Монғол империясының құрамындағы Қазақстан, 6-сынып

Сабақтың тақырыбы:

Моңғол империясының құрамындағы Қазақстан

Мұғалімнің аты-жөні:

Алиаскарова А.Т.

Күні: 24.01.2019ж.

СЫНЫП: 6

Қатысқан оқушылар саны:

Қатыспаған оқушылар саны:

Сабақ негізделген оқу мақсаты

6.3.1.6 – Қазақстанда Монғол империясының үстемдік етуі, империяның басқыншылық саясаты мен оның зардаптарының әсерін анықтау .

Сабақ нәтижесі:

Оқушылардың барлығы мынаны орындай алады: Оқулықта берілген және қосымша тапсырмаларды орындайды. Жазба жұмыс жасайды. Сұраққа жауап береді.

Оқушылардың көбісі мынаны орындай алады: Топтық жұмысты брлесе орындайды.Өз бетінше жұмыс жасайды. Сұраққа жауап береді. Қосымша үлестірме ресурстармен жұмыс жасайды.

Оқушылардың кейбіреуі мынаны орындай алады:

Оқулықтан тыс берілген қосымша тапсырмалады орындайды, тақырып бойынша қосымша мәліметтер мен дәлелдер келтіре алады.

Жетістік критерийілері

Шыңғысхан жорықтарының нәтижесінде жаңа жерлерді бағындыруы.

Қазақ жерінде ұлыстардың құрылуы.

Монғол шапқыншылығының Қазақстанға тигізген зардаптары.

.

Құндылықтарға

баулу

Өз халықының тарихын құрметтеу, жалпы адамзаттық және ұлттық, құндылықтарды дарыту

Ресурстар

Оқулық, суреттер, топқа бөлуге арналған кеспе қағаздар  және  әртүрлі  заттар, топтық тапсырмалар, кері байланыс, стикер.

Әдіс-тәсілдер

Сұрақ-жауап, әңгімелеу, түсіндіру, ойын, көрнекілік. Рефлексия.

Пәнаралық байланыс

Математика,география

Алдыңғы оқу

Моңғол империясының құрылуы

Сабақтың жоспары

Жоспарланғануақыт

Сабақ барысы :

Бағалау түрлері

Басталуы

5 минут

Ұйымдастыру кезеңі 1 минут

Оқушылардың көңіл күйін анықтау.

Үй тапсырмасы «Кім жылдам?»(ойыны) арқылы сүрау

1.Шыңғысхан қай жылы дүниеге келді?( 1167-1227жж)

2. Қандай әскери әкімшілік аймақтарға бөлінді?

(оң қанат, сол қанат, ортаңғы қанат)

3. Шыңғысханның ел билеуі (1206- 1227жж)

4. Шыңғысханның жеке басын қорғайтын жасауыл қалай аталады?. ( Кешігі)

5. Қай жылдары Темужін түркі –монғол тайпаларын өзіне бағындырды. (1190-1206 жылдары татарлар, керейіттер, меркіттер, наймандарды.

6. Шыңғысхан Сібір халықтарының жері мен Қытай елін жаулап алып қай империяны құрады,қай ғасырда?

( Ұлы монғол империясын ХІІІ ғасырда)

7.Темужіннің әкесінің есімі(Есугей)

Топтарға бөлу. Оқушылар таңдаған стикер түсі арқылы топтарға бөлінеді.

Мақсаты: эмпатияны дамыту.

Нұсқаулық: Сіздердің орындақтарының арты жағында стикерлер жабыстырылған сол арқылы топқа бөлінесіздер.

смайлик

теңге тарату

.

Түсті стикер

Бағалау парағы

1 –капитан

2-спикер

3-хатшы

Жаңа білім

11 минут

Білу және түсіну

Берілген мәтіндерді балалар оқып алады да постерге мәліметтерді салып қорғайды.

Мәтіңмен жұмыс 3- минут

2-минут топ ішінде талқылау

2-минут қорғау

1-топ. Монғолдардың Қазақ жерін жаулап алуы. 
(Кесте арқылы түсіндіру).

