Күш моменті

Күш моменті. Айналатын дененің тепе-теңдігі. Иінді таразылар. Жай механизмдер.

886

Яндекс.Директ

Английский Онлайн в КазахстанеЯзыковая школа нового формата в Казахстане. Дарим первый урок бесплатно!plums.kzАдрес и телефонСкрыть объявление Объявление скрыто.

Заказать услуги переводчика!Большой выбор переводчиков! Низкие цены! Опытные специалисты!perevod24.kzАдрес и телефонСкрыть объявление Объявление скрыто.

Тақырыбы:    Күш моменті.   Айналатын дененің тепе-теңдігі.

Иінді   таразылар.    Жай механизмдер.

	I  кезең .Ұйымдастыру кезеңі
Көпір тапсырмалары	Тест  cұрақтарына  жауап  бер. 1. Дененің  потенциалдық  және  кинетикалық   энергияларының   қосындысы қандай  энергияны  береді ? А)  Ішкі       Б)   механикалық        В) жылулық 2. Биіктіктің кез — келген   деңгейіндегі  механикалық   энергияның   сақталу  заңы орындала   ма ? А)   Ия         Б)   Жоқ       В)    белгісіз       Г)   орындалмайды 3.Механикалық    энергияның    формуласын     көрсет. А)    W=Ек           Б)      W=Еп       В)      W= Ек+ Еп            Г)     W= Ек— Еп
	ІІ кезең.(топтық жұмыс)
Теориясы: “Білу” (Кім? Не? Қашан? Қайда? Не істеді? )	Сұраққа жауап бер. 1.Айналу    осі   бар    денелердің    тепе-теңдік    шартын    анықтау    үшін қандай ұғым   енгізіледі  ? Жауабы:   Күш  моменті 2. Иіндік дегеніміз не? Жауабы:Қозғалмайтын   тіреудің   немесе   біліктің  (осьтің)  төңірегінде айнала алатын   кез-келген    дене   иіндік   (рычаг)  деп аталады. 3. Күш   моменті   дегеніміз  не? Жауабы: Түсетін    күштің    өз   күш    иініне    көбейтіндісі   күш моменті    деп аталады.                  М =  F*d 4.Күш    моментінің бірлігі қандай?     Жауабы:    Н*м 5.Дененің    массасын    өлшеу    үшін    не  қолданылады? Жауабы:    Иінді таразылар 6.Механизмдер    деп    нені    айтамыз ?  Жауабы:   Күшті  өзгертіп,   қозғалыс    бағытын    өзгерту  үшін  қолданылатын   құралдар   механизмдер   деп   аталады. 7.Жай    механизмдерге    нелер   жатады? Жауабы:    Иіндік,  блок,   шығыр,   көлбеу   жазықтық.
Теориясы: “Түсіну” (Неге? Себебі? Неліктен?)	Берілген сұраққа жауап бере отырып, себебін түсіндір. 1.Египетте    пирамидалар   салғанда   қандай    жай    механизм   қолданылған ? Жауабы:   Пирамидалар  салғанда,   рычагтарды     пайдаланған,    себебі:  ауыр  тасты   биіктікке   көтеру   өте   қиын    болды. 2. Рычаг    не  себепті   тепе-теңдікте   тұрады. Жауабы:     Рычагқа    әсер   ететін   күштер    осы   күштердің    иіндеріне   кері пропорционал    болғандықтан.
Теориясы: “Талдау” (Салыстыр. Айырмашылығы неде?)	Кестені толтыр Рычагтың  тепе-теңдік  заңы = Күш   моменті      М = F·L Күшті   түрлендіру   үшін   қолданылатын тетіктер  не  деп аталады?      Механизмдер
Теориясы: “Жинақтау” (қорытынды шығар, сызба сөзжұмбақ)	Белгіленуі: М М  Тірек сызбаны толықтыр Күш моменті Формуласы: М=F·L Өлшем бірлігі: Н·м Күш   моменті   нені   сипаттайды  ?     Жауабы:   Күш  әсерін
	Формуласы: = Кестені толықтырып жаз. L – иін, метр Формуланы түрлендіру. Рычагтың тепе-теңдік заңы Ғ-күш, Н
Практикасы “Қолдану” (қарапайым тапсырмалар беру)	Кестені  толтыр Жай  механизмдерге    Шығыр Сына Иіндік Блок Көлбеу жазықтық   2.Дененің массасын өлшеу үшін не қолданылады? Жауабы: Иінді таразылар
Практикасы “Баға беру” (Сен қалай ойлайсын? Не істер едің?)	Бос нүктенің орынына  тиісті сөздерді жаз. 1.Сен  қалай  ойлайсың, күнделікті  өмірде , техникада  жай  механизмдер түрлерін  қандай  мақсаттарда  пайдалана  алар едің?  Қаншалықты  маңызы бар. Менің  ойымша:  біріншіден  үй  тұрмысында, техникада  ауыр  заттарды  жоғары  көтеру  барысында  көлбеу  жазықтықты, блокты, иін  ағашты  т.б  мақсаттарда  пайдалана  аламыз.
