«Бекітемін»
№1 «Ақерке» бөбекжай балабақшасының
меңгерушісі: ________ Р.Қарымсақова
Әдіскер:__________ Н. Санкебаева
4-5 жастағы балаларға арналған «Бала тілін дамыту»
( Вариативтік компонент)
«Балдәурен» ортанғы тобы
Тәрбиеші: Шманова А
2018 - 2019 оқу жылы
Кіріспе
Мектепке дейінгі білім беру ұйымдарында бала тілін дамытуға, олардың сөздік қорларын молайтуға, ауызша сөйлеуге үйрете отырып, үйренген сөздерін күнделікті өмірде еркін әрі күнделікті іс- әрекет кезіндегі тілдік қарым- қатынаста қолдана білуге жаттықтыру ісіне ерекше мән берілген. Яғни, мектеп жасына дейінгі кезеңде балалармен сөздік жұмысын жан-жақты жүргізу «Коммуникация» білім беру саласының негізгі міндеттерінің бірі болып саналады.
Педагог балалармен сөздік жұмысын жүргізе отырып, оларды айналасындағы заттармен таныстырып, атын атай білуге, қасиеті мен сапасын, түр - түсін және пішінін ажырата білуге, қоршаған ортадағы түрлі құбылыстар жайындағы ұғым, түсініктерін дамытуға және белсенді түрде тілдік қарым - қатынас жасай білуге үйретеді.
Балалардың сөздік қорын молайтуда ойынның, тапсырма жаттығулардың орны ерекше. Ойын арқылы балалардың сөздік қоры дамып, ауызша сөйлеу машығы тез игеріледі, таным белсенділіктері қалыптасады, сондай-ақ ақыл- ойы өсіп жетіледі. Ұрпақтан ұрпаққа жалғасын тауып келе жатқан, әрі үлкен мәні бар мәдени шығармашылық - саусақ ойыны болып табылады. Саусақ ойынын ойнай отырып, балалар қоршаған ортадағы заттар мен құбылыстарды, жан - жануарларды, құстарды, ағаштарды т.б көптеген бейнелерді бейнелей алады. Сөйлеу тілі мүшелері әрекетінің қозғалуларының дамуы қол саусақтарының нәзік қимылдарының дамуымен тығыз байланыста болғандықтан, бала қолының ептілігін толық жетілдіру, түзету жұмыстарын жүйелі жүргізуді қалайды.
Саусақ, тіл жаттығулары балалардың:
- нәзік саусақ бұлшық еттерін жаттықтыру арқылы қолын жазуға дайындайды;
- тілін дамытуға өлшеусіз үлес қосады;
- қимыл арқылы өлең жолдарын қиындықсыз түсініп, жаттап алады;
-айтылуы қиын дыбыстарды дұрыс айтуға ойын түрінде тез жаттығады;
- есте сақтау қабілеті артады;
-елестету арқылы қиялын дамытады;
- әр кейіпкердің рөліне енуді үйреніп, даусын құбылтып, еркін сөйлеуге жаттығады;
- өлеңдерді жаттап, жан-жануарлардың дыбыстарын салу арқылы айтылуы қиын ызың, үнді дауыссыз дыбыстарды анық айтып үйренеді;
- ертегіні тыңдай отырып дауысты, дауыссыз дыбыстар туралы жалпы түсініктері дамиды.
Ұсынылып отырған бағдарламада саусақ, тіл жаттығуларының мақсаттарына сәйкес қол қимылының белсенділігін арттыруға өз үлесін қосатын қол еңбегінің үлгілері берілген.
Мақсаты:
Мектепке дейінгі ересек жастағы балалардың ана тілінің ережелері мен базалық нормаларын игеру және оны қолдана білу іскерліктерін дамыту
Міндеттері:
-
Балалармен сөздік жұмысын жүргізу;
-
Қоршаған ортадағы түрлі құбылыстар жайындағы түсініктерін дамыту;
-
Белсенді тілдік қарым-қатынас жасауға үйрету;
-
Айналадағы заттардың қасиеті мен сапасын, түр-түсін, пішінін ажыратуға үйрету;
-
Мектеп жасына дейінгі балалардың сөздік қорын дамыту.
Мазмұны:
-
Сөйлем
-
Отбасы мүшелері
-
Сөйлем құрылымы
-
Сөз тіркестері
-
Тіл ұстарту жаттығулары
-
Сөйлем құрылымына талдау
-
Сөздерді буынға бөлу
Тақырыптық жоспар үлгісі
|
Айы |
№ |
Тақырыптар |
Мақсаты |
Сағат саны |
Уақыты |
Көрнекіліктер |
|
Қы ркүйек |
1. |
Сөйлем. Саусақ жаттығуы «Доп» |
Сөйлем туралы түсінік. Суретке қарап сөйлемдер құрау.Балалардың ой-өрісін, тілін дамыту. Ұқыптылыққа, әдептілікке тәрбиелеу. Саусақ моторикасын дамыту |
1 |
|
Күз мезгіліне байланысты сурет |
|
2. |
Буын, дыбыс. Саусақ жаттығуы «Кірпі» |
Буын, дыбыс туралы түсінік. Дыбыстан буын, буыннан сөз құрату. Сөзді буынға бөлу, буынның дыбыстық құрамын ажырату |
1 |
|
Кірпінің суреті |
|
|
3. |
Отбасы. Саусақ жаттығуы «Күнге ұқсаймыз» |
Отбасы мүшелері туралы түсініктерін кеңейту. Отбасы тақырыбына сурет бойынша әңгіме құрауға, отбасы мүшелерін ажырата білуге, оларды құрметтеуге, сыйлауға тәрбиелеу. Өз отбасымен байланыстыра отырып, ондағы өз орнын білуді үйретіп, сөздік қорын дамыту |
1 |
|
Отбасы туралы сурет; Балалардың өз отбасыларының суреттерінен көрме жасау |
|
|
4 |
