«Мектепке дейінгі шағын орталығы бар №23 орта мектеп»КММ

Сабақ тақырыбы:

Сынып жетекшісі: Класхан К

Талдықорған 2018 ж

Мерзімі: 01.09.2018

Сынып 10 «А»

Сабақтың тақырыбы: Патриотизм - ұлттық рухтың асқақ белгісі

Сабақтың мақсаты: қоғамда өздерін көрсете және өз еліне пайдалы бола алатын, Жаңа Қазақстандық Патриотизмнің құндылықтары мен мұраттары жүйесін иеленетін білім алушы-патриот тәрбиелеу.

Сабақтың міндеттері:

- білім алушылардың жаңа білімді, ақпараттық ресурстарға сүйене отырып зияткерлік қажеттіліктерін меңгеруін қамтамасыз ету;

- білім алушылардың зерттеу, шығармашылық, коммуникативтік құзыреттіліктерін дамыту;

- жастардың бойында жоғары патриоттық сананы қалыптастыру;

– Қазақстандық патриотизмді және белсенді азаматтық ұстанымды ынталандыру.

Ресімдеу	Мемлекеттік Елтаңба, Мемлекеттік Ту бейнеленген плакаттар
Музыкалықжәне бейнекөркемдеу	Мемлекеттік гимнің аудиожазбасы, «Менің Қазақстаным» бейнеоролигі
Сабақтың техникалыққұрал-жабдықтары	ноутбук, слайд-шоу
Үлестірмелі материалдар	кеспе қағаздар, нақыл сөздер
Эпиграф	«Өз Отанының патриоты болу – бұл Қазақстанды өз жүрегінде ұстау!»Н.Ә. Назарбаев
Дайындыққа арналған әдебиет	НазарбаевН.Ә. «Болашаққа бағдар: рухани  жаңғыру» мақаласы. 2017 жылғы 12 сәуір. http://www.akorda.kz/kz/events/akorda_news/press_conferences/memleket-basshysynyn-bolashakka-bagdar-ruhani-zhangyru-atty-makalasy2. 2016 жылы 26 сәуірдегі Қазақстан халықтары Ассамблеясының XXIV сессиясында қабылданған «Мәңгілік Ел» патриоттық актісі

Ұйымдастыру кезеңі.

1. Шаттық шеңбері. Оқушылар бір-біріне тілек айтады.

2 Мемлекеттік гимн орындау.

3. Оқушыларды топқа бөлу

І-блок. Мотивациялық «Ассоциация» стратегиясы

Әр білім алушыға «Патриот» ұғымы кіммен немесе немен байланыстырылатынын ойлану және сөйлемдерді жалғастыру ұсынылады:

Патриот – бұл...........

Болжамды жауаптар:

1. Өз елін жақсы көретін, құрметтейтін және қорғауға дайын адам.

2. Өз үйін, қаласын, дүниеге келген және өскен жерін жақсы көретін адам.

3. Ұлттық рәміздерді - Әнұраны, Туы, Елтаңбасын және өз елінің Президентін мақтан тұтатын адам.

4. Әлемдегі спорттық және басқа да біздің жеңістермен мақтанатын адам.

5. Туған жері үшін ерлік жасауға дайын адам.

6.Қай жерде жүрсе де Отанын есінде сақтайтын адам.

7.Елі үшін өз еңбегімен көп нәрсе жасай алады.

8. Мемлекеттік және ана тілдерін, өз мәдениетін жақсы көретін және білетін адам.

9. Заңдарға бағынады және Отанымыздың игілігі үшін бәрін жасайды.

10. Өз Отанына берілген, елі үшін құрметті және қажет адам.

11. Жақсы оқиды, себебі алған білімдері қоғамға пайда әкелуі мүмкін.

12. Ұлы Отан соғысының батырлары сияқты Отанға жанын арнайды.

13. Өз елінің тарихын, салт-дәстүрін, ұлттық мерекелерін біледі, ата- бабаларын мақтан тұтады.

14. Жақсы оқиды, себебі алған білімдері қоғамға пайда әкелуі мүмкін.

Оқушылар сөйлемдерін тақтаға іледі.

ПАТРИОТ- өз мемлекетінің жерінде, елінде, тарихына ат салысатын адам.

ПАТРИОТИЗМ ген арқылы қаланбайды, бұл - жеке тұлға, азамат, патриот ретінде өзін-өзі білдіру, мемлекет өміріне белсене қатысу арқылы барлық қоршаған ортамен қалыптасатын әлеуметтік сапа.

Мемлекет басшысы Н.Ә.Назарбаев «БОЛАШАҚҚА БАҒДАР

:РУХАНИ ЖАҢҒЫРУ» мақаласында «Туған жерден» ауқымдырақ «Туған елге» көшетін ұлттық сана-сезімнің жаңарту бағдарламасын ұсынды.

Онда елбасы:«Туған жер» бағдарламасы жалпыұлттық патриотизмнің нағыз өзегіне айналады.

Туған жерге деген сүйіспеншілік Туған елге – Қазақстанға деген патриоттық сезімге ұласады.

Төртіншіден, жергілікті нысандар мен елді мекендерге бағытталған «Туған жер» бағдарламасынан бөлек, біз халықтың санасына одан да маңыздырақ – жалпыұлттық қасиетті орындар ұғымын сіңіруіміз керек.

Ол үшін «Қазақстаның қасиетті рухани құндылықтары» немесе «Қазақстанның киелі жерлерінің географиясы» жобасы керек.

Әрбір халықтың, әрбір өркениеттің баршаға ортақ қасиетті жерлері болады, оны сол халықтың әрбір азаматы біледі.

Бұл – рухани дәстүрдің басты негіздерінің бірі.

Біз – ұлан-ғайыр жері мен аса бай рухани тарихы бар елміз. Ұлы Даланың көз жеткізгісіз кең-байтақ аумағы тарихта түрлі рөл атқарған. Бірақ, осынау рухани географиялық белдеуді мекен еткен халықтың тонның ішкі бауындай байланысы ешқашан үзілмеген.

Біз тарихымызда осынау көркем, рухани, қастерлі жерлеріміздің біртұтас желісін бұрын-соңды жасаған емеспіз.

Мәселе еліміздегі ескерткіштерді, ғимараттар мен көне қалаларды қалпына келтіруде тұрған жоқ.  

Идеяның түпкі төркіні Ұлытау төріндегі жәдігерлер кешенін, Қожа Ахмет Ясауи мавзолейін, Тараздың ежелгі ескерткіштерін, Бекет ата кесенесін, Алтайдағы көне қорымдар мен Жетісудың киелі мекендерін және басқа да жерлерді өзара сабақтастыра отырып, ұлт жадында біртұтас кешен ретінде орнықтыруды меңзейді.

Мұның бәрі тұтаса келгенде халқымыздың ұлттық бірегейлігінің мызғымас негізін құрайды.

ІІ-блок. Практикалық

1-топ Ежелгі Тараз ескерткіштері туралы айтады.

1.«Ежелгі Тараз ескерткіштері» қорық – мұражайы Қазақстан Республикасы Үкіметінің 1998 жылғы 24 наурыздағы №256 Қаулысына сәйкес ашылған. Қорық – мұражайдың негізгі қызметіне тарихи – мәдени мұра объектілеріне жүргізілетін қайта қалпына келтіру жұмыстарын зерттеу, дәріптеу, қадағалау мен қорғау кіреді.Мұражай иелігіне Жамбыл облысындағы тарихи ескерткіштер кіреді. Бұл аймақтың бай әрі ұзақ тарихы бар. Мұнда тарихи дамудың негізгі сатыларынан көптеген айғақтар – ежелгі адамдардың тұрақтары, петроглифті ордалар мен тас мүсіндер, көшпелілердің обалары мен қорғандары, орта ғасырлық қалалар мен қоныс мекендері, Әулие ата кезеңі сәулетінің ескерткіштері сақталып қалған. «Ежелгі Тараз ескерткіштері» қорық – мұражайында тарих пен мәдениеттің 110 ескерткіші бар, соның ішінде әртүрлі тарихи кезеңдерден жинастырылған, тас дәуірі мен біздің қазіргі заманымызға дейінгі қала шекарасында да, облыс территориясында да орналасқан 28 ескерткіштің республикалық маңызды статусына ие. Солардың ішінде туристерге ең танымалы ретінде Тараз қаласы, Айша бибі кесенесі, Бабаджа қатын кесенесі, Қарахан кесенесі, Дәуітбек кесенесі, Ақыртас құпия кешені мен Тектұрмас кесенесін атап кетуге болады.

