Күрделі олимпиада материалдары

Биологиядан күрделі олимпиада материалдары

Есеп №1. Белоктардың сипаттамалары мен қасиеттерін анықтаңыздар. (4.5 ұпай)

Есеп № 2. Кестені толтырыңыздар. – 4 балл( 0,5 балдан)

Есеп № 3. Келтірілген тұжырымдарды, индекстерді пайдаланып, дұрыс аяқтаңыздар (сәйкес индекстерді сызыққа жазыңыздар). (2ұпай)

Есеп №4. Ферменттердің кездесетін орындарын анықтаңыздар.(3.5ұпай)

Есеп 5. (3ұпай) Өсімдік жарық бар жерде, күні бойы(күндіз) 0,5 моль CO_2- ні (таза күйінде) пайдаланады. Ал, түнде 0,12 моль O₂ - ні пайдаланады. Егерде газ алмасу толығымен биомассаның фотосинтезі мен тыныс алуы ақылы қамтамасыз етіледі деп есептейік(молекулалық массаның эквиваленті 30 - ға тең деп аламыз). Жоғарыда айтылғанды ескере отырып, грамм түрінде тәулік цикліндегі (бір толық тәулікте, күндіз және 12-сағат түн) биомассаның пайда болу және пайдалану мәнін табыңыз.

Жауабы:____________________

Есеп №6. (4ұпай) Ашытқы клеткаларымен глюкозаның аэробты және анаэробты ыдырауының стехиометриясы келесідей:

C₆H₁₂O₆ + 6O₂  6CO₂ + 6H₂O

C₆H₁₂O₆  2C₂H₅OH + 2CO₂

Тәжірибе барысында белгілі бір бөлігі аэробты және белгілі бір бөлігі анаэробты жағдайда 0,5 моль глюкозаның толық ыдырауы 1,8 моль CO₂ – нің пайда болуына алып келеді.

А) Глюкозаның қанша бөлігі, аэробты жағдайда ыдырады.

Жауабы : ___________________________%

Б) Тыныс алу коэффициентін анықтаңыз(пайда болған CO₂ – нің пайда болған O₂.- ге молдік қатынасы)

Жауабы: __________________

Есеп№8. Төменде келтірілген жауап кодтарын пайдалана отырып ,ішкі секреция жүйесінің таблицасын толтырыңдар(5 ұпай):

Код :

01. пептидтер мен белоктар

02. аминқышқылдар негізінде

03. май қышқылдар негізінде

04. стероид

05. гликопротеин

ГОРМОНДАР	КОД
A) прогестерон
B) инсулин
C) FSH – фолликула жандандырушы гормон
D) LH – лютениниздеуші гормон
E) пролактин
F) окситоцин
G) эстроген
H) тестостерон
I) ACTH – адренокортикотропты гормон
J) ADH – антидиуретикалық гормон (вазопрессин)

Есеп №9. (5 ұпай) Суретте прокариот клеткасындағы геннің транскрипциясы мен трансляциясы көрсетілген.

Суретті пайдалана отырып , төмендегі кестеде келтірілген тұжырымдардың дұрыс немесе дұрыс еместігін анықтаңдар.

Жауаптар кестесі:

Есеп №10.(3ұпай) Адам ағзасы 5×10¹³ клеткадан тұрады деп есептейік. Сонымен қатар, әрбір клеткада минутына АТФ-тың 10⁹ молекуласы ыдырайды деп есептейік. Осы деректер негізінде, адам минутына қанша ватт энергия жұмсайтынын анықтаңыз. 1 Вт = 1 дж/сек. 1 кал = 4,18 дж. 1 моль АТФ ыдырағанда 12 килокалория энергия бөлінеді.

Жауап: ________________________ Вт.

Есеп №11. (4ұпай)Этанолдың (C₂H₅OH) молекулалық массасы - 46 дальтон, тығыздығы - 0,789 г/см³.

А. 5% (көлем/көлем) сырада этанолдың молярлық мөлшері қанша?

