оқу жоспары 2 cынып

«НАЗАРБАЕВ ЗИЯТКЕРЛІК МЕКТЕПТЕРІ»
ДЕРБЕС БІЛІМ БЕРУ ҰЙЫМЫ

МАТЕМАТИКА
Оқу жоспары
2017-2018 оқу жылы

2-сынып

Мазмұны

Ұзақ мерзімді жоспар ..................................................................................................................3
Орта мерзімді жоспарлар ........................................................................................................... 10
1А бөлімі: Екі таңбалы сандар ................................................................................................ 10
1В бөлімі: Сандарға жасалатын амалдар. Есептер ................................................................... 16
1C бөлімі: Шамалар мен өлшем бірліктері .............................................................................. 27
2A – Екі таңбалы сандарды қосу және азайту. Жүздіктер......................................................... 34
2B-тарау: Шамалар және олардың өлшем бірліктері................................................................ 48
2 C-тарау: Жиынды және оның элементін белгілеу.  және  таңбалары .................................. 56
3А тарауы: Геометриялық фигуралар және олардың өзара орналасуы ............................. 65
3B тарауы: Көбейту және бөлу. Есептер .............................................................................. 72
3С тарауы: Сандық және әріптік өрнектер. Теңдеулер. Есептер ......................................... 81
4A-тарау: Рационал (тиімді) есептеу тәсілдері......................................................................... 91
4B-тарау: Есептерді шешу тәсілдері........................................................................................ 95
4C-тарау: Геометриялық фигуралар. Периметр. Аудан. ........................................................... 99
Сабақтың қысқа мерзімді жоспары........................................................................................... 114
Сабақ жоспары (шаблон) ......................................................................................................... 114

2

Ұзақ мерзімді жоспар
1-тоқсан

1A-бөлім: Екі таңбалы сандар

2-тоқсан

3-тоқсан

4-тоқсан

2A-тарау – Екі таңбалы 3А-бөлім:
Геометриялық 4А-бөлім: Есептеудің
сандарды қосу және азайту. фигуралар және олардың өзара рационалды әдістері
жүздіктер
орналасуы

(«Барлығы өзім туралы», «Менің («Менің
мектебім»,
«Менің
отбасым
және
достарым» туған өлкем» тақырыптарының
ортақ
тақырыптарының төңірегінде)
контексінде*)

(«Дені саудың – жаны сау!», («Қоршаған орта», «Саяхат»
«Салт-дәстүр және фольклор» ортақ
тақырыптарының
ортақ
тақырыптарының контексінде*)
контексінде*)

2.1.1.1 100-ге дейінгі сандардың
құрылу жолын түсіну;
100
көлеміндегі сандарды тура және
кері санау; олардың натурал
сандар
қатарындағы
орнын
анықтау
2.1.1.2 екі таңбалы сандарды оқу,
жазу және салыстыру
2.1.1.3 **екі таңбалы сандардың
разрядтық құрамын анықтау,
разрядтық қосылғыштарға жіктеу
2.5.2.1 екі таңбалы сандардың
графикалық
моделін
құру,
разрядтық кестені қолдану

2.3.1.1 бұрыш түрлерін (тік,
сүйір,
доғал)
бір
бірінен
ажырату
және
атау/тіктөртбұрышты,
шаршыны,
тікбұрышты
үшбұрышты мәнді белгілері
бойынша анықтау
2.3.1.2 көпбұрыштарды төбелер
саны бойынша жіктеу
2.3.2.1
нүктелі
қағазда
кесінділер,
түзулер
мен
геометриялық
фигураларды
орны, қозғалыс және бағыты
бойынша нұсқаулыққа сәйкес
сызу
2.3.2.2 тік бұрышты сызу
2.4.3.2
берілген
заңдылық
бойынша тізбекті құрастыру,
тізбектегі
заңдылықтың
бұзылуын табу

2.1.1.4 санаудың ірі бірлігі –
жүздікті құрастыру;
1000ға дейін жүздіктермен санау,
жазу, салыстыру
2.1.2.3** қосудың
ауыстырымдылық, терімділік
қасиеттерін қолдану
2.1.2.5** - 300+200
(3жүзд.+2жүзд.), 170-130 (17онд.13 онд.) түрінде ауызша қосу
және азайтуды орындау
2.1.2.8 – мынадай жағдайларда:
34+ 23, 57-23; 45±19, 47+33; 8047, 100-35 екі таңбалы сандарды
қосу және азайту алгоритмдерін
қолдану
2.1.2.7 мынадай жағдайларда:
45±9,, 40-14, 100-35 ондықтан
аттап, ауызша қосу мен азайтуды
орындау
2.4.3.1 - 100-ге дейінгі сандар,
1000-ға
дейінгі
жүздіктер
3

2.1.2.3 қосудың
ауыстырымдылық, терімділік
қасиеттерін тиімді есептеулер
жүргізу үшін қолдану
2.2.1.5
екі
амалдан
артық
жақшалы және жақшасыз санды
өрнектерді салыстыру
2.2.1.6 екі/үш амалды жақшалы
және жақшасыз өрнектере
арифметикалық амалдардың
орындазайту тәртібін анықтау,
олардың мәнін табу

