Пайдалы қазбалар. Қара металл кендері. Түсті металл кендері.

ПӘН МҰҒАЛІМІ

Демеубаева Гульнур Ауезхановна

ПӘНІ

Дүниетану

КҮНІ

13.10.2016

КЛАСЫ

3 «А» класс

САБАҚТЫҢ ТАҚЫРЫБЫ

Пайдалы қазбалар. Қара металл кендері. Түсті металл кендері.

САБАҚТЫҢ МАҚСАТЫ

Пайдалы қазбалардың түрлерімен таныстыру, олардың адамға тигізетін пайдасы мен зиянын түсіндіру. Пайдалы қазбалардың кен орындары, шартты белгілері, өндіру әдісі жайлы түсінік беру. Қазақстанда жер қойнауын зерттеген ғалым, академик Қ. И. Сәтбаев туралы әңгімелеу, Алматыдағы геологиялық мұражайлар туралы мағлұмат беру;

КҮТІЛЕТІН НӘТИЖЕ

Кенге жатпайтын пайдалы қазбалардың түрлерін біледі.

Кенге жатпайтын пайдалы қазбалардың қасиеттерін анықтай алады.

Кенге жатпайтын пайдалы қазбалардың қасиеттерімен,оның адам өміріндегі маңызын, оны игеру жолдарын, өмірмен байланыстыра алады..

Топпен бірлесіп жұмыс жaсaуды үйренеді

Өз ойлaрын еркін,нaқты жеткізуді үйренеді.

Бaсқaлaрдың ойын тыңдaй біледі.

ТҮЙІНДІ ИДЕЯ

Ойланамыз,талдаммыз

Есептеуден танбаймыз.

Қандай есеп болса да ,

Шапшаңдықпен ойлаймыз.

Сабақ кезеңдері / уақыты

Сабақтағы іс-әрекет

Бағалау

Ресурстар

Кіріспе (сабақ басталмас бұрын оқушылар алдын-ала нені білетіндігін анықтау жұмыстары)

-Балалар бүгінгі сабақ ерекше , өйткені біздің сабағымызға қонақтар келіп отыр.Олай болса бүгінгі сабақта қолданатын ұранымыз:
Дүниетану сөзі
Жер - Ана, кен - байлық, табиғатты сүйетін
Әрбір сабақ
Үйрену, ұғу, іздену, көп ғибрат алатын
Әрбір ісім
Тірлік, бірлік, адалдық пен шыншылдық
Әрбір күнім
Білімге зейін салатын.

Топқа бөлу. сабақта үнемі есте боларлық ережені еске салып өтейін
1. Бір - бірімізді тыңдау, қатысу
2. Уақытты үнемдеу
3. Ойымызды еркін айту
4. Тақырыптан ауытқымау
5. Анық, нақты сөйлеу

Біз осы ережелерді сақтай отырып, бүгінгі сабақта өз білімімізді жан - жақты көрсетіп, алатын бағамызды әрқайсысымыздың алдымызда тұрған бағалау парақшасына өз-өзімізді ұпай арқылы бағалаймыз. Кейін жинаған ұпайларың бойынша қорытынды баға қойылады.
Үй тапсырмасын тексеру. Слайд арқылы

1.Табиғатты зерттеудегі ертеден келе жатқан әдістің түрі

А)тәжірибе

Ә)зерттеу

Б)бақылау

2.Темірқазық жұлдызы ұай тұсты көрсетеді?

А)оңтүстік

Ә)солтүстік

Б)шығыс

3.Қазақстандағы ең ірі жазық қалай аталады?

А)Ертіс жазығы

Ә)Солтүстік жазығы

Б)Тобыл жазығы

4.Тұңғыш тұсбағдар қай елде пайда болды?

А)Германия

Ә)Қытай

Б)Жапония

5.Физикалық картада жасыл түспен не көрсетіледі?

А)қыратты жазықтар

Ә)ойпатты жазықтар

Б)төбелі жазықтар

Бағалау парағы арқылы бағалау.

3балл-орташа

4балл-жақсы

5балл-өте жақсы

Қатесіз-5балл

1-қате – 4балл

2-қате-3балл

3 және жоғары-2балл

Жаңа материалдың таныстырылымы (оқушылардың жаңа тақырыпты оқып-үйренуі үшін қолданылатын жұмыс түрлері)

Балалар,бүгін біздер пайдалы қазбалар тақырыбымен танысатын боламыз.

