КТЖ 7 сынып Биология

Ұзақ мерзімді жоспардың бөлімдері

Тақырыптар

/Ұзақ мерзімді жоспардың мазмұны/

Оқу мақсаттары

Сағат саны

Мерзімі

Ескерту

7«А»

7«Ә»

1-тоқсан

Экожүйелер

Ортаның экологиялық факторлары: абиотикалық (температура, жарық, рН, ылғалдылық) биотикалық (микроағзалар, жануарлар, өсімдіктер). Зертханалық жұмыс №1 «Жергілікті жердің экожүйелерін зерттеу (мектеп ауласы мысалында)».

7.3.1.1 - жергілікті жер экожүйесі қоршаған орта факторларының тірі ағзалардың тіршілік әрекеті мен таралуына әсерін зерттеу

1

Қоректік тізбектер және қоректік торлар.

№1 модельдеу «Қоректік тізбек пен торды құру».

7.3.1.2 - табиғи қоректік тізбектерді салыстыру;

1

7.3.1.3 - қоректік тізбектер және қоректік торларды құрастыру

1

Экологиялық сукцессиялар: Бірінші және екінші реттік сукцессиялар. Экожүйелердің алмасуы.

7.3.1.4 - экологиялық сукцессия үдерісінсипаттау

1

Адам экожүйенің бір бөлігі. Антропогендік фактор.

7.3.2.1 - адам мен экожүйе арасындағы қарым-қатынастарды сипаттау

1

Адам әрекеттерінің экожүйеге жағымсыз әсері.

7.3.2.2 - экожүйеге жағымсыз әсер ететін адам тіршілігінің салаларына мысалдар келтіру

1

Қазақстанда ерекше қорғалатын аймақтар. Жергілікті жердің ерекше қорғалатын аймақтары. Қазақстан Республикасының Қызыл кітабы. Жергілікті өңірдің ҚР Қызыл кітабына енгізілген жануарлары мен өсімдіктері.

ББЖ №1

7.3.2.3 - ерекше қорғалатын Қазақстан Республикасының табиғи аймақтарының өсімдіктері мен жануарларын сипаттау

7.3.2.4 - жергілікті өңірдің Қазақстан Республикасының Қызыл кітабына енгізілген жануарлары мен өсімдіктеріне мысал келтіру

1

Тіріағзаларды

жүйелеу

Тірі ағзалардың бес патшалығына жалпы сипаттама: прокариоттар, протисталар, саңырауқұлақтар, өсімдіктер, жануарлар. Өсімдіктер мен жануарлардың негізгі жүйелік топтары: Патшалықтар. Типтер. Бөлімдер. Кластар. Өсімдіктер мен жануарларды жүйелеудің маңызы.

7.1.1.1 - жүйелеудің маңызын түсіндіру;

7.1.1.2 - жүйелеуде тірі ағзалардың орнын анықтау

1

Омыртқасыз жануарлардың сыртқы құрылысындағы ерекшеліктер.

7.1.1.3 - омыртқасыз және омыртқалы жануарлардың құрылысының ерекшеліктерін сипаттау

1

Омыртқалы жануарлардың сыртқы құрылысындағы ерекшеліктер.

7.1.1.3 - омыртқасыз және омыртқалы жануарлардың құрылысының ерекшеліктерін сипаттау

1

Дихотомиялық әдіс.

Дихотомиялық кілттерді қолдану. ББЖ №2

7.1.1.4 - жекелеген ағзаларға қарапайым дихотомиялық кілттерді қолдану

1

Жасушалық биология

Су және органикалық заттар

Жасуша, ұлпа, мүше, мүшелер жүйесі түсініктері. Өсімдіктер және жануарлар жасушаларын салыстыру. Жарық микроскобы-нан көрінетін жасуша құрылым-дары: пластид-тер,вакуоль, ядро, цитоплазма, жасушалық мембрана, жасушалық қабырға.

7.4.2.1 - «жасуша», «ұлпа», «мүше», «мүшелер жүйесі» ұғымдарды түсіндіру;

7.4.2.2 - өсімдіктер және жануарлар жасушаларын ажырату

1

Судың қасиеттері: беттік керілу, судың қозғалысы, еріткіштігі, қайнау және балқу температурасы, жылусыйымдылығы.