тізбектерінің
заңдылығын
анықтау
2.4.3.2 берілген заңдылық
бойынша тізбекті құрастыру,
тізбектегі
заңдылықтың
бұзылуын табу
2.5.1.1**
1-2
амалмен
орындалатын
есепті
кесте,
сызба, қысқаша жазба түрінде
модельдеу
2.5.1.7**
2
амалмен
орындалатын есептерді (санды
бірнеше есе арттыру/кемітуге;
еселік салыстыруға берілген жай
есептердің
түрлі
комбинациялары)
модельдеу
және шығару
2.5.1.8**
барлық
арифметикалық
амалдарға
берілген жай есептердің шешуін
сандық өрнектер және теңдеулер
түрінде;
құрама
есептердің
шешуін сандық өрнектер және
жекелеген
амалдар
түрінде
модельдеу және шығару
1В бөлім: Сандармен амалдар 2В-тарау:
Шамалар
және
орындау. Есептер
олардың өлшем бірілктері
2.1.2.4 ** - бір таңбалы сандарды 2.1.1.3** - 12-ге дейінгі рим
сандарын оқу, жазу және
ондықтан аттап қосу кестесін
қолдану
құру, білу және қолдану
2.1.3.3 шамалар мәндерін:
2.1.2.5 ** - бір таңбалы сандарды
ұзындық (см, дм, м)/ масса (кг,
ондықтан аттап қосу және азайту ц)/ көлем (сыйымдылық) (л)/
2.1.2.3** - қосудың
уақыт (сағ, мин, ай, жыл) тәулік,
ауыстырымдылық, терімділік
апта
өлшем
бірліктерін

3В бөлім: Көбейту және бөлу.
Есептер
2.1.1.5 - 50-ге дейін 3, 4, 5-тен
топтап тура және кері санау;
жұп/тақ сандарды ажырату;
заттар тобын 6, 7, 8, 9-дан тең
бөліктерге бөлуді көрсету
2.1.2.1 көбейтуді бірдей
қосылғыштардың қосындысын
табу,
бөлуді
–
заттардың
4

4В
бөлім:
Есепті
шешу
жолдары
2.5.1.4 санды бірнеше есе
арттыру/кемітуге;
айырмалық
салыстыруға, еселік салыстыруға
берілген есептерді талдау және
шығару;
кері
есептерді
құрастыру
және
салыстыру
2.5.1.5** - тура және жанама
тұжырымдармен
берілген

түрлеріне қарай және тең
бөліктерге бөлу ретінде түсіну
2.1.2.2 - көбейту және бөлу өзара кері амалдар екенін түсіну,
көбейту және бөлу амалдарының
компоненттері
арасындағы
байланысты анықтау
2.1.2.4** - 2; 3; 4; 5 сандарына
көбейту кестесін құру, білу және
қолдану
2.1.3.6 50 теңгелік, 100
теңгелік
монеталарды,
200
теңгелік,
500
теңгелік
купюраларды ажырату және
түрліше төлем жасау
2.4.1.1 тең жиындардың
бірігуін және жиыннан оның тең
бөліктерін айырып азайтуды
диаграмма арқылы көрнекі түрде
кескіндеу
2.5.1.3
бірдей
қосылғыштардың қосындысын
табуға; мазмұнына қарай және
бірдей
бөліктерге
бөлуге
берілген есептерді талдау және
шығару; кері есеп құрастыру
және шығару
1С бөлім: Шамалар және 2С-тарау:
Жиынның
және 3С бөлім: Сандық және әріптік
олардың өлшем бірліктері
оның элементінің белгіленуі.  өрнектер. Теңдеулер. Есептер
және  таңбалары
2.4.1.2
сандардың 2.2.1.1 санды және әріпті
2.1.3.1 - әртүрлі өлшеу
жазылуындағы цифрлар саны, 2- өрнектерді
(көбейтінді,
құралдары шкалаларын
ге
бөлінуі,
сандық
тізбектегі
бөлінді)/теңдіктер
мен
(шәкілдерін) бір бірінен ажырату
алатын
орындары бойынша теңсіздіктерді
ажырату,
және шамалардың сәйкес
сандық жиындар құру және құрастыру, жазу және оқу
қасиеттерін тиімді есептеулер
жүргізу үшін қолдану
2.2.1.6 - екі/үш амалды жақшалы
және жақшасыз өрнектере
арифметикалық амалдардың
орындалу тәртібін анықтау,
олардың мәнін табу
2.5.1.1 - 1-2 амалмен
орындалатын есепті кесте,
сызба, қысқаша жазба түрінде
модельдеу
2.5.1.8**
барлық
арифметикалық
амалдарға
берілген жай есептердің шешуін
санды өрнектер және теңдеулер
түрінде модельдеу және шығару

салыстыру
және
амалдар
орындау
2.1.3.4 - ұзындық (см, дм, м)/
масса (кг, ц)/ уақыт (сағ, мин,
тәулік,
ай,
жыл)
өлшем
бірліктерін олардың арақатысына
сүйеніп түрлендіру
2.1.3.5 - циферблат бойынша
уақытты анықтау: сағат және
минут

5

есептерді
(айырмалық
салыстыруға қатысты) талдау
және шығару; кері есептерді
құрастыру және шығару
2.5.1.8 құрама есептердің
шешуін санды өрнектер және
жекелеген
амалдар
түрінде
модельдеу және шығару

4С
бөлім:
Геометриялық
фигуралар. Периметр. Аудан
2.3.1.3 көпбұрыштардың,
қоршаған
ортадағы
заттар
қабырғаларының
ұзындығын
өлшеу,
периметрді
табуға
арналған
формулаларды:

мәндерін анықтау
2.1.3.2** - ұзындық (м)/ масса
(ц) өлшем бірліктерін қолданып
шамаларды өлшеу
2.1.3.3** - шамалар мәндерін:
ұзындық (см, дм, м)/ масса (кг,
ц)/ көлем (сыйымдылық)
(л)
өлшем бірліктерін салыстыру
және амалдар орындау
2.1.3.4** ұзындық (см, дм, м)/ масса (кг,
ц) өлшем бірліктерін олардың
арақатысына сүйеніп түрлендіру

