Оқыту мен оқуда жаңа әдіс- тәсілдерді қолданудың маңызы

Бекболат Аругүл Бекболатқызы

Атырау облысы, Исатай ауданы, Аққыстау селосы

Жалпы білім беретін Абай атындағы орта мектебінің

ағылшын тілі пәнінің мұғалімі

Кіріспе

«Мектеп - кеме, білім - теңіз», «Білім – гауһар, бағасы жоқ, надандық - кемел, дауасы жоқ» дегендей, білім беру мен білім алудағы дәстүрлі тәсілдер мен жаңа тәсілдер бірімен - бірі ұштасып кемелденгенде ғана жақсы, нәтижелі табыстарға жетері анық. Білім мен ғылым күн сайын емес, минут, секунд сайын ғарыштап өркендеген 21 - ғасыр жаһандану ғасырында білім берудің барлық салаларында: интернет, компьютерлік жүйе, қашықтықтан оқыту, мектептерде даму үстінде. Инновациялық оқыту технологиялары қолданысқа пайдаланылған қазіргі уақытта білім беру мен білім алудағы жаңа тәсіл, идеяларды мұғалімдер толық әрі жан - жақты игеру, ізденісте болу, білім беру мен оқытудың қазіргі заманғы әдістерін білу мұғалімнің күнделікті жұмысында басты міндетке айналуда.

Елбасымыз Н.Ә. Назарбаев: «Біз білім-ғылым саласында бәсекеге қабілетті болмасақ, өз мақсатымызға жете алмаймыз. Барлығы мектептен басталады »,-деген болатын. Сондықтан да жаңа жаңалықтардан қалмай жаңалық жаршысы болуымыз керек. Бұл мақсаттарға жету үшін мұғалімнің ізденісі, жаңа тәжірибе , жаңа технологиялар қолдану қажеттілігі туындайды.

Қазіргі білім жүйесінің ерекшілігі – тек біліммен қаруландырып қана қоймай, өздігінен білім алуды дамыта отырып, үздіксіз өз бетінше өрлеуіне қажеттілік тудыру. Бiлiм беру саласында инновациялық үрдiстi жүзеге асыру мұғалiмдерден өз мінез – құлықтарын, ұстанымдарын, мүмкіндіктерін түрлендiрудi талап етеді. [ 1]

Оқыту мен оқудағы әдістер мен тәсілдер сабақтарды қызғылықты етіп өткізу үшін үнемі оқушылардың сабақтан жақсы әсер алуына байланысты қолдану қажет. Әдістер оқушыларға қалай оқу керектігін үйретіп, соның нәтижесінде еркін, өзіндік ой-пікірін жеткізе білетін ынталы сенімді болуды қалыптастырады. Күнделікті сабақтарда сыныпта ынтымақтастық ахуал қалыптастыру білімге құштарлықтарын, көңіл күйлерін жақсартуына оң әсерін береді. Ынтымақтаса жұмыс істей отырып, олар бір нәтижеге жету үшін топ ережелерін сақтауды үйренеді. Өз-өздерін реттеулері мен көшбасшылыққа ұмтылулары, дарындылары айқындала бастайды. [ 2]

Негізгі бөлім

Қазіргі заманауи бағытта оқытуға арналған әдіс- тәсілдер өте көп. Өз тәжірибемдегі оқыту мен оқудағы әдіс- тәсілдерге тоқталсам:

1) “Jockey and Horse” strategy. (Work with cards).

Take a card and find your partner. («Жокейлерге» сұрақтары бар карточкалар, «жылқыларға» жауаптары бар карточкалар беріледі. Әр «жокей» өзінің «жылқысын» табуы керек.)

Мысалы: 8- сыныпқа өткізген Abai, a great kazakh poet тақырыбында осы әдісті қолдандым. Кестеде көріп отырғандарыңыздай:

Questions	Answers
1. What is Abai Kunanbaev famous for? 2. When and where was he born? 3. Who were his parents? 4. Who acquainted him with tales and legends of Kazakh people? 5. When did Abai go to school and what did he learn there?	1. Semei, 1845 2. Kazakh poet, musician and writer. 3. religious school at the age of 9. 4. His father Kunanbai, mother Ulzhan, grandmother Zere

1- сурет

Сонымен бірге The Internet, Bill Gates and computer, The British museum, Education, Schools in Kazakhstan, School problems, Cities of Kazakhstan, Inventions тақырыптағы сабақтарымда осы әдісті жұптық жұмыс ретінде жасаттым.