Дауысты, дауыссыз дыбыстар. Тіл жаттығуы «Ағайынды аралар» |
Дауысты, дауыссыз дыбыстар туралы түсінік беру. Олардың ерекшеліктерін түсіндіру |
1 |
|
Күз мезгілі туралы өлең |
|
|
Қазан |
5. |
Күз кереметі. Жемістер. Саусақ жаттығуы «Саңырауқұлақ» |
Сурет бойынша әңгіме құрастыру. Жемістердің аттарын атап, ажырата білу. Жемістер туралы өлең үйретіп, жұмбақтар шешкізу арқылы сөздік қорларын толықтыру |
1 |
|
Жемістер суреті |
|
6. |
Сөз. Сөз тіркестері. Саусақ жаттығуы «Құлпы» |
Сөз туралы алған білімдерін бекіту. Қол жаттықтыру жұмыстарын жүргізу |
1 |
|
Ертегі кейіпкерлерінің суреттері |
|
|
7. |
Сөйлем құрылымы. Саусақ жаттығуы «Жаңбыр» |
Сөйлем құрылымы туралы түсініктерін кеңейту. Екі, үш сөзден тұратын сөйлемдер құрату |
1 |
|
Жаңбыр туралы сурет, өлең |
|
|
8. |
Сөйлем түрлері. Саусақ жаттығуы «Моншақ» |
Сөйлем түрлері туралы түсінік беру. Қол жаттықтыру жаттығулары |
1 |
|
Моншаққа байланысты мазмұнды суреттер |
|
|
Қараша |
9. |
Ойыншықтар. Саусақ жаттығуы «Тыңдамайтын доп» |
Ойыншықтар туралы түсініктерін кеңейту. Ойыншықтарды ұқыпты ұстауға баулу. Антоним сөздер туралы түсіндіру |
1 |
|
Ойыншықтардың суреттері |
|
10. |
Сурет бойынша әңгіме. Тіл жаттығуы «Тынымсыз тіл туралы ертегі» |
Байланыстыра сөйлеуге баулу. Тіл ұстарту жаттығулары |
1 |
|
Тәрбиешінің шығармашылығы бойынша сурет |
|
|
11. |
Үш-төрт сөзден тұратын сөйлемдер құрастыру. Тіл жаттығуы «Ағайынды аралар» |
Үш-төрт сөзден тұратын сөйлемдер құрастыру. Сөйлемнің құрылымына талдау жасау. Қол жаттықтыру жаттығулары |
1 |
|
Ара тақырыбына байланысты сөйлемдер құрату |
|
|
12. |
Сөз тіркесі. Тіл жаттығуы «Шегіртке» |
Сөз тіркесі туралы алған білімдерін кеңейту. Суреттерге қарап, сөз тіркестерін құрастыру |
1 |
|
Шегіртке тақырыбына байланысты сурет |
|
|
Желтоқсан |
13 |
Қысқа дайындық. Тіл жаттығуы «Дауыстарын қайтала» |
Сурет бойынша әңгіме құрастыру |
1 |
|
Жануарлар суреттері, аудио, видео таспалар |
|
14. |
Қысқы тіршілік. Саусақ жаттығуы «Қасқыр» |
Қыстап қалатын құстар мен жануарлардың қысқы тіршілігі туралы әңгімелесу. Сурет бойынша әңгіме құрастыру |
1 |
|
Құстар мен жануарлардың мазмұнды суреттері |
|
|
15. |
Менің Қазақстаным. Саусақ жаттығуы «Үй » |
Қазақстан Республикасы туралы түсінік беру. Еліміздің рәміздері, астана туралы түсіндіру |
1 |
|
Рәміздер, Астана туралы бейне ролик |
|
|
16. |
Қысқы еңбек. Саусақ жаттығуы «Мұз бұлақ» |
Адамдардың қысқы еңбегімен таныстыру. Үлкендердің еңбегін құрметтеуге баулу |
1 |
|
Үлкендердің еңбегі туралы сурет, бейне ролик |
|
|
Қаңтар |
17. |
Қыс қызығы. Саусақ жаттығуы «Аққала» |
Қыс мезгілі туралы түсінігін кеңейту. Сурет бойынша әңгіме құрастыру |
1 |
|
«Қыс қызығы» картинасы |
|
18. |
Сөз тіркестері, сөз, буын, дыбыс. Тіл жаттығуы «Қоңыз» |
Сөз тіркестері туралы түсінік беру. Сөз тіркестерін сөздерге, сөзді буынға, буынды дыбысқа бөле білуді үйрету |
1 |
|
Қоңыз туралы материалдар (интернеттен) |
|
|
19 |
Киімдер. Саусақ жаттығуы «Қолшатыр» |
Киімдер туралы түсініктерін кеңейту.Жыл мезгіліне байланысты киетін киімдер туралы әңгімелесу |
1 |
|
Жыл мезгіліне байланысты киімдер суреттері |
|
|
20 |
Үй жануарлары. Саусақ жаттығуы «Ботақан» |
Үй жануарлары туралы алған түсініктерін тереңдету.Үй жануарларының төлдерін ажыратып айтуға, олардың қалай дыбыстайтынын меңгерту.Үй жануарларын күтуге, қамқор болуға баулу, ересек адамдардың еңбегін құрметтей білуге тәрбиелеу |
1 |
|
Үй жануарлары туралы слайд, аудио, видео таспалар |
|
|
Ақпан |
21 |
Жабайы аңдар. Саусақ жаттығуы «Қорбаңбай аю» |
Ертегі мазмұнын сұрақтар бойынша әңгімелету. Сөздік қорларын байыту |
1 |
|
Жабайы аң туралы ертегі слайды, аудио, видео таспалар |
|
22 |
Көлік түрлері. Саусақ жаттығуы «Ұшақ» |
Көліктер туралы түсініктерін кеңейту. Қол жаттықтыру жаттығулары |
1 |
|
Көлік түрлері туралы слайд, аудио, видео таспалар |
|
|
23 |
Аң аулау. Саусақ жаттығуы «Қарсақ пен түлкі» |
Аңшы туралы әңгімелеу. Аңшы сөзін жекеше, көпше түрде айтқызу. Сурет бойынша әңгімелесу |
1 |
|
«Аңшы» картинасы |
|
|
24 |
Сурет бойынша әңгіме. Тіл жаттығуы «Майлыаяқ» |
Әңгімені үлгі сызба бойынша баяндау. Әңгімені өз қиялымен аяқтау. Тіл ұстарту жаттығулары |
1 |
|