жіктеу (бөліктеу)
2.4.1.3 - жиындар мен олардың
элементтерін
диаграммада
белгілеу; элементтердің жиынға
жиындардың бірігуіне және
қиылысуына тиістілігін анықтау
2.4.2.1
тұжырымдардың
ақиқаттығын
немесе
жалғандығын анықтау, ақиқат
немесе жалған тұжырымдар
құру
2.4.4.1 қоршаған ортадағы
заттардан
«үш-үштен»
комбинациялар
жиынын
құрастыру
2.5.2.2 - жиынды белгілеу үшін
латын алфавитінің бас әріптерін,
жиын элементтерін белгілеу
үшін латын алфавитінің кіші
әріптерін;
жиынға
тиістілігін/тиісті
еместігін
белгілеу
үшін ,
және
таңбаларын қолдану
2.5.2.5 - деректерді жинақтау,
жүйелеу,
кестелер
және
диаграммалар құрастыру

2.2.1.2 әріптің берілген
мәніндегі екі амалды әріпті
өрнектің мәнін табу
2.2.1.3 - қосу мен көбейтудің
қасиеттерін
әріпті
теңдік
түрінде:
a+b=b+a;
(a+b)+c=a+(b+c)
ab=ba көрсету және қолдану
2.2.1.4 - санды 1-ге көбейту
және бөлу жағдайларын әріпті
теңдік түрінде: a 1=a; a:1=a
көрсету
2.2.2.1 х < және х >
түріндегі теңсіздіктерге сәйкес
келетін сандарды анықтау
2.2.2.2 - көбейту мен бөлуге
берілген қарапайым теңдеулерді;
х+(25-6)=38;
(24-3)-х=8;
а+6=7+80
түріндегі
күрделі
теңдеулерді
2.5.1.2** - есептерді шығару
барысында «баға», «мөлшер»
(сан), «құн» шамаларының өзара
тәуелділігін пайдалану
2.5.1.4 санды бірнеше есе
арттыру/кемітуге;
айырмалық
салыстыруға, еселік салыстыруға
берілген есептерді талдау және
шығару;
кері
есептерді
құрастыру
және
салыстыру
2.5.1.5** - көбейту мен бөлудің
белгісіз компоненттерін табуға;
ұзындық, ені, периметрді табуға
берілген есептерді; тура және
6

Р=2(а+b),
Р=4а,
Р=a+b+c қорытындылау, құру
және қолдану
2.3.1.4 фигураның белгісіз
қабырғасын оның периметрі мен
белгілі қабырғалары арқылы
табу
2.3.1.5 - берілген периметрі
бойынша
жазық
фигуралар
сазайту,
олардың
пішіндері
өзгеруіне қарай периметрдің
қалай өзгеретінін түсіндіру
2.3.2.3 - жазық фигуралардың
модельдерін бөлу және олардан
композиция құрастыру
2.3.2.4 бастапқы орнын,
бағытын, қозғалысын (оңға,
солға, тура, толық бұрылу, сағат
тілімен және сағат тіліне кері
жартыға, төрттен бірге бұрылу),
анықтау
айқындайтын
нұсқаулыққа сәйкес амал жасау
2.3.3.1 - сызықта белгіленген
нүктелерді бір-біріне қатысты
орналасуын анықтау
2.4.2.2 - сандық есептерді,
әртүрлі
сандардан
тұратын
басқатырғыштарды, ауыстырып
құюға және өлшеуге берілген
логикалық есептерді зерттеу
және шығару
2.5.1.2** - есептерді шығару
барысында
ұзындығы,
ені,
периметр шамаларының өзара

жанама
тұжырымдармен
берілген есептерді (айырмалық
салыстыруға қатысты) талдау
және шығару; кері есептерді
құрастыру және шығару
2.5.1.6 - көбейту мен бөлуге
берілген
есептерге қатысты
таңдаған амалдарын негіздеу,
шығару әдісін түсіндіру
2.5.1.7 - 2 амалмен орындалатын
есептерді (санды бірнеше есе
арттыру/кемітуге;
еселік
салыстыруға
берілген
жай
есептердің
түрлі
комбинациялары)
модельдеу
және шығару
2.5.1.8 - барлық арифметикалық
амалдарға
берілген
жай
есептердің
шешуін
санды
өрнектер және теңдеулер түрінде;
құрама есептердің шешуін санды
өрнектер
және жекелеген
амалдар түрінде модельдеу және
шығару
2.5.2.4 - көбейту және бөлу
амалдарының
компоненттері
атауларын өрнектерді оқу мен
жазуда қолдану
Ескертулер:
С = сынып жұмысы
Т = топтық жұмыс
Ж = жұптық жұмыс
Д = дербес жұмыс

ОТ = оқушының тәжірибелік зерттеуі
М = мұғалімнің көрсетуі
қ = білім мен біліктерді бағалауды қамтамасыз ету
7

тәуелділігін пайдалану
2.5.1.5** - көбейту мен бөлудің
белгісіз компоненттерін табуға;
ұзындық, ені, периметрді табуға
берілген есептерді; тура және
жанама
тұжырымдармен
берілген есептерді (айырмалық
салыстыруға қатысты) талдау
және шығару; кері есептерді
құрастыру және шығару
2.5.2.3 - бұрыштарды, көп
бұрыштарды,
шеңбердің
центрін,
радиусті, диаметрді
латын алфавитінің әріптерімен
белгілеу,
оларды
белгіленуі
бойынша оқу

