Факультатив жоспары
Мұғалім: Айтқалиев
Е.Қ.
Сабақтың тақырыбы: Магдебург жартышарлар
тәжірибесі.
Мақсаты: оқушыларды Магдебург
жартышарларымен жасалған тәжірибемен таныстырып, білім дағдыларын
қалыптастыру; шығармашылыққа баулу, оқушылардың ой-өрісін
дамыту.
Көрнекіліктері: суреттер,
слайд.
Орындалу тәртібі:
І.
Ұйымдастыру кезеңі.
ІI.
Факультативтің барысы:
1654 жылы Магдебург
қаласының бургомистрі, неміс физигі
Отто фон Герике
тәжірибе
жасады.
Ол үшін
Герике диаметрі шамамен 14 дюйм (бұл шамамен
35,5 см) болатын,
бір-біріне тығыз қосылған екі
метал жартышарларды қолданды, әр жартышарда темір сақина
болды.
Он алты
жылқы екі жағынан сақиналарға жегіліп, екі жаққа тартып, бұл екі
жартышарларды бөлуге тырысты, бірақ бұл қолдарынан
келмеді. Бұл таңғажайып
болды!
Т
әжірибенің шешімі неде? Жартышарларды қосқанда олардың
араларына теріден жасалған сақиналар салынды, осылайша жартышарлар
арасында ешқандай тесік болған жоқ. Бұдан кейін насостың
көмегімен жартышарлар арасындағы кеңестіктен ауа сорылды. Он алты
аттың күшіне қарсы әрекет еткен, жартышарларды
бір-біріне қысқан қандай күш
екен?
Бұл
атмосфералық ауа әрекетінің күші болды. Жартышарлардың арасынан ауаны
сорғаннан кейін атмосфералық қысым оларды сырттан қысып отырды.
Сырттағы атмосфералық қысым тұрақты қалп отырса, жартышарлар
арасындағы қысым ауа сорған сайын төмендеп отырды. Осы себепті
жартышарларды қоршаған атмосфералық қысым жартышарларды
бір-біріне
қысты.
Жартышарлар арасына ауа жіберген
кезде, олар еш сырттай әрекетсіз бөлінді. Бұл тәжірибе физика
тарихына «Магдебург жартышарлар
тәжірибесі» деп аталып
енді. Бұл тәжірибені қазіргі кезде мұғалімдер
атмосфералық қысымды зерттеген кезде жиі
қолданады.
«Магдебург жартышарлары» әр адамда бар екен: ортан жіліктің
созылмалы шеттері жамбас сүйегінде атмосфералық қысым әрекетінен
тұрады екен.
Қорытынды сөз: Біз бүгін Отто Фон
Герике «Магдебург жартышарларымен» жасаған тәжірибесімен таныстық.
Бұл тәжірибе бізді қоршап тұратын атмосфералық қысымның жоғары
екендігін көрсетеді.
ІII.
Рефлексия:
-
Отто Фон
Герике кім?
-
Отто Фон
Герике қандай тәжірибе жасады?
-
Оның
тәжірибесінің мәнісі неде?
-
«Магдебург жартышарларын» қайда
кездеседі?
Бүгінгі сабағымыз аяқталды, сау
болыңыздар!
03 Маусым 2018
706
