Мазмұндамалар жинағы 2-4 сыныптар

Қажымұқан палуан
Мұқан палуан болуға дайындалды. Алғашқыда сом темірді иді. Гирді екі қолымен жоғары көтерді. Төрт пұттық тасты кеудесіне қойды. Оны басқалар балғамен ұрып уатты. Қажымұқан палуан атанды. (26 сөз)
Сұрақтар
1.Кім палуан болуға дайындалды?
2. Ол қалай дайындалды?
3.Қажымұқан кім болды?

Жаңа жыл
Балалар үшін Жаңа жыл- қуанышты мереке. Мектепте, театрларда, үйде жаңа жылдық елка құрылады. Балалар елканы айнала билейді, өлең, тақпақ айтады, ән салады.
Мерекеге Аяз ата мен Ақша қар келеді. Олар баларға сыйлық таратады.
(33 сөз)
Сұрақтар:
1.Жаңа жыл қандай мереке?
2. Жаңа жылға арнап не құрады?
3. Балалар Жаңа жылды қалай қарсы алады?
4. Мерекеге кімдер келеді?
5. Олар балаларға не береді?


Мазмұндау жоспары:
1.Жаңа жыл елкасы.
2. Жаңа жылды қарсы алу.
3. Сыйлық.

Немересі мен атасы
Жақсығалидың атасы әбден қартайды.Ол жүре алмайды, көзі көрмейді,құлағы естімейді. Жақсығали атасын күтеді. Атасын далаға сүйеп шығарады.Оның беті-қолын жуғызады, сүлгісін әпереді.Жақсығали атасының төсегін салады. Көрпесін жабады. Атасы немересіне алғыс айтады.
(34 сөз)

Сұрақтар:
1. Жақсығалидың атасы қандай адам?
2. Атасына не істейді?
3. Атасының төсегін кім жөндеп береді?
4. Атасы немересіне не айтады?


Мазмұндау жоспары:

Немересі мен атасы.
Жақсығалидың көмегі.
Алғыс.

Қыс көрінісі
Қыс. Күн ашық. Жер беті аппақ. Ағаштар да ақ ұлпадан бөрік киіп алған секілді. Бәрі-бәрі күн сәулесіне шағылысып,күмістей жалтырайды. Кейде ағаш арасынан сауысқанның шықылықтаған дауысы естіледі.
Кей үйлердің мұржасынан шыққан түтін көкке өрлейді.
(35 сөз.)
Сұрақтар
Жер беті қандай?
Ағаштар не киіп алған секілді?
Ағаш арасынан ненің даусы естіледі?
Үйлердің мұржасынан түтін қалай шығады?


Каникулым көңілді
Менің каникулым өте көңілді өтіп жатыр.Шешеммен қонаққа бардым.
Ауылдағы апамның үйінде болып қайттым.
Әр түрлі кітаптар оқыдым. Соның ішінде ертегілер басым. Жаз қандай жақсы, шіркін! Кейде шешем екеуміз көшеде қыдырамыз.Паркке барамыз. Үйде ала мысығым бар. (37 сөз)

Сұрақтар
1.Каникул қалай өтіп жатыр?
2.Шешесі екеуі қайда барды?
3.Қандай кітаптар оқыды?


2-класс
І Дайын мәтін бойынша мазмұндама жазу.

Алтын күз

Жаз өтіп, күз келді. Ауа райы бұзыла бастады. Күн салқындап,жиі-жиі жаңбыр жауады.
Ағаштың жапырақтары сарғаяды. Қырдағы жайқалған көк майса, сары далаға айналады.Астықтарда сап-сары болып пісіп тұр.Сондықтан бұл мезгілді халық алтын күз деп атайды. (38сөз)

Мазмұндау жоспары:

1.Күз қай жыл мезгілінен соң келеді? Жаз.
2.Күзге тән белгілерді атаңдар? Ауа-райы,күн салқын,жиі-жиі
жаңбыр жауады.
3.Халық неге алтын күз дейді? Бәріде сары түске боялады.






Айдос пен Ержан

Бірде Айдос пен Ержан сабақтан шығып,үйлеріне қайтып келе жатқан. Кенет екеуі қарт кісінің аяғы тайып, құлап қалғанын байқады. Ержан сумкасын Айдосқа беріп,жүгіріп барып қарт кісінің қолтығынан демеді. Қарт кісі Айдос пен Ержанға рахмет айтты.
(30сөз)

Мазмұндау жоспары:

1.Айдос пен Ержан қайдан келе жатты? Мектептен
2.Олар кімді көрді? Қарияның аяғы тайып
құлағанын.
3.Балалар қалай көмектесті? Қолтығынан демеді.
4.Қария балаларға не айтты? Рахмет.

Жаз қызығы тамаша

Шілде айы. Күн ыстық. Асан күнге қыздырынбақ болып жағажайға келді. Киімдерін шешіп, суға шомылды. Сосын жағада күнге қыздырынды.Ол күн көзінде ұзақ жатуға болмайтынын білмейтін еді. Шақырайған күн көзі денесін қап-қара қылып күйдірді. Асан сонда да жата берді.Кешке қарай өрт сөндіруші болып істейтін әкесі көл жағасына келгенде, баласын көріп, оны мүлде танымай қалды. (58сөз)

Мазмұндау жоспары:
1.Күн қандай? Ыстық.
2. Асан қайда келді? Жағажайға
3.Жағаға жатып не істеді? Күнге қыздырынды.
4. Күн көзі денесіне қалай әсер етті? Күйдірді.
5.Кешке қарай кім келді? Әкесі.


Ұя
Айнұр мен Майра фермаға бара жатты. Олардың алдынан бір үйрек ұша жөнелді.
Қыздар үйрек ұшқан жерге келді. Ол жерде-үйректің ұясы бар екен. Ұяда жеті жұмыртқа жатыр.Олар жұмыртқаны алмады.
Күнде ұяға келіп, жұмыртқаларды бақылап жүрді.Бір күні ұяда жеті балапан жатқанын көрді. (33сөз)

Мазмұндау жоспары:

Айнұр мен Майра қайда бара жатты? Фермаға
Олардың алдынан не ұшты? Үйрек
Үйрек ұшқан жерде не бар екен? Ұя
Ұяда не жатыр? Жұмыртқа
Айнұр мен Мария не істеді? Бақылады
Олар ұяда не көрді? Балапан.