Тілдік мақсаттар туралы
Пән мазмұнын екінші немесе үшінші тіл арқылы оқыта отырып, жалпы білім беретін
мектептер пән мазмұны мен тілдің қатар меңгерілуіне көмектесетін ортаны құруды мақсат етеді.
Әр пәннің өз тілдік стилі бар, оны нақты бір пәннің «ғылыми тілі» деп атауға болады. Ғылыми
тіл – пәннің мазмұнын оқып үйрену, ойлау қабілетін және пәндік мазмұнның негізгі
ұғымдарымен жұмыс істеуді жақсарту үшін қолданылатын негізгі құрал. Екінші не үшінші тіл
арқылы оқитын көптеген оқушыларға олардың ғылыми тіл мен пән мазмұнын толық игеруі үшін
білім азайту үдерісінде үнемі қолдау көрсетілуі қажет. Үштілді білім беру контексінде бірінші
ғылыми тілдің дамуы да тұрақты назарды талап етеді, сондықтан бірінші тіл арқылы оқуға
жұмсалатын шектеулі уақыт тиімді және нәтижелі қолданылуы керек.
Тілдік мақсаттар ғылыми тілді үйрену үшін маңызды құрал болып табылады. Оқушылар үшін
өздерінен не күтілетіндігін түсінуі тілдік мақсаттардың анық құрылуына байланысты. Сондай-ақ,
тілдік мақсаттар оқытушылар мен оқушыларға оқуға деген ынтаны қалыптастыруға, өлшеуге
және қолдауға көмектеседі. Пән мазмұны мен ғылыми тілді оқытуды үнемі қатар назарда
ұстайтын пән мұғалімдері оқушыларға үлгі көрсетіп, пән мен тілді оқып үйренуге көмектеседі.
Ғылыми тілді оқып үйренуді қолдау үшін оқытушыларға сабақ жоспарларына келесі оқу
мақсаттарын жүйелі түрде қосу ұсынылады:
 оқушылар назарын ғылыми тілге аудару (мәселен, пән бойынша оқу мақсаттарына жету
үшін қажет терминология немесе тұрақты тіркестері бар лексиканы қолдану);
 пән мазмұнының ұғымдарымен жұмыс істеуге қажетті жұмыс тілін қолдану (мысалы,
топтық жұмыстар, сұрақты дұрыс қоя білу, жағдайды талдау және пікірталастар мен
дебаттар жүргізу үшін қажетті сөздер мен сөз тіркестері);;
 алдын ала оқыту, оның ішінде ең бастысы, пәнді оқуда дұрыс қолдана білу үшін қажетті
терминология мен тіркестер жиынтығын қамтитын лексиканы алдын ала орынды
контексте қолдану;
 оқушылардың тілдік төрт дағдының барлығын түрлі амалтерде (мысалы, оқылымтыңдалым, оқылым-жазылым, оқылым-айтылым,тыңдалым-жазылым және т.б.) түрлі
мақсаттарға қол жеткізу үшін қолдану;
 оқушыларды пікірталас диалогтарға қатыстыру (мәселен, оқушылардан қысқа
жауаптарды қабылдамау, білімді ғана көрсететін сұрақтарды қоймау; оқушыларды өз
білімін нәтижелі талқылау үшін пайдалануға ынталандыру, сондай-ақ оқушылар диалогқа
қатыса азайтуы үшін қажет лексикалық қормен қамтамасыз ету);
 тілге тән оқу дағдыларын дамыту (мәселен, таңдамалы түрде тыңдау, түсіндіру,
металингвистикалық және метакогнитивтік танымды дамыту, басқа сөзбен айту, сөздікпен
жұмыс дағдылары);
 тіл туралы сын тұрғысынан ойлауды дамыту (мәселен, тілдерді салыстыру, оқушылардың
тілді барынша нақты пайдалануға ынталандыру, тілді оқудағы жетістіктерді бағалау);
сабақ басында тілдік мақсатты белгілеу, сабақтың соңында осы мақсат бойынша қол
жеткізген жетістіктерді талқылау.
Тілдік мақсат үлгісі оқу жоспарының әр бөлімінде көрсетілген. Тілдік мақсат үлгісі
сонымен бірге ғылыми тілдің құрамдас бөліктерін қамтиды, оны пайдалану мен есте сақтауға
оқушылардың назарын аудару маңызды. Бұл құрамдас бөліктер келесі тақырыпшалармен
көрсетілген:
(1) пәнге тән арнайы лексика және терминология,
(2) диалог/жазылым үшін қажетті сөз тіркестері. Берілген тіл оқушылар үшін түсінікті әрі анық
болса, бұл олардың пәндік мақсаттар мен тілді оқудағы мақсаттарға қол жеткізуіне көмектеседі.
Тілдік мақсаттарды анықтау үшін келесі етістіктерді пайдалануға болады: саралау,
санаттарға бөлу, таңдау, жіктеу, салыстыру, байланыстыру, қарсы қою, көшіру, құрастыру,
сынау, анықтау, суреттеу, әзірлеу, бағалау, түсіндіру, мысал келтіру, жорамалдау, анықтау,
негіздеу, келіссөздер жүргізу, болжау, өндіру, балама шешімдер ұсыну, себептерді түсіндіру,
8

пысықтау, қайта ұйымдастыру, басқа сөзбен айту, мазмұндау, қайта қарап шығу, көшіріп азайту,
рөлдік ойындар ойнау, қорыту, синтездеу және жазу, түрлі мақсаттар үшін пайдалану, өз сөзімен
анықтама жазу, безендіру.
Тілдік мақсаттардың кейбірін пән мазмұнын оқу мақсаты деп те есептеуге болатынына
қарамастан, мазмұн мен тілдің бөлінуі оқушылардың мазмұнға да, тілге де баса назар аударуына
көмектеседі. Бұл, сондай-ақ, жауаптар мен шешімдер іздеу үшін қолданылатын үдерістермен
салыстырғанда, жауаптарға/шешімдерге аударылатын назарды теңгерімге келтіруге көмектеседі.
Атап айтқанда, осындай үдерістерге баса назар аудару тілдің нақты қолданылуы мен ойлау
амалінің жақсаруына көмектеседі.
Тілдік емес пәндерде оқыту мақсаттарының көпшілігі мазмұнға бағдарланады, бірақ ең
кемінде біреуі тіл дамытуға бағдарлануы тиіс.