Итке байланысты суреттер жинағы |
|
|
Наурыз
|
25 |
8 наурыз – Аналар мерекесі. Саусақ жаттығуы « Гүл тереміз» |
Аналар мерекесі туралы түсініктерін қалыптастыру. Сөйлемдер құрастыру. Ана тақырыбына өлеңдер оқу. Сөздерді анық айтқызу |
1 |
|
Ана туралы өлең (Тәрбиешінің шығармашылығы бойынша) |
|
26 |
«Жыл басына таласқан хайуанаттар» ертегісі. Саусақ жаттығуы « Тышқан» |
Ертегі мазмұнын айту, сахналау.Жұмбақтар шешу, өлеңдер оқу |
1 |
|
Ертегі желісі бойынша сахналық қойылым көрнекіліктерін дайындау |
|
|
27 |
Наурыз – жыл басы. Дидактикалық ойын «Сандық» |
Наурыз мерекесі туралы түсінік. Ұлттық ойындар туралы әңгімелеу |
1 |
|
Наурыз мерекесі туралы бейне ролик |
|
|
28 |
Малдың төлі. «Төлдер айтысы» ертегісі. Саусақ жаттығуы « Бұзауқан» |
Ертегіні мазмұндау. Төлдер тақырыбына өлеңдер оқыту. «Төлдер айтысы» ертегісін рөлдерге бөліп, сахналау |
1 |
|
Ертегі желісі бойынша сахналық қойылым көрнекіліктерін дайындау |
|
|
Сәуір |
29 |
Буынға бөлейік. Саусақ жаттығуы « Торғай мен түлкі» |
Сөздерді буынға бөлдіру. Олардың неше буыннан тұратынын анықтау. Қол жаттықтыру жаттығулары |
1 |
|
Торғай мен түлкі суреттері |
|
30 |
Дыбыстың сөздегі орны. Ойын «Қасқыр» |
Сөздегі дауыссыз дыбыстың орнын анықтау. Тіл ұстарту жаттығулары |
1 |
|
Қасқыр туралы суреттер |
|
|
31 |
Менің сүйікті қалам. Саусақ жаттығуы « Күн мен гүл» |
Қала туралы әңгімелеу |
1 |
|
Қала туралы бейне ролик |
|
|
32 |
Менің достарым. Саусақ жаттығуы « Күн көжек» |
Қоршаған орта, достар туралы түсініктерін кеңейту. Сурет бойынша әңгіме құрату |
1 |
|
«Менің достарым» картинасы |
|
|
Мамыр |
33 |
Балабақша. Саусақ жаттығуы « Тордағы құс» |
Балабақша туралы түсініктерін кеңейту. Сурет бойынша әңгімелеу |
1 |
|
Балабақша туралы бейне ролик |
|
34 |
Ауылда. Саусақ жаттығуы « Қошақаным» |
Ауыл туралы әңгімелеу |
1 |
|
Ауыл туралы бейне ролик |
|
|
35 |
Ыдыстар. Дидактикалық ойын: «Ыдыстарды толықтыр» |
Ыдыс-аяқ туралы түсініктерін кеңейту, жұмбақтар шешкізу. Сөйлемдер құрастырту |
1 |
|
«Ыдыстар» картинасы сериясы |
|
|
36 |
Біз мектепке барамыз. Дидактикалық ойын: «Оқу құралдарын ата» |
Мектеп туралы түсінік беру. Сурет бойынша әңгімелеу |
1 |
|
Мектеп туралы бейне ролик |
|
|
|
|
Барлығы |
|
36 сағат |
|
|
«Бекітемін»
№1 «Ақерке» бөбекжай - балабақшасының
меңгерушісі: ________ Р.Қарымсақова
Әдіскер:__________ Н. Санкебаева
4-5 жастағы балаларға арналған «Сиқырлы сандар»
( Вариативтік компонент)
«Балдәурен» ортанғы тобы
Тәрбиеші: Шманова А
2018 - 2019 оқу жылы
Кіріспе
Мектеп жасына дейінгі балалардың математикалық түсініктерін дамытуда дидактикалық ойындарды қолдану өте маңызды. Себебі, 4-5 жастағы балалар ойын ойнау барысында өздерін еркін сезінеді, берілген тапсырманы тез қабылдайды, зейін қойып, оны орындауға асығады.
Ұсынылып отырған «Сиқырлы қалам» вариативтік компонент бағдарламасы балалардың бойына математикалық білімге деген қызығушылықты сіңіру және білімді өздігінен меңгеруге талпынуды дамыту мақсатында құрылған. Сонымен бірге, базалық міндетті бөлімде баланың алған білімін одан әрі тереңдетіп, жетік меңгеруіне жағдай жасайды. Сиқырлы пішіндер мен сандар әлемі арқылы бүлдіршіндер әр түрлі заттарды санауды үйренеді және жаттығады. Соның нәтижесінде «Қанша?» «Нешінші?» сұрақтарына жауап беріп, санау қажеттігін игереді.
Ойын түрінде берілген математикалық тапсырмаларды орындау нәтижесінде балалар заттардың екі тобын салыстыруды, артық, кемді анықтауды үйренеді. Оқу жылы барысында берілген білім «Математикалық эстафета» бөліміндегі тапсырмалар бойынша тексеріліп, қорытындыланады.
«Сиқырлы қалам» бағдарламасында берілген тапсырмалар балалардың математикалық түсініктер мен ұғымдарды жеңіл игеруіне ықпал етеді деп ойлаймыз.
Мақсаты:
Қарапайым математикалық түсініктер бойынша алған білімдерін жетілдіру
Міндеттері:
-
Заттардың әр-түрлі топтарын санау, оның саны мен сапасын анықтау дағдысын жетілдіру;
-
Кеңістікті, уақытты қағаз бетінде бағдарлау дағдыларын жетілдіру;
-
Геометриялық пішіндер мен денелер, өлшемдер туралы түсініктерін кеңейту;
-
Қызықты тапсырмалар арқылы алған білімдерін қайталау, бекіту;
-
Алған білімдері мен іскерліктерін күнделікті өмірде қолдану.
