Материалдар / "Өзін өзі тану" сабағынан "Сүйіспеншілік мекені"
2023-2024 оқу жылына арналған

қысқа мерзімді сабақ жоспарларын

жүктеп алғыңыз келеді ма?
ҚР Білім және Ғылым министірлігінің стандартымен 2022-2023 оқу жылына арналған 472-бұйрыққа сай жасалған

"Өзін өзі тану" сабағынан "Сүйіспеншілік мекені"

Материал туралы қысқаша түсінік
"Сүйіспеншілік мекені"
Авторы:
Автор материалды ақылы түрде жариялады.
Сатылымнан түскен қаражат авторға автоматты түрде аударылады. Толығырақ
26 Қырқүйек 2020
323
0 рет жүктелген
Бүгін алсаңыз 25% жеңілдік
беріледі
770 тг 578 тг
Тегін турнир Мұғалімдер мен Тәрбиешілерге
Дипломдар мен сертификаттарды алып үлгеріңіз!
Бұл бетте материалдың қысқаша нұсқасы ұсынылған. Материалдың толық нұсқасын жүктеп алып, көруге болады
logo

Материалдың толық нұсқасын
жүктеп алып көруге болады

ДӘРІС № 5

ТАҚЫРЫБЫ:Тағам гигиенасы

ДӘРІС ЖОСПАРЫ:

  1. Дурыс тамақтану. Балансты тамақтау

  2. Тамақ ішу тәртібі

  3. Энергетикалык баланс

  4. Ағзанын энергия жоғалтуы

  5. Негізгі зат алмасу

ДӘРІС МАЗМҰНЫ:

Тамақтану – ағзаның маңызды физиологиялық сұранысы, ол негізгі қызметтерді атқарады:

- адамның ағзасыны өсуіне қатысады;

- адамның ағзасының жетілуіне қатысады;

- жұмыс істеу қабілетінің белсенділігін арттыруды және қамтамасыз етуге бағытталады.

Сондықтан тиімді тамақтану жағдайын нормада ұстап және жұмыс қабілеттілігінің жоғары деңгейін қамтамасыз етуі қажет.

Тиімді тамактанудың негізгі элементтері болып мыналар саналады:

1) - үйлесімді тамақтану;

2) - тамақтану тәртібі.

Тиімді тамақтану – тәуліктік тамак тағамдарының калория молше-рінің тәуліктікте қуатты жоғалту мөлшеріне қатынасы. Бұл катынастың өзгеруі ағзада әр түрлі өзгерістер тудырады. Мысалы, тағамдық рационда үнемі калориясы аз тағамдарды колданғанда адам азады, жұмыс кабілеті нашарлайды, әр түрлі жүқпалы ауруға қарсы төмендейді, ал керісінше та-ғамдық рационда үнемі калориясы көп тағамдарды қолданғанда адам семі-реді, денесін май басады, соның салдарынан әр түрлі аурулар пайда бола-ды. Әсіресе, калориясы жөғары тағамдардыі қолдану гиподинамия, бұл-шық еттерге күш түспеген кезде, яғни адам аз қозғалатын жұмыс атқарса өте кауіпті болып саналады. Бұл кезде адам ағзасына тамақ арқылы көп қуатты түседі, ал қуатты жұмсауы аз болады, қуатты артық мөлшері ағза-да майға айналады да, адам семіреді.

Адамның денсаулығына қажетті тиімді тамақтанудың негіздерінің анықтамалары

Тиімді тамақ-танудың негіз-дері

Адамдың денісаулығына қажетті тиімді тамақ

І.

Тағамның жалпы саны

Тағамның жалпы санының (жеткілікті қуаттың құндылығын 2800-3000 ккал/тәуел) тәуләкті рационнында сақтау

ІІ


Тамактанудың дұрыс тәртібі


ІІ.2


Адам ағзасы қалыпты қыз-меттін атқару және өмір сүру үшін тамақ ішу тәртібі


Тамақ ішу тәртібі - тағамды белгілі бір кезіңде қабылдағаны жөн:

  • ең тиімдісі күніне 4 мезгіл тамақтану, бұл кезде тағамның калориясына қарай бөлінеді:

- 1 таңертеңгі ас - 18 %

- 2 таңертеңгі ас - 12 %

- түскі ас - 45 %

- кешкі ас - 25 %

  • ал жүмыс жағдайында және оку кезінде күніне 3 рет тамақтану, бұл кезде тағам-ның калориясына қарай бөлінеді:

- таңертеңгі ас - 30 %

- түскі ас - 45 %

- кешкі ас - 25 %

ІІ.3

Түскі ас төрт тамақтан тұрады:


  1. бірінші сүйық ас: көкөністен болғаны жөн: борщь, лапша, окрошка арасында жарма-лардан дайындалған сорпалар енгізуге болады;

  2. екінші ыстық тамак: (еттен, балықтан, кұс етінен) дайындалғаны жөн, олардың құра-мында өте көп акуыз және калориясы өте жоғары болады, сондықтан гарнирі көкө-ністен болғаны жөн, сонда тамақтың іште шіру процесі азаяды;

  3. түскі асты тәтті тағамдармен аяқтаған пайдалы, олар: кисель, компот, мусс, бал-мұздак және т.б. Олар асқазан сөлін токта-тады және ішкен тағамнан қанағат алады;