9

Орта мерзімді жоспарлар
Математика Бастауыш мектеп 2-сынып
1А бөлімі: Екі таңбалы сандар
Алдын ала ұсынылатын білім
Тура және кері ретте нақты есептеу дағдылары; бірліктерді, ондықтарды, екі-екіден есептеу, бір таңбалы, екі таңбалы сандарды қосу мен азайту
амалын азайтудың ауызша амалдарын қолдана отырып орындау
Контекст
Азайту үшін натурал сандар жүйесін қолдануды және осы сандармен амал орындауды үйренеді
«Математика» пәні бойынша тілдік мақсаттар құрдастармен сөйлесуде, бірге жұмыс істеуде коммуникатвитік құзыреттілікті құруға, қабілетті
нақты құруға, өз ойын ауызша, жазбаша дұрыс айтуға, берілген тапсырманың мағынасын түсінуге, тұжырым құрып, мысал беруге бағытталады.
Тиісті академиялық тілді қолдану бойынша оқушыларға ұсынылған тілдік мақсаттың үлгісі төменде көрсетілген.
Тақырыптық
Оқытудың тілдік Тақырыптық лексика Диалогқа/хатқа арналған пайдалы фразалар сериясы
мақсат
мақсаты
және терминология
оқушылар біледі:
екі
таңбалы бірліктер,
ондықтар,
Талқылау сұрақтары:
екі
таңбалы сандардың
разрядтар:
Бұл цифрдің мәні қандай?
сандардың
разрядтарын атау
есептеу,
тура
ретте Келесі/алдынғы сан қандай?
разрядтарын атауын екі таңбалы санға есептеу,
кері
ретте Осы разрядта санның мәні қандай болады?
екі таңбалы сандарға сипаттама беру
есептеу;
Осы санды қандай разрядтық қосылғыштарға жіктеуге болады?
сипаттама жасауды
артық; кем; … қарағанда
… себебін түсіндіре аласыз ба?
артық; … қарағанда кем; …осы цифрлар неге бірдей, бірақ мәндері әртүрлі?
разрядтық қосылғыштар; …бұл сан мына саннан артық/кем болуы керек?…40 санының бірліктер
разрядтық
орнында нөл тұрады?
қосылғыштардың
…бұл мысалдарды осындай тәсілмен шеше аламыз.
жиынтығы;
Жазылым бойынша нұсқаулық:
разрядтардың кестесі
Жиырма бес санын жазыңыз.
65 санынан артық, 70 санынан кем болатын санды жазыңыз.
Санды сөзбен (мысалы, 23) жазыңыз.
Үш ондық алты бірлік бар санды жазыңыз.
Бірінші разрядтың 5 бірлігі мен екінші разрядтың 7 бірлігі бар санды
жазыңыз.
Академиялық тілді үйрету мен оқытуға жататын басқа тілдік мақсаттарды орнату үшін, тілді үйрету мақсаттары бойынша қосымша нұсқаулықтар
азайту үшін жоғарыдағы «Тілдік мақсаттар туралы» бөлімін қараңыз.
Қысқаша мазмұны
10

Оқушылар натурал сандар жүйесі туралы түсініктерін дамытады: 100-ге дейінгі сандарды оқу, жазу, салыстыру; екі таңбалы санды атау, санның
сипаттамасын беру және оны разрядтық қосылғыштарға жіктеу. «Барлығы өзім туралы» тақырыбы аясында өзіндік дағдыларды жетілдіреді.
Тараулар

1.1
Натурал
сандар
және
0
саны.
Бөлшектер

Оқу мақсаттары

2.1.1.1
100-ге
дейінгі сандардың
құрылу
жолын
түсіну;
100
көлеміндегі
сандарды
тура
және кері санау,
натурал
сандар
қатарындағы
орнын анықтау
2.1.1.2 екі таңбалы
сандарды оқу, жазу
және салыстыру

Сабақта ұсынылатын іс-әрекет түрлері
Екі таңбалы сандарды оқу және жазу
(Ұ) 1-ші сыныпта өткен есептеу әдістерін еске түсіріңіз:
бірліктермен, ондықтармен, екіліктермен,
Оқушыларға қағаз бетінде белгілі бір уақытта (30-40
секунд) көбірек нүкте қоюын ұсыныңыз. Одан кейін
қойылған нүктелердің санын жылдам әрі қатесіз санауын
сұраңыз. Оқушылар санауды ондықпен ұсынуы керек.
(Т/Ж) Оқушыларға есептеу үшін әртүрлі заттар беріп
шығыңыз: бадана, геометриялық фигуралар, түтікшелер
т.б. Әр топқа заттардың белгілі санын таратады , мысалы,
23, 39, 40, 58 т.б. Оқушылар заттарды есептеуге қолайлы
етіп қоюы керек (оқушылар заттарды қатарға ондықпен
қоюды ұсынуы керек). Оқушылар келесіні түсіндіреді:
«Біздің заттарымыз оннан асады, 2 қатардағы заттар, ол 20
зат және тағы 3, барлығы 23. Яғни, 23 – ол 20 мен 3».
Заттарды доминодағыдай 5-тен 2 қатарға жіктеп «Домино»
ойынын қарастыруға болады.
Оқушылармен бірге сабақтың мазмұны мен сабақтың
барысында қол жеткізу керек болатын мақсаттарды
анықтаңыз.
(Ұ) Ондықпен санау барысында оқушылардың назарын
ондық бірліктің құрама бірлігі екеніне аударыңыз; ондықты
жай бірліктерді санау сияқты санайды. Оқушылар есептеу
бірліктерін жазып алады және қатынасын үйренеді: 10
бірлік 1 ондықты құрайды. 10 ондық 1 жүздікті құрайды.
Оқушылардың түсінігін тексеріңіз. Сұраңыз: «10, 20, 50
сандарынан кейін қандай сан жүреді?». Ұсынылатын
нұсқаларды тыңдап, флипчартта сандардың қатарын құрып
бастаңыз. Сандық түзу – «жүздік лентасын» қолданыңыз.
11