Мазмұны:
-
Түс және пішін
-
Сан және санау
-
Бүтін және бөлік
-
Геометриялық фигуралармен танысу
-
Қарапайым мысалдар мен тапсырмаларды орындауға жаттықтыру
-
20-ға дейінгі сандарды санауға үйрету
-
Заттардың көлемдерін анықтау
-
Ауызша есептеу дағдыларын дамыту
Тақырыптық жоспар үлгісі
|
№ |
Сабақтың тақырыбы |
Сағат саны |
Күні |
Көрнекілігі |
Мақсаты |
|
|
І тоқсан |
|
|
|
|
|
1 |
Сурет бойынша сызықтарды қосу |
1 |
|
Дидактикалық үлестірмелер, суреттер |
Балалардың көз зердесін қалыптастыру |
|
2 |
Түс және пішін |
1 |
|
Суреттер |
Түсті және заттардың пішінін ажырата білу |
|
3 |
Суретпен жұмыс. Заттардың бағытын,орнын ауыстыру |
1 |
|
Сурет |
Заттардың кеңістікте орналасуы жайында түсінік беру |
|
4 |
Заттарды санау. Тура және кері санау |
1 |
|
Суреттер |
Заттарды санау,әр түрлі белгілеріне қарай салыстыру |
|
5 |
«Біз нешеуміз» |
1 |
|
Үлгі, суреттер |
Санауға үйрету,есте сақтау қабілетін дамыту |
|
6 |
Суретпен жұмыс |
1 |
|
Үлгі, суреттер |
Суреттегі заттарды салыстыру,олардың айырмашылықтарын таба білу |
|
7 |
«Кім қай партада отыр?» (Ойын) |
1 |
|
Сурет |
Сандар қатары туралы түсініктерін бекіту |
|
8 |
«Сиқырлы қоржын»(Ойын) |
1 |
|
Таңбалар үлгісі, сандар |
Геометриялық фигураларды тани білу дағдыларын қалыптастыру |
|
|
ІІ тоқсан |
|
|
|
|
|
9 |
Таныс фигураларды ата |
1 |
|
Сандар |
Балалардың көз зердесін, есте сақтау қабілеттерін дамыту |
|
10 |
Геометриялық фигуралармен танысу |
1 |
|
Фигуралардың суреттері, атаулары |
Геометриялық фигуралардың әр түрлі белгілеріне қарай салыстыру |
|
11 |
«Сәулетші» ойыны |
1 |
|
Сандар, суреттер |
Геометриялық фигуралардан түрлі заттар құрастыру |
|
12 |
Қызықты текше |
1 |
|
Кестелер, суреттер |
Сандардың ретін меңгерту |
|
13 |
Көңілді санамақтар |
1 |
|
Сандар,суреттер |
Жылдам санау дағдыларын ұштау |
|
|
ІІІ тоқсан |
|
|
|
|
|
14 |
«Ойнайық та, ойлайық» |
1 |
|
Сандар |
Логикалық есептер шығаруға үйрету |
|
15 |
«Жылдам ойлан!» |
1 |
|
Фигуралардың суреттері |
Ойын – тест арқылы қажетті жауапты таңдай білуге дағдыландыру |
|
16 |
Сырсандық білімдарларға |
1 |
|
Фигуралар |
Белгісіз санды және өрнектің мәнін табуға машықтандыру |
|
17 |
Бүтін және бөлік |
1 |
|
Суреттер |
Бүтін заттың бірнеше бөліктен тұратынын түсіндіру |
|
18 |
Сұйық және сусымалы |
1 |
|
Суреттер |
Сұйық және сусымалы заттарды ажырата білуге үйрету |
|
19 |
Қай уақыт, сағат неше? |
1 |
|
Сағат |
Уақыт туралы түсініктерін дамыту |
|
20 |
Заттардың орналасуы |
1 |
|
Сандар |
Заттарды түр – түсіне қарай ажыратуға, санауға үйрету, ретімен орналастыру |
|
21 |
Ойын есептер |
1 |
|
Суреттер |
Балалардың ауызша есептеу дағдыларын дамыту |
|
22 |
Теңге, монеталар. |
1 |
|
Суреттер |
Балаларға теңге, монеталар жайында алғашқы түсінік беру |
|
23 |
Ойын «Кім тапқыр?» |
1 |
|
Сандар,суреттер |
Сандар қатарының қасиеті жайындағы білімін пысықтай түсу |
|
24 |
Арифметикалық лото (Ойын) |
1 |
|
Кестелер |
Кестелік қосу және азайту тәсілдерін пысықтау |
|
|
ІҮ тоқсан |
|
|
|
|
|
25 |
Есептер шығару |
1 |
|
Сандар |
Арттыру, кеміту және ауызша, жазбаша есептеу дағдыларын қалыптастыру |
|
26 |
«Кім жылдам?» |
1 |
|
Сандар |
Балалардың қосу және азайту таңбаларын ажырата білу дағдыларын қалыптастыру |
|
27 |
Тез есепте! |
1 |
|
Сандар |
0- ден 10- ға дейінгі сандар қатарын дұрыс айтуға дағдыландыру |
|
28 |
Ойын есептер «Ойлан тап!» |
1 |
|
Сандар |
Балаларды өз бетінше есеп құрастыруға үйрету |
|
29 |
20-ға дейінгі сандарды санауға үйрету «Сандардың орнын тап» ойын |
1 |
|
Кестелер |
20-ға дейінгі сандарды ауызша және жазбаша санауға дағдыландыру |
|
30 |
Сандар құрамымен жұмыс |
1 |
|
Сандар |
Сандар құрамын жылдам таба білуге үйрету |
|
31 |
Ойнай отырып, ойла |
1 |
|
Сандар |
Көзбен көру арқылы есте сақтау қабілетін дамыту |
|
32 |
Математикалық эстафета |
1 |
|
Сандар |
Балалардың алған білімін тексеру, бекіту |
|
33 |
Көңілді санамақтар |
1 |
|
Сандар,суреттер |
Жылдам санау дағдыларын ұштау |
|
34 |
Қай уақыт, сағат неше? |
1 |
|
Сағат |
Уақыт туралы түсініктерін дамыту |
|
35 |
Тез есепте! |
1 |
|
Сандар |
0- ден 10- ға дейінгі сандар қатарын дұрыс айтуға дағдыландыру |
|
36 |
Есептер шығару |
1 |
|
Сандар |
Арттыру, кеміту және ауызша, жазбаша есептеу дағдыларын қалыптастыру |
|
|
Барлығы |
36 сағат |
|
|
|
жүктеу мүмкіндігіне ие боласыз
Бұл материал сайт қолданушысы жариялаған. Материалдың ішінде жазылған барлық ақпаратқа жауапкершілікті жариялаған қолданушы жауап береді. Ұстаз тілегі тек ақпаратты таратуға қолдау көрсетеді. Егер материал сіздің авторлық құқығыңызды бұзған болса немесе басқа да себептермен сайттан өшіру керек деп ойласаңыз осында жазыңыз
Ортанғы топқа вариатив тіл дамыту, сыйқырлы сандар.
