Мультимедиа туралы түсінік

Мультимедиа туралы түсінік

Мультимедиа (Multimedia) - компьютерде дыбысты, ақпаратты, тұрақты және қозғалыстағы бейнелерді біріктіріп көрсету үшін жинақталған компьютерлік технология. Ол ақпаратты кешенді түрде бейнелеуді — мәліметтерді мәтіндік, графикалық, бейне-, аудио- және мультипликациялық түрде шығаруды — жүзеге асырады. Мәтін, түрлі-түсті графика, дыбыс, сөз бен кескін синтезін жасап, ақпараттың өте көлемді мөлшерін жадында сақтап, диалогтық түрде жұмыс істейді. Мультимедиа элементтерімен еркін интерактивті түрде қатынас құруға, дыбыспен сүйемелденетін бейнекөріністерді компьютер экранында көрсетуге, тыңдауға толық мүмкіндік бар. Мультимедиалық программалар сөйлейтін энциклопедиядан бастап, бейнеклиптік мәліметтер базасын жасау жұмыстарын толық қамти алады. Мультимедиа термині латын тілінен мульти көп және медиа орта деген сөздердің бірігуінен құралады.

«Мультимедиа» ұғымы жақында пайда болды жəне əлі де айқын анықтамаға ие емес. Дегенмен, оның негізгі мағынасы - оны қабылдаудың тиімділігін арттыру үшін ақпараттың əр түрлі нысандарын қолдану. Бұған қоса, бұл тұжырымдама адамның оны пассивті түрде қабылдауы ғана емес, осы ақпараттардың ағынын бақылауға қабілеттігін де қамтиды.

Ақпаратты мультимедиялық тұрғыдан қабылдау мүмкіндіктерін сипаттайтын алты негізгі құрамдас бөлік бар (1.1-сурет).

Алайда қарапайым кинотеатр осы құралдардың бəріне ие. Бірақ компьютер мультимедиялық бағдарламасында екі негізгі айырмашылық бар. Біріншіден, ақпарат ағынын басқара алады - дəстүрлі кинотеатр үшін қолжетімсіз компьютер экранында нысандардың өкілдігі мен мінез-құлқының əр түрлі режимдерін таңдау. Мультимедиялық бағдарламалардың бұл қасиеті əдетте интербелсенділік деп аталады (ағылш. interaction — өзара əрекеттесу). Сонымен қатар, кино жасау құны компьютерлік бағдарламаның құнынан бірнеше есе жоғары.

Мультимедианы ақпарат берудің желілік жəне желілік емес тəсілдеріне бөлуге болады.

а б в г я е

2-сурет. Мультимедианың негізгі компоненттері: а — мәтін; б — аудио; в — суреттер; г — анимация; д — бейне; е — интербелсенділік

Ақпарат берудің желілік әдістерінің тəріздесі кино болуы мүмкін. Бұл фильмді көрген адам оның шығуына ешқандай да əсер ете алмайды.

Ақпарат берудің желілік емес тәсілі бұқаралық ақпарат құралдарымен өзара əрекеттесу арқылы адамға ақпараттың шығуына қатысуға мүмкіндік береді. Адамның осы үрдіске қатысуы интерактивтілік деп аталады. Адам мен компьютер арасындағы өзара əрекеттесудің бұл жолы компьютерлік ойындар санаттарында толық көлемде ұсынылған. Мультимедиялық деректерді ұсынудың сызықты емес жолы кейде «гипермедиа» деп аталады.

Ақпарат берудің желілік жəне желілік емес тəсілдерінің мысалы ретінде, тұсаукесер сияқты жағдайды қарастыруға болады. Егер тұсаукесер кинофильмге жазылған жəне аудиторияға көрсетілсе, онда ақпарат берудің осы əдісімен осы тұсаукесерді көргендер баяндамашыға əсер ете алмайды. Тікелей көрсетілім болған жағдайда аудитория баяндамашыдан сөйлейтін адаммен сөйлесуді сұрайды, мысалы, баяндамадан шығуға мүмкіндік береді, мысалы, кейбір терминдерді түсіндіру немесе баяндаманың қарама-қайшы бөліктерін толығырақ көрсету арқылы. Осылайша, «жанды» тұсаукесер ақпарат берудің желілік емес (интербелсенді) тəсілі ретінде ұсынылуы мүмкін.

Мультимедианы пайдалану салалары өте алуан түрлі.

Білім беруде мультимедиа ақпараттық технологиялар (медиа-білім) негізінде оқыту курстарында қолданылады,.

Өндірісте, əсіресе механикалық жəне автомобиль өнеркəсібінде, мультимедиа жобалау сатысында қолданылады. Бұл, мысалы, инженерге өнімді əртүрлі келешекте көруге, өндіруге дейін (компьютерлік жобалау) басқа манипуляцияларды орындауға мүмкіндік береді.

Медицинада мультимедиа хирургтарды (виртуалды хирургия) оқыту үрдісінде қолданылады.

Ғылымда мультимедиа негізінен əр түрлі үрдістерді модельдеу үшін қолданылады.

Өнерде мультимедианың ең жарқын мысалдары кинофильмдерге, компьютерлік анимацияға жəне үш өлшемді графикаға ерекше əсер етеді.

Көңіл көтеру саласында мультимедианың жарқын мысалы

компьютерлік ойындар болып табылады.