Мұғалімге
арналған Оқу
ескертпелер (оқыту әдістемесі ресурстары
бойынша)
Оқушылар
бұл
тақырыпты
меңгеруге дайын, себебі 11
бастап 20 дейінгі екі таңбалы
сандарды нумерациясын бірінші
сыныпта меңгерді. 20 асатын
сандардың нумерациясы басқа
сандарға ұқсас, себебі бірліктің
ондық топтамасына, сандарды
жазуда
цифрлардың
иелікті
мәніне негізделеді.
Оқушылардың
100
дейінгі
натурал сандардың реттілігі
туралы дұрыс көзқарастарын
қалыптастыру
үшін
жаттығуларды заттарды санауда
немесе бір-бірден санауда қосу
керек.
Ол
үшін
"жүздік
лентасын" немесе өлшеуішті,
жіпті, қыстырғышты, саны бар
карточканы қолдануға болады;
Оқушылардың
көрсетілетін
сандық түзуге қолжетімділігі
болуы керек. 0 бастап 100 дейін
көрсетілген
сандық
түзуді
баланың
бойы
деңгейінде
қойыңыз.
Сандар
қатарының
берілуі
оқытушыларға
тапсырманың

Санауға
арналған
әртүрлі
ресурстар:
бадана,
геометриялы
қ фигуралар,
түтікшелер
т.б

69 санын санауда ол қандай санның алдын тұрады; қандай
саннан кейін 90 саны айтылады? 83, 60 сандарының
алдындағы сандарды айтуды сұраңыз. 67, 79 сандардан
кейін қандай сандар бар?. Содан кейін санды атаңыз, ал
оқушылар ол саннан 1-ге (2-ге, 10-ға) үлкен немесе кіші
санды айтуы керек. 59 + 1, 30 – 1 т.б сияқты мысалдарды
шешіңіз.
(Ұ,Б) Оқушылардан сандық қатар мен әртүрлі
"қадамдармен" әртүрлі нүктелерден санауды сұраңыз.
Оқушылардың жүздіктер шамасында санай білуін
тексеріңіз, мысалы, 2-ден 90-ға дейін қадамдармен санау.
(Ұ) Санаудың басқа әдістерін талқылаңыз және оларға
практика жасаңыз, мысалы, үш немесе төрт қадаммен
санау. Санаудың моделін жасаңыз. Ол үшін сандық түзу
бойынша «секіріңіз» (немесе оқушылардан сынып санап
жатқанда «секірістерді» белгілеуді сұраңыз).
(С) Оқушыларға 1-сыныпта сандық түзуді қалай
қолданғандарын еске түсіріңіз. Карточкалар жиынтығынан
1 мен 100 дейінгі аралықтағы саны бар карточканы
таңдауды сұраңыз және осы санды көрсетіліп тұрған
сандық түзуде қай жағына қою керектігін анықтаңыз.
Оқушылардың түсінігін келесі сұрақтарды қою арқылы
тексеріңіз: «Қандай толық сандар, ондықтар аралығында
осы сан тұрады?»
(Ж, б) Егер сіздің алдын ала бағалауыңыз осы дағдыны ары
қарай дамыту керектігін көрсетсе, оқушыларға баспадан
шыққан сандық түзуді, сандар қатарын осы сандарды
дұрыс ретпен қою үшін берініз.
Оқушыларға сандық түзуде үйдің, пәтердің нөмірін, бала
өмірінің басқа деректерін белгілеуді ұсыныңыз.
Оқушылардан қызықты тұтас емес мәтіндерді екі таңбалы
сандары бар етіп дайындауды сұраңыз.
Екі таңбалы сандардың разрядтық құрамы
12

күрделілік деңгейін бақылауға,
қабілеті төменірек оқушыларға
белгілі бір сандар қатарын беруге
мүмкіндік береді.
Дамуға арналған іс-әрекет: Егер
оқушылардың санау дағдылары
жетерліктей
мықты
болса,
олардан 100 санынан ары қарай
санауды сұраңыз.
10 теңгені қолдана отырып,
ондықпен санап, практикалық
тапсырмаларды
орындауға
болады.

1 бастап 100
дейінгі
сандар
бар
карточкалар,
демонстрация
лық сандық
түзу

1.1
Натурал
сандар
және
0
саны.
Бөлшектер

2.1.1.3**
екі
таңбалы сандардың
разрядтық құрамын
анықтау, разрядтық
қосылғыштарға
жіктеу

5.2
Математик
алық тіл

2.1.1.2 екі таңбалы
сандарды оқу, жазу
және салыстыру
2.5.2.1 екі таңбалы
сандардың
графикалық
моделін
құру,
разрядтық кестені
қолдану

