Оқушының шығармашылық жұмыстардағы сыни ойлауының нәтижесі

Оқушының шығармашылық жұмыстардағы сыни ойлауының нәтижесі

Бүгінгі заман талабына сай білім сапасына ықпалы мол ұстаз еңбегінің бірі оқушымен шығармашылық жұмыс. Оқушы бойындағы дарындылықты ашудың ұстаз үшін үлкен маңызы бар. Оқушы тал шыбықтай нәзік оны қалай иілдірсең солай қабылдып өседі. Оқушы бойындағы тың және таза дарынын ашу тәжірибелік шеберліктің көрсеткіші. Балалармен көп жылдық жұмысымдағы байқағаным бала көргенін, естігенін, білгенін іске асыру үшін қызығуы шарт және әрбір берілген ақпараттың мәнін ұғынуы қажет. Қазақ тілі сабағында бала сөз мағынасы мен қолданылу мәнін ұқса, қазақ әдебиеті сабағында әрбір шығарманың идеялық мәнін, мазмұнын ұғынуы шарт. Оқушы мәнді ұғынбай білгенін пайдалана алмайды екен. Мәнді ұғындыру тақырыпты өмірмен байланыстырғанда ғана оқушы санасына жетеді екен. Мысалы: сөйлемнің мағыналық түрлері тақырыбын түсіндіру барысында оқушыға оқулықтағы теориямен емес күнделікті қолданыстағы сөйлемдердің мағынасынан бастаған дұрыс. Менің тәжірибемде оқушылардан «Сіздер күнделікті біреуден бірдеме сұрарда қандай сөйлемдер айттыңыздар?» немесе «Сіздер бүгіндікке кімнен не сұрадыңыздар?» т.т. осындай пікірлесумен бастаймын. Оқушылар күніге неше рет біреуден бердеме сұрағанын тізіп айта бастайды. Ол сөйлемдерді ерікті қолданыста дәптерге жазады. Содан соң сөйлемнің грамматикалық дұрыстығын анықтаймын. Содан соң, сұраулы сөйлемның мәнін түсіндіремін. Сұралған сөйлемнен хабарлаған сөйлемінің шыққанын түсіне бастайды. Бұл өтілген сабақта сыныпта сөйлемнің мағыналық түрлері туралы түсінікті қамтымаған оқушы болмады. Ендігі мәселе теориялық /тілдік бағдар/ мәселесі болды. Оқушылар оны тақырып бойынша мәнді ұғынып, мазмұнын білгеннен соң қолданыста пайданып көрді де түсініктерін пысықтап алды. Тақырыптық түсініктерді оқушы санасына ұғындыру мұғалім өзі қалай қабылдап басқаға ыңғайлы жағдайда жеткізе алады деген оймен ұласу керек. Осындай қарапайым тақырыпты түсіндіруден оқушыда сынау процессі қалыптасады. Оқушы сын көзбен қарағанда ғана сыни ой пайда болады. Оқушыны сыни көзқарасқа дайындау қарапайымнан күрделіге ұласса тиімдірек болады. Оқушының санасы білейінші деген сәтке дейін жеткізу тақырыпты өмірдегі бар қолданыстарымен түсіндіруде. Оның жөні де бөлек, нәтижесі де бөлек екенін түсінгелі бері менің тәжірбемде балаға ой тастау, сыни ойлау, нәтижеге бағытталған сараптамалық ойлау болды.

Бұл тек бір мысал ғана, тақырып көп тек оны өмірмен байланыстыра түсіндіруге ынта болса жеткілікті.

Мақала авторы А.Ужазова