символы – Лондондағы Темза өзенінің үстіндегі біріктірілген көпір мен аспалы көпір.

2.Slauerhoff Bridge (Flying Lift Bridge), Leeuwarden, Голландия – толық автоматтандырылған көпір, онда жолдың бір бөлігі қайықтардың өтуіне мүмкіндік беру үшін ауада әсерлі тербеледі.

3.Гейтсхед Мыңжылдық көпірі, Ньюкасл, Англия – Ньюкаслдағы Тайн өзенінің бойымен өтетін жаяу жүргіншілер көпірі.

4.Пон Жак Шабан-Делмас, Бордо, Франция – Бордодағы Гаронна өзенінің үстіндегі тік тартпа көпір.

5.Пуэнте де ла Мужер, Буэнос-Айрес, Аргентина.

Қазақстанда-Өскеменнің өз көпірі бар.Қала Ертіс өзенінің жағасында орналасқан, оның үстінен көпір өтеді. Бір-екі жылдан бері оны жөндеп, ескісін бұзып, жаңасын салып жатыр. Бүгін көпірдің бір бөлігі аударылып, сол кезде бұл учаскеде жұмысшылар болған

Қазіргі кездегі көтерілмелі көпірлер мен олардың механизмдерін біртіндеп дамытып, көптеген инженерлердің қатысуымен іске асты. Қазіргі көпір жүйелерінің дамуына айтарлықтай үлес қосқан бірнеше көрнекті инженерлер: Гюстав Эйфель. Француз инженері, өзінің Эйфель мұнарасын жобалаумен танымал, сондай-ақ көпірлердің жобалануы мен құрылысында қатысқан. Ол көтерілмелі көпірлерді ойлап таппағанымен, оның инженерлік шешімдері қазіргі көпір конструкцияларына айтарлықтай әсер етті. Джозеф Базалжетт. Британдық инженер, Лондондағы әлемдегі ең әйгілі көтерілмелі көпірлердің бірі Тауэр көпірінің жобалануы мен құрылысында үлкен үлес қосқан. Бұл көпірдің орталық қақпалары көтеру және түсіру үшін пайдаланады. Шарль Густав Дюбрейль. Француз инженері, XIX ғасырдың соңында көтерілмелі көпірлерге арналған гидравликалық жүйелерді әзірлеуге үлес қосқан. Оның осы істеген жұмысы қазіргі кезде үлкен көмегін тигізып ,пайдасын беруде. Сэр Хорас Джонс және Джон Вульф Барри. Екі инженер атақты Тауэр көпірін жобалаған. Джонс бас сәулетші болса, Барри көтерілмелі механизмдерді теңестіргіштермен әзірлеуге жауапты инженер болды. Иоганн Рудольф. Швейцариялық инженер, шынжырлы механизмдерді қолданатын көтерілмелі көпірлердің бірқатар революциялық конструкцияларын ойлап тапқан. Инженерлердің әрқайсысы көтерілмелі көпірлер мен олардың технологияларының дамуына маңызды үлес қосты, бүгінгі таңда қолданылып жүрген жүйелердің негізін қалады.

Қорытынды

Көтергіш көпірлер – кең өзендер мен арналар арқылы кемелер мен жердегі көліктерді бөлуге арналған күрделі инженерлік құрылымдар. Олардың тиімді жұмыс істеуі көптеген механизмдердің – қарсы салмақтардың, гидравликаның, берілістердің және шынжырлы жүйелердің дұрыс үйлесуіне байланысты. Әрбір механизмде артықшылықтар мен кемшіліктер бар, олар көпірдің мақсаты мен орналасуына байланысты таңдалады.Инженерлер еңбегінің арқасында заманауи көпірлерді жобалау және жөндеу жүйелері жетілдірілді. Мысалы, Tower Bridge және басқа да атақты көпірлерде қолданылған технология бүгінгі күнге дейін қолданылуда.

Аспалы көпірлердің тарихы ежелгі дәуірден басталады, бірақ олардың дамуына Гюстав Эйфель, Джозеф Базалгет және Горац Джонс сияқты атақты инженерлер үлкен үлес қосты. Әлемдегі ең танымал көпірлер Англия, АҚШ, Германия сияқты елдерде орналасқан.

Әдебиеттер

1. Инженерлік құрылымдар

Авторлары: Л.Сяо, М.Марзук, Ю.Лян. 1996

2. . «Құрылыс тарихы»

Авторы: Ричард Уэйнгардт . 2005

3. «Әлемді біріктіру»

Авторы: Роберт Коррайт. 2003

4. ASCE америкалық инженерия мен инфраструктуралар жүйеленген

Сайт. 2000

5. UNIVERSITY OF MARYLAND осы жоғарғы білім орынының

еңбектері жалпы көрініске қол жетімді 1995.

6. Қазақ Совет энциклопедиясы/Бас редакторы М.Қ.Қаратаев

Еңбектері. 1972. 1 том

7. ВАНТОВЫЙ РАЗВОДНОЙ ВЕРТИКАЛЬНО-ПОДЪЕМНЫЙ МОСТ

Авторлары: Светлов Л.П., Квитко А.В., Стройков В.А., Сагиров П.П. 1985