Күннің жадын , сынып жұмысын жазу

Қосымша пайдалы қазбалар туралы ізденіп келуге берілген болатынмын. Кім қосымша мәлімет алып келді?

-Оқушылар тыңдалады.

Пайдалы қазбалар дегеніміз – табиғи күйінде немесе жер қойнауында кездесетін табиғи минералдық заттар. Пайдалы қазбалар 3-ке бөлінеді. Кестемен жұмыс.

Кенді пайдалы қазбаларға құрамында металл кездесетін тау жыныстары жатады. Металл алу үшін ең алдымен кенді бос тау жыныстарынан бөліп алады.Ол кен байыту деп аталады.Оларды өңдеу арқылы темір, мыс, қорғасын, алюминий, алтын, күміс, мырыш және тағы басқа металдар алынады. Кенді пайдалы қазбалар, әсіресе, Орталық Қазақстанда көп шоғырланған. Ондағы Жезқазған және Қоңырат мыс кен орындары әлемге әйгілі.
Қара металл кендер.

Қара металл кендерінен көбінесе темір қорытып алынады. Темір шойын мен болаттың құрамына кіреді. Шойын мен болатты түсіне байланысты қара металл деп аталады.Қара металл кендерінің ішіндегі бастылары – магнитті теміртас, қоңыр және қызыл теміртас.тНегізгі қорытылып алынатын заты темір болғандықтан бұлардың бәрін темір кені деп атаймыз. Ол картада қара ұшбұрыш түрінде беріледі.

Түсті металл кендері.

Түсті металдарға мыс,қорғасын, мырыш, алюминий және басқалары жатады.

Мыс – қызғылттүсті, жұмсақ металл.Ол оңай өңделеді.Мыстың ең тамаша қасиеті-электр тогын жақсы өткізеді.Мыс түрлі металдармен оңай қосылып, қорытылады. Таза мысқа қарағанда оның түрлі қоспаларының қасиеті жоғары болады.

Түсті металдардың тағы бір түрі – алюминий.Алюминий күміс сияқты жарқыраған, ақ түсті, өте жеңіл металл.Алюминий ең көп тараған металл.Оның жер қыртысындағы мөлшері темірден 1,5есе,мыстан 800 есе артық.

Қорғасын – сұрғылт түсті,өте ауыр және тапталғыш металл.

Мырыш – көкшіл сұр түсті металл. Мырыш жлатылған темір тот баспайды. Көп жағдайда қорғасын мен мырыш қосылып , полиметаллкенін құрайды.

Үлгі бағалау парағы

Жаңа материалды қолдану (сабақта қолданылатын нақты мысалдар, проблемалар, жобалар және т.б. )

Топтық жұмыс.

Географиялық диктант.
(әр пайдалы қазбалардың атауының орнына, шартты белгілерін қойып отырады.)

Темір, мыс өндіретін кен орындары орталық Қазақстанда көп шоғырланған.Алюминий негізінен ең көп таралған металл.Полиметалл сөзі грек тілінен алынған.

Маркер, парақ

Қорытынды (оқушылардың оқып-үйрену нәтижесін анықтау үшін бағалау тәсілдерін (кері байланыс) қолдану)

Мына сұрақтарға «иә» немесе «жоқ» деп жауап беріп, жауабыңды дәлелде.

1. Кенді пайдалы қазбалар 2-ге бөлінеді.

2. Алюминий ең көп таралған металл.

3. Темір кені тек ашық әдіспен ғана өндіріледі

4. Мыс түрлі металдармен оңай қосылып, қорытылады.

5. Қоланы ежелгі дәуірдің өзінде-ақ қару-жарақ жасауға пайдаланылған.

-Олай болса ,балалар, бүгінгі сабағымыз сәтті өтті деп есептеймін. Сонымен қатар мен сендерге сабаққа өте жақсы қатыстыңдар, сендер тамаша және жарайсыңдар деп айтқым келеді.

-Енді балалар, біз әрқайсысымыз қаншалықты сабаққа қатысқанымызды білеміз. Өз өзімізді әділ де ,шынайы бағалайық.

Бағалау парағы

слайд