(Т) Топтарға бірдей шамадағы мәтіндермен алмасу және
олардан екі таңбалы сандарды жазып азайту мүмкіндігін
беріңіз. Сандық түзуде осы сандарды табу тапсырмасын
беріңіз. Олардың «көршілерін» атайды. Таңдалған
сандардан ең аз саннан ең көп санға дейін және керісінше
санайды.
(Ұ) 20 дейін екі таңбалы санды жазып алыңыз,
оқушылардан оның разрядтық құрамын көрсетуді сұраңыз.
Параллель жүргізіңіз: 20 кейінгі екі таңбалы сандардың
осындай разрядтық құрамы бар. Басқа да екі таңбалы
сандарды қарастырыңыз. Разрядтар кестесін қолданыңыз.
Оқушылармен бірге сабақтың мазмұны мен мақсаттарын
анықтаңыз. Оларға сабақ барысында қол жеткізу керек.
(Т) Оқушыларға шартты белгілеу бірліктерін, ондықтарды,
жүздіктерді көрсетіңіз (шаршы – бірлік, он шаршыдан
жасалған жолақ – ондық). Оқушылардан екі таңбалы
сандардың моделін құруды сұраңыз. Разрядтардың
кестесімен жұмыс істеңіз: сандарды оқу және жазу; осы
сандағы әр разрядтың бірлік санын анықтау бойынша
жұмыс. Оқушылар келесідей сандарды салыстыра алады:
36 мен 50; 48 бен 41; 17, 71 мен 77; 36 мен 63.
(Г) Оқушыларға разрядтар кестесін қолдана отырып
карточкаларда барлық екі таңбалы сандардың разрядтық
құрамын жазбаша жазу тапсырмасын беріңіз. Олар
мәтіндерден алынады. «Әткеншек» ұйымдастырыңыз:
шеңбер бойынша тұрған топтар карточкалармен алмасады
және флпичартта екі таңбалы сандарды жазады. Оларға
барлық сандарды жазып азайтуды ұсыныңыз, мысалы,
кему ретімен.
(Ж) Бірнеше дидактикалық ойын жүргізіңіз. Мысалы,
«Жұмбақ». Келесі жұмбақты жасырыңыз: «Күміс ара
аспанда жіңішке жіпті байлады. Кім екен батылданып
жіңішке жіпті аспанда өрген: жіңішке жіптің ұшын
түткен?». Санды ондықпен, бірлікпен ауыстырыңыз және
кестеде әріптерді табыңыз. Сөзді оқып, жазып алыңыз.
13

Кішігірім
мәтіндер
(театрға,
киноға билет,
жол
жүру
билеті,
афиша
мен
т.б.)

Бір уақытта санның разрядтық
құрамын
түсіндіру
арқылы
натурал сандардың реттілігі
бойынша жұмыс жүргізіңіз. Осы
мақсатпен көрнекілікке негізделе
отырып
орындауға
болатын
жаттығуларды қосыңыз, мысалы:
«Жүздік» лентасында 50, 29
сандарын табыңыз. Олардың
қайсысы үлкен? Қаншалықты?
т.б.
Разрядтардың
кестесі

Дифференцияцияны
ойлап
табыңыз.
Қабілеті
төмен
оқушыларға
сандық
түзуге
негізделуге рұқсат беріңіз немесе
көмек көрсетіңіз.

Сандарды
моделдеуге
арналған
түрлі
түсті
шаршылар
мен
10
шаршыдан
тұратын
жолақшалар

Оқушыларға салыстырудың 2
жолын ұсынуға болады:
1) заттар берілген топтардағы бір
топтың заттар санын басқа топ
заттарына сәйкестендіру арқылы Карточкалар
салыстыру;
2) сандардың разрядтық құрамын
қарастыру
және
салыстыру
арқылы.
Екі таңбалы сандарды салыстыру

3 онд.
7 онд.
9 онд.

5
бірл.
О
Қ
Ш

6
бірл.
Д
Ұ
Ю

барысында оқушылар ондық
құрам туралы білімін қолданады.
Мысалы, 13 пен 30 сандарын
салыстыру
арқылы
былай
ойланады: 13 - 1 онд. және 3
бірл., 30 – 3 онд., яғни 13 саны 30
санынан кіші.

8
бірл.
Ы
М
Ш

76, 98, 75, 38, 95
Жауап: ұшқыш
(Ж, б) Оқушыларға барлық екі таңбалы сандарды жазып
азайтуды ұсыныңыз; 4 ондық, барлыық екі таңбалы сандар
30 бен 50 аралығындағы кесіндіде көрсетілген, 2 бірліктері
бар. Бірін-бірі бағалау жұмысын ұйымдастырыңыз
(Т) Мәселемен жұмыс істеуді ұйымдастырыңыз: екі
таңбалы сандарды қалай, қалайша салыстыруға болады.
Оқушыларға кестесі бар қағаздардың парағын беріңіз:
Ең үлкен сан

1.1
Натурал
сандар

Ең кіші сан

Математика
бойынша
дидактикалы
қ ойындар. http://uchebilk
a.ru/matemati
ka/143976/ind
ex.html
Жасырын
сөздері бар
кестелер
Сандарды
жазуға
Қажет болса, оқушылар «жүздік арналған
кестелер
лентасын» қолдана алады.
Нұсқа:
Сандар
жазылған
карточкаларды
беріңіз.
Оқушылар сандарды оқиды, Ойын
сипаттама береді, тапсырманы текшелері
орындайды: Қай сан үлкен: 79 мен сүйектер
немесе 89, 78 немесе 57, 49
немесе 50, 30 немесе 15?
Қаншалықты үлкен?

Оқушылар 2 сүйекті бөліп лақтырады (ойын текшелері).
Содан кейін бөліп лақтырудан шыққан сандарды жазып
алады, мысалы 4 және 6. Оқушылар осы сандардан ең
үлкен санды – 64 құрайды және кестедегі тиісті бағанаға
жазады, ал ең кішісін – 46 кестедегі басқа тиісті бағанаға
жазады. Бұдан әрі оқушылар бір санның екіншісінен үлкен
немесе кіші екенін дәлелдейді.
(Ж, б) Оқушыларға сандар жазылған карточкалардың
жиынтығын ұсыныңыз. Олар екі цифрді таңдап, барлық
мүмкін болатын екі таңбалы сандарды құрып, жазуы керек.
Жұпта жұмыс істеу арқылы оқушылар қай санның үлкен
екенін салыстырып, дәлелдейді.
Разрядтық қосылғыштардың қосындысы
2.1.1.3**
екі (Т) Стартер ретінде «Балық аулаушылар» ойынын
таңбалы сандардың жүргізіңіз. Құрастырма кенепте (қағаз парағында) тоған Нөмір беру бойынша білімді
разрядтық құрамын салынған; тоғанның ойығында балықтың суреті бар. Онда жүйелеу
үшін
берілген
14