Жауап: ________________________ М

Б. Автокөлікті жүргізуге рұқсат берілетін этанолдың қандағы мөлшері - 0,08% (масса/көлем). Этанолдың осы мөлшерінің молярлық концентрациясы қанша?

Жауап: ________________________мМ

В. Рұқсат етілген шектен шықпау үшін, 70 кг салмақты адам 355 миллилитр 5% сыраның қанша бөтелкесін іше алады? 70 килограмм салмақты адамда 40 литр су болады. Есептеу барысында этанол метаболизмін ескермеңіз, сонымен қатар сыра ішетін адамның денесінде судың мөлшері өзгермейді деп есептеңіз.

Жауап: _____________________________

Г. Этанол организмде тұрақты жылдамдықпен метаболизденеді. Этанол метаболизмінің жылдамдығы шамамен 120 мг · сағ ^-1 · кг ден салмағы ^-1 құрайды және ол оның организмдегі мөлшеріне тәуелсіз жүреді. Салмағы 70 кг адам организмінде рұқсат етілген мөлшерден екі есе жоғары этанол бар деп есептейік. Этанол мөлшері рұқсат етілген мөлшерге дейін түсу үшін қанша уақыт (сағат) қажет ?

Ответ: ______________________________ сағ

Есеп №12. ( 4ұпай) Ахондроплазия – адам популяциясында өте төмен жиілікте кесдесетін доминантты аллельмен анықталатын қатты ауру. Ахондроплазия ауруын анықтайтын мутацияның жиілігі – 3х10^-5 құрайды. Ахондроплазия ауруымен ауыратын адамдардың биімделгіштігі W= 0,74-ге тең. Егерде мутацияның пайда болуы жиілігі мен сұрыптау коэффициенті тұрақты деп есептесек, ахондроплазия аллелді генінің жиілігі қандай болады ________________

Есеп №13. Плазмидалық, космидтік және лямбда фагы геномы негізіндегі векторларды салыстыру (1 kb = 1000 b).(4.5 ұпай)

Есеп №14.(3ұпай) Жасыл өсімдіктердің фотосинтез максималды қарқындылығы (жылдамдылығы) шамамен 20 мг/дм^-2/сағ^-1 құрайды. Ал, глюкозаны ыдырату нәтижесінде пайда болатын энергия мөлшері 686 Ккал/моль болып табылады. Осы ақпараттарды пайдаланып, өсімдік 12 сағат барысында қанша энергияны (Ккал) өндіретінін анықтаңыздар (фотосинтезге қаблетті жалпы ауданы равна 20 м² –қа тең деп есептейік ) . _____________

Есеп № 15. (3ұпай)Ауру адамның қан плазмасынан фермент бөлініп алынды, бұл ферменттің белсенділігі Михаэльс-Ментеннің кинетикалық заңына бағынады деп есептейік. Субстраттың концентрациясы 0,028М болған жағдайда, осы фермент катализдейтін реакцияның жылдамдығы 10,6 моль/мин болды. Vmax мәні - 38,0 моль/мин болды деп есептейік. Осы субстраттың Km мәнін анықтаңыздар.

. ______________ М

Есеп №16. (4 балл, әрбір жауапқа 1 балдан) Кестеде қостізбекті ДНҚ-ның бір тізбегінің нуклеотидтерінің орналасу тәртібі берілген. Сонымен қатар, оларға сәйкес аминқышқылдардың да орналасу тәртібі көрсетілген. Төмендегі кестеде генетикалық кодтардың белгілі бір бөлігі көрсетілген.

Жауап кестесіне, төмендегі тұжырымдардың қайсысы дұрыс немесе дұрыс емес екендігін анықтаңыз. Дұрыс жауаптарды √-таңбасымен белгілеңіз. (ДНҚ-дағы нуклеотидтердің саны, транскриция нәтижесінде пайда болған РНҚ-ның нуклеотидтерінің санына сәйкес деп есептеңіз)

Жауап кестесі