- 1207 – 1208 жж. Енесей қырғыздарын, Сібір орман тайпаларын бағындырды

- 1207 - 1209 жж. Таңғыттарды, ұйғырларды бағындырды

- 1211 – 1215 жж. Қытайға жорық жасап, астанасы Пекинді (Ханбалық) басып алуы

- 1217 жылы найман ханы Күшілікке қарсы Жебе ноянды жіберді

- 1218 жылы Жетісу жеріне еніп, Баласағұнды алды, Отырарға сауда керуенін жіберді

- 1219 жылы 150 мың әскер Ертіс, Сырдарияға аттанды, Отырардың жау қолына көшуі

- 1219 - 1220 жж Сыр бойындағы қалалар толығымен моңғолдарға бағынуы

- 1219 – 1224 жж Қазақстан мен Орта Азияны толық жаулап алады.

- 1225 жылы Шыңғыс хан Қарақорымға келеді

- 1227 жылы Шыңғыс хан мен оның ұлы Жошының қаза болуы. 

Моңғол шапқыншылығы Қазақстан жерін жаулап алудағы мақсаты: 
- Соғыс мақсаттары мен бағыттарын талдау

- Билігін күшейту, ішкі тартыстарды болдырмау, ақсүйектердің талабын орындау, халыққа

жаңа жайылым беру

- Жорыққа шықпас бұрын сауда керуендерін жіберіп, ол ел туралы мәлімет алуы.

- Дінге қысым көрсетпеді

- Жаулап алған елдердің халқын, әскерін, күшін пайдаланды

2-топ Шыңғыс хан жаулап алған жерлерін, балаларына мұрагерлікке үлестіріп берді. Ол жерлер ұлыс деп аталады. 
Қазақ жерінде ұлыстардың құрылуы.

Жошы ұлысы-шығысы Ертіс өзенінен батысы Еуропа жерлеріне дейінгі аумақ.

Шағатай ұлысы-Оңтүстік және Оңтүстік-шығыс Қазақстан мен Орта Азия жерлері.

Үгедей ұлысы- Батыс Моңғолия мен Алтай, Тарбағатай, Ертістің жоғары ағысы бойындағы жерлер.

3-топ
Жаулап алудың зардаптары:
 Жетісу аймағында шапқыншылыққа дейін 200-ден астам елді-мекендер болса, одан кейінгі ХІІІ-ХІV ғасырларда 20-жуық елді-мекендер қалған; 
 Баласағұн қаласының орны мүлдем жоғалып кеткен; 
 Егін шаруашылығының жүйесі бұзылды; 
 Халықтардың этникалық құрамы мүлде бұзылды; 
 Қазақ халқы қалыптасуының аяқталуы 200 жылға кешеуілдеді; 
 Мәдениеттің дамуына кедергі болды. 

«Жариялау» әдісі

-Әрбір топ берілген сұрақ бойынша өз позициясын жариялау керек. Бұл үшін топ ішінен спикер берілген уақыт ішінде (5 мину) басқа қатысушылар алдында сөйлеп, топ ұстанымын жеткізеді.)

Бес саусақ арқылы бағалайды

Ортасы

16 минут

Қолдану

2-тапсырма 2. Математикалық ойын. Шарты есеп шығарамыз, шыққан жауабында қандай оқиға болды соны айтамыз.

1. (532·2)+156= 1220

2. 218+(200·5 ) =1218

3. (30· 40)+27= 1227

1220ж – Сырдарияның төменгі ағысы бойындағы қалаларды бағындыруға жіберілген Шыңғысханның үлкен ұлы Жошы Сығанаққа жақын келеді.

1218ж – Діңаралық қарсылықты пайдаланған монғолдар Жетісуға енді.

1227ж - Шыңғыс хан мен оның ұлы Жошының қайтыс болуы.

3- тапсырма Тарихи диктант:

1. Монғолдар басып алған жерлерде ұзақ уақыт үстемдік ету себептерінің бірі діңге қысымшылық жасамады.

2. 1224 жылы Шынғысхан шығыста Амурдан батыста Әмурдарияға дейінгі аумаққа өз билігін орнатты.