	ІІІ . Бағалау кезеңі (жеке жұмысы)
Теориясы: “Білу” (Кім? Не? Қашан?          Не істеді?)	Тест.  Дұрыс жауабын тап 1.Күш  моментінің  формуласын  көрсет. А) М=S·L      Б)  М= F·d           В) М=P·d         Г) М= F·S 2.Күш   моментінің өлшем бірлігі : А) Н · м           Б) м/с        В)     Н/кг 3.Айналатын    дененің   тепе-теңдік   шарты қандай? А)  F1d1= F2 d2         Б)   F1d2=  S2 d2         В)     F1d1
Практикасы “Қолдану” (жоғарыдағы қарапайым тапсырмалар үлгісінде болу керек)	Есепті шығар 1.Иіндік (рычаг) тепе-теңдік қалыпта  тұр. Егер оның қысқа иіні 20 см болса, онда ұзын   иіні   неге  тең? L2                                                                                                                   L1 F2 =5H                                  F1 =2,5H Бер:                               шешуі:                    есептелуі : L2= 20см =0,2м             F1 L1= F2 L2                L1= F2 =5H                           L1= F1 =2,5H Т/к:     L1-?
	2 – деңгей (5балл+4балл=9 балл)
Теориясы: “Түсіну” (Неге? Себебі. Неліктен?)	Тапсырманы толықтыра отырып,бос нүктені толықтыр 1.Оқулықтағы 175-суретті қолданып, қайшы  мен   тізтеуіктің әрекетін түсіндіріңдер. Олар неге күштен ұтыс береді? Жауабы:  Аталған  тұрмыстық  құралдарды  иіндіктер ретінде қарастыруға болады. Олардың жұмыс жасайтын   (қиятын,тістейтін)  иіндері,  тұтқа иінінен бірнеше есе қысқа болады, яғни  құрал сонша есе күштен ұтыс береді.
Теориясы: “Талдау” (Салыстыр. Айырмашылығы неде?)	Көп нүктенің орнына тиісті сөздерді қойып,салыстыр. 1.Айналу осі бар  денелердің  тепе-теңдік  шартын  анықтау  үшін күш моменті ұғымы  енгізілді. 2.Иіндіктің  айналу  осі  өтетін  О  нүктесін  тіреу  нүктесі  деп  атайды. 3.Блок дегеніміз — өз осінің  төңірегінен  айнала  алатын, шетінде  науасы бар доңғалақ  тегіршік.
Практикасы “Қолдану” (өзгертілген жағдайдағы тапсырмалар)	Есепті шығар Иіндік (рычаг) тепе-теңдікте болу үшін А нүктесіне қандай күш түсіру керек. L2=4 см                    L1=1 см А                                  F2-?                                                    F1=4 Н Бер :                              Шешуі :               Есептелуі: F1=4 н                                                F2=  = 1 Н L1= 1 см =0,01м L2=4 см  =0,04  м        F2= Т/к:  Ғ2  = ?
	3 деңгей  (9балл+3балл = 12балл)
Теориясы: “Жинақтау” (қорытынды шығар, сызба сөзжұмбақ)	Сұрақтарға жауап бере отырып сөзжұмбақтың жауабын шеш и і н д і д к н і і к н и і е м о м ш ү к т і а н а р ұ б с е т к ү н о л б к ш ү   1.Қозғалмайтын    біліктің төңірегінде айнала алатын кез-келген дене не деп аталады? Жауабы:иіндік 2.Тіреу нүктесінен күштер орналасқан түзулерге түсірілген перпендикулярдың ұзындығы не деп аталады? Жауабы: Күш иіні 3.Түсетін күштің өз күш иініне көбейтіндісі не деп аталады? Жауабы: Күш моменті 4.Жай механизмді ата? Жауабы:Бұранда 5.Иіндіктің  айналу осі өтетін О нүктесі қалай аталады? Жауабы: Тіреу нүктесі 6.Өз  осінің төңірегінен  айнала алатын, шетінде науасы бар тегершік? Жауабы: Блок
Практикасы “Баға беру”                      (Сен қалай ойлайсын? Не істер едің?)	Есепті   шығар. Иіндіктің кіші иініне 300 Н,ал үлкен иініне 20 Н күш әсер етеді. Кіші иінінің ұзындығы 5 см.Үлкен иінінің ұзындығы қандай? Бер :                                 шешуі: м Т/к:   L2