Ал, 6- сыныпқа Healthy food and unhealthy food, School subjects, Types of schools, Schools in Kazakhstan, My summer holidays, I'll be a doctor тақырыптарына 5- сыныпқа He's from Kazakhstan, My flat, Carol's kitchen, What time is it?, My computer, I think it's beautiful, The environment тақырыптарындағы сабақтарымда осы әдісті қолдандым.

Жеткен нәтижем: оқушылар сөздерді дұрыс оқуға, жұбымен жақсы тіл табысуға, бір- бірінің пікірін сыйлауға, шапшаңдыққа үйренді.

2) Semantic map.

Семантикалық карта стратегиясы . Бұл стратегия оқушының бойындағыны жандандыру және дамытуға арналған семантикалық қасиеттерді талдау. Оқушылардың оқып жатқан тақырыпқа байланысты білімі бар болған жағдайда бұл стратегияны пайдаланған тиімді. Бұл стратегияның мақсаты белгілі бір тақырыпқа байланысты жаңа білім мен оқушыларға бар білімнің деңгейін салыстыру. Семантикалық картада оқушылар үшін немесе төрт обьектіні талқылаудан бастайды. Әр тақырыптың қасына дұрыс деп санаған қосу белгісін қояды. [ 3]

T: - Now, I’ll give you semantic map. Your task is to complete it. Мысалы: 5-сыныпқа өткізген Where do tigers come from? сабағымда пайдаландым.

2,3, 4- сурет

Сонымен қатар I'm Colin's sister, My best friend, My room тақырыптарында, ал 6- сыныпқа School uniform, Health problems, Food and drink сабақтарында, 8- сыныпқа Cities of Kazakhstan, Speaking about Kazakhstan, Wild animals тақырыбында сабақтарымда осы әдісті жеке жұмыс ретінде қолдандым.

Жеткен нәтижем: оқушылардың пәнге деген қызығушылықтары артты, уақытты тиімді пайдалануға, тереңнен ойлап, нақты жауап беруге үйренді.

3) “Blum’s daisy” strategy. (Блум түймедағы)

(Гүлдің әр күлтесінде жасырылған сұрақтарға жауап беру).

1. Қарапайым сұрақ;

2. Нақтылайтын сұрақ;

3. Практикалық сұрақ

4. Шығармашылық сұрақ;

5. Бағалайтын сұрақ;

6. Түсіндіретін сұрақ [4]

Бұл әдісті топтық жұмыс ретінде 4,5,6,8- сыныптардағы сабақтарыма пайдаландым.

1- What are Ed and Liz going to do on Monday?

2 – What are Ed and Liz going to do on Tuesday?

3 – What are Ed and Liz going to do on Wednesday?

4 – What are Ed and Liz going to do on Thursday?

5 – What are Ed and Liz going to do on Friday?

6 – What are Ed and Liz going to do on Saturday?

Wildlife Federation)?

1

2

3

4

5

6

?

Мысалы: жоғарыда берілген "Блум түймедағы" 4- сыныпқа өткізген You must go home тақырыбындағы сабағыма қолданған әдісім. I'm the best dancer, What are we going to do? , It was horrible тақырыптарына, 5- сыныптарға What is your friend like?, My flat, My room, Omar likes English, Omar's day, 6- сыныптарға Spending holidays abroad, The school day in England, My school day, Keep warm, 8- сыныптарға Famous people of Kazakhstan, Isaac Newton, Speaking about schools тақырыптарындағы сабақтарымда "Блум түймедағы" әдісін қолдандым.

Жеткен нәтижем: топтық жұмыс болғандықтан бір-бірінің пікірін тыңдауға, сыйлауға, топ ережесін бұзбауға, өз ойын ашық, еркін айтуға, пікір алмасуға, мұғаліммен еркін сөйлесіп, пікір алмастыруға дағдыланды.

4) Game“Find the mistake”: карточкада берілген сөйлемдердегі қатені табыңыз. Бұл әдісті жеке жұмыс тапсырмасы ретінде қолданып жүрмін.Мысалы: 6- сыныптағы How much juice? How many apples? сабағында қолдандым:

5- 6 сурет

Бұдан басқа How much is it? Table manners, What did you do during the holidays?,Kazakh cuisine, When I'm 25, What is Jane going to do? сабақтарында, 4-сыныпқа We always go roller- blading, I'm the best dancer, 5- сыныпқа How are you?, What is your mother like?, Can you play the guitar?, My favourite sport, My computer сабақтарында, 8- сыныпқа Traditions and holidays, The road to stars, Education for the 21st century сабақтарында осы ойынды қолдандым.