3.Оңтүстік Қазақстанның үш қаласы-Отырар,Сығанақ,Ашнас қиян-кескі қарсылығы үшін толық жойылды.

Талдау.

4-тапсырма Бір неше сурет бейнесі көрсету арқылы Бұл қандай қала?

Жаңа тақырыпты Жигсо әдісі арқылы тақырыпты бөліктерге бөліп, оқуға тапсырма береді. Топтағы бір нөмірлі балалар бір мысалды қарастырып, бірге отырып талқылап, өз топтарына келіп түсіндіреді

5- тапсырма Проблемалық сұрақ:

 Қараша - хажиб Отырар қаласының қақпасын ашпағанда қаланың жағдайы қандай болар еді?

--- Ақылға салып ойланып қарасқ, бәрі де мүмкін. Сатқындық жасамақ түгілі, қақпа сырты шықса жау садағына ілінетін кез келген Отырар тұрғыны үшін бұл үлкен қауіп болар еді. Онсыз да айналасы қоршауда жатып, 6 ай бойына сусыз, тамақсыз, ешқандай көмексіз қалған болса, онда ондағы адамдардың амалсыздан берілуі, рух пен жігердің сынуы белгілі жағдай. Бұл жерде жігер мен рухтың өлмеуіне және сынбауына тікелей әсер еткен Қайырхан екенін айта кеткен де жөн. Сығанақ қаласы 3 ай , ал Ашынас қаласы 15 күндей жауға берілмеген. Бірақ та Шыңғыс ханның әскер саны, күші жағынан көп болды 

-------------Отырардың күйреуі атты бейне фильмнен үзінді тыңдатып, М.Шахановтың «Отырар опаты» өлеңінен үзінді оқылады. 
---Видео ролик Отырар апаты:

Мәңгілік ел құңдылықтарды дарыту:

6-тапсырма Тарихи маңызы:Қазақ халқының ерлігі туралы не айталасыздар?

Мәңгілік ел құндылықтарының бағыты бойынша:

1.Әр қазақ азаматы өз тарихын білуге міндетті

2.Ұлттық қауыпсыздық ,ұлттық санасы болу тиіс

3.Ата-бабаларымыз тәуелсіздік үшін күрес жүргізген,жерімізді,дінімізді тілімізді сақтап қалу үшін қан төккен сол құндылықтарды әрі қарай сақтау біздің міңдетіміз!!!!!

.

Сыныптағы белсенді оқушы басқаларға бағыт беріп отырады. Топтық талқыға салады,ойланады.Өзгелерді тыңдай отырып , өз білімін толықтырады. Ізденеді.

Түсті қағаздар

---Видео ролик Отырар апаты

Сергіту сәті

2 минут

«Мен қазақпын» биі

видеожазба

Аяқталуы

Сабақты бекіту

5 минут

1-минут

Синтез «Сұрақты үста»

әдісі арқылы оқу әрекетін ұйымдастыру.

Жалпыға арналған тапсырма:

Оқушылар тақырып аясында сұрақтар құрастырады. Оқушылар бір-бірінің сұрақтарына жауап береді.

1. Жетісу аймағында шапқыншылыққа дейін 200-ден астам елді-мекендер болса, одан кейінгі ХІІІ-ХІV ғасырларда нешеге жуық елді-мекендер қалды? 20

2.  Қай жылы Діңаралық қарсылықты пайдаланған монғолдар Жетісуға енді? 1218ж.

3. 1211 – 1215 жж. Қытайға жорық жасап,қандай астанасын басып алады? Пекинді (Ханбалық)

4. Ертіс өзенінен батысы Еуропа жерлеріне дейінгі аумақ кімнің ұлысы? Жошы ұлысы

5. Отырар қаласы неше ай берілмеді? 6 ай

Кері байланыс:Автобус

«сұрақты үстап ал» әдісі арқылы оқу әрекетін ұйымдастыру.

«Белгілер» әдісі. Рефлексия парағы

Стикерлер жабыстыру

Бағалау

1 минут

Үй жұмысы: Қосымша материал жинау

Бағалау парақшасы Дұрыс жауапқа 5 балл.

Бағалау парақшасы

.