Латын әліпби

Латын әліпбиінің тиімділігі

Өмірімізде күнделікті болып жатқан өзгерістерге барлығымыз куәміз. Тілімізді сақтап қалу басты мақсатымыз деп білсек, латын әліпбиіне көшуіміз қажет. Латын әліпбиіне көшу – қазақ халқының алға жылжуына, жаңа заман талабына сай өсіп-өркендеуіне, болашақта еліміздің жан-жақты дамуына үлкен үлес қосары сөзсіз. Біз латын әліпбиіне көше отырып, өркениетті елдердің қатарына қосылып, тіліміздегі дыбыстық жүйелерді нақ анықтап, қазақ тілінің жазылуы, дыбысталу кезінде сөздер қолданысындағы артық кірме сөздерден арыламыз. Сондықтан латын әліпбиіне көшу біз үшін, болашақ еліміз үшін әлдеқайда маңыздырақ.

Латын әліпбиіне негізделген қазақ жазуы қазаққа керек пе, жоқ па? Көше қалсақ, бізге не береді? - деген сұрақтар төңірегінде ғылыми жоба жазып, зерттеп шықтық. Өскемен қаласын аралап, дүкен, ғимаратттардың атауларына көңіл бөлдік. Біз қандай мемлекетте тұрып жатырмыз? –деген сұрақ туды. Сол атаулар әр тілде жазылғаны қынжылтады. Бүкіл қазақ халқының көкейіндегі сұрақ осы.

Бірнеше ғасыр бойы қазақ халқы араб графикасына негізделген әліпби жүйесін пайдаланып келген. 1929-40 жылдар аралығында латын графикасына негізделген әліпбиді жазу жүйесіне енгізіп, 1940 жылдан бері қарай кирил графикасы әліпбиін қолданып келеді. Латын әліпбиіне көшу мәселесінің айтылып келе жатқанына біраз уақыт болғанын көпшілік жақсы біледі. Қытай, Монғолия, Иран, Түркия, Ауғанстан мемлекеттерінде тұрып жатқан қандас бауырларымыздың араб жазуына негізделген қазақ жазуын қолданып жүргенін ескеріп, араб графикасына негізделген қазақ жазуын қолдаған болатын. Қазірдің өзінде бірнеше мемлекет латын тілінде қолданыста. Дегенмен де, сол кездің өзінде-ақ, латын жазуына негізделген әліпбиді қолдағандар басымырақ болғаны жасырын емес. Бүгінде бұлардың қатары көбеймесе азаймағаны анық.

Қорыта келе, латын әліпбиін меңгеру қиынға түспейтіні анық, себебі бүгінде ұялы байланыстағы хабарламалардың көпшілігі осы графикамен жазылуда. Мұғалімдер, оқушылар арасында сауалнама алған кезде көзіміз жетті.