Материалдар / Мүшел той (13 жасқа толған балаларға)7-сынып

Мүшел той (13 жасқа толған балаларға)7-сынып

Материал туралы қысқаша түсінік

Мүшел туралы қызықты пікірлермен балаларды таныстыру. Мүшелде қандай сыр бар, ол қандай сөзден шыққанына түсінік беру. Балалардың алғашқы мүшел жасына сипаттама беру. Олардың ата - аналарын сыйлауға, мейрімділікке, қайрымдылыққа, әдептілікке, сыйластыққа, достарын сыйлауға тәрбиелеу.

Султанбекова Шынар Серикказиевна

Автор материалды ақылы түрде жариялады. Сатылымнан түскен қаражат авторға автоматты түрде аударылады. Толығырақ

22 Маусым 2018

1784

2 рет жүктелген

Сынып жетекші Тәрбие сағаты 7 сынып

770 ₸

Бүгін алсаңыз
+39 бонус беріледі
Бұл не?

Бүгін алсаңыз +39 бонус беріледі Бұл не?

Тегін турнир Мұғалімдер мен Тәрбиешілерге
Дипломдар мен сертификаттарды алып үлгеріңіз!

Бұл бетте материалдың қысқаша нұсқасы ұсынылған. Материалдың толық нұсқасын жүктеп алып, көруге болады

Материалдың толық нұсқасын
жүктеп алып көруге болады

Тақырыбы: 13 жас – алғашқы мүшелМақсаты:Мүшел туралы қызықты пікірлермен балаларды таныстыру.Мүшелде қандай сыр бар, ол қандай сөзден шыққанына түсінік беру.Балалардың алғашқы мүшел жасына сипаттама беру. Олардың ата - аналарын сыйлауға, мейрімділікке, қайрымдылыққа, әдептілікке, сыйластыққа, достарын сыйлауға тәрбиелеу.Сабақтың көрнекілігі: «13-алғашқы мүшел жас» презентация, нақыл сөздер, шарлар, тақырып.Сабақтың эпиграфы:«Бала болсаң, болғандай бол, Ағайынға қорғандай бол!»Тәрбие сағатының жоспары: Психологиялық дайындық.Ой ашар.І. Қызығушылықты ояту. Ой қозғау.Мағынаны тану“Ой жалғастыру”«Ой түю»Көрініс «Ата тәлімі»

Психологиялық дайындық. 1. «Ой ашар»Мұғалім: Армысыздар, құрметті қонақтар!Ата - анаға көз қуанышАлдына алған еркесіКөкірегіне көп қуанышГүлденіп ой өлкесі, деп Абай атамыз ата - ана мен перзент арасындағы байланысты тамаша жариялаған.«Адамның бір қызығы бала деген! Деп қазақ халқы шыр шертіп дүниеге келгеннен бастап балаға арнап өткізетін жиын - тойы қаншама. Той — ізгіліктер мен жақсылықтарды, озық дәстүрлерді жаңғыртып отыратын тәлімі мол тәрбие мектебі. Ой қозғау.-Қандай бала тойларын білеміз?-Бүгініміз қандай той?Ол жайында бар ма ой?Жігіт болды балаңызҚұрбан шалып, малды сой,-деп, бүгінгі 13 жас алғышқы мүшел жасқа толу құрметіне арналған ашық тәрбие сағатымызға қош келдіңіздер! Ең алдымен мүшелге толған оқушыларымызды ортамызға шақырып, өткен туған күндерімен құттықтап қоялық! Басқаша қарап өмірге,Жадырап жүзі жайнаған.Бойын түзеп қыз бала,Қарайды өзін айнадан.Әрбіріңе лайық,Жүретін даңғыл жолың бар.Еліңнің жүгін көтерер,Азаматтары болыңдар!

