Тақырыбы:«Күз әлеміне саяхат»

Мақсаты:

1.Білімділік-күз айларының аттарын қортыныдылап, табиғат құбылыстарының заңдылықтарын білуге үйрету.

2.Дамытушылық-табиғатта болатын өзгерістерге қызығушылықтарын арттыру;өзара байланыс орната білуге ,қортынды шығара білу қабілеттерін дамыту.

3.Тәрбиелік:-табиғатқа деген махаббаттарын ояту,табиғаттың көркемдігін бағалай білуге оны қорғай білуге тәрбиелеу.

Алдын ала жүргізілген жұмыс: «Күз»мезгілі туралы тақпақ оқып оны жатқа айтқызу;серуен кезінде табиғатта болатын өзгерістерге бақлыау жүргізу;күз мезгілі туралы өлең жаттатқызу;Күз мезгілі бейнеленген әйгілі суретшілердің суретттерін қарау:И.И.Левитан «Алтын күз»,И.С.Остроухов «Алтын күз»;көкөніс пен жемістердің суреттерін салыпғмүсіндеу,д\ойындар: «Дәмінен ажырат», «ия,жоқ», «Төртінші артық» және т.б.

Серуеннің барысы:Балалар бізге қонақ келді,ол бізден көмек сұрай келіпті.Ол қонақтың кім екенін білгілерің келсе мына жұмбақты шешіңдер:

Үстінен тоны түспеген,

Сонда да араз қыспенен(Аю)

Қонжық:сәлеметсіңдер ме балалар,мен ойын ойнағанды,көңіл көтергенді ұнатамын,ал менің анам маған тамақ ішкізе береді,мен өте жақын уақытта қатты ұйқыға кетемін.Мен түсінбеймін,маған не тамақ ішіп,көп уақыт ұйықтау керек.Анам маған 5 конверт берді де,маған былай деді:барлық жұмбақты шешкен кезде менің барлығын түсінетімді айтты.Бірақ мен оларды өзім шеше алмаймын,сендер маған көмектесесіңдер ме? (Ия)

Тәрбиеші:Қане бізге 1 конвертті бер.ой мында жұмбақ жасырылған ғой:

Ақ көйлекті көк желек,

Орманда орны бір бөлек.

Әннің аты деседі,

Сызды жерде өседі.(Ақ қайың)

Тәрбиеші:Біздің қолымызда біздің балабақшамыздың барлық бөліктерінің картасы бар.

Картаны пайдаланып Мұхаммед –Әли бізді қайыңға қарай апарады.

-Міне бізде қайыңға келдік.Балалар қараңдаршы қайыңда жұмбақ жазылған жапырақ ілініп тұр екен.

Бар ма,жоқ па,оны анық білмейсің,

Ол жоқ жерде өмір сүріп жүрмейсің(Ауа)

Тәрбиеші:Ауа мен қайыңның не байланысы бар?

Балалар:Жапырақ бізге ауа береді.

Тәрбиеші: Сендерге жапырақтың құрылысын білу қызық па?Алдымен жақсылап құрап алу үшін нені қолданар едіңдер?

Балалардың жауабы:Үлкейтін құралды яғни лупаны қолданамыз.

Тәрбиеші:Не көріп тұрғандарыңды айтыңдаршы?(балалардың жауабы)

1слайд

-Жапырақ екі бөліктен тұрады.Жапырақтардың астыңғы және үстіңгі жақ беттері қалың қабықшалы,бір-біріне тығыз жанасып жатқан мөлдір жасушалармен қапталған.Бұл жабынды ұлпадан тұратын қабықша-жапырақ өңі деп аталады.Өң жапырақты зақымдалудан ,кеіуп кетуден сақтайды.Өңнің астында жасыл жасушалардың бірнеше қабаты орналасқан.

Қонжық:Сары бояу қайдан алынады?жазда барлық жапырақтар жап-жасыл боладығой .