Іскер болғым келеді
Менің апамның аты- Наргүл. Ол өте өнерлі адам.Анам бізді ылғи да ісмерлікке баулып келеді.Қазір біз құрақ құрауды, көрпе қабуды үйреніп алдық. Расында қыз баланың ұқыпты, іскер болғаны жақсы ғой. Алдағы уақытта киім тігуді де меңгеріп алсақ деген ойымыз бар.
( 42 сөз )
Мазмұндау жоспары:
Апасының аты кім? Наргүл.
Ол қандай адам? Өнерлі адам.
Қандай өнерді үйреніп алады? Құрақ құрау,көрпе қабу.
Алдағы уақытта нені үйренгісі келеді? Киім тігуді.

Ақылды Сабина
Бір топ тезек теруге шығады. Олар қаптарын толтырып үйлеріне қайтады. Сол кезде жаңбыр құйып кетеді. Қыздардың көбі ауылға қарай жүгіре жөнелді. Ал Сабина қаптағы тезегін бір жерге төгеді.
Оның үстіне қапты жамылып өзі отырады. Өткінші жаңбыр басылады. Сабина үйіне келеді. Оның киімі де, отыны да құрғақ. (39сөз)

Мазмұндау жоспары:
1.Бір топ қыз қайда барды? Тезек теруге.
2. Жолда не құйып кетті? Жаңбыр.
3. Қыздар не істеді? Ауылға жүгіреді.
4. Сабинаның киімі де, отыны да Тезекті төкті де үстіне
қалай құрғақ қалды? қапты жапты.

Мысық пен тышқан
Сыртта жатқан жыртық бәтеңкенің қасында тышқан жүгіріп жүрді. Оны мысық көрді. Ақырындап оған жақындады.Мысық енді ұстай бергенде зып етіп бәтеңкеге кіріп кетті. Мысық бәтеңкеге басын сұққанда, тышқан бәтеңкенің жыртығынан шығып кетті. Ескі бәтеңке мысықтың басына кептелді де қалды. (39 сөз)

Мазмұндау жоспары:
Тышқан қайда жүгіріп жүрді? Жыртық бәтеңкенің.
Оны не көрді? Мысық.
Мысық ұстай бергенде, тышқан Бәтеңкеге.
қайда зып етті?

4.Тышқан қалай құтылды? Жыртығынан.
5.Бәтеңке мысықтың қай жеріне Басына.
кептелді?


Менің мысығым
Менің тарғыл мысығым бар. Ол өте сүйкімді. Кішкентай ініммен ойнайды.Ол ұйықтаса, жанына барып, мияулап оятып алады. Ағашқа мініп торғай аңдиды, тышқан аулайды. Әжем киім тігіп отырғанда, жанына келіп, таңдана қарап отырады. Өзі өте таза.
Жиі-жиі жуынып тұрады. Біз оны жақсы көреміз. (43сөз)

Мазмұндау жоспары:
Менің қандай мысығым бар? Тарғыл.
Ол қандай? Өте сүйкімді.
Ол кіммен ойнайды? Ініммен.
Нелерді аулайды? Торғайды, тышқанды.
Мысық өзін қалай ұстайды? Таза.

Ұйқышыл Бауыржан
Балалар жасырынбақ ойнады. Сұлтанбек жасырынуға кеткен Бауыржанды таба алмады.Сонан соң барлығы жабылып іздеді. Зым-зым жоқ. Амалсыз ата-анасына хабарлады. Ата-анасы айқайлап, жан-жақты шарлады. Ұшты-күйді жоқ. Әбден күдер үзген анасы далада жаюлы жатқан киізді алайын десе, біреу оранып ұйықтап жатыр.Қуанғаннан олар көздерінен жастары аққанша күлді. (50 сөз)

Мазмұндау жоспары:

1.Балалар қандай ойын ойнады? Жасырынбақ.
2. Сұлтанбек кімді таба алмады? Бауыржанды.
3. Олар кімдерге хабар берді? Ата-анасына
4. Бауыржан қайда жатыр? Киіздің арасында оранып,
ұйықтап.
5.Ата-анасы қуанғаннан не істеді? Жас аққанша күлді.


Қыс
Қыс түсті. Күн суытты. Күн қысқарып, түн ұзара басталды. Қар қалың жауды. Жер дүниенің бәрі аппақ. Өзен суы мұз болып қатты. Балалар жылы киінген. Олар төбешікте сырғанақ теуіп жүр. Кейбіреуі ылдиға қарай зымырайды.Енді біреулері шаңғы теуіп жүр.Сырғанақта өте көңілді. (41 сөз)

Мазмұндау жоспары:

1.Қыстың өзінділік белгілерін атаңдар? Суытты,қысқарды, ұзарды,
қысқа.
2.Балалар қалай киінді? Жылы.
3.Олар қыста қандай ойындар Сырғанайды,зымырайды,
ойнады? шана,шаңғы тебеді.

Нағыз дос
Саят пен Ермек тату достар еді. Бір күні Ермек ауырып, сабаққа бармай қалды. Кешкісін Ерболдың үйіне барып, үйге берген тапсырманы сұрады. Ол көшіріп алуға дәптерін берді. Сол кезде Ерболдың үйіне Саят келіп қалды. Ол Ермектің асығыс көшіріп жатқанын көріп: - Сен оны текке көшірме, мен саған шығару жолын түсіндірейін,сосын өзің де үйреніп аласың,-деді. Ермек досының сөзін мақұлдап, досына риза болды. (58сөз)


Мазмұндау жоспары:

Саят пен Ермек қандай достар? Тату.
Ермек неғылды? Ауырып қалды?
Ол кімге барды? Жантастың үйіне.
Жантас не істеді? Көшіріп алуға
дәптерін берді.
5.Сол кезде Жантастың үйіне кім келді? Саят.
6. Саят Ермекке не деді? Есептің шығару жолын
түсіндіремін деді.
Ермек досына қайтті? Риза болды.




Кішкентай шаруа
Менің Ержан деген інім бар. Өзі өте малсақ. Күнде кішкентай қошақандардың қасына келіп, су беріп, шөп салып жүреді. Содан да болар,
кішкене қошақандар да оны жақсы біліп алған. Көрсе болды, Ержанның қасына жүгіріп келіп, ойнақтап, еркелеп қоя береді. Мұны көрген апам менің шаруақор болады деп мақтайды. (38сөз)

Мазмұндау жоспары
1.Оның кім деген інісі бар? Ержан.
2. Ол қошақандарды қалай күтті? Су беріп, шөп салып.
3. Қошақандар не істейді? Ержан еркелейді.
4. Мұны көрген апасы не деді? Шаруақор болады деп
мақтайды.