Жеткен нәтижем: оқушылардың пәнге деген қызығушылықтары артты, уақытты үнемдеді, бірінші болып көрсетуге, яғни лидер көшбасшы болуға ұмтылды.

5) Method " Letter is my friend". «Досыма хат» әдісі арқылы үй тапсырмасын пысықтау. Оқушыларға үй тапсырмасына байланысты досына хат жазу. Осы әдіс бойынша оқушылар үйге берілген тапсырмасыны қағазға хат ретінде жазып досына береді. Ал досы оны тексереді.

Бұл әдісті үй тапсырмасына сұрақтар, сөйлем құрау, сәйкесін тап, артикль қою, yes/no, қарама- қарсы сөздер тапқанда т.с.с тапсырмалар бергенде осы әдіс арылы үй тапсырмасын досына хат жазу арқылы тексертемін.

Мысалы: 5- сыныпқа үйге берілген тапсырма Write opposites of the following words.

1. bad- nice

2. kind- strict

3. fat- thin

4. tall- short

5. old- young

7,8,9- сурет

Нәтижесінде: оқушылар әділ бағалауға, бір- бірін сыйлауға, өз қойған бағасын дәлелдеуге үйренеді.

6) Role play. Work with group. Рольдік ойын. Топтық жұмыс. Әр топқа тақырыптар беріледі сол бойынша диалог құрастырып, сосын сол диалогті рольге бөліп ойнайды.

Мысалы: 5- сыныпқа What do you eat for breakfast? тақырыбында өткен сабағымда 3- топ "At the cafe", " At the shop", "At the hotel" тақырыптарына диалог құрастырып, рольге бөлініп, ойнады.

10,11,12- сурет

Сонымен қатар 6- сыныпқа Food and drink, Buying food, My first day at school, School uniform, Health problems, Invitation, My summer holidays, 8- сыныпқа Cities of Kazakhstan, Speaking about Kazakhstan, Bill Gates and computer, My school day тақырыптарына өткізген сабақтарымда осы әдісті топтық және жұптық жұмыс ретінде қолдандым. [5]

Жеткен нәтижем: оқушылар ағылшынша сөйлеуге, бір-біріне құрметпен қарауға, өз ойын ашық, еркін айтуға, пікір алмасуға, мұғаліммен еркін сөйлесіп, пікір алмастыруға дағдыланды.

7) Method “Three truth and one lie” "үш шындық және бір өтірік" әдісі

Бұл әдісті көбінесе мәтінмен жұмыс жасау үшін топтық немесе жеке жұмыс үшін қолданамын. Мәтін бойынша оқушы 3 шындықты және 1 өтірікті табуы керек. Мысалы: 8- сыныпқа Teenagers and their idols of music тақырыбында өткен сабағымда осы әдісті жеке жұмыс ретінде қолдандым.

Card 1.

The average British teenager watches television 19,5 hours a week. (T)

25 percent (37 %) of British teenagers have a steady girlfriend or boyfriend. (L)

Not many young people go to church regularly. (T)

Boys have a lot of more fillings than girls. (T)

Card 2.

There are (aren’t) many cinemas let in Britain today. (L)

Many girls brush their teeth twice a day. (T)

Only 18 percent teenagers have a bath in the morning. (T)

10 percent British teenagers go to the cinema once a month. (T)

Card 3.

Young people in Britain (don’t) get much pocket money. (L)

Not many teenagers in Britain are non-smokers. (T)

The average British teens sleep for only eight hours forty-five minutes a night. (T)

They have a shower four times a week. (T)

Card 4.

Many parents think teenagers are lazy. (T)

Only 10 percent of British teens go to the cinema twice (once) a month. (L)

Many people prefer to watch films on TV or on video. (T)

In fact 57 percent get up before 7.30 a.m. (T)

13- сурет

Бұдан басқа 4,5,6,8- сыныптарда We are going to visit Frank next year, My house, There is a swimming pool next to my house, A day in my life, British meals, American meals, School subjects, British schools, Looking for the sun тақырыптарына өткен сабақтарымда топтық және жеке жұмыс ретінде осы әдісті қызықты, ұтымды етіп қолдандым деп ойлаймын.