Тәрбиеші:Сары бояу жапырақта барлық уақытта болады.Бірақ жаз мезгілінде сары түс байқалмай қалады.Үйткені оны жасыл бояу басып кетеді көрсетпей.Жазда күн ұзақ, жапырақтар күнің көзінде, ал күзде күн қысқарады күнің жылуы жетпегендіктен жапырақтар картайып сарғаяды, уйткені жасыл түс көрінбей жапырақ сары түске айналады.Ағаштарға су өте көп керек ,егер жапырақтар түспесе, олар ағаштың дымқылын сорып алар еді, де ағаштар сусыз құрғап кеуіп қалар еді.Түсіп жатқан жапырақтар ағаштарға пайда әкеледі, үйткені олар жатып ағаштарға тынайтқыштар болады.

Балалар, біз сендермен ағашқа сыйлық дайындадық, оларды сыйлайық ағашқа.

Тәрбиеші балаларға сыйлықтары жатқан қорапшаны береді. (қағаздан құс, қағаздан көбелек,су тамшысы,күннің көзі, қапша құммен, тұқыммен қапша,құстарға үйшік.

Бір бірден алып ағашқа сыйлаңдар.

Қараңдар мен көрсетейін.

-Мен саған күннің көзін сыйлаймын.Ол сені жылытсын.

-Мен саған тұқым сыйлаймын,көп өсімдік өссін.

-Мен саған құстың үйшігін сыйлаймын,саған көп құстар дос болып ұшып келсін.

2слайд

Тәрбиеші: Екінші хатты қарайық.

Жұмбақ:

Санай алмай шаршадым – 
Найзасы бар қанша мың. 
Батыр емес бірақ та, 
Қашып жүрер жыраққа. (Кірпі) 

Тәрбиеші: Біздің Зере карта арқылы қарағай ағашына апарсын.

Балалар: Кірпі сәлеметсің бе?

Кірпі: Тиін жақында бір себет толы саңырауқұлақтар жинады. Маған да санырауқұлақтар керек.

Бірақ мен оларды көріп тұрған жоқпын.

Тәрбиеші: Балалар кірпіге көмектесейік? Оны қайдан іздейміз?

Балалар: Мынау жапырақтардың астында саңырауқұлақтар бар,жинап берейік.

Тәрбиеші: Ал жапырақтарды жай шашып тастаймыз ба?

Балалар: Жоқ. Біз оларды жинап алып ағаштың астына тастаймыз, олар ағашқа тынайтқыштар болады.

Қонжық: Қандай жақсы сыңдар. Көп біледі екенсіңдер. Енді айтыңдаршы кірпіге соншама көп саңырауқұлақтар мен жанғақ неге керек? Ол бәрін жей алмайды гой?

Балалар: Ол қысқа дайындығы, қыста тамақ аз, сондықтан ол жинаған тамақтармен көректенеді.

Тәрбиеші:Кірпімен «Төртінші артық» деген ойын ойнайық.

Тәрбиеші: Міне үшінші хат.

Жұмбақ.

Талдың басында, жемі бар қасында,

Там тұр саялы, достары аялы.

(құс ұясы)

Тәрбиеші: Картамызды алайық та, жүрейік.

Біздің құстардың үйшігі бос. Ішінде ешкім жоқ.Ұзақ қайда кеткен?

Балалар: олар жылы жаққа үшіп кеткен.

Жәндіктерде көрінбейді.

Қонжық: Күзде жәндіктер не істейді?

Балалар: Олар қыста ағаштың арасына ,қуысына тығылып қалады.

Тәрбиеші: «Ұшады-ұшпайды» деген ойынын ойнайық.Балалар шеңберге тұрады. Тәрбиеші құстың не жануардың аттын айтады. Егер ол құс болса –балалар қолдарын сермеп ұшады., ал жануар болса бір орында тұрады.

Тәрбиеші: Қонжық төртінші хатты әкелші.

Жұмбақ.

Әр желінің асты толған көк қоян,
Жаз болғанда көк қоянды жеп қоям.
(қияр)

Дұрыс қияр қайда өседі?

Балалар: (Бақшада)

Тәрбиеші: Картаны алып жүрейік.

Неге бақшада ештене жоқ?

Балалар: Үйткені күзде өнімдерді жинап алады.