ІІ. Сурет бойынша мазмұндама
Сүйкімді лақ

Биыл көктем ерте келді. Қар суы сарқырап ағып жатыр. Қой қоздап, ешкілер лақтап, ауыл абыр-сабыр. Кейбіреулері егіздеп тауып, лақтарын жарытпады. Оларға еміздікпен сүт беру Ерланға тапсырылды. Ерлан бұл іске
құлшына кірісті. Жылы сүтке тойған лақтар маңырауын қоя қойды.Біраздан соң маужырап, тәтті ұйқыға кетті. Ерлан оларға мейірлене қарап әлі тұр. Не деген сүйкімді лақтар! (55 сөз)
Мазмұндау жоспары
Жылдың қай мезгілі? Көктем.
Нелер төлдеді? Қой, ешкілер.
Сүт беру кімге тапсырылды? Ерланға.
Ерлан не істеді? Еміздікпен сүт берді.
Лақтар қайтті? Маужырап, тәтті ұйқы.
Ерлан оларға қарап не деді? Сүйкімді лақтар.


Сыйлық
Асқар інісіне 8-наурыз аналар мейрамы жақындап қалғанын, календардан көрсетті. Екеуі сыйлық әзірлеуге кірісті. Асқар ашықхат дайындап, інісіне терезе алдына гүл өсірді. 8-наурыз күні анасына әзірленген сыйлықтарын ұсынды. Анасы қуанып, рахмет айтты. (26сөз)


Мазмұндау жоспары
Асқар інісіне нені көрсетті? Мейрамның.
Екеуі не істеді? Сыйлық әзірледі?
Қандай сыйлықтар әзірледі? Ашықхат, гүл.
Сыйлықтар қашан ұсынды? 8-наурыз күні.

Доп қайда ?
Әжесі екі немересіне доп сатып әкеліп берді. Немелері қуанып алды. Бірақ допқа таласа бастады. Сол кезде доп қолдарынан шығып кетті. Олар допты қуа жөнелді. Кенеттен аяқтары тайып кетіп доптың үстіне құлады. Доптың желі шығып кетті. Оны көрген балалар: Доп қайда? – деп ойланып қалды. (33сөз)

Мазмұндау жоспары
Әжесі немерелеріне не алып берді? Доп.
Олар допқа не істеді? Таласты.
Доп қайда кетті? Доптың желі шықты.



Көктем
Мамыр айының басы. Жердің беті кілемдей жап-жасыл. Бірең-сараң қызғалдақтар көрінеді. Таңертең күн сәулесін мейірлене төгеді. Жел жоқ. Табиғат күліп тұрғандай. Тоғайдың арасында шиқылдаған құстардың үні естіледі. Осының бәрі көктемнің келгенін білдіргендей.
(33сөз)
Мазмұндау жоспары
Көктемде жер беті қандай болады? Кілемдей, жап-жасыл.
Таңертең күн сәулесін қалай төгеді? Мейірлене.
Тоғайдан нелердің үні естіледі? Құстардың.
Осының бәрі ненің белгісі? Көктемнің.
Шие тергендер
Нұрғожа мен Сапар шие теруге орманға келді. Көп ұзамай бітік шиеге кезікті.
Нұрғожа терген шиесін карзинаға салды. Сапар болса тойғанынша жеп, содан соң ойнап
кетті.
Екеуі таза ауада жақсы демалды. Үйлеріне көңілді оралды. Нұрғожа кәрзеңкедегі
піскен шиені атасына берді.
Атасы оған алғысын айтып: - Өскенде сен мені асырайды екенсің, - деді. Мұны естіген Сапар қатты ұялды. Көзі жасаурап, сыртқа шыға жөнелді.
(48 сөз)

Мазмұндау жоспары
Нұрғожа мен Сапар қайда барды? Орманға.
Олар орманда не терді? Шие теруге,кәрзеңке,тойғанша
жеп,ойнап кетті.
Нұрғожа піскен шиені кімге ұсынды? Атасына.
Сапар неге ұялды? Атасына әкелмегені үшін.



3-класс

Дайын әңгіме бойынша мазмұндама жазу.

Егін жинау.
Колхозшылар егінді орып бітірді. Орылған егін қырманға жиналды. Қырман басы қайнаған еңбек. Колхозшылар бидайды машинаға, арбаға тиеп, қамбаға тасуда.
Күн салқындай түскен сайын, колхозшылар егінді жинап, тасып үлгере алмай қалудан қауіптенетіндей. Оларға көмекке оқушылар келді. Бірлесіп жұмыла жасаған еңбектің арқасында астық тез жиналды. Колхозшылар оқушыларға алғыс айтып, оларға бір қаптан астық берді.
(53сөз)

Мазмұндау жоспары
Колхозшылар не қылды? Орып бітірді.
Егінді қайда тасыды? Қамбаға.
Көмекке кімдер келді? Оқушылар.
Колхозшылар оларға не айтты? Алғыс.

Қарлығаш
Сейтен сымда тізіліп отырған қарлығаштарға жақындап келді. Рагаткасына жұп-жұмыр тас салды. Қарлығаштарға бағыттап тартып жіберді.
Бейқам отырған құстар дүр көтерілді. Біреуі Сейтеннің аяғы астына томп ете қалды. Сүйріктей тұмсығынан қызыл қан ағып жатты. Сейтен құсты аяп кетті. Жылап жібере жаздады.
Ұстазының құстар жөніндегі әңгімесін еске түсірді. Өзінің істегеніне қатты өкінді. Кенет тістенді де рагаткасының айыр ағашын ортасынан қақ бөлді. (58сөз)

Мазмұндау жоспары
Сейтен рагаткасымен нені Қаз-қатар тізіліп отырған
атпақшы болды? қарлығаштарды.
2.Қарлығаштар не істерді? Дүр көтеріліп, томп етті.
3.Тұсығынан қан аққан құсты Аяп кетті, жылап жібере
көргенде Сейтен қандай күйде жаздады, құстар жөніндегі
болды? еске түсті.
4.Сейтен не істеді? Айыр ағашын қақ бөлді.