моменті. Айналатын дененің тепе теңдік шарты. Иінді таразылар

Жарияланды 21-04-2014, 19:28 Категориясы: Физика 

7 сынып

Сабақтың тақырыбы: Күш моменті. Айналатын дененің тепе теңдік шарты. Иінді таразылар.

Сабақтың мақсаты:

- Оқушылардың өзара белсенді, өзіндік таным әрекеттерін ұйымдастыру арқылы жаңа тақырыпты меңгерту;

- Айналатын денелердің тепе - теңдік шартын ұғындыру;

- Мәтін мазмұнын дамытушы құрал ретінде пайдалана отырып, проблемаларды шешу барысында оқушылардың ойлау, пайымдау, сараптау, зерделеу сияқты танымдық қасиеттерін дамыту;

Сабақ түрі: Аралас сабақ

Өту әдісі: Түсіндіру, сұрақ - жауап, есеп шығару

Сабақ барысы:

Оқушыларды түгендеу

Сабаққа дайындығын тексеру

Үй тапсырмасы: Топпен жұмыс (фигуралар бойынша топқа бөлу)

Үшбұрыш тобының сұрақтары

1. Дененің механикалық энергиясы деп қандай энергияны айтады?

2. Механикалық энергияның формуласы.

3. Сығылған(созылған) серіппенің потенциалдық энергиясы қандай формуламен өрнектеледі.

Шеңбер тобының сұрақтары

4. Тұйық жүйе дегеніміз не?

5. Потенциалдық және кинетикалық энергия

6. Дененің Жер мен Ай беттерінен бірдей биіктіктегі потенциалдық энергиялары бірдей бола ма?

Төрт бұрыш тобының сұрақтары

7. Механикалық энергияның сақталу заңы.

8. Механикалық энергияның сақталу заңының формуласы

9. Үйкеліс күші бар болса, механикалық энергия сақтала ма?

Мини - лекция(слайд арқылы түсіндіріледі)

Жаңа сабақты түсіндіру

Айналу осі бар денелердің тепе - теңдік шартын анықтау үшін күш моменті деген ұғым енгізіледі.

Қозғалмайтын тіреудің немесе біліктің (осьтің) төңірегінде айнала алатын кез - келген дене иіндік (рычаг) деп аталады.

Тіреу нүктесінен күштер орналасқан түзулерге түсірілген перпендикулярдың ұзындығын күш иіні деп атайды.

Айналатын денеге түсірілген күштің күш иініне көбейтіндісі күш моменті деп аталады.

M=F*l

Күш моментінің бірлігі.

1Hьютон*метр=1Н*1м

Күш сияқты күш моменті де векторлық шама

M1 моменті сағат тілі қозғалысына қарама - қарсы, M2 - моменті бағыттас қозғалады

Моменттер ережесі айналатын дененің тепе - теңдігін сақтау үшін денені сағат тілі жүрісіне бағыттас айналдыратын күш моменттерінің қосындысы оны сағат тілі жүрісіне қарсы бағытта айналдыратын күш моменттерінің қосындысына тең болуы керек.

М1=M2

Біліктің сол жағындағы күштердің күш моменттерінің қосындысы біліктің оң жағындағы күштердің күш моменттерінің қосындысына тең болуы керек.

Иінді таразылар айналатын дененің тепе - теңдік шартына негізделген.

М1=M2, P1*d1=P2* d2, мұндағы P1=m1 *g, P2=m2*g

ИІнді таразылар дененің массасын өлшеу үшін қолданылады.

Иіндері үшін он саны еселік болып келетін таразылар ондық таразылар деп аталады.

gml=gML

Сергіту сәті (оқушылар бір орында тұрып билейді)

Адам мүшесіндегі иінтіректерді қозғалысқа келтіру арқылы билеу.

Есептер шығару(слайдтағы суреттер бойынша есептер шығарады)

Логикалық сұрақтар:

1. Бір шелек судан көрі екі шелек суды алып жүрген қолайлы болатыны неліктен?