2.Қорық – мұражайдың ашылғанынан бері бірталай жұмыстар атқарылды және ескерткіштерді қалпына келтіру мен қорғау, оларды зерттеу, нәсихаттау жұмыстары бойынша белгілі бір тәжірибелер жинақталды, ғылыми – белгілі басылымдардың үш томы мен әртүрлі буклет түрлері басып шығарылды. «Мәдени мұра» ұлттық стратегиялық бағдарламасы және «Ұлы Жібек жолындағы тарихи орталықтардың қайта жаңғыруы, түркі тілдес мемлекеттер мәдени мұрасының басым дамытылуы мен сақталуы» бағдарламасы аяларында тарихи туризмді дамытуға арналған инфрқұрылымдар жасалуда. 2002 жылдан бастап 15 Республикалық маңызды тарихи – мәдени мұра нысандарына қайта қалпына келтіру жұмыстары жүргізілген.

3.2013 жылы Тараз қаласындағы Әулие ата кезеңінің ескерткіші – 1900 жылы тұрғызылған бұрынғы Офицерлер үйі (Бектұрғанов көшесі, 3) қайта қалпына келтірілді.Әр жылдары басталған археологиялық жұмыстар орта ғасырлық ескі қалаларда жалғасуда: Тараз, Құлан мен Өрнек (Т.Рысқұлов ауданы), Баласағұн (Ақтөбе, Степинское, Шу ауданы), Түймекент (Байзақ ауданы), Бектөбе (Жамбыл ауданы).Мысалы, орта ғасырлық қалалар, керуен – сарайлар, кесенелер мен мешіттер ескерткіштері әр жыл сайын танымал болып келуде, әр елден келетін туристер, басқа облыстар мен республикамыздың басқа қалаларынан келетін тұрғындар саны артып келеді. Көпшілік халыққа бұрын белгісіз болып келген тарихи археологиялық фактілерді табу мен зерттеу жұмыстарын ұсыну жалғасуда.

4.Сонымен қатар қорық – мұражай ғылыми қызметпен айналысады, ғылыми әдебиеттер, кітапшалар, жолсеріктер, буклеттер басып шығарылады. Бүгінгі таңда «Ежелгі Тараз ескерткіштері» деген жалпы атаумен үш томдық кітап пен әр нысанға арналған жеке кітапшалар басып шығарылды. Мұражай қызметкерлері республикалық, облыстық және жергілікті газет – журналдарға өздерінің ғылыми мақалаларын жариялайды.

5.«Ежелгі Тараздың ескерткіштері» тарихи-мәдени мұражай қорығының директоры Тәкен Молдақынов ЮНЕСКО істері бойынша Ұлттық комиссиялардың бірінші аймақаралық жиынында Қазақстаның 33 тарихи ескерткіші «Жібек жолының ескерткіштері: Тянь-Шань дәлізі» аталымы бойынша бүкіләлемдік мұра тізіміне қосылғанын хабарлады. Оның сөзіне қарағанда, ЮНЕСКО тізіміне барлығы екі қазақстандық тарихи ескерткіш – Түркістандағы «Қожа Ахмет Яссауи» кесенесі мен «Тамғалы тас» шатқалы енген.

2-топ: Ескерткіштерді сиппатайды.

1.Айша бибі кесенесі— ХІ-XII ғасырлардағы сәулет өнерінің

көрнекті ескерткіші. Жамбыл облысы Жамбыл ауданында Айша бибі ауылында орналасқан. Сырты керамикалық плиталармен қаланып, ойып жасалған өрнектің сән-салтанаты мен сан түрлілігі жағынан

Қазақстандағы басқа мемориалдық-дәстүрлік ескерткіштер ішінде оған тең келетіні жоқ. Ескерткішті қалаған кірпіштердің әртүрлілігінің өзі таң қалдырады. Оның алғашқы қалпы біздің уақытымызға дейін тек батыс қабырғасында сақталған.

Тараз қаласынан 18 км қашықтықта басқа да діни ескерткіш орналасқан. (XI- XIIғғ.) Қазіргі кезде ол кесене ЮНЕСКО қатарына алынған. Кесене құрылысын 1897 жылы В.А. Каллаур, 1938 — 39 жылы А.Н. Бернштам бастаған КСРО ҒА Қазақ филиалының тарих және материалдық мәдениет экспедициясы, 1953 жылы Қазақстан ғылым академиясының экспедициясы зерттеген.

Қарахан кесенесі-Қазақстанда 11 ғасырдан сақталған сәулет өнері ескерткіші. Қазіргі Тараз қаласының батыс шетінде. Кесене Қарахан әулетінен шыққан белгілі хан Ша-Махмуд Бұғра Қарахан қабірінің басына орнатылған. Күмбезі ғана құлаған кесененің төрт қабырғасы мен жылтыр кірпішпен өрнектелген қос мұнарасы 19 ғасырдың 90-жылдарына шейін сақталған. 1905 жылы оның құлаған бөлігі түгелдей бұзып алынып, орнына 1906 жылы жаңа кесене салынған. Жаңа құрылысты сол кездегі Ташкент ишаны Сайд Бакханов қаржыландырған. Кейінгі салынған кесене алғашқысына ұқсамайды. Қас беті Айша бибі кесенесіне ұқсас болғанымен, кірпіштерінің өрнектеліп қалануы жағынан Бұқарадағы ортағасырлық Исмаил күмбезіне еліктеушілік байқалады. Қарахан кесенесі төрт бұрышты, ортаңғы кең бөлмеден және үш кіші бөліктен тұрады. Орталық бөлменің төбесі киіз үйге ұқсатылып жабылған. Артқы жағында екі мұнарасы бар. Кесененің қас беті оңтүстікке қараған, ал оның ішіндегі қабір оңт-тен солт-ке қаратыла қойылған. Кірер есігі аркалы қуыспен безендірілген. Қабырғаларының ішкі жағы кесененің бұрынғы өз кірпіштерімен қаланып, сыртқы жағын қалауға жаңа кірпіш пайдаланылған.

Бабажы-қатын кесенесі–Қазақстандағы— 10 — 11 ғасырлардан сақталған сәулет өнері ескерткіші Тараз қаласынан 18 км қашықтықтағы Айша бибі кесенесінің маңында орналасқан. Текше тәрізді тік бұрышты, қызыл кірпіштен тұрғызылған ескерткіштің ауданы 6,8х6,8 м, биіктігі 5 м-ден астам; қабырғаларына қаланған кірпіштерінің көлемі 24х24х5 см. Қасбеті мен 2 қапталы бір-біріне ұқсас, мәнерлеп қаланған кірпіштен күн тәрізді өрнектер жасалған. Жоғары жағы аркалы, ішке кірер есік шығыс жақ қабырғасында. Қабырғалардан сегізқырлы барабанға ауысатын тромпбелдеу жасалған. Оның үстінен ішкі еңсенің 16 қырлы күмбезі басталады. Ал сыртқы күмбезі биіктігі 86 см қырлы призманың үстіне орнатылған. Мұндай қобылы күмбездер Қазақстандағы Көккесене, Жұбанана сияқты көне ескерткіштерден кездеседі. Бір-біріне қаптай салған қос күмбез ескерткіштің ұзақ сақталуына себепші болған. Күмбез тұғыры аршамен құрсауланып, тақталардан суағарлар жасалуы сол кездегі құрылыс өнерінің өте жоғары дәрежеде болғанын көрсетеді.Ғимаратта шағын көлемдегі архитектура . Детальдер ұтымды әрі үйлесімді пайдаланылған. Бабажа қатын кесенесі сыртқы пішімінің жинақылығымен, құрылысының беріктігімен ерекшеленеді.[1]

Тектұрмас кесенесі - Тараз қаласының оңтүстік-шығыс шетінде, Талас өзенінің оң жағалауында орналасқан XIV ғасыр сәулетінің ескерткіші. Бұл өңірдің діни ескерткіштерінің бірі.

Кесене сәулетшісі мен құрылысшылары белгісіз. Кесене күйдірілген кірпіштен салынған күмбезді төртбұрышты имарат. Сүйір аркалы кіреберіс батысқа Тараз қаласына қарап тұр.

Кесене бұрышы пилястрмен аяқталады, қабырғаларда сылақ іздері бар. Г.А.Пугаченкова кесенені XIV ғасырға жатқызады.

Орыс тіліне аударғанда « Тектұрмас» «тау жай тұрмайды» деген мағынаны береді. Кесене Сұлтан Махмұдханның жерленген орны болып саналады. Нұсқалардың бірі бойынша ол жергілікті әулие, басқасы бойынша – Қараханид әскерлерінің басқолбасшысы. Ол исламның таралуына үлкен үлес қосқан. Құрылыстың нақты уақыты туралы деректер жоқ.