Құдық басында
Досжан атын суармақшы болды. Құдыққа беттеді. Құдық басына кісі көп екен.Қалтай қария бүкшеңдеп су тартып жатыр. Бір-екі бала қасында состиып қарап тұр. Досжан оларға жақтырмай бір қарады. Ол шалдан шелекті сұрап алды. Қарт ентігіп қалыпты. Досжан ақсақалдың атын суғарып берді.
Бір кезде Бағила әжей суға келді. Досжан су құйып берді. Екі шелек суды әжейдің үйіне жеткізді. Кемпір Досжанға алғыс айтты. (62 сөз)
Мазмұндау жоспары
Досжан қайда келді? Құдыққа, басында.
Құдықтың басында кімдерді көрді? Қария,бүкшеңдеп,состиып,
жақтырмай.
Ол не істеді? Ентігіп, ақсақалдың.
Досжан Бағила әжейге қалай Үйіне жеткізді, алғыс.
көмектесті?

Талғаттың ерлігі
Таңертең ұшқыштар тапсырма алды.Бұйрық біреу-ақ. Бүгін жауды көктен де, жерден де атқылау. Жаудың бекіністерін қирату. Әскерімен
жол ашу.
Талғаттың ұшағы көкке көтерілді. Оның қимылын командир жерден бақылап тұр. Ол Талғаттың жауға шабуына өте риза болды. Ұшқыш жаудың бекіністерін бомбалады. Күлін көкке ұшырды. Одан соң жердегі әскерлер шабуылға шықты. Жау бекіністі тастап қашты. (52сөз)
Мазмұндау жоспары
1.Ұшқыштар қандай тапсырма алды? Көктен де, жерден де атқылау.
2. Командир Талғаттың шабуылына Бомбалады, күлін көкке
неге істеді? ұшырды.


Кірпі мен жылан

Дарханның құлағына жат дыбыс естілді. Ол төсектен басын көтерді. Есеннің кереуетіне жанында алысып жатқан жылан мен кірпіні көрді. Ол Есенді тез оятты.Жылан айыр тілі мен кірпіні шақпақ болады. Бірақ шаға алмады. Кірпі тікенектерін үрпитіп алған. Ол жыланның құйрығын кеміріп жатыр.
Бұл қызықты көруге Дархан әжесін де шақырды. Әжесі келгенде жылан әлсіреген еді. Әжесі Есенді кірпінің жыланнан құтқарып қалғанын айтты.
(59сөз)
Мазмұндау жоспары
Дархан ерте қандай дыбыс естіді? Жат дыбыс.
Ол оянғанда не көрді? Кереуетті, алысып.
Жылан не істеп тұр? Айыр тілімен шақпақ.
Ал кірпі не істеп тұр? Тікенектерін үрпейтіп, кеміріп.
Әжесі балаларға не туралы айтты? Әлсіреген, құтқарған.

Әкесі мен баласы.
Ертеде бір дана қарт өмір сүріпті. Оның бес баласы болыпты. Қарт өлер шағында балаларын жинап алыпты. Оларға бір- бірден тобылғы берген де, балалары оңай сындырыпты. Шал бес тобылғыдан біріктіріп байлады. Енді сындыруын талап етті. Мұны ұлдарының біреуіде сындыра алмапты. Сонда дана қарт мұның мән-мағынасын былай түсіндіріпті:
-Мен өлгеннен кейін де ұйымшыл болыңдар. Бірігіп тірлік жасаңдар. Алауыз болмаңдар. Мына тобылғылар сияқты сендерді ешкім сындыра алмайды,-депті.
Бірлік бар жерде, тірлік бар деген осы. (70сөз)
(Халық ертегілер кітабынан)

Мазмұндау жоспары:
Дана қарт балаларын қалай сынады? Өлер шағында,бір-бірден,
тобылғы.
Мұнымен қарт балаларына Біріліп тірлік,ұйымшыл,
не айтпақшы болады? алауыз болыңдар.
Әңгіменің мазмұнынан қандай Бірлік бар жерде, тірлік бар
қорытынды жасауға болады?

Көбелектер
Жаз. Шабындықта түрлі гүлдер жайнайды. Иісі жұпар аңқиды. Көбелектер гүлден-гүлге ұшып-қонып жүр.
Бір кезде көкте қарлығаш көрінді. Ақ көбелек гүлге қонды. Ал көк көбелек көк гүлге қонды. Қарлығаш көбелектерді таба алмады. Өйткені көбелектердің түрі гүлдердің түсімен бірдей. Көбелектер өзін жаудан осылай қорғайды. (44сөз)

Мазмұндау жоспары:
1.Көбелектер жылдың қай мезгілінде Жаз, шабындықта,жұпар,
тіршілік етеді? гүлден-гүлге.
2.Көкте не көрінеді? Қарлығаш.
3. Көбелектер қайда қонды? Сарғалдаққа, түсі.
4.Оның мәнісін түсіндіріңдер? Жаудан қорғайды.

Көктем
Көктем келді. Айнала жап-жасыл. Теректерге де жасыл жапырақтар шыға бастаған.
Нұрлан құстарға арнап ұя жасап, оны ағаш басына бекітіп қойған болатын.
Бір күні әлгі ұяның қасынан жерге түсіп қалған торғайдың балапанын көрді. Анасы шырылдап жүр екен. Нұрлан балапанды алып ұясына қайта салды. Қос балапан мен анасы шиқылдай бастады. Нұрланға алғыс айтып тұрған сияқты.(54 сөз)

Мазмұндау жоспары:
Көктемнің басталуы.
Нұрлан құстарға не жасады?
Ол нені көрді?
Нұрлан балапанды қайда салды?
Торғай Нұрланға алғысын қалай жеткізді?

Құлын, қозы, лақ
Жаз кезі еді. Өрісте лақ, құлын, қозы кездесе кетті. Іші пысқан олар бірігіп ойнамақ болды. Әуелі қандай ойын қызық екенін айтып, талқыға сала бастады.
Сөзді лақ бастады.
- Ойынның қызығы - тауға шығу, тастан тасқа секіру. Әрі қан тарайды, әрі етті боласың.
Қошақан ақ лақтың сөзін жаратпай, өз ойын айтты.
- Секіріп, атылып ойнау - ойын емес. Дүниедегі ойынның ең қызығы - қошқарлар сиякты сарт-сұрт сүзісу. Соның арқасында күшің толады. Әрі бұлшық етің қатаяды.
- Сендердің ойындарың көңілге қонбайды. Ойнаған соң, шапқылап жарысайық. Тұра қалып, тебісейік, - деді құлын екеуінің ойындарын жақтырмай.
Үшеуі қызыл кеңірдек болып ұзақ керісті. Ақыры ешнәрсеге келісе алмай, әрқайсысы өз жөніне кетті. (М. Төрежанов, 90 сөз).
Сөздік: көңілге қонбау, қызыл кеңірдек болу.
Мазмұндау жоспары:
Өрістегі кездесу.
Ойынды талқылау.
Лақтың ойыны.
Қошақанға ұнайтын ойын.
Құлынның пікірі.
Ойналмаған ойын.