Альмира1-оқушыТой, той, той! (күй ойнап тұрады)Ананың құрсағынан басталатын,Ең бірінші қуаныш басталатын,Бәрі:Той – «құрсақ той», той!Анадан шыр етіп туылған күн,Кінедігі жібек жіппен буылған күн,Бәрі:Той – туған күн, той!Рәсім – «кіндік кесу» жарасты ғой,Жас нәресте бөленсе бесікке –той!Бесікке бөлеу”салтын ”көрсету.Бәрі:Той – «бесік той», той!40 күнде қырық рет түлеткенде,40 қасық сумен тәнді нұр еткенде,Бәрі:Той – « қырқынан шығару», той!Алғашқы қадам басып, қаз тұрғанда,«Тұсау кесу» айналар той — думанға, Бәрі:Той — тұсау кесер, той!Мұсылман ата- ананың міндет тойы,Одан кейін жасалар сүндет тойы,Бәрі:Той –«сүндет той», той!Оқушы атанатын мектеп барып,Қуантқан ата-анасын әріп танып.Тауысып «әліппені»жүрдек оқыр,Сол күні «тілашардың» болатыны анық.Бәрі:Той – «тілашар» да той!Өмірдің бір белесін болдырған шақ,Санасын нұрлы ақылмен толтырған шақ,«13- те – отауға ие» деген қазақ,Балиғатқа бас болдырған шақ ...Бәрі:Бүгін міне «Мүшел той» — үлкен той 2-оқушы( Альмира) Адамзат туған анадан,Ақылы іске жараған.Адамның жасын атаулы,Мүшелге бөліп балаған.Көркейер көңіл батадан,Үлгі алып өссең атадан.Он үшке толсаң, қазақта,Бір мүшел жас деп атаған.Өнеге қалса данадан,Өсиетті елге тараған.Бір мүшел жасты халқымыз,Есейген шақ деп санағанСөнбесе сенім санадан.Ынтымақ кетпес арадан.Кешегі күндер үлгісі,Аңыз бен жырмен тараған. 3-оқушы КөркемБүгінгі мүшел тойда балалардың қадамы құтты, мәртебесі биік болып, үлкен белестерден көріне берсе екен деп тілеп отырған абзал аналар қанша?!Емес пе той халықтың қазынасы? Бабаның демеу болсын ақ батасы.Қастерлемей, кім ата салтын тастар,Ақ тілекпен ақ әже шашу шашар.(Әже шашу шашар) Ақатжанның апасы шашу шашады

Даниал 1-оқушы: Жылдарды салып араға,Мүшелге жеттік осылай.Бұл күнді бірге тойлайық,Сағынған шақта досым-ай.2-оқушы: АйбикеҚазақтың әрбір сөзінің,Бар дейді қазақ киесі.Он үште бәрі азамат,Он үште отау иесі.3-оқушы: МәдиБұл күні әрбір жас бала,Ойынды тастар тоймаған.Өмірдің сырын түсініп,Болашақ қамын ойлаған.4-оқушы: СерікболБасқаша қарап өмірге,Кірпішін ғасыр қалайық.Лайық болар сенімге,Ұланы елдің болайық.5-оқушы: НұрсұлтанЗаманның еріп көшіне,Қанаты жастың талмасын.Өткенді алып есіне,Аталар жолын жалғасын.6-оқушы:СаяжанКөтеріп тағдыр,ел жүгінӨмірдің көші алға асты.Он үшке толдық біз бүгін,Мүшел жас,бұл алғашқы.7-оқушы: АбдулЖылдармен бірге өсерміз,Мезгілге қарсы тұрар кім.Құтты болсын мүшел жас,Құтты болсын туған күн!8-оқушы: МирасБалалықты артқа тастап өткенге,Жаңа белес тез-ақ келіп жеткен бе?Құттықтаймыз шын жүректен сіздерді,Жаңа күннің жаңа нұры төккенде!