XIX ғасырдың соңында кесенені В.А.Каллаур зерттейді. ХІХ ғасырдың 80-жылдарындағы жалғыз фотосурет қалған. Кесене 1935 жылы қиратылады. 1939-1940 жылдары оның үйінділерін Г.И.Пацевич зерттейді. 2002 жылы, Тараздың 2000-жылдығына орай Амнгелді Момышевтің бастамасымен кесенені қалпына келтіру жұмыстары басталды. Қайта жаңарту жұмыстарын жас сәулетші Нұрлыбк Бәкеев қолға алды. Кесене сақталып қалған ескі сурет бойынша қалпына келтірілді.

Ақыртас – көненің таң қаларлық ескерткіші, VIII—IX ғасырлардағы сарай кешені. Ақыртас жамбыл облысындағы тараз қаласынан 45 шақырым жерде орналасқан. Ескерткіш үлкен күрең-қызыл тас блоктарынан салынған бір құрылыстың үйінделері. Кешен құрылысшылары өз заманы үшін таң қаларлық инженерлік технологияларды білген.

Ескерткіштің нақты уақыты мен мақсаты белгісіз. Бұл мәселелер бойынша көп дау жүргізілуде. Осы уақытқа дейін имараттың құрылысшылары да анықталмады. Ғалымдардың бір нұсқасы бойынша Ақыртас монахтарға арналған хужралары бар несториандық монастырь болуы мүмкін. Басқалары монастырь буддалық болған дейді. Зерттеушілердің жартысы АқыртастыҰлы Жібек жолында тұрған ортағасырлық қала Касрибасқа ұқсатады.

Жамбыл облысы, қазіргі Тараз қаласының орталығында

Дәуітбек Шамансұр кесенесі орналасқан. Бұл кесене монғол наменгері Ұлұқ Білге Икбалхан Дәуітбектің жерленген жерінде тұрғызылған. Осы сәулет өнерінің ескерткіші жергілікті халық арасында Шамансұр кесенесі атымен белгілі.

Ойық ауылы:

а) Қарақожа мешіті ХХ ғасырдың басында соғылған. Ауылдың солтүстік-шығыс жағындағы жәдік көлінің маңында орналасқан.

б) «Ілебай» Сағанасы ХХ ғасырдың басында тұрғызылған Сеилбек елді мекенінің жанында.

в) «Бөлтірік шешен» кесенесі 1995 жылы тұрғызылған. Сеилбек ауылының солтүстік жанында «Балта» қыратынын етегінде орналасқан.

г) Тұрар Рысқұловтың әкесі Рысқұлдың бейіті Талас өзенінің айналасында жатыр.

д) «Ноғай-ишан» мешіті ХХ ғасырдың басында соғылған. Талас өзенінің жағасында орналасқан.

е) «Бөлтірік құдығы» ауыл орталығынан 30 шақырым жерде.

Елбасымыз: Туған жерге деген сүйіспеншілік нені білдіреді, жалпы, бағдарламаның мәні неде? Бірінші, бұл білім беру саласында ауқымды өлкетану жұмыстарын жүргізуді, экологияны жақсартуға және елді мекендерді  абаттандыруға баса мән беруді, жергілікті деңгейдегі тарихи ескерткіштер мен мәдени нысандарды қалпына келтіруді көздейді.

Патриотизмнің ең жақсы үлгісі орта мектепте туған жердің тарихын оқудан көрініс тапса игі.Туған жердің әрбір сайы мен қырқасы, тауы мен өзені тарихтан сыр шертеді. Әрбір жер атауының төркіні туралы талай-талай аңыздар мен әңгімелер бар. Әрбір өлкенің халқына суықта пана, ыстықта сая болған, есімдері ел есінде сақталған біртуар перзенттері бар. Осының бәрін жас ұрпақ біліп өсуге тиіс.

Екінші, басқа аймақтарға көшіп кетсе де туған жерлерін ұмытпай, оған қамқорлық жасағысы келген кәсіпкерлерді, шенеуніктерді, зиялы қауым өкілдері мен жастарды ұйымдастырып, қолдау керек. Бұл – қалыпты және шынайы патриоттық сезім, ол әркімде болуы мүмкін. Оған тыйым салмай, керісінше, ынталандыру керек- деген.

Сондықтан мәдени мұраларға қамқорлық жасап, оларды мақтан тұту біздің басты міндетіміз.

«Менің Қазақстаным» бейнеоролигін тамашалау және өз ойларын айтып түйіндеу.

Рефлексия.

«Тегтер бұлты»

Мен ...............................................таныстым.

Маған ................................................оңай болған жоқ.

Мен .........................................................қол жеткіздім.

Мен ...........................................................істей алдым.

Маған ..................................................болса жақсы болар еді.

Менің .......................................................есімде қалды.

Мен ...........................................................істеп көремін.

Мерзімі: 06.09.2018

Сынып 10 «А»

Сабақтың тақырыбы: Рухани байлық игілік көзі.

Құндылық: Ақиқат.

Қасиеттер:мейірімділік,қайырымдылық,кішіпейілділік,адалдық т.б.

Мұғалім: Оқушылар саны:

Мақсаты: 1.«Құндылық», «рухани құндылық», «адамгершілік» ұғымдарын түсіндіру; саралап көрсету. Оқушылардың бойында рухани құндылықтарды қалыптастыру жолдарын табу.

2.Жастардың бойындағы адами құндылықтарды: қайырымдылықты, сүйіспеншілікті адамгершіліктерін, ой-өрістерін дамыту.

3. «Үлкенге ізет, кішіге құрмет»- дегендей сыйластыққа,сүйіспеншілікке,қайырымдылыққа тәрбиелеу.

Міндеттері:  Оқушылардың рухани құндылықтарын қалыптастырудың ғылыми негіздерін анықтап,жастарға білім бере отырып, оларды рухани тәрбиелеу.

• Рухани құндылықтарға тәрбиелеудің маңызы

• Оқушылардың рухани құндылықтарын қалыптастырудағы шарттарын анықтау

Сабақ барысы:

Ұйымдастыру кезеңі: Тыныштық сәті.

Жайлы, баяу музыка қойылады.

Нұрға бөлену.

Ыңғайланып отырыңыздар,денелеріңізді түзу ұстаңыздар.Аяқ- қолыңызды айқастырмаңыз.Қолыңызды тізеңізге немесе үстелге қоюға болады.Көздеріңізді жұмуларыңызды өтінемін.Елестетіп көріңіз:Күн нұры сіздің төбеңізден өтіп, кеудеңізге қарай бойлап барады.кеудеңіздің орта тұсында гүл түйнегі орналасқан.Гүлдің түйнегі нұрдан баяу ашылып келеді.Балғын және таза әсем гүл сіздің әр ойыңызды,әр сезіміңізді, эмоцияңыз бен тілек -қалауыңызды шайып,жүрегіңіздің қауызын ашты.

Нұр сәулесі сіздің бойыңызға ақырын тарай бастағанын еслестетіңіз.Ол біртіндеп күшейе тусуде,оймен осы нұрды қолдарыңызға түсіріңіз.Сіздің қолдарыңыз нұрға бөленіп,сәуле шашуда.Қолымыз тек жақсы,ізгі істер істейді және баршаға көмектеседі.Нұр аяқтарыңызға тарады.Аяқтарыңыз нұр сәулесін шашуда.Олар сізді тек жақсылық жасау үшін жақсы жерлерге апарады.Олар нұр мен махаббат құралына айналды.Одан әрі нұр сіздің ауызыңызға,тіліңізге тарады.Тіліңіз тек шындықты және жақсы,ізгі сөздер ғана айтады.Нұрды құлақтарыңызға бағыттаңыз,құлақтарыңыз тек жақсы сөз бен әсем әуенді ғана естиді.Нұр көздерімізге де жетті,көзіміз тек жақсыға қарап,бәрінен жақсылықты ғана көреді.Сіздің басыңыз түгелдей нұрға бөленіп,басыңызға тек ізгі,сәулелі ой келеді.Нұр бірте- бірте қарқынмен шұғылана бастайды,сіздің денеңізден шығып,жан -жағыңызға сәуле шашады.Осы нұрды туысқандарыңызға,мұғалімдеріңізге,достарыңызға,таныстарыңызға бағыттаңыз.Нұрды уақытша түсініспей,ренжісіп журген адамдарға да бағыттаңыз,олардың да жүрегі нұрға толсын.Осы нұр бүкіл әлемге:барлық адамдарға,жан- жануарларға,өсімдіктерге,барлық тірі жанға таралсын...Ғаламның барлық түпкір түпкіріне нұр бағыттаңыз.Ойша айтыңыз: “Мен нұрлымын...Нұр менің ішімде...Мен Нұрмын”.