Жеткен нәтижем: пәнге деген қызығушылықтары артты, үлгерімдері көтерілді, шапшаңдыққа, алғырлыққа үйренді, ынтымақты қарым-қатынастың негізі қаланды.

Осы әдіс- тәсілдерді қолданып өткізген " Sightseeing in London", " Omar's day" сабақтарымды республикалық "sabaqtar.kz" сайтына жіберіп, "сертификат" және "құрмет грамотасымен", "sabaq.kz" сайтына "My future profession" атты сабағымды жіберіп сертификат және алғыс хатпен марапатталдым. Және " Копилка уроков- сайт для учителей" республикалық сайтқа " Omar likes English" сабағымды жіберіп сертификат алдым.

14,15,16,17,18- сурет

Сонымен қатар 8- сыныпқа Lesson Study зерттеу сабағының 3- циклін " Schools in Britain"," My future profession", " The strange world of Australian animals" тақырыптарына өткіздім. Осы сабақтарда да жоғарыда атап өткен әдіс- тәсілдерді қолдандым. Нәтижесінде оқушылар топпен жұмыс жасауға, бір- бірінің пікірімен санасуға, сыйлауға, еркін сөйлеуге үйренді.

19,20,21- сурет

Тілдер апталығында да жаңа әдіс- тәсілдің бірі- "BookCrossing" өткіздім. Оқушылардың жаңаша әдіс- тәсілдерге қызығушылықтары мен белсенділіктері басым болды. Өзім сынып жетекшілік ететін 5"а" сыныбына да жаңа форматтағы танымдық шараларды өткізіп келемін. Мысалы: Workshop " Адамгершілік- рухани құндылық", жұптық сайыстар, дебат, толағай, "Мектеп формасы- 2015"коллаж т.с.с.

22,23- сурет

Нәтижесінде оқушыларым бір-біріне құрметпен қарауға; өз ойын ашық, еркін айтуға, пікір алмасуға; мұғаліммен еркін сөйлесіп, пікір алмастыруға, достарының ойын тыңдай отырып, проблеманы шешуге, қиындықты шешуге көмектесуге, белсенді шығармашылықты ойлауға негіз қаланды.

Сонымен бірге сыныбыма уақыттарын бос өткізбес үшін тоғызқұмалақ- ұлттық ойынын дәріптеп, үйретудемін.

24- сурет

Қорытынды.

Ұлы педагог Ушинский «Бала – балқытылған алтын» дегендей, балаға қалай бағыт берсең, солай өседі. Сондықтан баланың бойында жақсы қасиеттердің болуына, олардың жан - жақты дамуын, рухани бай тұлға қалыптастыра білуіміз керек. Оқытудағы жаңа тәсілдерді пайдалана отырып, оқушы бойында өзіне деген сенімділік пен жауапкершіліктерді дамыту болып табылады.

Мектеп өмірінде мұғалімдердің аталмыш жобамен жұмысқа дейінгі және кейінгі кезеңін (аралығын) салыстыру оқушылардың оқуға деген ынта-ықыласының артқандығын, адами жақсы қасиеттердің қалыптасқандығын, мұғалімнің шыдамдылық, төзімділік сияқты сапаларымен қатар оқушылардың басқаны қабылдау, түсіну, сыйлауды үйренгендігімен сипатталады.

Бүгінгі қоғамға, мектепке керегі де осылар.

Оқытудың осындай жаңа әдіс- тәсілдерді сабаққа ендіру бүгінгі таңда әрбір ұстаздың басты мақсаты болуы керек. Себебі, елімізге заман талабына сай қалыптан тыс ойлай алатын, шұғыл шешімдер қабылдай білетін, белсенді, шығармашыл азаматтар қажет. Сабақта тек білімділік мақсаттарды шешіп қоймай, балалардың жекелік қасиеттерін, қабілеттерін дамытудың жолдарын қарастыруда дәстүрлі оқыту мен дамыта оқытудың айырмашылығын салыстыру кестесі арқылы көрсетуге болады. Мұғалім бұл жүйемен жұмыс жасағанда, үнемі оқушы санасында болып жатқан өзгерістерді бақылап, оның дамуын жан-жақты зерттей отырып, өз сабақтарын соған сай өзгертіп отыруы тиіс. Әйтпесе, жаңа жүйенің құны болмайды.