Ақ кептер
Еркін үйден сыртқа шықты. Аулада бір нәрсе ұмар-жұмар болды да
кетті. Ол мұның не екенін алғашқыда аңдамай қалды. Сөйтсе көршінің мысығы ақ кептерді жұлмалап жатыр екен.
Еркін құсты ажал тырнағынан арашалап алды. Жұдырықтай құс дір-дір етеді. Бір-екі жеріне тырнағын да батырып үлгеріпті. Шып-шып қан шығып тұр.
Еркін үйге келіп, жаралы жерге йод жақты. Кептерді қағаз қорапқа салып, алдына дән шашты. Екі күннен кейін ақ кептер оңалды.
Әбден жазылып, Еркін оны ұшырып жіберді. (68сөз)

Мазмұндау жоспары:
1Еркін ауладан нені көрді? Бір нәрсе ұмар-жұмар, көршінің
мысығы, ақ кептер.
2.Ол не істеді? Ажал тырнағынан.
3.Еркін ақ кептерге қандай қамқорлық Йод жақты, дән шашты.
көрсетті?

Күз
Күз басталды. Ағаштардың жапырақтары сарғайып жерге түсе бастады. Балалар күздік киім киінген.Олар мектеп ауласын тазартуға шықты. Балалар ағаштардың түскен жапырақтарын, қоқыс қағаздарды жинады. Ал Зәуре мен Зухра қоқыстардың бәрін жерді қазып, соған салып жатыр. Қоқыстарды жағуға болмайды. Ауа ластанады.Оларды тек жерді қазып, көміп тастау керек. (47сөз)


Мазмұндау жоспары:
1.Жылдың қай мезгілі? Күз.
2. Балалар қайда шықты? Аула.
3. Олар не істеді? Тазартты.
4.Зәуре мен Зухра қоқысты қайда жинады? Шұңқырға.

Өзі кінәлі
Сабақтан келісімен, Оспан сөмкесін лақтырып тастады да, үстел үстінде тұрған тамақта апыл-ғұпыл ішіп, ойнауға кетті. Ол кешке дейін доп қуды. Үйдегі інісі Мұрат Оспанның сөмкесін мысықтың мойнына байлап, біраз сүйретті. Содан соң ішін ақтарды. Қарындаштарын өзінің қобдишасына салды. Кітаптардан үй жасады.Ішіндегі суреттерін қарады. Қып-қызыл алмалар оған ұнап кетті. Оны жыртып алып, түкіріп-түкіріп төсегінің тұсына жапсырып қойды. Сөйтіп жүріп былғап алды, дәптердің бір-екі парағын жұлып алып, сүртемін дегенде үсті-басын, бет-аузын да былғады.
Осы сәтте ойына Оспан түсті де, дереу кітап, қағаздарды сөмкеге салды.
Оспан сабаққа дайындалған жоқ, сөмкесін ертеңгі сабақ үстінде бір-ақ ашты. Кітап былғанған, дәптер жыртылған, қарындаш жоқ. Мұны көргенде ол бақырып жылап жіберді. Үй тапсырмасын орындамағаны сол кезде есіне түсті. (С.Сарғасқаев, 90 сөз).
Сөздік: апыл-ғұпыл, дереу.
Мазмұндау жоспары:
1. Оспанның сабақтан кейінгі тіршілігі.
2. Оспанның сумкасы және Мұрат.
3. Жыртылған,былғанған дәптер.
4. Оспан сабақта.
5. Оспанның бақыруы.
6. Оспанның ойына не түсті.

Тапсырма: Мәтінді оқып шығып, мазмұнын ықшамдап жазу

Жұрттың бәрі жұмыста
Бүгін Мұқанның сабаққа барғысы келмеді. Мұқан әуелі құмырсқамен кездесті. Баланың онымен ойнағысы келмеді. Бірақ ол көнбеді. Өйткені оның істейтін жұмысы көп еді.
Мұқан бал арасына барды. Ол да ойнамады. Өйткені ол гүлдерден бал теру тиіс еді. Мұқан қарлығашқа барып жалынды. Ол да келіспеді. Өйткені қарлығаш балапандарына жем беріп жүр еді. Ақыры Мұқан мектепке келді. Өйткені жұрттың бәрі жұмыста екен. Мұқанмен ешкімнің ойнағысы келмеді.
(59 сөз)
Мазмұндау жоспары:
1.Мұқанның қайда барғысы келмеді? Сабаққа.
2. Ол әуелі кіммен кездесті? Құмырсқамен.
3. Бала құмырсқадан соң кімге барды? Бал арасына, бал.
4. Мұқан бал арасынан кейін кімге барды? Қарлығашқа жалынды.
5. Ақыры Мұқан қайда келді? Мектепке.

Мәтіннің ықшамдап жазылған түрі: Жұрттың бәрі жұмыста
Бүгін Мұқан сабаққа барғысы келмеді. Ол ат, бал арасы және қарлығаш-
пен ойнамақ болды. Бірақ олар қызу жұмыста болатын. Ойнайтын жан болмағандықтан ақыры ол мектепке кетті.

Түлкінің айласы
Қыс. Қалың қар, жәндіктерді інінен шығармай тастады. Ашыққан түлкі кенет тоқтай қалды. Танауын желге тосты. Мынау оқшау қорадан тауық иісі аңқып тұр.
Тауық қорасының есігі мен қабырғасы биік екен. Түлкі жолға үйілген пішенмен өрмелеп қораның төбесіне шықты. Төбеге жабылған жұқа топырақты өткір тырнақтарымен қаза бастады. Өзі сиятын саңылау жасады. Ол қораның ішіне оп-оңай секіріп түсті.
Үш-төрт тауықтың жылы етіне тойды. Ол қорадан шықпақшы болып төбедегі саңылауға бір-екі секірді. Бірақ бойы жетпеді.
Таң атты. Айша шешей сиыр саууға шықты. Тауықтардың мазасызданған дауысын естіп, қора есігін ашады. Өліп жатқан түлкіні байқады. Болатжанға тымақ тіктіріп беретін болдым, -деп ойлады Айша шешей.
Ол немересін шақырып келмекші болып кері бұрылды. Осы кезде қу түлкі далаға зып берді. (90сөз)

Мазмұндау жоспары

Ашыққан түлкі не аулауға шықты? Торуылдап, тауық, әтеш.
Түлкі тауық қораға қалай түсті? Пішенмен өрмелеп, өткір
тырнағымен қазды.
Ол қорадан шығу үшін қандай
амал ойлап тапты? Өтірік өлген болды.