Осындай Нұр,махаббат және тыныштық күйінде отыра тұрыңыз...

Енді осы нұрды жүрегіңізге орналастырыңыз.Нұрға толы бүкіл әлем сіздің жүрегіңізде.Оны осындай әсем қалыпта сақтаңыз.

Жаймен көзіңізді ашуға болады.

Үй тапсырмасын тексеру.Жаңа сабаққа алдын ала берілген дайындық жұмысы.

Дәйексөз

Дүниенің көзі тұтқасы,түп негізі заттық нәрсе емес,рухани дүние.

Платон

Оқушылар дәйексөзді дәптерге жазып,мағынасын ашып,өз ойларын жеткізеді.

Әңгімелеу.

Бүркіт пен оның балапандары (аңыз)

Баяғыда таудың қиясын мекендеген бір ерекше қасиетті қыран өмір сүріпті. Өзгелерге өрлігімен өнеге болған әлгі бүркіт бір жылы өмірінде бірінші рет үш балапан басып шығарыпты. Балапандардың қанаттары қатайып, ұясынан ұшып шығуына аз уақыт қалғанда бүркіт үш балапанын уысына қысып, теңіз төсіне алып шығыпты. Ұшып келе жатып ол, өзіндік өмірге қанат қаққалы тұрған балапандарынан соңғы рет сынақ алып, былай деп сұрапты: -Қанаттыға қақтырмай, тұмсықтыға шоқыттырмай, мәпелеп бағып-қаққанымды жақсы білесіңдер. Ертең өскесін, осының өтеуі ретінде маған қандай жақсылық жасайсыңдар?

Біріншісі айтыпты: -Анашым, сенің ақ сүтіңді ақтау үшін қолымнан келгеннің бәрін жасаймын. Мен сені өмір бойы қанатыма мінгізіп алып жүрем. Дүниенің төрт бұрышын түгел аралатам, таңғажайып тамашаларды көзіңмен көретін боласың.

Бүркіт басын шайқап, уысындағы балапанын теңізге тастап жіберіпті. Бірінші балапан теңіз тұңғиығына батып кете барыпты. Сосын екіншісіне бұрылып: -Ал сен не айтасың,-депті.

Екіншісі айтыпты: -Анашым, мен сені ел аралатып, босқа әуре қылмаймын. Ғаламның барлық кереметтері мен қызықтарын алдыңа әкеліп берем, ішкенің алдыңда, ішпегенің артыңда болады.

Бүркіт тағы да басын шайқап, уысын жазып жібергенде, екінші балапан да біріншінің соңынан кете барыпты. Бүркіт үшінші балапанына бұрылып, жарықшақ толы дауыспен былай депті: -Ал, сен мені қалай жарылқамақсың?

Сонда үшінші балапан былай деп үн қатыпты:

-Анашым, өтірік қанша тәтті болса да, саған ащы ақиқатты ақтармасқа амалым жоқ. Маған жасаған жақсылықтарыңның шеті де, шегі жоқ екенін, оны өтеуге менің барлық ғұмырым жетпейтінін жақсы білемін. Дегенмен, менің өмірім сені әлемді аралатуға да, сан түрлі ғаламаттарды алдыңа алып келуге де арналмайтынын айтқым келеді. Мен, сенің маған жасаған жақсылықтарыңның барлығын өз балапандарыма жасау үшін өмір сүретін боламын.

Кәрі бүркіт сонда ғана көкірек кере терең дем алып: -Біздің әулет аманатын алға апарар, қыран деген атқа лайық бола алар ұрпақ туылғанына көзім енді жетті,- деген екен.

"Бүркіт пен онын балапандары" аңызынан не ұқтыңыздар? Аңыздын мані неде?Аңыздың -өмірлік мані неде?

Шығармашылық жұмыс,топтық жұмыс.

Әңгімені рөлдерге бөліп оқу,кейіпкердің сөзін өз ойларыңызбен жалғастырыңыздар.

Топпен ән айту. “ Сенім”

Мәдина Садуақасова

1) Сездірмей жүрген,

Тек өзің білген,

Бір сенім бар жоғалмас мүлдем.

Сол сенім барда,

Асығам алға,

Ақ тілегім биікке самға.

Қайырмасы:

Тағдыр жолы көп торабы,

Ақ пен қара жолағы,

Сенім маған серік болады.

Ақ таңдарды мен көремін,

Дауылдыда жеңемін,

Жүрегіммен сенемін!

2) Жылуын берер,

Шапағат төгер,

Махаббатым адаспай келер.

Асқардай биік,

Армандар жиі,

Мен өтермін өмірді сүйіп.

Қайырмасы:

Тағдыр жолы көп торабы,

Ақ пен қара жолағы,

Сенім маған серік болады.

Ақ таңдарды мен көремін,

Дауылдыда жеңемін,

Жүрегіммен сенемін!

Үй тапсырмасы. Берілген ойды жалғастырыңыздар:

Адам- ең жоғары құндылық,оның өмірі бәрінен де қымбат.

Ұлттық ұлағат рухани мұраларда көрініс табады.

Атадан қалған асыл сөз,нұр құяды көңілге.

Ата- баба дәстүрін құрметпен ұғынам.

Менің елім - менің байлығым.

Соңғы тыныштық сәті.Баяу әуен орындалып тұрады.Бүгінгі сабақтан алған әсерлеріңізді жүрегімізге саламыз.Бәріңізгі үлкен рахмет!

Мерзімі: 13.09.2018

Сынып 10 «А»

Тақырыбы: Отбасым - қуанышым
Мақсаты:оқушылардың отбасы, жанұя туралы білімдерін шыңдай түсе, отбасы құндылықтарының маңызын дәріптеу.

    Оқушылардың  естес ақтау, ойлау қабілеттерін, тіл байлығын, өз беттерінше жұмыс істеу дағдыларын дамыту.

    Оқушыларды ұйымшылдыққа, жауапкершілікке, ептілікке, өз ойын жеткізе білуге, отбасы  құндылықтарын сыйлауға тәрбиелеу.

Сабақтүрі:сынып сағаты        

Әдісі:әңгімелеу, сұрақ-жауап .

Көрнекі құралдар: отбасы туралы мақал-мәтелдер, нақылсөздер.

І. Ұйымдастыру кезеңі

Сәлемдесу назарын аудару, психологиялық ахуал туғызу:

Қане, қане, тұрайық,

              Үлкен шеңбер құрайық.

              Тұрсақ үлкен шеңберге,

              Алақанға ұрайық.

Отбасы-мемлекеттің негізгі буыны.
Тәрбие – отбасынан басталады, болашақ ұрпақтың еліне, Отанына дегенсүйіспеншілігі алдымен ата-ананың ықпалы мен қалыптасады. «Дәулет есіктен, ақыл бесіктен кіреді» демекші білім бесігі мектептен, тәрбие бесігі отбасынан бастау алады. Отбасының екі тірегі-әлпештеген әке мен аялаған ана. Ата-анаға үлкенгеқызмет етіп, әкеңнің еңбегін, анаңның ақ сүтін өтеу-біздің борышымыз. Бүгін біз «Отбасы-аялы алақан мекені» тақырыбындағы тәрбие сағатымызда Бала тәрбиесі, оның жан-жақты дамуы бағытында өз ойымызды ортаға салмақпыз. Отбасы-адам баласының түп қазығы, алтын ұясы. Адам баласы шыр етіп дүние есігін ашқаннан бастап сол ортаның ыстық-суығына бейімделіп, ықпалына көніп, осында ер  жетеді.Отбасы мүшелерінің  жауапкершілігі толығымен еразаматқа жүктеледі. Баланы өсіріп тәрбиелеу – әйел  ананың тікелей міндеті.
Отбасының тәрбиелеушілік міндетіне тікелей байланысты оның тағы бір қызметі бар. Оны дамытушы міндет деп атауға болады. Ата-аналар балалардың жеке ерекшеліктерін неғұрлым ертерек байқау керек. Сонда ғана балалар өздерінің ішкі қабілеті мен дарынын тез дамытады. Жас күнінен бастап олардың қабілетін байқап, соған сәйкес тәрбиелеу, бағдар беру қажет.

Балалардың үздіксіз дамуы, шығармашылық қабілетін іске асыруы отбасынан басталады. Әке-шеше балаларына жақсы тәрбие беруге қоғам алдында жауапкер.