4-оқушы Нұрбол:«Бала болсаң болғанда бол,Ағайынға қорғандай бол!» Бүгінгі көрсеткелі отырған бастамамыз ата – бабамыздан қалған, бізге жеткен қызықты дерек мүшел жас туралы болмақ. Мүшелдің таралу шеңбері өте үлкен. Мүшел есебіндегі жылдар рет саны бойынша аталмайды. 12 түрлі хайуанның атымен аталады. Әр жылғы бір хайуанаттың аты берілген.Мүшел жасты анықтағанда бір ерекшелікті есте ұстаған жөн. Бала 13 жасқа толғана бір мүшел деп қайырады да, кейінгілерге 12 жылды қосып отырады. Сонда бір мүшел - 13 жас, екі мүшел – 25, үш мүшел – 37, төрт мүшел – 49, бес мүшел – 61, алты мүшел – 73, жеті мүшел – 85, сегіз мүшел – 97 деп қайырып, адам жасын оңай шығарады.Балалар, мүшел жастардың адам жасына сай аттары болады. Бұл жыл қайыру халықтың тапқырлық есебінің бірі. Ескіше жыл қайыру әдісімен өзінің қазақша қай жылы туғанын неше мүшелге толғанын білгісі келсе, ол өзінің жылын 12-ге бөлу керек. Қалдықсыз бөлінсе - мешін, қалдық біреу болса – тауық, екеу болса – ит, үшеу болса – доңыз, төртеу болса – тышқан, бесеу болса – сиыр, алтау болса – барыс т. с. с болып кете береді.5-оқушы:13 жас- алғашқы мүшел. Ер жеткеннің белгісі.13 жас – жақсы мен жамандықты, ар мен намысты, дос пен жолдасты айыра білетін кезең.6 - оқушы: 25 жас – жігіттіктің алғашқы сатысы. Ол кезде ер жігіт бусанып, дене құрылысы өсіп, жетіліп, күші тасып тұратын кез.7 - оқушы: 37 жас - адам өміріндегі ең басты мүшел Бұл мүшелде адам жігітшіліктен мосқалдау кезеңге өтіп, ақыл тоқтатып, дүниеге қызыға да, қызғана да қарайтын кез.8 - оқушы: 49 жас – бұл адамның даналыққа аяқ басатын кезеңі. Бұл мүшелде кейбіреуі немере сүйсе де, кәрілікке мойын бұрмай, «маған кәрілік келмесе екен, әлі де болса қартаймай ойнап - күліп қалайыншы» дейтін кезеңі.9 - оқушы: 61 жас - адамның даналығы артып, өзінен туған балаға сын көзбен қарап, басқан ізін аңдып, жаман - жақсысын ажыратып, өзі де тәрбиеге келетін кезеңі.10 - оқушы: 73 жас – бұл кәріліктің мойынға мініп, аяғын тұсап, отырса тұруы, тұрса отыруы мұң, жатса ұйқы жоқ, адамның діңкесі құрып, «айхай, жас кезім - ай» деп көкірегі қарс айырыла күрсініп, дөңбекшіп барып ұйықтайтын кез.11-оқушы. 85 жас – бұл мүшелде адамның айдай басы қатып, өзінен кейінгілерімен бала құсап ұрсып, жеген тамағын жеген жоқпын деп, өкпелегіш болатын кез. Сол үшін де ел арасында «күлсең кәріге күл», бұл жасқа жеткен де бар, жетпеген де бар деседі.Мұғалім: 13 жас – жақсы мен жамандықты, ар мен намысты, дос пен жолдасты айыра білетін кезең.Қазақ халқы жас жеткіншектердің тәрбиесіне көп көңіл бөлген, олардың бойына мейрімділік, қайрымдылық, әдептілік, сыпайылық сияқты жақсы қасиеттерді сіңіре білген. Міне осындай қасиет сендердің бойларыңнан да табылса деймін Ән шашу «Туған жер». Серікқызы Мерей12 - оқушы: ДәулетЕртеде түркі қағандарының бірі өзінен бірнеше жыл бұрын өткен атышулы бір соғыстың тәсілін үйренбекші болады. Бірақ ол соғыс қай жылы өткенін білмей әбден шатасады. Сонда қаған өзінің қауымына былай депті.«Біз тарихымызды анықтауда көп жаңылыстық, ал бұдан кейінгілер бұдан да жаман жаңылысады. Біз енді жылдарға ат қояйық. Бұл біздің кейінгілерге қалдырған ескерткішіміз болсын».Сөйтіп Іле өзенінің екінші басына ау құрғызып, жабайы хайуандарды өзенге қарай қууға бұйрық береді.Нөкерлер хайуандарды қаумалап үркіте бастайды. Бәрі бірдей өте алмай, он екісі ғана судан аман шыққан екен. Ең алдымен судан өткен тышқан болыпты. Осыдан жыл басы Тышқан аталыпты. Одан кейін судан сиыр, сосын барыс, қоян, ұлу, жылан, жылқы, қой, мешін, тауық, ит, доңыз өтіпті. Сөйтіп әр қайсысы бір - бір жылдың атын алыпты.13- оқушы: ЕрасылКейбір деректерде «мүшел» сөзінің «мүше» сөзінен айтылады, сонда мүшеге ие болған хайуан деген ұғымды береді, яғни барлық хайуан емес, киелі, қасиетті хайуан ғана уақыт өлшеміне ие болған.Кейбір деректерде«мүшел» сөзі қатар деген ұғымды білдірген, мүшел жылы сол адамда қатерлі жыл болады деп есептеген. Соған байланысты жаратылыстан тыс тұрған күштерге жалбарынып, құдай беріп, қан шығарып, мүшелден аман - есен шығару үшін деп сол адамның қимас киімін және матадан жыртып жарлы - жақыбайларға таратылады екен.Мүшел жас күні мал сойып, құран оқыту да мүшел жастан аман - есен шығып, ұзақ сүру үшін. бақытты болу үшін істелетін ырым екен