Ағаштың көз жасы
Самат бірде ашатаяқ жасап, онымен торғай атқысы келді. Ойға алған ниетін іске асыруға кірісті. Бір ағаш кесіндісінен аққан бірнәрсе қолына тамды. Артынан және бір тамды. Бұл не болды екен? Самат ойланып қалды.
Кешкі ас үстінде бұл жағдайды атасына айтты:
-Балам-ау соны да білмегенің қалай?! Ол-ағаштың көз жасы ғой, жаны ауырған болар. Ал сен болсаң өзіңнен әлсізге әлімжеттік жасағаныңды сезбепсің де. Енді, міне, онымен қоймай, ашатаяқпен құс атпақсың. Ал оның жазығы не?- деді атасы.
Саматтың денесі түршігіп кеткендей болды. Расында да ол ағаш ауырсынар деп еш ойламаған. Құрысын, мұны білгенде, ағаш бұтағына тиіспейтін еді ғой. Атасына айтқаны қандай жақсы болған. Әйтпесе, мына ашатаяқпен құс атса, оның сарыауыз балапандары болса, мүлдем обал болатын еді ғой. Ол өзіне дер сәтінде келген бұл ойға қатты риза болды. Жүгіріп барып, қалтасынан ашатаяқты алды да, лақтырып жіберді. (92сөз)
Мазмұндау жоспары
1.Самат не істемек болды? Ашатаяқ.
2.Ол атасына не туралы айтты? Тамшы.
3.Атасы не деді? Ағаштың көз жасы.
4. Саматтың денесі қайтті? Түршігіп.
5. Бұдан соң самат қандай ойға келді? Өкінді.
6. Ашатаяқ не істеді? Сындырып лақтарды.

Жомарт деп кімді айтамыз?
Ертеде бір Атымтай деген жомарт адам өмір сүріпті. Осы кісіден біреулер: Өзіңізден асқан жомарт адамды көрдіңіз бе?-деп сұрапты.
-Бір күні жол жүріп шаршап келе жаттым. Шөл далада тігулі тұрған күрке көрдім. Онда бір кемпір баласымен тұрады екен. Кеш батып қалған кез. Әлгі күркеге аялдауға тура келді.Үй иелері іргеде байлаулы тұрған ешкісін мейман асына сойды. Күркенің ағашын отқа жағып, ет пісірді. Сөйтіп, мені сыйлады. Сөйтсем, бұл үй иелерінің жалғыз ешкісі мен күркесінен басқа ешнәрсесі жоқ екен. Соның өзін аямады. Міне, жомарттық деп осыны айт,-депті ол.
Әрине, бұл аңыз ғой. Әйтсе де осы сөздің түбінде бір шындық бар.Қазақ халқы ешкімді жатсынбаған. Сондықтан болар, белгілі жиһанкез Егер қазақ халқы экватор бойымен жағалай қоныстанса,онда жер шарын тегін аралап шығуға болар еді деген екен.
Міне, балалар, ата-бабамыздың осындай аяулы салт-дәстүрін
сендердің де білгендерің жөн. Қонақ күту, оған сый-сияпат көрсету өз
алдына бір өнер десек те болады. (90 сөз)

Мазмұндау жоспары
Ертеде кім өмір сүріпті? Атымтай жомарт.
Ол кісіден біреулерне деп сұрапты? Асқан жомарт.
Атымтай қандай мысал келтірді? Жалғыз ешкі, күркесін аяған жоқ.
Қазақ халқы қандай болған? Жомарт қонақжай халық болған.

4- сынып
Екі жалқау
Қожакеңнің екі ұлы тұяғын қимылдатпайтын жалқау болыпты. Ең кішісі ғана тіл алғыш екен.Әбден мезі болған Қожанасыр жайлауға көшіп бара жатып, екі ұлын да қыстауда қалдырып кетіпті. Ауылдан екі-үш күншілік жерге ұзағасын кіші інісі ағаларына жаны ашып, жиырма шақты жұмыртқа әкеп тастайды. Ағаларының бірі басын көтеріп, әкелген жұмыртқаны көріп, қасындағысына:
-Талғар, турай ғой, жұмыртқа әкелді міне,-дейді қуанышын жасырмай. Сонда үш күннен бері нәр сызбай, жүрегі сазып, қарны шұрқырап жатқан Талғар:
- Аршылған ба екен өзі ....-депті. (74сөз) Балдырғанжурналынан

Мазмұндау жоспары:
Қожанасырдың екі ұлы.
Олардың қыстауда қалуы.
Інісінің жұмыртқа әкелуі.

Қартайғанда көресіңдер
Автобустың іші ыстық, қапырақ, бос орын жоқ. Әр аялдама сайын бірі түсіп, екіншілері кіріп, әншейіндегідей жүріп жатқан қала тұрғындарының өмірі.
Бір аялдамадан автобусқа қарт адам кірді. Жан-жағына қарады, бос орын жоқ екенін көрді де, отырған екі жасөспірімнің жанына келіп тұрды. Екеуінің мойындарында асып алған әдемі теннис ракеткаларының қабы бар. Өзара күлісіп, теледидардан көрген бір спорт жарысын қызу талқылап отыр. Ақсақалды көрмегенсиді.
-Қарақтарым, отыра беріңдер, тұрмай-ақ қойыңдар. Жақсылап жас кездеріңде күш жинап алыңдар. Ертең менің жасыма келіп, аяқтарың дірілдеп, бар тәндерің дем алғысы келіп, жер иіскетші деп жалынғанда мен сияқты отырғышқа сүйеніп аласұрған жүректеріңді басарсыңдар,-деді.
Келесі аялдамада ұялған балалар есіктен секіріп түсіп қалды.
(102сөз)

Мазмұндау жоспары:
Автобус іші.
Автобусқа қарт адамның кіруі.
Екі баланың әңгімесі.
Ақсақал не деді?