Отбасым - менің жүрегім
Отбасым - менің тірегім
Отбасым – менің Отаным
Тек сен деп соғар жүрегім - дегендей отбасы болашақ ұрпақ бойына адамзаттық құндылықтарды және ұлттық рухани байлықтарын сіңіретін тәрбие ошағы.
Тәрбие отбасынан басталады. Отбасының тірегі әлпештеген әке мен аялаған ана.
Ата - анаға, үлкенге қызмет етіп, әкенің еңбегін, ананың ақ сүтін өтеу – біздің борышымыз. Ата - ана - отбасының негізгі діңгегі, бастапқы дәнекері. Бала әкеден ақыл, анадан мейірім алады.
Әке туралы айтсақ, әке отбасының асыраушысы, қамқоршысы. Ана - отбасының ұйтқысы, жылуы, шуағы.

Отбасы – адам үшін ең жақын әлеуметтік орта. Отбасы белгілі дәстүрлердің, жағымды өнегелердің мұралар мен салт-дәстүрлердің сақтаушысы. Отбасында бала алғаш рет өмірмен, қоршаған ортамен танысып, мінез-құлық нормаларын игереді. Отбасы баланың азамат болып өсуінің негізі болып табылады. 
Отбасының басты қызметі баланы тәрбиелеу. Отбасы тәрбиесі – бұл жалпы тәрбиенің ең басты бөлігі. Ата-ана және отбасы мүшелері жас нәресте дүниеге келген күннен бастап, оның өміріне қамқорлық жасап, болашағын жоспарлайды және саналы азамат болып өсуі үшін қажет жағдай жасайды. Бұған баланың қажеттігін толық қанағаттандыру, оны дене және ой еңбегіне үйрету, күн тәртібін дұрыс реттеуге , салауатты өмір сүруге, адал болуға тәрбиелеу, жақсылықты үйретуге, жамандықтан жиренуге үйрету, бойында жастайынан мәдени құндылықтар мен адамгершілік қасиеттерді қалыптастыру жатады.

Балалықтағы іздену, есейгенде нақтылы іске әкеледі.

Бірінші көрнектілік - отбасы, ошақ қасы.

Сезімтал болғың келсе, балалық дәуіріңе қайта орал.

Өз ошағында болмаған бақыт көршінің ошағынан келмейді, сондықтан қажымай талмай еңбектеніп, бақытты іздеу керек. Өзің іздеп таппасаң, ол

қаша береді.

«Үйге балаларым келсе, барлық дүнием түгел», - деуші еді марқұм анам, қазір өз басыма келіп отыр.

Әке суреті де тәрбиелейді , суретке де дұрыс түсе біліңдер.

Жұбайың жанында болса, жұлдызым төбемде дей бер.

Басқаның жұмағының қайда екенің білмеймін, өз жұмағым үйімде.

Екеуге тентек болсаң да, басқаға тентек болма.

Үйленуге барсаң, үйретуге барма.

Туыс та сыйлыстыққа мұқтаж.

Бірақ жанды алдамау керек, ол - бала.

Поэзияның пірін сәбиі бар анадан сұра, қайда екенін айтады.

Бала: атаға, анаға, әкеге, шешеге, ағағға, тіпті қала берді үйге келген

қонаққа да қарап өседі.

Сәбидің Алласы - анасы.

Ата салты дегеніміз - халықтың салты, адалдық пен ақтықтың салты.

Болар бала босағадан.

«Келешек көзі – балада» деп өсіріп келеміз.

Анаға бала бота болып қала береді, ана жүрегі деген осы, баласын сәби ете

береді.

Есейген бала еңбекшіл, есірік бала көшешіл.

Ерке бала есік таңдамайды.

Біреуге тас лақтырма, өз әкеннің басына түсуі мүмкін.     

 Біз өз отбасымызға өзіміз қонақ екенімізді ұмытуға әсте болмайды.

 Махаббаттың ұлылығы сонда: уақытпен бірге жасарып жасай да,

 жырлана да береді.

 Жақсы есім — қанатты ат сияқты баланың қиялын дамытады.

 Текті тектігін сақтайды, асыл асыл калпында сынады, жасып сынған  

 асыл жоқ.

 Балалы үйдің есігіне құлып керегі жоқ.

 Әкеден бала артып тумайды, тұрған ортасы арттырады.

 Жаман қатын қабаған иттей, жаман ер мияулаған мысықтай, екеуіне де кезіге көрме!

 Жаман қатын туысын балағаттар. 
Қазақ отбасы тәрбиесінің өзекті мәселелері педагог- ғалымдар С. Қалиев, М.Смайылова, “ Отбасы кішкентай бір мемлекеттік ұя” деп бекер айтылмаған. Әдетте жақсылықтың бәрі отбасынан басталады. Отбасы - жұртты жақындастырушы, ұрпақ пен ұрпақты табыстырушы, ұрпақаралық тұтастықтың отын жағушы ерекше ұя. Сондықтан да отбасы - барша адамзатқа ең жақын, ең қасиетті ұғым. Әрбір отбасында сүйіспеншілік пен түсіністік мықты болса, қоғамның діңгегі де берік болады. Адам ең алғаш шыр етіп дүниеге келген сәтінен бастап отбасының тәрбиесін алады.
Ата – анам – өмірдегі ең қымбат адамдарым. Олар мені жақсылыққа әдептілікке, адамгершілікке тәрбиелейді. Сабақта да, үйде де ұқыпты, тәртіпті, саналы бала болса екен деп тілейді. Әсіресе,”Түп қазығың - Отаның, ар - намысың - тілің, кәусар бұлағың - ұстазың, қамқоршың - әкең, ақылшың – анаң” деген сөздері қөңілімде жатталып қалыпты.

Балдан тәтті не? (бала)

Шаңырақ иесі кім? (кенже ұл)

Балаға кім сыншы? (ата-ана)

Әкеден балаға беріледі (мұра)
Үйде кім, елде кім қадірлі (үйде қонақ, қарт, бала қадірлі; елде әкім, ұстаз
қадірлі.)

Үйдегі алтын қазық кім? (ана)
«Ұл атадан көрмейінше сапар шекпес» кімнің нақыл сөзі? (Қорқыт ата)
Қаз да емес, үйрек те емес,
Дастарханда болмайды
Бірақ барлық адам дәм татқан (ана сүті)

Қорытындылау
- Біз бүгін өзімізге ең жақын, ең қымбат анамыз, қамқор әкеміз, қайырымды ата - әжеміз, аға - әпкеміз, іні - қарындасымыз туралы айттық. Отбасы – ол ең жақын адамдардың ошағы. Әрқашан отбасы мүшелерін сыйлап, құрметтеу керек.

Күтілетін нәтиже:
Білуі керек: Отбасы мүшелерін құрметтеп, сыйлай білуі керек.
Болуы керек: Отбасында әдепті, сыйлы болуы керек.
Жасай білуі: Берілген тапсырмаларды орындай білулері керек.

Мерзімі: 08.11.2018

Сынып 10 «А»

Сабақтың тақырыбы:Отбасындағы сүйіспеншілік. Адамзаттың бәрін сүй,бауырым деп.

Сабақтың мақсаты: студенттердің «отбасы қоғамның бір бөлшегі» ретінде түсініктерін кеңейту. Отбасылық дәстүрлер мен ғұрыптарға қызығушылық пен сүйіспеншілікті қалыптастыру. Отбасы мүшелеріне деген сыйластықты, жауапкершілікті және қамқорлықты дамыту.

Әдістері мен формалары: дәріс-әңгімелесу, талқылау, «даналық сабақтары», бейне материалдарды көрсету, ойындар мен жаттығулар, өзін-өзі талдау.

Материалдар: хрестоматия, студент дәптері, аудио және бейнематериалдар, қағаз, маркерлер.

Сабақтың барысы:

Сәлемдесу рәсімі. Шаттық шеңбері.

«Аңсап күткен кездесу» жаттығуы

Нұсқау: Студенттерге бір-бірін бірнеше жылдар бойы көрмегендей сәлемдесу қажет. Педагогтың белгісі бойынша студенттер бір-біріне жақындап, әртүрлі әдістермен сәлемдеседі. Қол алысуға, құшақтасуға, тәжім етуге, бірін-бірі денесіне қол тигізіп, қағуға болады, сондай-ақ көп мағыналы көзқараспен қарап, айқын эмоцияларды көрсетуге де болады.

.
Отбасын жасайтын және нығайтатын күш –махаббат:әке мен шешенің, әке мен балалардың, шеше мен балалардың өзара сенімді, адал, шын берілген махаббаты. Алайда махаббат басқа бір жақтан, сырттан келетін шабыт немесе таң шапағы емес. Махаббат дегеніміз –орасан зор еңбек.