2. Арқасымен аударылған тасбақа өздігінен тұра алмайды. Неге?

3. Сіріңке шиін алып, оны ортасынан екіге бөл. Енді жарты шиді екіге бөлу үшін бүтін шиді бөлгенге қарағанда көбірек жұмыс жасалады?

Топпен жұмыс (Постер жасау)

Қол — таразы,

Көңіл — қазы

Ел бірлігі - ел теңдігі

Бірлік бар жерде – тірлік бар.

Үй тапсырмасы

Бағалау парақшасымен өзін - өзі бағалау

Иінді таразылар

Сабақ тақырыбы:  §70. Иінді таразылар. §71. Жай механизмдер.

Сабақтың мақсаты:  Оқушыларға  иінді таразылар, жай механизмдер және олардың  жұмыс істеу принциптері туралы  түсінік беру .

Сабақтың міндеттері:

          1. Жай механизмдердің түрлерімен таныстыру.

2. Оқушыларды ғылыми ой қорытындыларын жасай білуге дағдыландыру.

3. Жауапкершілікке, тиянақтылыққа, еңбекқорлыққа тәрбиелеу.

Сабақ түрі: дәстүрлі емес, саяхат сабақ

Сабақтың типі:  жаңа тақырыпты түсіндіру

Сабақ әдісі: баяндау, сұрақ-жауап, есеп шығару

Сабаққа қажетті құралдар: компьютер, слайдтар, видеопроектор, иінтірек, таразылар, блоктар, жүктер, саяхат бағыты сызылған плакат, суреттер.

Сабақтың құрылымы:

1.     Ұйымдастыру бөлімі

2.     Саяхатқа даярлық (үй тапсырмасын тексеру).

3.     Жаңа сабақты түсіндіру.

А) «Иінді таразылар» елімен танысу. (жаңа тақырыпты түсіндіру)

      №1 бөгет (жаңа сабақты бекіту)

     Ә)«Жай механизмдер» елімен танысу. (жаңа тақырыпты түсіндіру)

4.     Сабақты  бекіту тапсырмалары:

№2 бөгет

№3 бөгет

№4бөгет

5.     Үйге тапсырма беру.

6.     Бағалау.

Сабақ барысы:

1.  Ұйымдастыру кезеңі: Оқушылармен амандасу, сабаққа қатысымы мен даярлығын тексеру.

 

2.Мұғалімнің сөзі: Оқушылар, бүгінгі сабағымызда саяхатқа  шығамыз. Саяхатқа шығу үшін төмендегідей тапсырмаларды орындауларыңыз керек:

1. Дененің механикалық энергиясы деп қандай энергияны айтады?

2. Механикалық энергияның сақталу заңын қалай тұжырымдайды?

3. Иіндік деген не?

4. Күш иіні дегеніміз не?

5. Күш моменті деген не?

6. Қандай шарт орындалғанда қозғалмайтын ось төңірегінде айнала алатын дене тепе-теңдікте тұра алады?

Автобуспен саяхатымызды жалғастырайық.

3. Енді «Иінді таразылар» елімен танысайық.

Иінді таразылар елімен таныспас бұрын мына сұрақтарға жауап берейік.

 

 

 

Білемін	Білгім келеді	Үйрендім

 

 

     Иінді таразылар дененің массасын өлшеу үшін қолданылады.

Зертханалық теңиінді таразының жұмыс істеу принципін демонстрациялау.

 Таразы тепе-теңдікте тұрғанда бұл күштердің күш моменттері тең болуы керек, яғни    немесе

Зертханалық теңиінді таразыда күш иіндері тұрақты шама:

d₁=d₂

m₁g=m₂g

m₁=m_2.

Егер кір тастарының массасы өлшенетін дененің массасына тең болса, онда теңиінді таразы тепе-теңдік күйде болады.

Аса ауыр денелердің массаларын анықтау үшін қолданылатын таразылардың оң және сол иіндері әр түрлі ұзындықта жасалады.

Ондай таразының тепе-теңдік шарты:

mgℓ=MgL, мұндағы m-кір тастарының массасы, М-өлшенетін дененің массасы.

Иіндері үшін он саны еселік болып келетін таразылар ондық таразылар деп аталады.

Оқушылар,  «Иінді таразылар» елімен танысып болсақ әрі қарай саяхатымызды жалғастырайық.

4. Жол бойындағы бөгеттің тапсырмасын орындау:

1. Теңиінді таразының тепе-теңдік шарты қалай оқылады?

