Бөлім:

Мектеп:

Сыныбы: 7

Күні:

Мұғалімнің аты-жөні:

Пәні: физика

Қатысқан оқушылар саны:

Қатыспағаны:

Сабақтың тақырыбы:

Жай механизмдер

Оқу бағдарламасына сәйкес оқыту мақсаттары

7.2.4.2 – күш моменті ұғымының физикалық мағынасын түсіндіру

Сабақ мақсаттары:

Күш моменті ұғымының физикалық мағынасын түсіну., есеп шығаруда қолдану.

Сабақтың кезеңі/ уақыт

Педагогтің әрекеті

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Сабақтың басы.

Сабақтың ортасы:

1.Ұйымдастыру кезеңі. Оқушылар түгенделіп, назарын сабаққа аудару.

2.Сыныпта жағымды ахуал қалыптастыру.

«Күш моменті ұғымына сөз құрастыру».

1.Күш

2.Үркер

3.Шоқжұлдыз

4. Масса

5. Он

6.Машина

7.Екі

8.Ньютон

9.Тесло

10 .Ілгіш

«Смарт әдісін»қолдану арқылы миға шабуыл жасаймыз.

«Күш моменті» тақырыбына байланысты видеоны 8 минут қойып, тыңдап ой оқушыларға ой шақыру жасау.

4.Жаңа ақпарататты қабылдау. «Жеке жұмыс

«Попс әдісі бойынша»

(Мәтінді оқу,түсіну,талдау,Ой түйіндейд)

Жаңа ақпаратты оқушылар түсініп , оқып талдайды.

: иіндіктің тепе-теңдік шарттарынын анықтау

Мақсаты: күш моменттері ережесінің дұрыстығын иінтіректі пайдаланып, эксперимент жүзінде тексеру.

Құрал-жабдықтар: штативке орнатылған иіндік, жүктер жиынтығы, сызғыш, динамометр. Енді «Жай механизмдер» елімен танысайық:

Күшті түрлендіріп, қозғалыс бағытын өзгерту үшін қолданылатын құралдар механизмдер деп аталады.

Жай механизмдерге мыналар жатады: иіндік, блок, шығыр, көлбеу жазықтық және оның өзге түрлері: сына, бұранда.

d₁-жұмысшы күшінің иіні,

d₂-жүктің ауырлық күшінің иіні,

Ғ₁-жұмысшының жасайтын күші,

Ғ₂-көтеретін дененің ауырлық күші.

Жұмысшы күшінің иіні ауырлық күшінің иінінен неше есе үлкен болса, жұмысы күштен сонша есе ұтады.

Әр түрлі иіндіктер тұрмыста жиі қолданылады. Мысалы: Блок дегеніміз-өз осінің төңірегінен айнала қозғала алатын, шетінде науасы бар доңғалақ тегершік. Жүк көтергенде айналу осі не жоғары, не төмен қозғалмайтын блокжылжымайтын блок деп аталады (а-сурет).

Жылжымайтын блокты теңиінді иіндік деп қарастыруға болады (ә-сурет).

Жүкпен бірге блоктың айналу осі де көтеріліп немесе төмен түсіп отырса, ондай блок жылжымалы блок деп аталады (б-сурет).

В-суретте жылжымалы блок иіндік ретінде көрсетілген. Мұндағы 0-иіндіктің тіреу нүктесі, Р-ауырлық күшінің иіні –АО, Ғ жұмыс істейтін күштің иіні-ВО.

ВО иіні АО иінінен 2 есе артық болғандықтан Ғ күші Р күшінен 2 есе кем. Күш моменттерінің тепе-теңдік шарты бойынша  Бұдан:  яғни  Күштен ұту үшін жылжымалы және жылжымайтын блоктарды бірге пайдаланады (г-сурет).

«Жай механизмдер» елімен танысып болсақ, саясатымызды әрі қарай жалғастырайық.

1-тапсырма. Екі күштің әрекетіндегі иіндіктің тепе-теңдік шартын тексеру.