Ортанғы топқа вариатив тіл дамыту, сыйқырлы сандар.
«Бекітемін»
№1 «Ақерке» бөбекжай балабақшасының
меңгерушісі: ________ Р.Қарымсақова
Әдіскер:__________ Н. Санкебаева
4-5 жастағы балаларға арналған «Бала тілін дамыту»
( Вариативтік компонент)
«Балдәурен» ортанғы тобы
Тәрбиеші: Шманова А
2018 - 2019 оқу жылы
Кіріспе
Мектепке дейінгі білім беру ұйымдарында бала тілін дамытуға, олардың сөздік қорларын молайтуға, ауызша сөйлеуге үйрете отырып, үйренген сөздерін күнделікті өмірде еркін әрі күнделікті іс- әрекет кезіндегі тілдік қарым- қатынаста қолдана білуге жаттықтыру ісіне ерекше мән берілген. Яғни, мектеп жасына дейінгі кезеңде балалармен сөздік жұмысын жан-жақты жүргізу «Коммуникация» білім беру саласының негізгі міндеттерінің бірі болып саналады.
Педагог балалармен сөздік жұмысын жүргізе отырып, оларды айналасындағы заттармен таныстырып, атын атай білуге, қасиеті мен сапасын, түр - түсін және пішінін ажырата білуге, қоршаған ортадағы түрлі құбылыстар жайындағы ұғым, түсініктерін дамытуға және белсенді түрде тілдік қарым - қатынас жасай білуге үйретеді.
Балалардың сөздік қорын молайтуда ойынның, тапсырма жаттығулардың орны ерекше. Ойын арқылы балалардың сөздік қоры дамып, ауызша сөйлеу машығы тез игеріледі, таным белсенділіктері қалыптасады, сондай-ақ ақыл- ойы өсіп жетіледі. Ұрпақтан ұрпаққа жалғасын тауып келе жатқан, әрі үлкен мәні бар мәдени шығармашылық - саусақ ойыны болып табылады. Саусақ ойынын ойнай отырып, балалар қоршаған ортадағы заттар мен құбылыстарды, жан - жануарларды, құстарды, ағаштарды т.б көптеген бейнелерді бейнелей алады. Сөйлеу тілі мүшелері әрекетінің қозғалуларының дамуы қол саусақтарының нәзік қимылдарының дамуымен тығыз байланыста болғандықтан, бала қолының ептілігін толық жетілдіру, түзету жұмыстарын жүйелі жүргізуді қалайды.
Саусақ, тіл жаттығулары балалардың:
- нәзік саусақ бұлшық еттерін жаттықтыру арқылы қолын жазуға дайындайды;
- тілін дамытуға өлшеусіз үлес қосады;
- қимыл арқылы өлең жолдарын қиындықсыз түсініп, жаттап алады;
-айтылуы қиын дыбыстарды дұрыс айтуға ойын түрінде тез жаттығады;
- есте сақтау қабілеті артады;
-елестету арқылы қиялын дамытады;
- әр кейіпкердің рөліне енуді үйреніп, даусын құбылтып, еркін сөйлеуге жаттығады;
- өлеңдерді жаттап, жан-жануарлардың дыбыстарын салу арқылы айтылуы қиын ызың, үнді дауыссыз дыбыстарды анық айтып үйренеді;
- ертегіні тыңдай отырып дауысты, дауыссыз дыбыстар туралы жалпы түсініктері дамиды.
Ұсынылып отырған бағдарламада саусақ, тіл жаттығуларының мақсаттарына сәйкес қол қимылының белсенділігін арттыруға өз үлесін қосатын қол еңбегінің үлгілері берілген.
Мақсаты:
Мектепке дейінгі ересек жастағы балалардың ана тілінің ережелері мен базалық нормаларын игеру және оны қолдана білу іскерліктерін дамыту
Міндеттері:
-
Балалармен сөздік жұмысын жүргізу;
-
Қоршаған ортадағы түрлі құбылыстар жайындағы түсініктерін дамыту;
-
Белсенді тілдік қарым-қатынас жасауға үйрету;
-
Айналадағы заттардың қасиеті мен сапасын, түр-түсін, пішінін ажыратуға үйрету;
-
Мектеп жасына дейінгі балалардың сөздік қорын дамыту.
Мазмұны:
-
Сөйлем
-
Отбасы мүшелері
-
Сөйлем құрылымы
-
Сөз тіркестері
-
Тіл ұстарту жаттығулары
-
Сөйлем құрылымына талдау
-
Сөздерді буынға бөлу
Тақырыптық жоспар үлгісі
|
Айы |
№ |
Тақырыптар |
Мақсаты |
Сағат саны |
Уақыты |
Көрнекіліктер |
|
Қы ркүйек |
1. |
Сөйлем. Саусақ жаттығуы «Доп» |
Сөйлем туралы түсінік. Суретке қарап сөйлемдер құрау.Балалардың ой-өрісін, тілін дамыту. Ұқыптылыққа, әдептілікке тәрбиелеу. Саусақ моторикасын дамыту |
1 |
|
Күз мезгіліне байланысты сурет |
|
2. |
Буын, дыбыс. Саусақ жаттығуы «Кірпі» |
Буын, дыбыс туралы түсінік. Дыбыстан буын, буыннан сөз құрату. Сөзді буынға бөлу, буынның дыбыстық құрамын ажырату |
1 |
|
Кірпінің суреті |
|
|
3. |
Отбасы. Саусақ жаттығуы «Күнге ұқсаймыз» |
Отбасы мүшелері туралы түсініктерін кеңейту. Отбасы тақырыбына сурет бойынша әңгіме құрауға, отбасы мүшелерін ажырата білуге, оларды құрметтеуге, сыйлауға тәрбиелеу. Өз отбасымен байланыстыра отырып, ондағы өз орнын білуді үйретіп, сөздік қорын дамыту |
1 |
|
Отбасы туралы сурет; Балалардың өз отбасыларының суреттерінен көрме жасау |
|
