Сабақтың тақырыбы:

“ Сүйектер туралы ілім”

Сабақ мақсаттары:

• Білімділігі: Анатомия терминдерімен танысу. Омыртқа бағанасының құрлысын оқу

• Дамытушылығы: Әр түрлі малдың көкрек қуысының құрлысын білу.

• Тәрбиелік: Еңбектенуге, жеке тұлға ретінде қалыптасуына кәсіби білімдерін іске асыра білуге тәрбиелеу.

• Пайдаланған көрнекілігі: Малдың нақпішіндері, видеопроектор, слайдтар, дидактикалық материал, оқулық Өтенов Ә.М. «Ветеринария негіздері».

• Пән аралық байланыс: мал ауру негіздері, мал шаруашылық негіздері, еңбек қауіпсіздігі, фармакология негізі.

• Сабақтың әдісі: практикалық

• Сабақтың өтетін жер: ветеринария кабинеті

Сабақтың барысы:

• Ұйымдастыру кезеңі: оқушылардың қатысуын, дайындығын тексеру.

• Кіріспе нұсқау:

Мал мен жұмыс істегендегі еңбек қауіпсіздігін қайталау.

• Жануарлар денесіндегі мүшелердің денедегі орналасу тәртібін анықтау үшін және салаларға бөлу үшін анатомия терминдері қолданылады.

• Медианды – ортаңғы жазықтық тік орналасқан.

• Сагитталь – жазықтық медианды жазықтыққа параллель келеді.

• Беталды – жазықтық медианды жазықтыққа ұқсас тік орналасқан, бірақ, оған перпендикуляр жатқандықтан, жануар денесін төменгі және жоғары етіп бөлікке бөледі.

• Көлденең – жазықтық сагиталь және фронталь жазықтықтарымен тік бұрыш жасай қиылады.

• Мойын омыртқасы – сүтқоректілерде мойын омыртқалары жетеу болады. Бірінші мен екінші мойын омыртқаларының құрылысы басқа омыртқалардан ерекше келеді.

Көкірек омыртқасы – ірі қараның көкірек омыртқасы денесінен және доғашығынан тұрады.

• Қабырға:

• ірі қарада – 13;

• жылқыда – 18- 19;

• шошқада – 14- 16 жүп болады.

Бел омыртқасы

• ірі қарада бел омыртқасының денесі ұзын, басы және шұңқыры жалпақ болып келеді. Бел омыртқаларының саны – 6

• Жылқының бел омыртқасының денесі, ірі қарамен салыстырғанда, өте қысқа, вентральді қыры тек қана алдыңғы бел омыртқалаларында болады. Саны: 5-6

• Шошқа бел омыртқа саны: 5-7

Сегізкөз сүйегі

• Бір сүйекте бірігіп өскен 3-5 омыртқадан тұрады. Сегізкөз омыртқаларының тесіктері сегізкөз түтігіне біріккен.

• Жылқыда сегізкөз сүйегі 5-6 біріккен омыртқадан тұрады, оның денесі тік келген, қанаты фронтальды жазықтықта орналасқан, жоталық өсіндісі ірі қарамен салыстырғанда биік, қанаты соңғы бел омыртқасының көлденең өсіндісімен жалғасады.

• Шошқада сегізкөз сүегі өзара бірігіп біткен 4 омыртқадан тұрады.

Құйрық омыртқалары

• Ірі қарада құйрық омыртқалары 18-24 болады.

• Жылқыда 15-20 құрық омыртқасы болады.

• Шошқада 20-23 құрық омыртқасы болады.

Пысқтау сұрақтар:

1. Омыртқа қандай негізгі үш бөліктен тұрады?

2. Көкірек қуысы, оның қаңқасын қандай сүйектер құрайды?

3. Мойын омыртқалары қандай омыртқадан тұрады?

4. Ірі қарада неше жұп қабырға бар?

5. Жылқыда неше жұп қабырға бар?

6. Шошқада неше жұп қабырға бар?

7. Іра қарада бел омыртқа саны?

8. Ірі қарада бір сүйекте бірігіп өскен сегізкөз сүйегі неше омыртқадан тұрады?

9. Жылқының сегізкөз сүйегі неше омыртқадан тұрады?

10. Шошқа сегізкөз сүйегінің омыртқа саны неше?

11. Ірі қарада неше құрық омыртқа бар?

12. Жылқыда неше құйрық омыртқа бар?

13. Шошқада неше құрық омыртқа болады?

Ағымды нұсқау:

• Өзіндік жұмыс тапсырмасы:

1. Дәптерге әр түрлі малдың омыртқа саны кестесін толтыру.

Ұй тапсырмасы:

А. Қ. Булашев «Ветеринария негіздері» 6-7 бет,

Қ. Бозымов, Қ. Есенғалиев «Мал анатомиясы» 49-59 бет