В.А.Сухомлинский

Өз үйінде бақытты адам ғана шын бақытты.

Л.Н.Толстой.

Дәріс-әңгімелесу.

Оқытушы. Отбасы – бірлесіп күн көретін туыстық қатынаста тұратын адамдар тобы. Балалар тәрбиесін жүзеге асырып, басқа да қоғамдық тұрғыдан мәнді кажеттіліқтерді қанағаттандыратын некелік немесе туыстық қатынастармен байланысқан адамдар тобы.

 Отбасы қоғамның тұрақтылығы мен келесі ұрпақ тұрғындары санының орнын толтыруға мүмкіндік беретін, негізгі институттарының бірі болып табылады. Адам бүкіл өмірінің барысында әрқилы көптеген топтардың құрамына мүшелік еткенімен, тек отбасы ғана ешқашан ажырамайтын топ болып қала береді.  Отбасы әлеуметтік ұйымдасудың ең кеңінен таралған түрі болып табылады.  Отбасы ХІХ ғасырдың бірінші жартысынан бастап, швед тарихшысы Иоганн Якоб Баховеннің «Аналық құқық» атты еңбегінің жарық көрумен байланысты ғылыми тұрғыда қарастырыла бастайды. Баховен отбасының тарихы жөніндегі тарихи бастау ретінде ілкі заманның классикалық әдебиеттерін талдай келе, алғашқылардың бірі болып, көне дәуір аңыздарының әйел мен еркектің қоғамдағы өзара қатынастарындағы тарихи өзгерістерді  сипаттайтынын көрген. Маңызы жоғары әлеуметтік институттарды сөз еткенді біз олардың қатарынан бірінші жоспарда отбасын атаймыз.

Ертеде күн көрістің ауыр жүгін көтеріп, табиғи және әлеуметтік сілкіністер мен қырсықтарға төтеп беру үшін, отбасының көп жанды – бала шағалы болуын тілесе, кейін санының көптігі әрбір халықтың, елдің артықшылығы, құнды қазынасы саналған. Осылайша қоғамның әлеуметтік жағдайы, адамдардың онда жақсы өмір сүруі отбасының құрамына байланысты болған. Сондықтан отбасының құрылымына зор маңыз беріліп, мәнін қорғаған, отбасының ар-намысын сақтауға, сырын шашпауға, мүшелерін бір-біріне қатысты адалдыққа тәрбиелеген. «Отан отбасынан басталады» дегенінің мәнісі де осында.

Отбасындағы тәртіптің, оның мүшелері арасындағы адамгершілік-туыстық қарым–қатынастың, демократизмнің алатын орны ерекше. Әйтсе де онда өз бетімен кетушілікке жол берілмейді. Отбасы тіршілігінің ежелден-ақ қалыптасқан заңы бойынша, оны отағасы, ол болмаса отанасы, одан қалса, үлкен аға не әпке басқарады, олардың сөзін, ұйғарымын өзгелері де жерде қалдырмайды, ал үй-ішінің шылбыр тізгінін қолында ұстаушылар да өз тараптарынан отбасының барлық мүшелерінің пікірін, тілек–ұсыныстарын елеп–ескеріп отырса, бұл, бір жағынан, ортақ мүддеге қызмет етеді, екінші жағынан, тәрбиелік, өнегелік мәні бар инабаттылық та болып табылады.

Отбасының бейіл – береке, ынтымағы үшін отағасының әділ, ұстамды болуы – орасан маңызға ие. Оның тәрбиелік рөлі де зор. Ата –ана өз отбасын нығайта отырып, сонымен бірге оның балиғатқа толған мүшелерін үй болуға, өз шаңырағын көтеруге әзірлеуі басты әрі жауапты міндет болып саналады. Жас отаудың түтіні түзу шығып, махаббат пен тату–тәттілік,береке –бірлік орын тепкен жылы ұяға айналуы, босағасы берік, болашағы нұрлы болуы көбіне–көп жас жұбайлардың үлкен үйде алған тәрбиесі, көрген өнегесіне байланысты. «Ұяда не көрсең, ұшқанда соны ілерсің», «Әке көрген – оқ жонар, шеше көрген – тон пішер», «Көріп алған көріктіден көрмей алған текті артық», «Анасына қарап, қызын ал» деп, халық бәрін бастан кешіп, сынақтан өткізгендігін айтады. Хан ордасы, салтанатты сарайларда талай аунап – қунап жатып, өзінің шұрқ тесік құрым киіз үйіне қайтып оралғанда, төрінің тарлығынан көсілгенде сирағы сыртқа шығып кетсе де, Жиренше шешен: «Ай-хай, менің боз үйім, кең сарайдай өз үйім», – деп, жаны жай тапқан екен. Бұл аңызда үлкен шындық, терең мән бар. Әркімге, оның ішінде балаға өз үйінен ыстық, өз үйінен кең де керемет мекен жер жүзінде жоқ. Кавказ халықтарында да «Нағыз жайлы орын: қылышқа – қынабы, отқа – ошағы, ер жігітке – өз үйі» деген тамаша нақыл бар. Алайда, бала онда ата–ананың қамқорлығына, шексіз сүйіспеншілігіне бөленіп,  әке мен шешенің жақсылығы мен дәулетінің қызығын көріп қана қоймай, адамгершілік, әдеп–инабат тағлымдарын алуы, оларды меңгеріп, іс жүзінде қолданудың ынта мен ықылас, қайрат пен қажыр талап ететін жолынан өтуі тиіс. Соның бірі – үлкендердің ақыл-кеңесі, өсиеті. Мұны жай ақыл  айту, құрғақ насихатшылдық, қарттардың кәдуілгі әдеті деп қарау – қате. Онда сен жақсы бірдеңеге үйреніп қалсын деген ниет қана емес, үлкен өмір тәжірибесі, жастығына байланысты сен жете мән бере қоймайтын құнды сабақ бар. Соны құлаққа іліп, зердеге түйіп өскен жастан көп жақсылық күтуге болады. «Естілердің айтқан сөздерін ескеріп жүрген кісі өзі де есті болады», – деген ғой кемеңгер Абай.

.

Мерзімі: 12.10.2018

Сынып 10 «А»

Қазақ тілі тілдерінің қыпшақ –ноғай (Н.А. Баскаковтың топтастыруы бойынша) тобынан тарайды. Түркі тілдеріне қырғыз, қарақалпақ, өзбек, ұйғыр, татар, құмық, башқұрт т.б. тілдері жатады. Түркі тілдеріне ортақ әдеби, мәдени мұра – қазіргі қазақ халқының да рухани құндылықтары.

Сабақтың тақырыбы : Тамыры терең, тарихы бай тіл

Сабақтың мақсаты : а) қазақ тілі тамыры терең, тарихы бай тіл екендігі туралы түсінік бере отырып, оқушылардың сабаққа деген қызығушылығын арттыру;

ә) түрлі әдістерді пайдалана отырып, балаларды тапқырлық ,жылдамдық есте сақтау қабілеттерін арттыру;

б) сабақ барысында оқушылардың білімін бақылау арқылы сауатты жазуға машықтыру;

Сабақтың түрі : Дәстүрлі сабақ

Сабақтың әдісі : сұрақ-жауап, түсіндіру,талдау

Сабақтың көрнекілігі : кеспе қағаздар, деңгейлік тапсырмалар т.б

Пәнаралық байланыс : әдебиет,тарих

Сабақтың барысы :

а) Ұйымдастыру кезеңі :

Оқушылармен амандасу,түгелдеу,оқу құралдарын тексеру.Сыныптың тазалығына көңіл бөлу.Оқушылардың зейінін сабаққа аудару.

ә) Үй тапсырмасын пысықтау :

Үйге берілген тапсырманы сұраймын . Оқушыларға өткен тапсырма бойынша бірнеше сұрақтар қоямын.

б) Жаңа сабақты түсіндіру.

Қазақ тілі тілдерінің қыпшақ –ноғай (Н.А. Баскаковтың топтастыруы бойынша) тобынан тарайды. Түркі тілдеріне қырғыз, қарақалпақ, өзбек, ұйғыр, татар, құмық, башқұрт т.б. тілдері жатады. Түркі тілдеріне ортақ әдеби, мәдени мұра – қазіргі қазақ халқының да рухани құндылықтары.