7.4.1.1 - судың қасиеті мен тірі ағзалар үшін маңызын сипаттау;

1

Судың биологиялық маңызы және оның еріткіш ретіндегі, температураны сақтау мен реттеудегі ролі. Зертханалық жұмыс №2 «Судың тірі ағзалар үшін маңызы мен қасиеттерін зерттеу». Микро- (мырыш, темір, селен, фтор) және макроэлементтердің (магний, кальций, калий, фосфор, ) тірі ағзалардың тіршілік әрекеті үшін маңызы.

7.4.1.2 - тірі ағзалар тіршілік әрекеттері үшін микро- және макроэлементтердің ролін сипаттау

1

Азық – түліктердегі органикалық заттар: нәруыздар, майлар, көмірсулар. Зертханалық жұмыс №3 «Азық – түліктерде көмірсулар, нәруыздар және майлардың бар болуын зерттеу». Өсімдік-терде макроэлементтердің тапшылығы (азот, калий, фосфор,). Тыңайтқыштар: органика-лық және минералдық (азотты, калийлі жәнефосфорлы). ББЖ №3

7.4.1.3 - азық – түліктерде көмірсулар, нәруыздар және майлардың бар екендігін дәлелдеу

7.4.1.4 - минералды тыңайтқыштардағы азот, калий және фосфордың өсімдіктер үшін маңызын танып білу

1

Тоқсан бойынша жиынтық бағалау

1

2-тоқсан

Заттардың тасымалда-нуы

Заттар тасымалдануының тірі ағзалардың тіршілік әрекеті үшін маңызы. Заттардың тасымалдануына қатысатын тірі ағзалардың мүшелері мен мүшелер жүйесі.

7.1.3.1 - тірі ағзалардағы қоректік заттардың тасымалының маңызын түсіндіру;

7.1.3.2 – өсімдіктерде заттардың тасымалын қамтамасыз ететін мүшелерді танып білу

1

Сабақ және тамыр. Сабақтың ішкі құрылысы: қабық, камбий, сүрек, өзек. Тамыр аймақтары: бөліну, өсу, сору және өткізу аймақтары.

7.1.3.3 - тамыр және сабақтың ішкі құрылысын зерттеу;

1

Тамырдың ішкі құрылысы: флоэма, ксилема, камбий. Зертханалық жұмыс №4

«Сабақтың ішкі құрылысын зерттеу»

7.1.3.4 - тамыр және сабақтың құрылысы мен қызметі арасындағы байланысты сипаттау

1

Ксилема, флоэма және олардың құрылымдық элементтері. Зертханалық жұмыс №5 «Тамыр аймақтарын зерттеу»

7.1.3.5 - флоэма мен ксилеманың элементтерін құрылысын салыстыру

1

Жануарлардағы қанайналым мүшелері: буылтық құрттар, ұлулар, буынаяқтылар және омыртқалылар. ББЖ №4

7.1.3.6 - жануарларда заттар тасымалына қатысатын мүшелерді танып білу

1

Тірі ағзалардың қоректенуі

Жапырақтың құрылысы мен қызметі. Жапырақтың ішкі құрылысы. Лептесік. Жапырақ фотосинтездеуші негізгі арнайы мүше. Судың булануы мен газдардың алмасуы.

7.1.2.1 - жапырақтың ішкі құрылысын сипаттау, құрылысы мен қызметі арасындағы өзара байланысты сипаттау

1

Фотосинтезге қажетті жағдайлар. Зертханалық жұмыс №6 «Фотосинтез үдерісінеқажетті жағдайларды зерттеу».

ББЖ №5

7.1.2.2 – фотосинтез үдерісіне қажетті жағдайларды зерттеу

1

7.1.2.2 – фотосинтез үдерісіне қажетті жағдайларды зерттеу

1

Тыныс алу

Өсімдіктер мен жануарлар үшін тыныс алудың маңызы. Тынысалу - энергия көзі. Тыныс алу типтері: анаэробты және аэробты. Анаэробты және аэробты тынысалуды салыстыру: оттегінің қатысында/қатысынсыз,статикалық/динамикалық жұмыс, жылықанды\суыққанды жануарлар.