|
4 |
Дауысты, дауыссыз дыбыстар. Тіл жаттығуы «Ағайынды аралар» |
Дауысты, дауыссыз дыбыстар туралы түсінік беру. Олардың ерекшеліктерін түсіндіру |
1 |
|
Күз мезгілі туралы өлең |
|
|
Қазан |
5. |
Күз кереметі. Жемістер. Саусақ жаттығуы «Саңырауқұлақ» |
Сурет бойынша әңгіме құрастыру. Жемістердің аттарын атап, ажырата білу. Жемістер туралы өлең үйретіп, жұмбақтар шешкізу арқылы сөздік қорларын толықтыру |
1 |
|
Жемістер суреті |
|
6. |
Сөз. Сөз тіркестері. Саусақ жаттығуы «Құлпы» |
Сөз туралы алған білімдерін бекіту. Қол жаттықтыру жұмыстарын жүргізу |
1 |
|
Ертегі кейіпкерлерінің суреттері |
|
|
7. |
Сөйлем құрылымы. Саусақ жаттығуы «Жаңбыр» |
Сөйлем құрылымы туралы түсініктерін кеңейту. Екі, үш сөзден тұратын сөйлемдер құрату |
1 |
|
Жаңбыр туралы сурет, өлең |
|
|
8. |
Сөйлем түрлері. Саусақ жаттығуы «Моншақ» |
Сөйлем түрлері туралы түсінік беру. Қол жаттықтыру жаттығулары |
1 |
|
Моншаққа байланысты мазмұнды суреттер |
|
|
Қараша |
9. |
Ойыншықтар. Саусақ жаттығуы «Тыңдамайтын доп» |
Ойыншықтар туралы түсініктерін кеңейту. Ойыншықтарды ұқыпты ұстауға баулу. Антоним сөздер туралы түсіндіру |
1 |
|
Ойыншықтардың суреттері |
|
10. |
Сурет бойынша әңгіме. Тіл жаттығуы «Тынымсыз тіл туралы ертегі» |
Байланыстыра сөйлеуге баулу. Тіл ұстарту жаттығулары |
1 |
|
Тәрбиешінің шығармашылығы бойынша сурет |
|
|
11. |
Үш-төрт сөзден тұратын сөйлемдер құрастыру. Тіл жаттығуы «Ағайынды аралар» |
Үш-төрт сөзден тұратын сөйлемдер құрастыру. Сөйлемнің құрылымына талдау жасау. Қол жаттықтыру жаттығулары |
1 |
|
Ара тақырыбына байланысты сөйлемдер құрату |
|
|
12. |
Сөз тіркесі. Тіл жаттығуы «Шегіртке» |
Сөз тіркесі туралы алған білімдерін кеңейту. Суреттерге қарап, сөз тіркестерін құрастыру |
1 |
|
Шегіртке тақырыбына байланысты сурет |
|
|
Желтоқсан |
13 |
Қысқа дайындық. Тіл жаттығуы «Дауыстарын қайтала» |
Сурет бойынша әңгіме құрастыру |
1 |
|
Жануарлар суреттері, аудио, видео таспалар |
|
14. |
Қысқы тіршілік. Саусақ жаттығуы «Қасқыр» |
Қыстап қалатын құстар мен жануарлардың қысқы тіршілігі туралы әңгімелесу. Сурет бойынша әңгіме құрастыру |
1 |
|
Құстар мен жануарлардың мазмұнды суреттері |
|
|
15. |
Менің Қазақстаным. Саусақ жаттығуы «Үй » |
Қазақстан Республикасы туралы түсінік беру. Еліміздің рәміздері, астана туралы түсіндіру |
1 |
|
Рәміздер, Астана туралы бейне ролик |
|
|
16. |
Қысқы еңбек. Саусақ жаттығуы «Мұз бұлақ» |
Адамдардың қысқы еңбегімен таныстыру. Үлкендердің еңбегін құрметтеуге баулу |
1 |
|
Үлкендердің еңбегі туралы сурет, бейне ролик |
|
|
Қаңтар |
17. |
Қыс қызығы. Саусақ жаттығуы «Аққала» |
Қыс мезгілі туралы түсінігін кеңейту. Сурет бойынша әңгіме құрастыру |
1 |
|
«Қыс қызығы» картинасы |
|
18. |
Сөз тіркестері, сөз, буын, дыбыс. Тіл жаттығуы «Қоңыз» |
Сөз тіркестері туралы түсінік беру. Сөз тіркестерін сөздерге, сөзді буынға, буынды дыбысқа бөле білуді үйрету |
1 |
|
Қоңыз туралы материалдар (интернеттен) |
|
|
19 |
Киімдер. Саусақ жаттығуы «Қолшатыр» |
Киімдер туралы түсініктерін кеңейту.Жыл мезгіліне байланысты киетін киімдер туралы әңгімелесу |
1 |
|
Жыл мезгіліне байланысты киімдер суреттері |
|
|
20 |
Үй жануарлары. Саусақ жаттығуы «Ботақан» |
Үй жануарлары туралы алған түсініктерін тереңдету.Үй жануарларының төлдерін ажыратып айтуға, олардың қалай дыбыстайтынын меңгерту.Үй жануарларын күтуге, қамқор болуға баулу, ересек адамдардың еңбегін құрметтей білуге тәрбиелеу |
1 |
|
Үй жануарлары туралы слайд, аудио, видео таспалар |
|
|
Ақпан |
21 |
Жабайы аңдар. Саусақ жаттығуы «Қорбаңбай аю» |
Ертегі мазмұнын сұрақтар бойынша әңгімелету. Сөздік қорларын байыту |
1 |
|
Жабайы аң туралы ертегі слайды, аудио, видео таспалар |
|
22 |
Көлік түрлері. Саусақ жаттығуы «Ұшақ» |
Көліктер туралы түсініктерін кеңейту. Қол жаттықтыру жаттығулары |
1 |
|
Көлік түрлері туралы слайд, аудио, видео таспалар |
|
|
23 |
Аң аулау. Саусақ жаттығуы «Қарсақ пен түлкі» |
Аңшы туралы әңгімелеу. Аңшы сөзін жекеше, көпше түрде айтқызу. Сурет бойынша әңгімелесу |
1 |
|
«Аңшы» картинасы |
|
|
24 |
Сурет бойынша әңгіме. Тіл жаттығуы «Майлыаяқ» |
Әңгімені үлгі сызба бойынша баяндау. Әңгімені өз қиялымен аяқтау. Тіл ұстарту жаттығулары |
1 |