Жұмыстың барысы:

Оқулықтағы «Иіндік», «Иіндікке түскен күштердің тепе-теңдігі», «Күш моменттері» туралы материалдарды қайталау;

иіндіктің екі ұшындағы бұрандаларды бұрап, оны горизонталь орналасатындай етіп теңгеріңдер;

иіндіктің сол айналу білігінен ℓ₁ қашықтыққа массаларының қосындысы m₁ болатын екі жүк іліңдер. Тәжірибе жасап, иіндіктің оң жағына оны тепе –теңдікке келтіретін бір жүкті айналу білігінен қандай ℓ₂ ара қашықтықта ілуге болатынын анықтаңдар. Алынған мәліметтерді төмендегі кестеге жазыңдар:

Масса, m₁(г)

Иін, ℓ₁(см)

Күш,

F₁ (Н)

Күш моменті,

М₁ (Н·м)

Масса,

m ₂ (г)

Иін, ℓ₂(см)

Күш,

F₂ (Н)

Күш моменті,

М₂ (Н·м)

М₁ және М₂ күш моменттерін салыстыра отырып, алынған эксперимент нәтижелерінің күш моменттер ережесінен қаншылықты ауытқитындығын анықтаңдар. Ауытқуды анықтау үшін күш моменттерінің айырымын (М₁-М₂) олардың орташа мәніне бөлу керек:

Ауытқу= (М₁-М₂): (М₁+М₂)/2·100%

2-тапсырма. Әр түрлі нүктелерге түсірілген күштердің әрекетіндегі иіндіктің тепе-теңдік шартын тексеру.

Жұмыстың барысы:

біліктің екі жағындағы кез келген ілгекке әр түрлі жүкті іле отырып, иіндікті тепе-теңдік күйге келтіріңдер;

иіндікті сағат тілінің бағытында айналдыратын күштердің күш моменттерінің қосындысын табыңдар:

М_оң= М₁+М₂+...+Мn;

иіндікті сағат тіліне кері бағытта айналдыратын күштердің күш моментттерінің қосындысын анықтаңдар;

М_сол= М₁+М₂+...+Мк;

оң және теріс күш моменттерін салыстыра отырып, экспериментте

алынған нәтижелердің моменттер ережесіне сәйкестігін көрсетіңдер

Попс әдісі бойынша, жинақтайды.

Тест тапсырмаларын орындау.(8 мин)

1.Қозғалмайтын тіреудің немесе біліктің төңірегінде айнала алатын кез-келген дене
                     а)таразы     ә)иіндік   б)күш момент

2 .Айналатын денеге түсірілген күштің күш иініне көбейтіндісі 
                   а)таразы     ә)иіндік   б)күш моменті
    3.Күш моменті қандай әріппне белгіленеді?
                      а)Е        ә)А       б)М 
    4.Күш моментінің өлшем бірлігі.
                      а)Н*м        ә)Дж       б)м
    5.Иінді таразыларды дененің ……өлшеу үшін қолданады?
                      а)энергиясын        ә)массасын       б)қуатын 
    6.Айналу осі бар денелердің тепе-теңдік шартын анықтау үшін……деген ұғымды енгізілген.
                    а)күш моменті       ә)энергия       б)иін
   7.Күш моментінің формуласы.
                    а)Е=mgh       ә)A=F*s       б)M=F*d
   8.Дененің потенциалдық және кинетикалық энергияларының    қосындысы...
  а)механикалық энергия       ә)ішкі энергия       б)жұмыс
  9.Энергияның өлшем бірлігі.
                     а)Н*м        ә)Дж       б)м 
  10.Массаның өлшем бірлігі.
                     а)Н*м        ә)Дж       б)кг.

4- Тапсырма:Осы сызбаның ішіне бүгінгі жаңа сабақтағы термин сөздерді, ережелерді, формулаларды жазады.(Ментальный карта)

Қалыптастырушы бағалау үшін , үйге тапсырма беруге болады(10 балл)

Оқушылар түгенделіп, назарын сабаққа аудару.

Оқушылар қызығушылықты ояту сұрақтарына жауап береді.

Сабақтың тақырыбы, мақсатын анықтайды.

Мәтінді оқып, негізгі ойды анықтайды.

Кинетикалық энергия , потенциалдық энергияны түсінеді.

тақырыбында пікірталас жүргізіп, қорытындысын «Попс әдісі»арқылы түсіндіреді.

ҚБ «Күш» әдісі

«Білекті бірді жығады, білімді мыңды жығады»

Бағытында

Бағалау

10 балл

Дескриптаор арқылы бағалау 1-балл(3- сұраққа 1-балл)

Дескриптор

-мәтіндегі негізгі ойды анықтаңдайды;

-берілген тақырыпта пікірталас жүргізеді.

-қорытындысын «Попс әдісіне салады.» түсіреді.

Дескриптаор арқылы бағалау 8балл

Дескриптор:

-мәтіндегі негізгі ойды анықтаңдайды;формулаға қояды.2б

-берілген тақырыпта есеп шығарады-2б

-қорытынды есептер шығарады-2б