  4. кешкі асқа бойга тез сіңетін тамактар: сүт, жарма және көкөніс жеген пайдалы;



  1. ұйықтауға жатар алдында бір стакан сүт немесе айран ішкен жөн;

  2. ал мына тағамдардьі кешке жеуге тыйым салынады еттен жасалған тағамдар өйт-кені бұл тағамдар асқазанда үзақ қоры-тылады және ащы шай, кофе, шоколад бұл тағамдар жүйке жүйесінің қозуына әсерін тигізеді

ІІ.4

Тамақ ішу тәрті-бін біліп сақтау қажет

  • балалардың ясельдік жасында(1-3 жаста) әрбір 3-3,5 сағат сайын тағам қабылдаға-ны дұрыс болады;

  • мектепке дейінгі (4-7 жастағы) балалар әрбір3,5-4 сағат сайын қабылдағаны жөн болады;

  • мектепте оқитын 6-7 жастан бастап бала-лар мен жасөспірімдердер мезгіл қабыл-дағаны жөн болады;

  • дастархан басына тамақ ішуге күн сайын үнемі бір мезгілде қабылдағыны жөн болады;

  • әр тамақ ішу сәті 20-30 минуттан кем болмауы керек;

  • тағамды өте жай асықпай шайнап, ауыздағы тағам сілекеймен толық арала-сып болғанша шайнау керек;әр тамак ішу мезгілі арасындағы, уақыт 5 сағаттан аспау керек;

  • соңғы тамақ ішу мезгілі мен ұйыктау арасында 2,5 – З сағат болуы керек;

  • десерт (тәтті) тамақ ретіңде жемістерді тамак ішіп болғаннан соң 1 сағаттан кейін жеген жөн.

  • асқорыту жүйесі де бір тәулігіне 8-10 сағат түнгі уакытта демалуы тиіс;

  • тамак ішу тәртібі бұзылған жағдайда адам ағзасында әр түрлі ішек-асқазан аурула-ры пайда болады.

ІІІ.

Түнге жақын уақытта ақуыздан тұратын өнімдерді пайдалануға болмайды, себебі адам ұйықыға кеткен соң, жүйке жүйені тітір-кендіреп, мазасызын алып (әртүрлі түстер көріп дұрыс демала алмайды).


Үйлесімді тамақтану.

Үйлесімді тамақтану тамақтық заттарға деген қажеттілігі және өзара ара қатынасы үйлесімді тамақтану деп атайды.

Үйлесімді тамақтану бойынша:

- тағам дұрыс сіңуі үшін;

- адам ағзасы дұрыс өмір сүруі үшін;

- ағзада уақытылы барлық тамақтық заттармен қамтамасыз ету керек;

- тамақтық заттар дұрыс арақатынаста болуы керек.

Үйлесімді тамақтану деп адамның тамағының құрамындағы барлык тамақтық, биологиялык белсенді заттардың ең тиімді арақатынаста болуы және олар адам ағзасына ең жоғарғы пайдалы тигізуін айтамыз.

Үйлесімді тамактану тамақтық заттар мен биологиялык белсенді қатар санымен сапа жағынан да тиімді байланыста болуы керек, олар ақуыз, май, көмірсу, витаминдер (дәрумендер) мен минералды элементтер.

Тамақтың заттарға және биологиялық белсенді заттарға деген қажеттілік берілген.


Ересек адамдардың үйлесімді тамақтану формуласы

(А.А Покровский бойынша берілген)

Тағамдық заттар

Тәуліктік қажеттілік

1.

Су г :

1750-2200

1.1

оның ішінде: ішетін (су, шәй, кофе, шырындар т.б.)

800-1000

1.2

Сорпа

250-500

1.3

Тамақ тағамдарымен

700

2.

Акуыздар, г

80-100

2.1

Оның ішінде жануарлар ақуызы

50

3.

Алмастыруға болмайтын аминқышқылдары, г

3.1

Триптофан

1

3.2

Лейцин

4-6

3.3

Изолейцин

3-4

3.4

Валин

3-4

3.5

Треонин

2-3

3.6

Лизин

3-5

3.7

Метионин

2-4

3.8

Фенилаланин

2-4

4.

Алмастыруға болатын амииқышқылдары, г

4.1

Гистидин

1,5-2

4.2

Аргинин

5-6

4.3

Цистин

2-3

4.4

Тирозин

3-4

4.5

Аланин

3

4.6

Серин

3


4.7

Глутамин қышкылы

16

4.8

Аспаргин қышкылы

6

4.9

Пролин

5

4.10

Гликокол

3

5.


Көмірсулар, г

578тг - Сатып алу
Материал жариялап тегін сертификат алыңыз!
Бұл сертификат «Ustaz tilegi» Республикалық ғылыми – әдістемелік журналының желілік басылымына өз авторлық жұмысын жарияланғанын растайды. Журнал Қазақстан Республикасы Ақпарат және Қоғамдық даму министрлігінің №KZ09VPY00029937 куәлігін алған. Сондықтан аттестацияға жарамды
Ресми байқаулар тізімі
Республикалық байқауларға қатысып жарамды дипломдар алып санатыңызды көтеріңіз!