|
Итке байланысты суреттер жинағы |
|
|
Наурыз
|
25 |
8 наурыз – Аналар мерекесі. Саусақ жаттығуы « Гүл тереміз» |
Аналар мерекесі туралы түсініктерін қалыптастыру. Сөйлемдер құрастыру. Ана тақырыбына өлеңдер оқу. Сөздерді анық айтқызу |
1 |
|
Ана туралы өлең (Тәрбиешінің шығармашылығы бойынша) |
|
26 |
«Жыл басына таласқан хайуанаттар» ертегісі. Саусақ жаттығуы « Тышқан» |
Ертегі мазмұнын айту, сахналау.Жұмбақтар шешу, өлеңдер оқу |
1 |
|
Ертегі желісі бойынша сахналық қойылым көрнекіліктерін дайындау |
|
|
27 |
Наурыз – жыл басы. Дидактикалық ойын «Сандық» |
Наурыз мерекесі туралы түсінік. Ұлттық ойындар туралы әңгімелеу |
1 |
|
Наурыз мерекесі туралы бейне ролик |
|
|
28 |
Малдың төлі. «Төлдер айтысы» ертегісі. Саусақ жаттығуы « Бұзауқан» |
Ертегіні мазмұндау. Төлдер тақырыбына өлеңдер оқыту. «Төлдер айтысы» ертегісін рөлдерге бөліп, сахналау |
1 |
|
Ертегі желісі бойынша сахналық қойылым көрнекіліктерін дайындау |
|
|
Сәуір |
29 |
Буынға бөлейік. Саусақ жаттығуы « Торғай мен түлкі» |
Сөздерді буынға бөлдіру. Олардың неше буыннан тұратынын анықтау. Қол жаттықтыру жаттығулары |
1 |
|
Торғай мен түлкі суреттері |
|
30 |
Дыбыстың сөздегі орны. Ойын «Қасқыр» |
Сөздегі дауыссыз дыбыстың орнын анықтау. Тіл ұстарту жаттығулары |
1 |
|
Қасқыр туралы суреттер |
|
|
31 |
Менің сүйікті қалам. Саусақ жаттығуы « Күн мен гүл» |
Қала туралы әңгімелеу |
1 |
|
Қала туралы бейне ролик |
|
|
32 |
Менің достарым. Саусақ жаттығуы « Күн көжек» |
Қоршаған орта, достар туралы түсініктерін кеңейту. Сурет бойынша әңгіме құрату |
1 |
|
«Менің достарым» картинасы |
|
|
Мамыр |
33 |
Балабақша. Саусақ жаттығуы « Тордағы құс» |
Балабақша туралы түсініктерін кеңейту. Сурет бойынша әңгімелеу |
1 |
|
Балабақша туралы бейне ролик |
|
34 |
Ауылда. Саусақ жаттығуы « Қошақаным» |
Ауыл туралы әңгімелеу |
1 |
|
Ауыл туралы бейне ролик |
|
|
35 |
Ыдыстар. Дидактикалық ойын: «Ыдыстарды толықтыр» |
Ыдыс-аяқ туралы түсініктерін кеңейту, жұмбақтар шешкізу. Сөйлемдер құрастырту |
1 |
|
«Ыдыстар» картинасы сериясы |
|
|
36 |
Біз мектепке барамыз. Дидактикалық ойын: «Оқу құралдарын ата» |
Мектеп туралы түсінік беру. Сурет бойынша әңгімелеу |
1 |
|
Мектеп туралы бейне ролик |
|
|
|
|
Барлығы |
|
36 сағат |
|
|
«Бекітемін»
№1 «Ақерке» бөбекжай - балабақшасының
меңгерушісі: ________ Р.Қарымсақова
Әдіскер:__________ Н. Санкебаева
4-5 жастағы балаларға арналған «Сиқырлы сандар»
( Вариативтік компонент)
«Балдәурен» ортанғы тобы
Тәрбиеші: Шманова А
2018 - 2019 оқу жылы
Кіріспе
Мектеп жасына дейінгі балалардың математикалық түсініктерін дамытуда дидактикалық ойындарды қолдану өте маңызды. Себебі, 4-5 жастағы балалар ойын ойнау барысында өздерін еркін сезінеді, берілген тапсырманы тез қабылдайды, зейін қойып, оны орындауға асығады.
Ұсынылып отырған «Сиқырлы қалам» вариативтік компонент бағдарламасы балалардың бойына математикалық білімге деген қызығушылықты сіңіру және білімді өздігінен меңгеруге талпынуды дамыту мақсатында құрылған. Сонымен бірге, базалық міндетті бөлімде баланың алған білімін одан әрі тереңдетіп, жетік меңгеруіне жағдай жасайды. Сиқырлы пішіндер мен сандар әлемі арқылы бүлдіршіндер әр түрлі заттарды санауды үйренеді және жаттығады. Соның нәтижесінде «Қанша?» «Нешінші?» сұрақтарына жауап беріп, санау қажеттігін игереді.
Ойын түрінде берілген математикалық тапсырмаларды орындау нәтижесінде балалар заттардың екі тобын салыстыруды, артық, кемді анықтауды үйренеді. Оқу жылы барысында берілген білім «Математикалық эстафета» бөліміндегі тапсырмалар бойынша тексеріліп, қорытындыланады.
«Сиқырлы қалам» бағдарламасында берілген тапсырмалар балалардың математикалық түсініктер мен ұғымдарды жеңіл игеруіне ықпал етеді деп ойлаймыз.
Мақсаты:
Қарапайым математикалық түсініктер бойынша алған білімдерін жетілдіру
Міндеттері:
-
Заттардың әр-түрлі топтарын санау, оның саны мен сапасын анықтау дағдысын жетілдіру;
-
Кеңістікті, уақытты қағаз бетінде бағдарлау дағдыларын жетілдіру;
-
Геометриялық пішіндер мен денелер, өлшемдер туралы түсініктерін кеңейту;
-
Қызықты тапсырмалар арқылы алған білімдерін қайталау, бекіту;
-
Алған білімдері мен іскерліктерін күнделікті өмірде қолдану.