Қайырымдылық пен қаталдық
Аманкелді бала кезінен-ақ Торғай уезінің Қызылжыңғыл болысында тұратын Махамбет, Сарымбай, Қорқақ секілді мергендерге еріп, тау-тасты аралап, құс атып, аң аулаған.
Бір күні соңына екі лағын еріткен киіктің ешкісі суатқа келіп, еңкейіп су ішіп жатады. Ор қазып, киікті аңдып жатқан сақа мергендер:
- Ал, бала мерген, саған жол бердік! Ешкіні ат!-дейді.Аманкелді:
- Анасын атып, екі лағын маңыратып, жетім қалдырар жайым жоқ. Қолым бармайды,- деп, ешкіні атпайды.
Сол кезде бір қасқыр өлген малдың қу басын көлденең тістеп, сай ішімен ақырын ұрлана басып, ешкіге қарай жылжып келе жатады. Аманкелді:
- Ал, ағалар, ататын рет жаңа келді,- дейді.Аманкелді қасқырды жақын келтіріп алып, жалғыз оқпен қос өкпенің тұсынан дәлдеп атып, жайратып салады. Киіктің ешкісі ажалдан аман қалып, екі лағын ертіп, жөніне жүре береді.
- Балада болсаң, өзің әділ бала екенсің. Сен халықтың қамқоры болғалы тұрған жігіт екенсің! - деп, үлкен мергендер бала мергенге сүйсініпті. (Балдырғанжурналы 90сөз)
Сөздік: уез
Мазмұндау жоспары:
Екі лағын ерткен киік.
Амангелдінің мейірімі.
Ұрлана басқан қасқыр тағдыры.
Бала мергенге берілген баға.



Соқыр мен Ақсақ
Баяғы заманда бір соқыр мен ақсақ тауға шығып, аң аулайды. Бір кезде соқыр:
-Анау таудың бөктерінде қырғауыл тұр, атып алайық,-дейді. Соқыр мылтығын алып, қырғауылды атып түсіреді. Ақсақ мен алып келейін деп жүгіріп кетеді. Екеуі қырғауылды үйлеріне апарып асады. Қырғауылдың етін жеп отырып ақсақ:
-Соқыр сенің көзің көрмейтін еді ғой, сонау таудың басында тұрған қырғауылды қалай аттың,- дейді. (58 сөз)

Мазмұндау жоспары:
1.Соқыр мен ақсақтың тауға шығуы.
2.Қырғауылды атуы.
3.Бір-біріне таң қалуы
Құмырсқа
Бір құмырсқа өз илеуінен бөлініп кетіп, ара және қоңызбен дос болыпты. Бір күні жем іздеп шыққан құмырсқа жол үстінен бір дән тауып алыпты. Жалғыз өзі әрі-бері әуреленіп, дәнді орнынан қозғалта алмапты. Содан соң көмек сұрау үшін жаңа достарын іздейді. Гүл жинап жүрген араға келіп:
Досым, маған көмектесіп жібер, - деп өтініпті.
Көрмей тұрсың ба? Мен де жұмыс істеп жатырмын ғой, - деп көнбепті ара.
Құмырсқа, енді екінші досы қоңыздан көмек сұрапты.
Сен үшін өз еңбегімді еш қыла алмаймын, - деп жорғалап кете барадықоңыз.
Екі досынан да күдер үзген құмырсқа мұңайып келе жатып, өзінің ұялас достарымен кездесіп қалыпты. Олар мұның түрін көріп:
Не істеп жүрсің? – деп сұрапты. Құмырсқа басынан кешкен жайды айтады. Достары
көмектеседі де, дәнді бәрі бірігіп көтеріп алып кетеді. Құмырсқа өз үйіріне қайта қосылады.
Жаңа достың қадірі – ескі достай бола алмас деген сөз осыдан қалыпты.
(Ел аузынан, 90 сөз).
Сөздік: еңбегі еш болу, күдер үзу.
Мазмұндау жоспары:
1. Құмырсқаның жаңа достары.
2. Дән.
3. Көмек сұрау.
4. Жаңа достардың көмегі.

Көкек
Көкек жұмыртқа баспайды. Бұта арасынан басқа құстардың ұясын тауып алса, жұмыртқасын соған туады. Басқа құс бұны байқамай қалады, өйткені көкек оның бір жұмыртқасын алып тастайды да, өз жұмыртқасын соның орнына салып қояды. Жұмыртқалардың түсі де бірдей болады.Ұяда сарғыш жұмыртқалар жатса, көкек сарғыш жұмыртқа, көк жұмыртқалар жатса, көк жұмыртқа, ақ жұмыртқалар жатса, ол ақ жұмыртқа туады. Содан күндердің бір күнінде өзге балапандармен қатар көкектің балапаны да дүниеге келеді. Жұмыртқаны басып шығарған құс өз балапандарын ұядан лақтырып тастайды да, тек көкектің балапанын азықтандырып, жетілдіреді.
Көкектің бұлай ететін себебі мынадан: ол бір жетіде бір ғана жұмыртқа туады. Ол әр жұмыртқасын өзі басып шығаратын болса, бірінші жұмыртқадан балапан шыққан кезде, екінші жұмыртқа дүниеге келер еді. Оны тағы да басып шығару керек. Бұл кезде алғашқы жұмыртқадан шыққан балапанды қалай асырамақшы?
Сондықтан да көкек жоғарыдағыдай қулық істейді.
(Ұлан газеті, 90сөз)
Мазмұндау жоспары:
Көкектің қулығы.
Алданған құстар.
Көкектің бұлай ету себебі.


Өмір жасыңды ұзартқың келсе, ағаш ек!
Адам таза ауамен демалады. Адам демімен шыққан ауа қайтып жұтуға жарамсыздау болады. Біз үнемі тазасын жұтып, жарамсыз етіп отырғандықтан, егер таза ауа бір жақтан келіп тұрмаса, жер үстінде жұтуға жарамды ауа қалмас еді.
Сонда таза ауа қайдан келеді деп ойлайсыңдар? Дұрысы- таза ауа ешқайдан келмейді.Айналамыздағы ағаштар біздің демімізден шыққан қайтіп жұтуға жарамсыз ауаны жұтып, ондағы біздің дем алуымызға зиянды, бірақ өзі үшін қажетті иісті ұстап қалып, онымен қоректенеді де, ауаны тазартып, қайтадан шығарады.
Біздің үйіміздің айналасында, көшеде, аулада өсіп, жапырақ жайып тұрған ағаш неғұрлым көп болса, соғұрлым ауа да таза болады.
Таза ауамен демалған адамның дені сау, көңілі хош болып ұзақ өмір сүруіне мүмкіндік алады. Осы себепті бабаларымыз, өмір жасыңды ұзартқың келсе, ағаш ек! деген екен.
(90сөз) Балдырғанжурналынан

Мазмұндау жоспары:
Таза ауа.
Таза ауа қайдан келеді?