14-оқушы Альмира Барын бағалай білуді басқа жұрт бізден үйренсін. Тоғыз ай, он күн көтерген анасынан шыр етік дүниеге келген сәбиін аялы алақанымен қабылдап алған, алғашқы адами мейірім мен жылу берген, кіндігін кесіп, жұрттан жағалай сүйінші сұраған «кіндік шешені» аса дәрептейді қазақ.Өмірде алғаш үн қатып ,Досымыз туған күн бүгін.Сәулесін шашып бір бақыт, Сақи қол кескен кіндігін.Қабыл боп берген батаңыз ,Балаңыз жұрттан дар ын.Кіндік шеше – апамызКүлімдеп тағы сөз алсын. Кіндік кескен баласының ер жеткеніне көңілі толып отырған апаға сөз кезегін ұсынсақ.Ән шашу Халел Айбике «Балдаурен»Даулет 15-оқушыТүн ұйқысын төрт бөліп, жылаған сәбиін әлдиімен жұбатқан қадірлі ананың «жарығым», «күнім» деген жүрек жарды жылы лебізі әркінің – ақ көңілін жылытары даусыз.Дамылдап өзендер де,Күн батып, күн шығады.Мен үшін көзінді ілмей,Анашым, жүрсің бе әлі?Жайнаған балғын гүліңмін,Жан анам – жасыл бағым.Өзіңмен жаным бірге.Мәңгілік қасыңдамын.16-оқушы БаянМектеп –тәлім –тәрбие ордасы. Балаға мектепте білім иен тәрбиенің негізін қалайтын алғашқы ұстаздың орны ерекше екенің мойындауымыз керек.Басында әліппеден,Таныстым әріптермен.Бұзбастан сол жолынды,Биікке алып келем.Өзіңді білгелі біз«Шәкіртім» деп келесіз,Ұстазым, қуаныңыз,Жайнайды еккеніңіз.(Алғашқы ұстаздың тілегін тыңдау) 17 - оқушы: Көңіл аудар даналардың сөзіне.Адал жанды өнеге тұт өзіңе.Дегендей ұлы адамдар өміріне бір сәт көз жүгіртейік.18 - оқушы: Ұлытау өңірінен шыққан Қоңырбай батыр ұрпағы Ағыбай батыр есе біле бастағанынан патша үкіметтің бейбіт жатқан қазақ ауылдарына аяусыз жәбір көрсеткенін көрген Ағыбай батыр 13 жасында елін қорғауға атқа қонды.19 - оқушы:13 жасында ұлы Абай атамыз ақындығымен, ақылдығымен елге таныла бастайды.20 - оқушы:Ж. Аймауытов алғашқы өлеңін 13 жасында жазған.21 - оқушы:Қазақтың тұңғыш ғарышкері Т. Әубәкіров 13 жасында өзінің болашақ мамандығын таңдап алдына мақсат етіп қойған.22- оқушы:Исатай мен Махамбет бастаған топ Жәңгір ханның әскерін тас талқан етіп жеңді. Осы кезде Исатайдың Жақия деген батыр баласы да қатысты. Сол күнде Жақия 14 жаста еді.23 - оқушы:Қазбек би 13 жасынан рулы елге сөз айта білген .Мен сіздерге ата - бабамыздан жалғасып келе жатқан аңыз – әңгіменің бірін айтып берейін.«Абылай хан бірде қалмақ ханы Қонтайшыға елші жіберіп, соларға атқосшы етіп 13 – 14 жасар Қазыбектің аттандырады. Қазақ елшілерін қабылдаған қалмақ ханы оларға сөзден дес бермей қояды. Қазақ елшілері тығырыққа тіреліп тұрғанда, есік жақта атқосшы бала Қазыбек орнынан атып тұрып, Қонтайшыға;Біз қазақ деген мал баққан елміз,Бірақ ешкімге соқтықпай жай жатқан елміз.Елімізден құт - береке қашпасын деп,Жеріміздің шетін жау баспасын деп,Найзаға үкі таққан елміз.Ешбір дұшпанды басынбаған елміз.... Асқақтаған хан болса, хан ордасын таптай білген елміз,- деп әйгілі қаз дауысты Қазыбек би бабалардың біздей кезінде алмастай өткір сөзбен төпелей келіп, қалмақ ханын састырып, дұшпанын қазақтың алдына жығып беріпті»Мен бұл аңызды айтқаным біз де осы Қазыбек би аталарымыздай сөзге шешен, батыл, ел басқаратын азамат болайық.Күй «Сарын». Бердібаева АльмираМұғалім енді кезекте сіздердің ұлттық салт - дәстүрді қаншалықты меңгергендерін сұрақтармен байқап көрейік (Салт - дәстүрден сұрақ беріледі).Барлық оқушы.«Тамаша» әнінің әуенімен ән айтады.Тамаша бүгінгі күн біздер үшінАталып отыр міне бір мүшелімТамаша осы тойда ақ көңілденДостардың ақтарылса ақ тілегі

Ресми байқаулар тізімі

Республикалық байқауларға қатысып жарамды дипломдар алып санатыңызды көтеріңіз!