Мазмұны:
-
Түс және пішін
-
Сан және санау
-
Бүтін және бөлік
-
Геометриялық фигуралармен танысу
-
Қарапайым мысалдар мен тапсырмаларды орындауға жаттықтыру
-
20-ға дейінгі сандарды санауға үйрету
-
Заттардың көлемдерін анықтау
-
Ауызша есептеу дағдыларын дамыту
Тақырыптық жоспар үлгісі
|
№ |
Сабақтың тақырыбы |
Сағат саны |
Күні |
Көрнекілігі |
Мақсаты |
|
|
І тоқсан |
|
|
|
|
|
1 |
Сурет бойынша сызықтарды қосу |
1 |
|
Дидактикалық үлестірмелер, суреттер |
Балалардың көз зердесін қалыптастыру |
|
2 |
Түс және пішін |
1 |
|
Суреттер |
Түсті және заттардың пішінін ажырата білу |
|
3 |
Суретпен жұмыс. Заттардың бағытын,орнын ауыстыру |
1 |
|
Сурет |
Заттардың кеңістікте орналасуы жайында түсінік беру |
|
4 |
Заттарды санау. Тура және кері санау |
1 |
|
Суреттер |
Заттарды санау,әр түрлі белгілеріне қарай салыстыру |
|
5 |
«Біз нешеуміз» |
1 |
|
Үлгі, суреттер |
Санауға үйрету,есте сақтау қабілетін дамыту |
|
6 |
Суретпен жұмыс |
1 |
|
Үлгі, суреттер |
Суреттегі заттарды салыстыру,олардың айырмашылықтарын таба білу |
|
7 |
«Кім қай партада отыр?» (Ойын) |
1 |
|
Сурет |
Сандар қатары туралы түсініктерін бекіту |
|
8 |
«Сиқырлы қоржын»(Ойын) |
1 |
|
Таңбалар үлгісі, сандар |
Геометриялық фигураларды тани білу дағдыларын қалыптастыру |
|
|
ІІ тоқсан |
|
|
|
|
|
9 |
Таныс фигураларды ата |
1 |
|
Сандар |
Балалардың көз зердесін, есте сақтау қабілеттерін дамыту |
|
10 |
Геометриялық фигуралармен танысу |
1 |
|
Фигуралардың суреттері, атаулары |
Геометриялық фигуралардың әр түрлі белгілеріне қарай салыстыру |
|
11 |
«Сәулетші» ойыны |
1 |
|
Сандар, суреттер |
Геометриялық фигуралардан түрлі заттар құрастыру |
|
12 |
Қызықты текше |
1 |
|
Кестелер, суреттер |
Сандардың ретін меңгерту |
|
13 |
Көңілді санамақтар |
1 |
|
Сандар,суреттер |
Жылдам санау дағдыларын ұштау |
|
|
ІІІ тоқсан |
|
|
|
|
|
14 |
«Ойнайық та, ойлайық» |
1 |
|
Сандар |
Логикалық есептер шығаруға үйрету |
|
15 |
«Жылдам ойлан!» |
1 |
|
Фигуралардың суреттері |
Ойын – тест арқылы қажетті жауапты таңдай білуге дағдыландыру |
|
16 |
Сырсандық білімдарларға |
1 |
|
Фигуралар |
Белгісіз санды және өрнектің мәнін табуға машықтандыру |
|
17 |
Бүтін және бөлік |
1 |
|
Суреттер |
Бүтін заттың бірнеше бөліктен тұратынын түсіндіру |
|
18 |
Сұйық және сусымалы |
1 |
|
Суреттер |
Сұйық және сусымалы заттарды ажырата білуге үйрету |
|
19 |
Қай уақыт, сағат неше? |
1 |
|
Сағат |
Уақыт туралы түсініктерін дамыту |
|
20 |
Заттардың орналасуы |
1 |
|
Сандар |
Заттарды түр – түсіне қарай ажыратуға, санауға үйрету, ретімен орналастыру |
|
21 |
Ойын есептер |
1 |
|
Суреттер |
Балалардың ауызша есептеу дағдыларын дамыту |
|
22 |
Теңге, монеталар. |
1 |
|
Суреттер |
Балаларға теңге, монеталар жайында алғашқы түсінік беру |
|
23 |
Ойын «Кім тапқыр?» |
1 |
|
Сандар,суреттер |
Сандар қатарының қасиеті жайындағы білімін пысықтай түсу |
|
24 |
Арифметикалық лото (Ойын) |
1 |
|
Кестелер |
Кестелік қосу және азайту тәсілдерін пысықтау |
|
|
ІҮ тоқсан |
|
|
|
|
|
25 |
Есептер шығару |
1 |
|
Сандар |
Арттыру, кеміту және ауызша, жазбаша есептеу дағдыларын қалыптастыру |
|
26 |
«Кім жылдам?» |
1 |
|
Сандар |
Балалардың қосу және азайту таңбаларын ажырата білу дағдыларын қалыптастыру |
|
27 |
Тез есепте! |
1 |
|
Сандар |
0- ден 10- ға дейінгі сандар қатарын дұрыс айтуға дағдыландыру |
|
28 |
Ойын есептер «Ойлан тап!» |
1 |
|
Сандар |
Балаларды өз бетінше есеп құрастыруға үйрету |
|
29 |
20-ға дейінгі сандарды санауға үйрету «Сандардың орнын тап» ойын |
1 |
|
Кестелер |
20-ға дейінгі сандарды ауызша және жазбаша санауға дағдыландыру |
|
30 |
Сандар құрамымен жұмыс |
1 |
|
Сандар |
Сандар құрамын жылдам таба білуге үйрету |
|
31 |
Ойнай отырып, ойла |
1 |
|
Сандар |
Көзбен көру арқылы есте сақтау қабілетін дамыту |
|
32 |
Математикалық эстафета |
1 |
|
Сандар |
Балалардың алған білімін тексеру, бекіту |
|
33 |
Көңілді санамақтар |
1 |
|
Сандар,суреттер |
Жылдам санау дағдыларын ұштау |
|
34 |
Қай уақыт, сағат неше? |
1 |
|
Сағат |
Уақыт туралы түсініктерін дамыту |
|
35 |
Тез есепте! |
1 |
|
Сандар |
0- ден 10- ға дейінгі сандар қатарын дұрыс айтуға дағдыландыру |
|
36 |
Есептер шығару |
1 |
|
Сандар |
Арттыру, кеміту және ауызша, жазбаша есептеу дағдыларын қалыптастыру |
|
|
Барлығы |
36 сағат |
|
|
|
шағым қалдыра аласыз