Ақ бидай
(ертегі)
Ерте заманда бидай өз бетімен өседі екен. Бір жылы қуаншылық болады. Судың тапшылығынан өсімдік біткен қатты торығады. Басқа өсімдіктер ақ бидайды алқымға алады. Тамыры мықтылары бидай өсіп тұрған жердің суын тартып алады.
Ақ бидайдың жағдайы күннен-күнге нашарлай түседі. Ақырында ол өлер халге жетеді. Ақ бидайға садақ асынған адам тап болады. Ол аңшыға мүшкіл халін баяндайды.
Адам білегін сыбанып жіберіп, іске кіріседі. Ақ бидайдың айналасындағы арам шөптерді отайды. Бұлақтан су әкеліп,суарады. Күзге дейін қамқорлығы-
на алады. Күзге салым бидай піседі. Баданадай дәндерін Адамға тарту етеді.Адам дәмді қыс бойы әрі жылы, әрі құрғақ жерге сақтайды. Көктемде жер жыртып, дәнді егеді. Жаз бойы арам шөбін жұлып күтіп-баптайды.
Күзде бір дорба бидай алады. Келер жылы бір қап. Бірнеше жылдан кейін-мың қап. Бара-бара адамзат әлденеше миллион қап етіп алатын болады.
Адам мен Ақ бидайтың достығы осылай басталған. (94сөз)

Мазмұндау жоспары:

Қуаншылық жылы бидай қандай Қатты тарығады, алқымға алады,
күйге душар болады? суын тартып алады.
Мұндай жағдайдан оны кім құт- Адам білегін сыбанып, шөпті отай- қарады? ды, суарады.
Адам Ақ бидайды қалай Жылы, құрғақ, жерде дәнді егеді,
бағалайды? күтіп баптайды.


Қайырымдылық пен қаталдық
Аманкелді бала кезінде торғай уезінің Қызылжыңғыл облысында тұратын Махамбет, Сарымбай, Қорқақ секілді мергендерге еріп, тау-тасты аралап,құс атып аң аулаған.
Бір күні соңына екі лағын ерткен киіктің ешкісі суатқа келіп еңкейіп, су ішіп жатады.
Ор қазып, киікті аңдып жатқан сақа мергендер: -Ал, бала мерген, саған жол бердік! Ешкіні ат,-дейді.
Амангелді:
Анасын атын, екі лағын маңыратып, жетіп қалдырар жайым жоқ. Қолым бармайды,-деп ешкіні атпапты.
Сол кезде бір қасқыр өлген малдың қу басын көлденең тістеп, сай ішімен ақырын ұрлана басып, ешкіге жылжып келе жатады.
Амангелді:
-Ал, ағалар ататын рет жаңа келді,-дейді. Аманкелді қасқырды келтіріп алып, жалғыз оқпен қос өкпенің тұсынан салады. Киіктің ешкісі ажалдан аман қалып, екі лағын ертіп, жөніне жүре береді.
-Бала болсаң да, өзің әділ бала екенсің. Сен халықтың қамқоры болға-
лы тұрған жігітсің!-деп, үлкен мерген де бала мергенге сүйсініп батасын беріпті. (90 сөз)

Мазмұндау жоспары:
Аманкелді кімдерден бірге аң аулаған? Махамбет, Сарымбай,Қорқақ.
Мергендермен қайда барды? Аңға.
Мергендер оған не деді?
Аманкелді қалай жауап қайтарды? Киіктің ешкісін атпаймын,- дейді
Ол нені атты? Қасқырды.


Маңдай тер
Хамит атасымен әңгімелескенді ұнатады. Балабек қария көп жыл бойы сушы болған. Қазір құрметті демалыста. Сонда да үйде отырғанын көрмейсің. Хамитті ертіп, үй жанындағы бақ ішіне жеміс егіп жүргені. Ешқашан шаршамайды.
-Ата, маңдай тер деген не?- деп сұрады бірде Хамит.
Атасы ойға шомды. Көзін бір нүктеге қадады. Әжімдері тереңдеді.
Сонан соң Хамитті жетектеп, өзі көшет алып жүрген тоғайға кеді. Қолына күрек ұстатты:
-Қане, екі-үш көшет қазып ал!
Өзі шеткерерірек барып, ағаш көлеңкесіне жайғасты. Хамит пора-порасы шығып терледі. Үйге келген соң да атасы жақ ашпады.
... Жылдар өтіп жатты. Көшеттер үлкен ағашқа айналды. Алма мен жүзім мол жеміс салды. Қоңыр күзде атасы Хамитті ертіп бақ ішіне келді. Қып-қызыл алманың біреуін үзіп, қолына ұстатты. Сондай дәмді!...
Маңдай тер деген осы, Хамитжан. Өзіңнің маңдай теріңнің жемісі.
Хамит атасын құшақтай алды. (90 сөз)

Мазмұндау жоспары:
Қария кім болып істеген?
Ол кімді ертіп жүреді?
Хамит атасынан не деп сұрады?
Оған жауап орнына қандай жұмыс жасатты?
Көп жылдың соң қандай өзгерістер болды?
Атасы маңдай тер дегенді қалай түсіндірді?


Құмырсқа мен кептер
(ертегі)
Құмырсқа су ішуге арыққа барыпты. Еңкейіп су іше бергенде, толқын ала жөнелді. Жағадан бірте-бірте алыстап барады. Өлім қауіпі төнді. Оның мүшкіл халін кептер байқап қалды. Жәрдем етпекші болды. Ол жерден шөп іліп алып, құмырсқаның алдына тастады. Қарманып жүріп аман-есен жағаға шықты. Кептерге істеген жақсылығы үшін алғысын жаудырды.
Бір күні сол құмырсқа жолмен келе жатқан еді. Ағаш бұтағында қаннен-қаперсіз отырған кептерді бір мерген атпақ болып тұр екен. Құмырсқа аңшының аяғын шағып кеп алды. Мерген ұшып түсті. Садағын қоя салып, ашыған жерін сипалап жатты. Мұны байқаған кептер ұшып кетті. Сөйтіп бір ажалдан аман қалды.
Жақсылыққа- жақсылық деген осы. (81сөз)

Мазмұндау жоспары:
1.Құмырсқаның мүшкіл халі. Еңкейе бергенде, толқын ала жөнелді,
өлім қаупі.
2.Кепт