Көне жазба мұралар (ХІV-ХV ғ.ғ. дейінгі)

1.	Көне түркі кезеңі	ҮІ-ІХ ғ.ғ.	Орхон-Енисей, Талас ес-керткіштері, «Қорқыт ата кітабы», «Оғызнама» т.б.
2.	Ислам дәуірі	Х-ХІІ ғ.ғ.	Әл-Фараби («Музыканың ұлы кітабы», «Аргонон», «Логика» т.б.), М. Қаш-қари («Түркі сөздерінің жинағы»), Ж. Баласағұ-ни («Құтты білік»), А. Иассауи («Даналық кітабы»), А. Иүгінеки («Ақиқат сыйы») т.б.
3.	Алтын Ор-да - Қып-шаң дәуірі	ХІП-ХІУ ғ.ғ	«Кодекс куманикус», Рабғузи («Рабғузи қис-салары»), Құтып («Хұс-рау-Шырын»), Хорезми («Махаббатнама») т.б.

Жаттығумен жұмыс: 4-жаттығу. Мәтінді мәнерлеп оқыңдар.аудармасын түпнұсқасымен салыстырыңдар.

Топпен жұмыс: 1-топ: Мына сөздерден сөз тіркестерін жасаңдар.

Шегір,оқалы, лауазым,лебіз,манат,ойпаң,өктем,перне,рухани. Сонар,сәйгүлік, сүліктей, сүрме, сырғауыл, доғал,дода,ғибрат.

2-топ: Сол сөз тіркестерінен сөйлем құрастырады.

Білімді бекіту : Өткен тақырыптар бойынша бірнеше сұрақтар қоя отырып, түсінбеген сұрақтарына жауап беремін.

Бағалау : Сабаққа қатысып отырғандарына қарай білімдері бағаланады.

Сабақ тақырыбы: Пән таңдаймын.

Сабақ мақсаты : сабақта норматив талабына сай оқушылардың оқу материалын 63% меңгеруіндегі логикалық және сыни тұрғыдан ойлау шапшаңдығын, сөздік қорын, ақпараттық құзіреттілігін дамыту. Жетістікке жеткен адам көрсеткіші ретінде, пәнді сапалы меңгеруге қызығушылық таныту және ынталандыру.

Міндеттері:

Білімділік: «БжС» технологиясының «Ауызша сабақ -1» картасы бойынша «Пән таңдаймын» тақырыбы төңірегінде мәлімет беру, өз түсінгендерін практикада қолдана білу.

Дамытушылық: зейінді, ойлау жылдамдығын, есте сақтауды дамыту және сабаққа қызығушылықтарын арттыру, сөздік қорларын молайту.

Тәрбиелік : тиянақты болуға, достыққа, ұйымшыл бола білуге тәрбиелеу. Мамандықты дұрыс таңдай білуге жетелеу.

Сабақ типі: «БиС» технологиясы бойынша жаңа тақырыпты түсіндіру.

Технология: «БиС» технологиясы, «Ауызша сабақ -1» картасы .

Сабақтың көрнекілігі: интерактивті тақта, матрица, тірек сөздер, сын тұрғысынан сұрақтар , қарама-қарсы сұрақтар;

Сабақтың барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі (оқушылармен амандасу, сабақтың тақырыбы мен мақсатын айту( слайд көрсету)

(Ұжымды белсендіру үшін сынып көшбасшысына сөз беріледі).

ІІ.Соңғы өткен тақырыптар бойынша сөздік қорды тексеру

(сөздік норма - 63-тен жоғары, уақыты 5 минут)

Қарама-қарсы сұрақтар:

1. Компьютер деген не?

2. Компьютердің қандай пайдасы бар?

3. Оның қандай зияны бар?

4. Компьютерді ең алғаш кім ойлап тапты?

5. Дербес компьютер қандай құрылғылардан тұрады?

6.Дербес компьютердің пайда болуы қай ғасырдан бастау алады?

7.Алғашқы микропроцессор қай елде құралды?

8.ОС Windows компьютерлік бағдарламасы қашан пайда болды?

9.Дербес компьютерлер пайдалану мақсатына қарай нешеге бөлінеді?

10.Оқуға арналған дербес компьютерлер неге арналған?

11.Мамандандырылған дербес компьютерлердің қызметі қандай?

12.Шағын дербес компьютерлер не үшін керек?

13.Кеңсе жұмысына арналған дербес компьютерлер қандай жұмыс түрлерін жасауға бағытталған?

14.Ғаламтор деген не?

15.Ғаламтордың адам өмірі үшін қандай маңызы бар?

16.Қандай іздеу жүйелерін білесің?

17.Ғаламторға тәуелді болу деген не?

18.Ғаламторды кім ойлап тапқан?

19.Қандай браузерлерді білесің?

20.Ғаламтор күні деп қай күн бекітілді?

Матрицаны толтыру, пайызды анықтау.(Балалардың жауабы саналады, тақтаға белгі қойылады).

ІІІ. Жаңа тақырыпты түсіндіру.

Мұғалім жаңа тақырыпқа қысқаша кіріспе мәлімет береді.

 Елбасымыз Н.Ә.Назарбаев “Қазақстан өздерің сияқты жас мемлекет, сондықтан біздің болашағымыз да жастар”,- деп тегіннен-тегін айтқан жоқ. Мемлекетіміздің бүгіні мен ертеңі жас ұрпақтың еншісінде болғандықтан, сендер  сауатты, білімді, бәсекеге қабілетті болуларың үшін өз мамандықтарыңды дұрыс таңдап, дұрыс игеріп,  өмірден өз орындарыңды дұрыс таба білулерің керек! Әрине, мамандықтың түрі көп (слайдтар көрсету).

Мамандық таңдау – өте жауапты іс. Өйткені мамандық таңдау- өзіңнің тағдырыңды таңдау. Ол сенің жұмысың ғана емес, өзің араласатын ортаң, өмірің.Сондықтан да қазіргі кезден бастап,сол таңдаған мамандықтарыңа сәйкес пән таңдауларың керек.

Бүгінгі сабағымыздың тақырыбы осы жайында болмақ (сабақ тақырыбы айтылады)

а) Қабылдауды ұйымдастыру. Тірек сөздермен жұмыс.

Тірек сөздерге түсінік беру.

Тақтадағы тақырыпқа байланысты тірек сөздерді балалар

1 минут ішінде оқып, есте сақтайды. Белгіленген уақыт біткен соң сөздер жабылады. Балалар естерінде қалған сөздерді дәптерлеріне жазады. Жазып болған соң, дәптерлерін бір-бірімен ауыстырады. Есте сақтаған сөздерінің саны сұралады Сонан соң жазу ашылады да, балалар қалдырып кеткен сөздерді дәптерлеріне жазып алады. ООМ-на (оқушылардың партада отыруы бойынша ) бірінші баға енгізіледі, тақтаға белгі қойылады.

Пән

Мамандық

Болашақ

Қызығу

Армандау

Таңдау

Талаптану

Іздену

Ерекшелік

Икемділік

Ақ халатты абзал жан

Адам жанының арашашысы

Адал қызмет ету

Шешім қабылдау

• Оқу, есте сақтау - 1 мин

• Оқушылар есте сақтаған сөздерін жазады – 1 мин.

• Дәптерлерін алмасады.

• Тексеру(14 сөзден 7 сөзді жеңіл есте сақтау) Матрицаны толтыру, пайызды анықтау.

ІҮ. Ойлауды ұйымдастыру.

Мәтінмен жұмыс- (4 минут)

Балалар мәтінді оқып, одан тірек сөздерді тауып, тақырып бойынша мазмұнын ашуы тиіс (4 минут). Сонымен бірге балалар мәтінді көңіл қойып оқуға нұсқау алады. Себебі, мұғалім сабақты сұрау барысында ұсақ детальдарға көңіл қоятындығын ескертеді.

Мәтін:

Пән таңдаймын

Өмірде мамандықтың түрі көп. Әр мамандықтың өзіндік ерекшелігі бар. Дәрігер адамдарды емдесе, мұғалім оларды оқытады, әнші ән айтады, құрылысшы үй салса, тігінші киім тігеді.Тағы басқа да мамандықтар туралы айта беруге болады. Адамдар мамандықты жүрегінің қалауы бойынша таңдауы керек. Өйткені, әрбір адамның болашағы таңдаған мамандығына тікелей байланысты. Өз ісін жақсы көріп, үлкен жауапкершілікпен атқарғанда ғана бақытты болады.Ал жүрегі қаламаған мамандық иелері көп қиындықтарға кездеседі.

Сондықтан мамандық таңдау барысында алдымен өз бойыңдағы икемділікті, қызығушылықты, болашақта жұмысқа орналасу мүмкіндігін де ескеру қажет деп ойлаймын. Мұндай маңызды мәселе жөнінде ішкі ойыңды ата-анаңмен бөлісіп әрі ақылдаса отырып дұрыс шешім қабылдаған жөн.

Әкем менің физика пәнін таңдап, инженер болғанымды қалайды.

