Бекбосынов Айбек Жанайдарұлы

Түркістан облысы, Созақ ауданы, Шолаққорған ауылы, А.Байтұрсынов атындағы жалпы білім беретін мектеп

Математика пәнінің мұғалімі

Математиканы оқытуда технологияларды біріктіру арқылы тиімділікті арттыру

Жалы білім берудегі мақсат оқушылардың жеке дамуын арттыру, алған білімін өмірде қолдану мен өздігінен білім алуға баулу және бісекеге қабілетті болуға тәрбиелеу. Математика пәнін оқытуда көптеген технологиялар қолданылуда. Олардың өз кезегінде арытықшылықтары мен кемшіліктері қоса бар. Сонымен қатар олар жалпы топтағы оқушылар деңгейіне, материалдық базаға, оқулыққа тәуелді болатын жағдайлар кездесіп жатады. Енді сол технологиялардың кейбіріне және қазіргі уақыттағы өзекті мәселелердің біріне тоқталғым келіп отыр.

Атап өтетін технологияның алғашқысы «Төңкерілген сынып» технологиясы деп аталады. Бұл технологияда оқушыға жаңа тақырып бойынша материалдар, бейнесабақтар алдын ала жіберіліп теорияны үйде өз бетімен меңгеріп, сабақта практика мен талдау жұмыстарына көбірек уақыт бөледі. Бұл тәсілде мұғалімнің рөлі бағыттаушы, кеңес беруші ретінде өзгереді. Бұл технология бойынша оқушы өздігінен оқуға білім алуға және үйде жаңа тақырыпты меңгеруге бағытталған. Егер осы екі жағдай сәтті орындалса сыныпта оқулышардың тақырыпты қаншалықты меңгергенін тексеруге, олардың әлісіз тұстарын анықтап сол бойынша жұмыс жасауға, өмірде қолданылу үйретуге, білік дағдысын арттыруға, топтық талқылаулар мен сайыстар жасауға және шығармашылық дағдыларын арттыруға мүмкіндіктер артады. Бұл технологияны жүзеге асыру үшін қиындықтар да бар. Олар: мұғалімдер үшін алдын ала дайындалған бейнесабақтар, оқу материалдары, тесттер, деңгейлік тапсырмалар және оқушылар үшін барлығында бірдей жылдамдығы жоғары интернет, смартфондар, сапалы оқулықтар, оқушының өзіндік мотивациясы мен ата-ананың тұрақты қадалауыын қажет етуі. Ең бастысысы біз ұсынған материалдар кейбір оқушылардың деңгейіне сәйкес келмеуі мүмкін. Оны шешу үшін басқа технологияның элементтерін алу керек.

Екінші тоқталып өтетін технология «Жекелендірілген оқыту» технологиясы деп аталады. Жекелендірілген оқыту оқушының жеке ерекшеліктеріне, оқу қарқынына, қызығушылығына және қабілетіне негізделіп ұйымдастырылады. Бұл технология арқылы әрбір оқушы өз деңгейінде білім алады, өз қарқынымен дамиды. Мұғалім оқушының қажеттілігіне қарай бағыт береді. Бұл технологияда тыс қалатын оқушы болмайды, барлығы білім беру процесесінде белсенді болады. Мотивация және сенімділік пен үміт жоғары болады. Жекелендірілген оқыту технологиясы оқушыға жауапкершілік пен өз бетінше білім алуды үйретеді. Бұл технологияны да жүзеге асыру үшін өзіндік қиындықтар бар. Түсіндерме материалдар мен тапсырмаларды саралау, алдын-ала дайындық және оған кететін уақыт технологияны қолдана алу ықтималдығын төмендетеді.

Енді басты мәселелердің бір оқулық мәселесі. Оқулық оқу бағдарламасына негізделіп жасалғанымен онық оқушы тілімен жазылмауы, яғни күрделі болуы және түсндірмелердің толық толық болмауы. Осы мәселені шешу үшін кейбір пәндер бойынша өзге елдердерде жасалып жатқан оқулық түріннің негізіне ауыстыру қажет. Мысалығы орыс тілінде "Самоучитель" деген оқуылықтар бар. Бұл оқулықтар оқушының мұғалімсіз-ақ теорияны меңгеріп, жаттығу орындап, қатемен жұмыс жасауына мүмкіндік береді. Сондай кітаптарды қолдана отырып жоғарыдағы көрсетілген екі технологияның тиімді жақтарын біріктіріуге болады. Ол үшін оқушылардың қз бетінші білім алуына арналған оқулықтарды олардың қабілетіне қарай бірнеше деңгейде жасап шығару қажет. Мысалы ретінде 5 сыныпқа математика пәні бойынша 3 оқулық жасап, қодану қажет. Олардың негізі бір болғанымен оқілықтағы түсіндірме материалдары мен тапсырмалары түрлі деңгейде болуы қажет. Егер осындай сапалы оқулықтар шығаратын болсақ «Жекелендірілген оқыту» технологиясын жүзеге асыруға және оған «Төңкерілген сынып» технолиясын біріктіре отырып техникалық құралдарға тәуелділікті азайтуға болар еді.

Қорытындылай келе осы үшеуін біріктіре отырып, математика пәнін тиімділігін арттыруға мүмкіндік туады. Бұл тъжағдайда оқушының жеке қабілеті мен деңгейін ескере отырып білім береіледі, мұғалімнің рөлін өзгертіп, оқу процесін жаңаша ұйымдастыруға жол ашады. Ең бастысы — бұл жүйе оқушыны өз бетімен білім алуға, жауапкершілікке, еңбектенуге және терең ойлауға үйретеді. Осылайша, білім сапасы мен оқу тиімділігі артады.