Разрядтардың
кестесі,
сандық түзу

Математика
сабағына

және
0 анықтау, разрядтық екі таңбалы сандар жазылған. Өз кезегімен топтың әр
саны.
қосылғыштарға
мүшесі «балықты аулайды» (санды атайды) және оған
Бөлшектер жіктеу
талдау жасайды: санда қанша белгі бар, сандық қатардағы
оның орны, ондық құрам бойынша сандарды ажырату. Егер
2.1.1.2 екі таңбалы барлық жауаптар дұрыс болса, ол балықты ұстап алды (оны
сандарды оқу, жазу алады), олай болмаса – балықты ұстай алмады.
және салыстыру
(Ж) Оқушылардан заңдылықты жалғастыруды, өрнектің
төртінші бағанасын жазып азайтуды сұраңыз.
25-5
25-20
20+5

18-8
18-10
10+8

сандардың
сипаттамасы
бойынша тапсырманың қолдану
пайдалы. Мысалы, 47 санын
сипаттауда, оқушылар оның
ондық құрамын атайды. Ол
санның натурал сан қатарындағы
орнын
көрсетіп,
разрядтық
құрамын атайды.

47-7
47-40
40+7

Кестенің бірінші бағанасында қайсысын шегеруге болады,
екіншісінде ше? Қосылғыштардың ерекшелігі неде?
Оқушылардан қорытынды шығаруды сұраңыз.
Оқушылармен бірге сабақтың мазмұны мен сабақтың
барысында қол жеткізу керек болатын мақсаттарды
анықтаңыз.
(Ұ) 20+5, 10+8, 40+7 – бұл разрядтық қосылғыштардың
қосындысы түріндегі санның жазылуы. Ұжымдық жұмыста
бірнеше санды разрядтық қосылғыштардың қосындысы
қарастырыңыз.
(Ж/Ж) Оқушыларға таратпа қағаздар беріңіз. Оларда қосу
мен азайтуға арналған әртүрлі өрнектер беріледі. Олар
санның разрядтық қосылғышы туралы білімді қолдану
қабілеттеріне негізделеді (20+4, 35 – 5, 45 + 20, 45 – 30
және т.б.) Өрнектің мәнін таппастан екі таңбалы санды
салыстыруды сұраңыз. Содан кейін өрнектің мәнін
табыңыз, белгінің дұрыс қойылуын тексеріңіз.
(Ж, б) Жұптарға конфет немесе басқа нәрсе ұсыныңыз.
Оларда екі таңбалы және бір таңбалы сандар бекітілген.
Конфеттерді белгілі бір заңдылық бойынша қою керек: екі
таңбалы сан және оның разрядтық қосылғыштары.
15

Дифференцияцияны
ойлап
табыңыз.
Қабілеті
төмен
оқушылар үшін конфет салатын
ыдысқа екі таңбалы санды
көрсете отырып қол қоюға
болады.
Нұсқа - «Көбелекті ұста»
ойыны:
Тақтада шалғын суреті бар
иллюстрация мен макет ілінеді.
Әр көбелекте 20 дейін разрядтық
құрама
бөліктер
жазылады.
Оқушылардың
картоннан
жасалған көбелектерінің артқы
жағында
сандар
жазылады.
Оқушылардың бірі көбелекті
ұстайды. Онда санның разрядтық
құрамы көрсетіледі. Қалғандары
разрядтық құрама бөлікке сәйкес
келетін сандары бар көбелектерді
көтереді.

арналған
дидактикалы
қ ойындар. http://festival.
1september.ru/
articles/56819
5/
Балықшалар
ы
бар
құрастырма
төсем
Конфеттер,
конфет
сазайтуға
арналған
ыдыс
Бастауыш
мектептегі
математика
сабағындағы
дидактикалы
қ ойындар
төменгі
сынып
оқушыларын
ың
үлгермеушілі
ктерімен
күресу амалы
ретінде http://www.stu
dfiles.ru/previ
ew/4465457/p
age:7/

Математика Бастауыш мектеп 2-сынып
1В бөлімі: Сандарға жасалатын амалдар. Есептер
Алдын ала ұсынылатын білім
100 көлемінде сандарды нөмірлеу, онға дейінгі сандардың құрамы; ондықтан аттамай ауызша 20 көлемінде бір таңбалы, екі таңбалы сандардың
қосу, азайту амалдарын орындау, ол үшін разрядтан аттамай азайтудың ауызша тәсілдерін қолдану
Контекст
Оқушылар сандар жүйесімен жұмыс істеуді түсінеді және осы сандармен азайтуды орындауды үйренеді.
Тілдік мақсаттар («Математика» сабағы бойынша) құрдастармен сөйлесуде, бірігіп жұмыс істеуде коммуникативтік құзыреттілікті құруға, өз
ойын ауызша, жазбаша дұрыс нақты айтуға, берілген тапсырманың мағынасын түсінуге, тұжырым жасап, мысал беруге бағытталады.
Тиісті академиялық тілді қолдану бойынша оқушыларға ұсынылған тілдік мақсаттың үлгісі төменде көрсетілген.
Тақырыптық
Тілдік оқу мақсаттары
Пәндік
лексика
мен Диалог пен хатқа арналған пайдалы
мақсат
терминология
фразалардың сериясы
Оқушылар біледі:
ондық арқылы өтіп ауызша азайту бірліктер,
ондықтар,
Талқылау сұрақтары:
екі
таңбалы әдістерін түсіндіру;
жүздіктер, разрядтар;
Бұл санды қандай разрядтық қосылғышқа
сандардың
разрядтан аттамай
екі таңбалы түсіндіру, орнату, ... көз жіктеуге болады?
разрядтық құрамын сандардың
ауызша
тәсілдерін жеткізу;
Әрекетті орындау алгоритмі қандай болмақ?
атау
түсіндіру,
сандардың
разрядтық разрядтық