2. Теңиінді және ондық таразылардың жұмыс істеу принциптерінің өзгешелігі неде?

3. Бір ғана кір тасымен жұмыс істейтін таразы түрі бар ма? Бар болса, оның жұмыс істеу принципі қандай?

         Саяхатымызды одан әрі жалғастырайық.

5. Алдымызда тағы бір елдің барын көріп келе жатырмыз. Енді «Жай механизмдер» елімен танысайық:

Күшті түрлендіріп, қозғалыс бағытын өзгерту үшін қолданылатын құралдар механизмдер деп аталады.

  

Жай механизмдерге мыналар жатады: иіндік, блок, шығыр, көлбеу жазықтық және оның өзге түрлері: сына, бұранда.

 

     

d₁-жұмысшы күшінің иіні,

d₂-жүктің ауырлық күшінің иіні,

Ғ₁-жұмысшының жасайтын күші,

Ғ₂-көтеретін дененің ауырлық күші.

Жұмысшы күшінің иіні ауырлық күшінің иінінен неше есе үлкен болса, жұмысы күштен сонша есе ұтады.

Әр түрлі иіндіктер тұрмыста жиі қолданылады. Мысалы:

           

Блок дегеніміз-өз осінің төңірегінен айнала қозғала алатын, шетінде науасы бар доңғалақ тегершік.

Жүк көтергенде айналу осі не жоғары, не төмен қозғалмайтын блок жылжымайтын блок деп аталады (а-сурет).

Жылжымайтын блокты теңиінді иіндік деп қарастыруға болады (ә-сурет).

Жүкпен бірге блоктың айналу осі де көтеріліп немесе төмен түсіп отырса, ондай блок жылжымалы блок деп аталады (б-сурет).

В-суретте жылжымалы блок иіндік ретінде көрсетілген. Мұндағы 0-иіндіктің тіреу нүктесі, Р-ауырлық күшінің иіні –АО, Ғ жұмыс істейтін күштің иіні-ВО.

ВО иіні АО иінінен 2 есе артық болғандықтан Ғ күші Р күшінен 2 есе кем. Күш моменттерінің тепе-теңдік шарты бойынша  Бұдан:    яғни  Күштен ұту үшін жылжымалы және жылжымайтын блоктарды бірге пайдаланады (г-сурет).

«Жай механизмдер» елімен танысып болсақ, саясатымызды әрі қарай жалғастырайық.

 

 

 

№2   бөгет            Деңгейлік тапсырмалар.

                                                                         І деңгей

                                                         (Оқулықпен жұмыс)     

     

 

                                    41 – жаттығу

    1. 177 - суреттегі иіндіктердің тірек нүктелерін және күш иіндерін сызба түрінде анықтаңдар.

ІІ деңгей

Иіндік (рычаг) тепе – теңдікте болуы үшін А нүктесіне қандай күш түсіру керек?

Берілгені:                        формула:                      шешуі:

l₁=4cм=0,04м                  F₁ l₁= F₂ l₂                                   F₂=4H*

l₂=0,01м                         

F₁=4H                                                     Жауабы: Ғ₂=1Н

F₂-?

ІІІ  деңгей

Иіндіктің иіндерінің қатынасы 10:1. Оның ұзын иініне әсер ететін күш 150Н- ға тең болса, онымен ауыр жәшікті 12 см биіктікке көтергенде қанша жұмыс істеледі?

Берілгені:                               формула:                     шешуі:

                                                                                 l₁                                 l₂

Ғ₁=150Н                                

һ=12 см =0,12м                                           

  F₁                                                                        F₂

А - ?                                                          A=150H *0,12м*10м=180Дж

 

 

 

 

№3 бөгет

Семантикалық карта

№	Ережесі	Механизмдер	Блок	Ондық таразылар	Жылжымалы блок	Жылжымайтын блок
1	Жүкпен бірге блоктың айналу осі де көтеріліп немесе төмен түсіп отырады...				+
2	Өз осінің төңірегінде айнала алатын, шетінде науасы бар дөңгелек тегершік.		+
3	Күшті түрлендіріп, қозғалыс бағытын өзгерту үшін қолданылатын құралдар	+	+
4	Он саны еселік болып келетін иінді таразылар			+
5	Жүк көтергенде айналу осі не жоғары, не төмен қозғалмайды.					+

 

4. Үйге тапсырма:

1. §70.Иінді таразылар. §71. Жай механизмдер.

2.  195 бет, 18 – тапсырма орындау;