7.1.4.1 - тірі ағзалардағы тыныс алу маңызын сипаттау;

7.1.4.2 - анаэробты және аэробты тыныс алу типтерін ажырату

1

Өсімдіктердің тыныс алуы.

7.1.4.3 - өсімдіктердегі тыныс алуды зерттеу

1

Тұқымның немесе өскіндердің тынысалуы мысалында. Зертханалық жұмыс №7

«Өсімдіктердің тынысалуын зерттеу».

7.1.4.3 - өсімдіктердегі тыныс алуды зерттеу

1

Омыртқасыз және омыртқалы жануарлардың тыныс алу мүшелері (бунақденелілердің демтүтіктері, балықтарының желбезектері, құстардың және сүтқоректілердің өкпесі).

№2 Модельдеу «Омыртқалы және омыртқасыз жануарлардың тынысалу жүйесі мүшелерін салыстыру».

7.1.4.4 - омыртқасыз және омыртқалы жануарлардың тыныс алу мүшелерін салыстыру

1

7.1.4.4 - омыртқасыз және омыртқалы жануарлардың тыныс алу мүшелерін салыстыру

1

Тынысалу мүшелері. Адамның тынысалу жолдарының құрылысы мен газалмасу мүшелері.

7.1.4.5 - адамның тыныс алу мүшелерінің құрылыс ерекшеліктерін танып білу

1

Тыныс алу мүшелерінің аурулары. Тыныс алу мүшелерінің ауруларының себептері мен алдын алу жолдары (өкпе обыры, астма, бронхит, туберкулез, тұмау). ББЖ №6

7.1.4.6 - тыныс алу мүшелерінің ауруларының себептері мен алдын алу жолдарын түсіндіру

1

Тоқсан бойынша жиынтық бағалау

1

3-тоқсан

Бөліп шығару

Бөліп шығарудың тірі ағзалар үшін маңызы. Жануарлардағы бөліп шығару өнімдері. Зат алмасудың соңғы өнімдері.

7.1.5.1 - ағзалардың тіршілік әрекетінде бөліп шығарудың маңыздылығын түсіндіру

1

Өсімдіктердегі бөліп шығару өнімдері: тыныс алу мен фотосинтездің бастапқы және соңғы өнімдері. Зертханалық жұмыс №8

«Өсімдіктердің тынысалу ерекшеліктерін өскіндер мысалында зерттеу».

7.1.5.2 - өсімдіктердегі бөліп шығару ерекшеліктерін зерттеу

1

Жануарлардың бөліп шығару жүйелері. Жануарлардың бөліп шығару жүйелерінің құрылысын салыстыру. ББЖ №7

7.1.5.3 - омыртқасыз және омыртқалы жануарлардың бөліп шығару жүйелерінің құрылысын салыстыру

1

Қозғалыс

Өсімдіктердің қозғалысы. Қозғалыстың өсімдіктер тіршілігіндегі маңызы. Өсімдіктердің қозғалу тәсілдері (тропизмдер, таксистер, өсу қозғалыстары).

7.1.6.1 - өсімдіктердің қозғалысы себептерін түсіндіріп, қозғалыстың маңызын сипаттау (тропизмдер, таксистер);

1

Өсімдіктердің өсуі мен дамуына жарықтың әсері. Жарықтың түсу деңгейіне қарай өсімдіктердің бейімделуі. Фотопериодизм күннің жарық түсу ұзақтығына ағзалардың бейімделуі.

7.1.6.2 - жарықтың өсімдіктердің дамуына әсерін түсіндіру;

7.1.6.3 - өсімдіктердегі фотопериодизм ролін сипаттау

1

Жануарлардың қозғалыс мүшелері. Тірі ағзалардағы қозғалыстың рөлі. Жануарлардың қозғалу тәсілдеріне мысалдар.