Тәрбиеші: Дұрыс, ал мына жұмбақты шешсеңдер , бақшадан не жинап алатынын білесіңдер.

Қауын, қарбыз дей алмайсың,
Піскенмен, жей алмайсың.
Жарғаныңмен, қап-қатты,
Ал асқанда, тәп-тәтті.(Асқабақ)

Жер астына түседі,
Сап-сары боп піседі(Сәбіз)

Аласа тал,
Тамаша тал.
Самсап тұр алмасы,
Ол алқызыл,
Ол қанқызыл,
Боялғанша, алмашы!(Қызанақ)

Үстіне тігіп көк шатыр,
Астында қызыл дәу жатыр(Қызылша)

Балалар,біз ойнап жүргенде әсем Күздің келіп қалғанын байқамаппыз.

Алма толы себетімен Күз шығады.Күз балалармен амандасып Қонжықты байқап қалады:

-Қонжық сен балабақшада не істеп жүрсің?Сені анаң үйде күтіп отырғой.

Балалар мен Қонжық өз саяхаттарының тапсырмаларын айтып береді.

Күз:Сен енді көп тамақ ішіп,көп ұйықтау керектігін түсіндің ба ?

Қонжық:Иә.түсіндім.Қазір күз мезгілі,күзде жануарлар,құстар және табиғат қысқа дайындалады.Жақында қыс мезгілі,қыста аю ұйықтайды.Балалар,мен сендермен қоштасамын,мен үйге барайын.(балалар қоштасады)

Күз:Шеңберге тұрыңдар.

Балалар шеңберге тұрады,күз шеңбердің ортасында,балалар шеңбер бойымен жүреді де:

-Қош келдің,алтын күз!

Қош келдің,алтын күз!

Қандай жақсы келгенің!

Біз сенен сұраймыз:

Қандай сыйлық әкелдің?!

Күз:

-Ұн әкелдім сендерге!

Енді тоқаш болады!

Қарақұмық әкелдім!

Пеште ботқа піседі!

Алма мен бал да бар,

Тосап пенен компот бар

Жәшік толы сендерге

Бал әкелдім балалар!

Сорпа үшін сендерге

Көкөністер әкелдім!

Балалар:

« Сен әкелдің бізге

Алма менен балды

Күз: «Ризасың ба,жаңбырға»

Балалар: «керек емес,керек емес»,-деп жан-жаққа жүгіреді,ал Күз балаларды қуып жетіп,

«балаларға жаңбыр себеді»

Күз: Сендермен кездескеніме қуаныштымын,тексергім келеді,күздің әсемдігінен ағаштарды ажырата аласыңдарма.

Ойын «1,2,3- өз ағашыңа бар»

-Мен үшке дейін санап ағаштың атын атаймын,ал сендер сол ағашқа барып қол ұстасып,шеңберге тұрасыңдар. «1,2,3 – қайыңға бар»(қара ағашқа)

Саусақ гимнастикасы «Біз күзгі жапырақтармыз»

Біз күзгі жапырақтармыз,

Бұтақтарда отырмыз(үлкен саусақтан бастап барлық саусақтар рет-ретімен қосамыз)

Жел соғып ұшырды,

Жерге әкеліп қондырды(қолдарын айналдырып,барлық саусақтарын шеңбер бойымен айналдырады)

Жел соқты тағы да

Жапырақтарды көтерді(қолмен толқын жасайды)

Айналып ұшты

Жерге қонды(қолдарын айналдырып бүгеді)

3слайд

Күз:

Жасыл бақша сарғайды

Жапырақтар ұшады

Шу шу шу,шу-шу-шу

Жапырақтар ұшады

Алтын суық күз келді

Желмен жаңбыр әкелді

Тырс-тырс-тырс,тырс-тырс

Желмен жаңбыр әкелді.

Күз балалармен қоштасып,күзгі жұмысының көп екенін айтып балаларға алма сыйлыққа береді.

Біз топқа оралғанда,мен балалардан серуенде не ұнағанын суретке бейнелеп салуларын ұсынамын.