Бұрын үй тапсырмасын мүлдем орындамайтын 6"а" сынып оқушылары Ернар, Жандәулет, Реджепмұрат сынды оқушылар қызығушылық танытып, үй тапсырмасын орындап, тіпті үлгерімдері де көтерілді.

5"а" сынып оқушылары рольдік ойынды ойнағанда ағылшын тілінде ауызекі сөйлескендеріне қуанып, қызығушылық танытып, апай күнде осылай ойнап тұрайықшы деп пікірлерін білдіріп жатты.

Бұл әдіс- тәсілдерді қолданғандағы жеткен нәтижем: бір-бірінің пікірін тыңдауға дағдыланды, ынтымақты қарым-қатынастың негізі қаланды, пәнге деген қызығушылықтары артты, оқу үлгерімдері көтерілді, уақытты тиімді пайдалануға,тереңнен ойлап, нақты жауап беруге машықтанды.

Ұсыныс:

- жас мамандар оқыту мен оқудағы жаңа әдіс- тәсілдерді өз тәжірибесінде жиі қолданса; (үлкен нәтижеге қол жеткізер еді)

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі:

1. Мұғалімдерге арналған нұсқаулық 3 деңгей

2. Қазақстан Республикасы педагог қызметкерлерінің біліктілігін арттыру курстарының бағдарламасы 3- деңгей

3. sabaqtar.kz, ustaz.kz, bilimsite.kz/tags/, bilimkozy.idhost.kz сайттары К.

4. Дайрабаев, А. Дайрабаева- Педагогика негіздері

5. Өз тәжірибеммен бөлістім

Мазмұны:

1. Кіріспе

2. Негізгі бөлім:

2.1. Оқыту мен оқудағы жаңа әдіс- тәсілдер

2.2. Әдіс- тәсілдердің ағылшын тілі сабақтарында қолданылуы

2.3. Оқыту мен оқудағы жаңа әдіс- тәсілдерді қолданудың маңызы

3. Қорытынды

Пайдаланылған әдебиеттер

Аудандық "Заман талабы білім

берудегі инновациялар және тәжірибе"

тақырыбындағы педагогикалық оқуға

қатысушы Абай атындағы орта

мектебінің ағылшын тілі пәні мұғалімі

Бекболат Аругүл Бекболатқызы туралы

П І К І Р

Ағылшын тілі пәні мұғалімі Аругүл Бекболатқызы көп ізденетін, жаңалыққа жаны құмар, жауапкершілігі мол, әрдайым білімі мен біліктілігін жетілдіріп, шыңдап отыратын ұстаздардың бірі. Ол - әріптестері мен шәкірттері арасында сыйлы, кішіпейіл. Сабақтарында соңғы технологиялар мен оқытудың жаңа әдіс- тәсілдерін пайдаланып, оқушылардың пәнге деген қызығушылықтарын арттыруда.

Білім саласындағы жаңа міндеттерді жүзеге асыру үшін Аругүл күнделікті ізденіс арқылы жаңалықтар мен өзгерістерді өз тәжірибесіне енгізіп отырады. Зерттеу тақырыбы: " Оқыту мен оқуда жаңа әдіс- тәсілдерді қолданудың маңыздылығы" деп алып, 4,5,6,8- сыныптарында жаңа әдіс- тәсілдерді өз сабақтарында қолдану арқылы, оқушылардың оқу үлгерімдерін арттырды.

Халықаралық веб сайттарында "sabaqtar.kz", "sabaq.kz", " Копилка уроков- сайт для учителей" сабақтары жарық көрді. Мұғалімнің оқушылары- аудандық сайыстар мен олимпиада жүлдегерлері. Мектепте өтетін пәндік апталықтар, сайыстар мен сыныптан тыс шараларға үнемі қатыса отырып, өзінің тәжірибесін шыңдай түсуде.

Мектеп директоры: А.Бекішұлы

ОҚЫТУ МЕН ОҚУДА ЖАҢА ӘДІС-ТӘСІЛДЕРДІ ҚОЛДАНУДЫҢ МАҢЫЗДЫЛЫҒЫ

Бекболат Аругүл Бекболатқызы

Атырау облысы, Исатай ауданы, Аққыстау селосы

Жалпы білім беретін Абай атындағы орта мектебінің

ағылшын тілі пәні мұғалімі