7.1.6.4 – омыртқасыз және омыртқалы жануарлардың қозғалыс мүшелерін салыстыру

1

Жануарлардың мекен ортасы мен қозғалыс тәсілдері арасындағы байланыстарды анықтау. ББЖ № 8

7.1.6.4 – омыртқасыз және омыртқалы жануарлардың қозғалыс мүшелерін салыстыру

1

Координация және реттелу

Жүйке жүйесінің типтерін салыстыру: диффузиялы, сатылы, түйнекті, түтіктәрізді.

7.1.7.1 – жануарлардың жүйке жүйесінің типтерін салыстыру

1

7.1.7.1 – жануарлардың жүйке жүйесінің типтерін салыстыру

1

Жүйке жүйесінің құрам бөліктері. Жүйке жүйесінің қызметі. Нейронның құрылысы: денесі, дендриттер, аксон. Нейронның қызметтері.

7.1.7.2 – жүйке жүйесінің қызметін және құрылымдық компоненттерін атау;

7.1.7.3 – жүйке жасушасының компоненттерін анықтау

1

Жүйке жүйесінің орталық және шеткібөлімдері. Жұлын.

7.1.7.4 орталық жүйке жүйесі бөлімдерінің құрылысы мен қызметтерін салыстыру

1

Ми. Ми бөлімдерінің құрылысы мен қызметтері: сопақша ми, артқы (ми көпірі, мишық), орталық және аралық ми.

7.1.7.4 орталық жүйке жүйесі бөлімдерінің құрылысы мен қызметтерін салыстыру

1

Үлкен ми сыңарлары.

7.1.7.4 орталық жүйке жүйесі бөлімдерінің құрылысы мен қызметтерін салыстыру

1

Рефлекстік доға: рецептор, сезгіш, аралық, қозғалыс нейрондары, жұмыс мүшесі.

Зертханалық жұмыс №9 «Тізе рефлексі».

7.1.7.5 – рефлекстікдоғанызерттеу

1

Мінез-құлықтың рефлекторлық табиғаты: шартсыз және шартты рефлекстер. Шартты рефлекстердің сөнуі.

7.1.7.6 - мінез-құлықтың рефлекторлықтабиғатынтүсіндіру

1

Ішкі мүшелер жұмысының жүйкелік реттелуі.

7.1.7.7 - вегетативті жүйке жүйесінің қызметін сипаттау

1

Адам ағзасы үшін ұйқының маңызы. Биологиялық ритмдер. Ұйқының кезеңдері: баяу және жылдам ұйқы. Жұмысқа қабілеттілік. Күн тәртібі.

7.1.7.8 –ағзаның тіршілік әрекеттерінің қалпына келуіне және тынығуына ұйқының маңызын түсіндіру;

1

Оқу еңбегі мен дене еңбегінің гигиенасы. Күйзеліс. Күйзеліс жағдайлары мен күрес және олардың алдын алу әдістері.

7.1.7.9 – жақсы психикалық денсаулықты сақтаудың принциптерін сипаттау

1

Жүйке жүйесінің қызметіне алкаголь, темекі, және наркотикалық заттардың әсері.

ББЖ № 9

7.1.7.10 – жүйке жүйесінің қызметіне алкаголь, темекі және наркотикалық заттардың әсерін түсіндіру

1

Тоқсан бойынша жиынтық бағалау

1

4-тоқсан

Тұқымқуалау мен

өзгергіштік

Адамда белгілердің тұқым қуалауында гендер мен ДНҚ рөлі.

7.2.4.1 - адам ағзасындағы тұқымқуалайтын және тұқым қуаламайтын белгілерді зерттеу;

1

Жүре пайда болған және тұқымқуалайтын белгілер.

7.2.4.2 үздік және үздіксіз өзгергіштіктің мысалдарын келтіру

1

Хромосоманың құрылымы. Генетикалық материалды сақтаушы және тасымалдаушы ДНҚ жайлы түсінік. №3 Модельдеу «Адам ағзасындағы тұқым қуалайтын және тұқым қуаламайтын белгілерді зерттеу»

7.2.4.3 - белгілерді анықтаудығы гендердің рөлін түсіндіру;

7.2.4.4 - хромосомадағы генетикалық ақпарат ДНҚ рөлін түсіндіру

1

Әртүрлі ағзалар түрлерінің хромосомалар саны.Соматикалық және жыныс жасушалар. Гаплоидты және диплоидты хромосомалар жиыны.

ББЖ № 10

7.2.2.1 - әртүрлі ағзалардағы хромосомалардың санын салыстыру;

7.2.2.2 - соматикалық және жыныс хромосомаларындағы хромосомалар сандарын атау

1

Көбею.

Өсу және даму

Өсімдіктердің жынысты және жыныссыз көбеюі. Өсімдіктердің жынысты және жыныссыз көбеюінің биологиялық маңызы

7.2.1.1 - өсімдіктердің жынысты және жыныссыз көбеюін сипаттау

1

Өсімдіктердің өсімді жолмен көбеюі, оның түрлері және табиғаттағы биологиялық маңызы. Өсімдік өсіруде өсімді жолмен көбею тәсілдерін қолдану. Қалемшелеу, сұлатпа өркен, телу (қалемшелермен, көзшелермен), көбею ұлпаларымен. Зертханалық жұмыс №10 «Өсімдіктердегі вегетативті көбею тәсілдері».

7.2.1.2 - өсімдіктердің өсімді көбею тәсілдерін салыстыру

1

Гүл құрылысы. Тозаңдану түрлері. Гүлдеу және тозаңдану. Тозаңдану түрлері (өздігінен, айқас, жасанды).

7.2.1.3 - өздігінен және айқас тозаңданудың салыстырмалы артықшылықтарын сипаттау;

1

Өсімдіктердегі ұрықтану туралы түсінік және зиготаның түзілуі. Қосарлы ұрықтану. Қосарлы ұрықтанудың биологиялық маңызы.

7.2.1.4 - гүлді өсімдіктердегі қосарлы ұрықтанудың маңызын сипаттау

1

Ағзалардың жеке дамуы түсінігі. Өсімдіктер мен жануарлардағы онтогенез кезеңдері. Бөліну, өсу, көбею, қартаю. Өсімдіктердің өсуі. Сабақтың ұзарып және жуандап өсуі. Камбийдің рөлі. Жылдық сақиналар. Зертханалық жұмыс №11 «Жылдық сақинаны санау»

7.2.3.1 - ағзалардың өсу және даму үдерістерін сипаттау;

7.2.3.2 - өсімдіктердің ұзарып және жуандап өсу үдерістерін зерттеу

1

Жануарлардағы тура және түрленіп даму онтогенез типтері.

7.2.3.3 - өсімдіктер мен жануарлардағы онтогенез кезеңдерін ажырату;

1

Бунақденелілердің шала және толық түрленіп дамуына мысалдар. №4Модельдеу «Жануарлардағы онтогенез типтерін салыстыру». ББЖ №11

7.2.3.4 - жануарлардағы тура және тура емес онтогенез типтерінсалыстыру

1

Микро

биология және биотехнология

Бактериялардың формаларының әртүрлілігі. Бактериялардың таралуы. Зертханалық жұмыс №12 «Пішен таяқшасының сыртқы пішінін қарастыру» Бұршақ тұқымдастардың тамырындағы түйнек бактериялары

7.4.3.1 – бактериялар формаларының әртүрлілігін сипаттау

1

Бактерияларды пайдалану. Табиғаттағы және адам өміріндегі бактериялардың маңызы.

Зертханалық жұмыс №13 «Өндірісте йогурт және ірімшік жасауды зерттеу».

7.4.3.2 - ірімшік және йогурт өндірісін зерттеу

1

Патогендермен күрес тәсілдері. Бактериялар-дың антибиотиктерге тұрақтылығы.

Зертханалық жұмыс №14 «Антибиотиктер, антисептиктер және залалсыздандыру өнімдерін қолдануды зерттеу».

7.4.3.3 - антибиотиктер, антисептиктер және залалсыздандыру өнімдерінің қолданылуын сипаттау

1

Вирустар. Жасушасыз құрылым иелері вирус-тардың құрылыс ерекшеліктері. ББЖ № 12

7.4.3.4 - вирустардың тіршіліктің жасушасыз формасы екендігін түсіндіру

1

Тоқсан бойынша жиынтық бағалау

1