Менің анам — дәрігер. Дәрігер — әрі қызық, әрі қиын мамандық.

Мен анамның жолын қуып, дәрігер болғым келеді. Болашақта жақсы білім алып, халқыма адал қызмет етсем деймін. Мен ақ халат киген дәрігерге кішкентай кезімнен қызығамын. Дәрігерлер адам жанының арашашысы ғой. Мен сол ақ халаттылардың бірі болуды армандаймын. Сондықтан биология пәнін таңдаймын. Өз алдыма мақсат қойдым, талаптанып көп оқимын, ізденемін.

Ал менің ағам мектепте оқып жүргенде әдебиет пәнін таңдады. Филолог болғысы келді. Ол ақындардың өлеңдерін қызығып оқитын. Өзі кейде өлең жазатын. Ағама қазақ тілі мен әдебиетінен өте талантты, мықты білімді мұғалім сабақ берді. Оның сөз өнеріне сүйіспеншілігін де оятқан осы кісі болатын. Ағам әлі күнге дейін ол кісіге үлкен рақметін айтады. Мектепте оқып жүрген кезінде сол апайы сияқты мұғалім болғысы келетін. Міне, қазір өз мектебінде қазақ тілінен сабақ беріп жүр.

Ү.Алғашқы түсінікті тексеру.

(Мұғалім барлық оқушыларға мәтін бойынша сұрақтар қояды).

Жаңа мәтін бойынша қиылыс сұрақтарға жауап беру

Қиылыс сұрақтар:

1.Адамдар мамандықты қалай таңдауы керек?

2.Әрбір адамның болашағы неге тікелей байланысты болады?

3.Адам қандай жағдайда бақытты болады?

4.Қандай адамдар қиындықтарға кездеседі?

5. Мамандық таңдау барысында нені ескеру қажет?

6. Маңызды мәселе жөнінде шешім қабылдағанда кіммен ақылдасқан жөн?

7.Әкесі қандай пәнді таңдағанын қалайды?

8.Анасының мамандығы қандай?

9. Дәрігерлер қандай адамдар?

10.Болашақта кім болғысы келеді?

11. Ол үшін не істеу керек?

12.Ағасы мектепте оқып жүргенде қандай пәнді таңдады?

13.Ол қандай мамандық иесі болғысы келді?

14.Ағасы нені қызығып оқитын?

15.Ағасына қандай адам адам сабақ берді?

16. Оның сөз өнеріне сүйіспеншілігін оятқан кім?

17. Ағасы әлі күнге дейін кімге рақметін айтады?

18.Қазір ол қайда жұмыс істейді?

19.Сен өзің қандай пәнді қызығып оқисың?

20. Болашақта қандай мамандық иесі болғың келеді?

(тақтаға белгі қойылады)

ҮІ. Алғашқы бекітуді ұйымдастыру.

Сын тұрғысынан сұрақтар қою.

Мұғалім оқушыларға сұрақ қойған кезде әдейі қате жауаптарымен береді. Дұрыс болса- «иә», қате болса- «жоқ» деп толық жауап беруі керек. Сын тұрғысынан сұрау кезеңі диагностикалық болып есептеледі. Бұл кезеңде мәтінмен жұмыс істеудің сапасы анықталады. Бұл кезең балалардың жұмыс істеу деңгейін, яғни, оқу техникасының көлемін және жылдамдығын көтеруді қалыптастырады.

Сыни сұрақтар:

1. Өмірде мамандықтың түрі аз.

2. Дәрігер адамдарды оқытса, мұғалім оларды емдейді.

3.Мамандықты жүрек қалауы бойынша таңдау керек.

4.Мамандық таңдау барысында өз бойыңдағы икемділікті, қызығушылықты ескерудің керегі жоқ.

5. Ата-анаңмен ақылдасу керек.

6. Дәрігер болу - оңай мамандық.

7. Дәрігер болу үшін биология пәнін таңдаудың керегі жоқ.

8. Инженер болу үшін қазақ тілі пәнін таңдау керек.

9. Әрбір адамның болашағы таңдаған мамандығына тікелей байланысты болмайды.

10. Адам өз ісін жақсы көрсе, бақытты болмайды.

11. Жүрегі қаламаған мамандық иелері қиындық көрмейді.

12. Дәрігерлер адам жанының арашашысы.

13.Ол мектепте оқыған кезінде дәрігер болғысы келетін.

14.Ол өз алдына мақсат қойған жоқ, көп оқымады.

15.Ол болашақта жақсы білім алып, халқына адал қызмет етуді армандаған жоқ.

16.Ағасы әлі күнге дейін ата-анасына рақмет айтады.

17.Ағасының сөз өнеріне сүйіспеншілігін оятқан - ата-анасы.

18.Ағасы мектепте оқып жүрген кезінде инженер болғысы келетін.

19. Адам өз мамандығын жақсы көрсе, бақытты болады.

20.Ағасы қазір мектепте физика пәні мұғалімі.

(тақтаға белгі қойылады)

ҮІІ. Талдау (5минут беріледі)

Тақырып бойынша сөздік қорын тексеру.

Эссе жазу (оқушы деңгейіне байланысты сөздер де жазады)

Сөздік қор 63сөз болуы керек.

(тақтаға белгі қойылады)

ҮІІІ Қорытындылау: Матрица қорытындысы бойынша оқушыларға баға қойылады.

IX.Бағалау: 4-5 белгі – 5 ұпай

3 белгі – 4 ұпай

2 белгі – 3 ұпай

X. Үйге тапсырма : 4 белгіден кем алған оқушылар тапсырма алады.

Сабақ тақырыбы: Еліміздің даму бағыттары

Сабақ мақсаты:

1.Білімділігі: Еліміздің даму бағыттары туралы мәлімет беру, алған білімдерін сабақта қолдана білу.

2.Дамытушылық: Сөздік қорды байыту, сұрақтарға жауап беру, қарама-қарсы сұрақтар дайындау, «Эссе» жазғызу.

3.Тәрбиелік мәні: Білімді, өнерлі болуға, еңбексүйгіштікке тәрбиелеу, әдептілікке баулу, сауатты жазуға дағдыландыру.

Сабақ типі: Жаңа тақырыпты түсіндіру

Технология: «БиС» технологиясының «Ауызша сабақ-2» картасы

Әдістер: Түсіндіру, сұрақ-жауап, қайталау, жазу, бекіту.

Көрнекілік: матрица, сын тұрғысынан сұрақтар, тірек сөздер.

I.Ұйымдастыру бөлімі: а) амандасу; б) сабақ тақырыбы мен мақсатын айту;

Тақырыптық сөздік қор - 5 минут

Тақырыптары : «Жаркент », «Ұлылар елі», «Түркістан қаласы».

(балалар бір -бірінің дәптерлерін алмастырып тексереді, мұғалім матрицаға қорытындысын енгізеді)

ІІ.Жаңа тақырыпқа кіріспе.

1) -Балалар , ХХ ғасырдың соңында Қазақстан Республикасының Президенті Қазақстан халқына Жолдау жасады. Бұл – еліміздің қай жылға дейінгі даму бағытын анықтайтын бағдарлама ?

-Елбасының Жолдауы туралы не айта аласыңдар ?

- Әрбір адам жеке басының бақыты үшін еңбек етіп, елінің гүлденуіне үлес қосуға тиіс және өз бойына бәсекеге қабілеттілік қасиетін орнықтыру қажет.

-Оның кілті неде? – Білімде.

-Адамзаттық жинақтаған тәжірибелерді оқып, меңгергенде қандай деңгейге көтеріле аламыз ? – Білімді және бәсекеге қабілетті

ІІІ.Оқушылардың өз бетінше тірек сөздерді іріктеуі.

Қабылдауды ұйымдастыру бөлімі.

Оқушылардың мәтінмен жұмысы: өз беттерінше кілтті сөздерді табу. Кілтті сөздер жазылған тақта жабулы тұрады, сынып деңгейіне қарай 7,14,21 сөзге дейін беріледі.

Жұмыс уақыты: оқулықтың бір парағына 3 минут беріледі. Оқушылар өздері таңдаған кілтті сөздерді дәптерлеріне жазады.

ІҮ. Есте сақтауды, зейінді дамыту.

Уақыт бойынша жұмысты аяқтау. Оқушылар кілтті сөздерді жазып болған соң, тақта ашылады, оқушылар кілтті сөздерді тексеріп, сәйкес келген сөздер санын санайды, мәліметтер оқушылардың отыру матрицасына енгізіледі, бірінші баға қойылады, пайызы көрсетіледі.

( ООМ- оқушылардың отыру матрицасы бойынша )

Тірек сөздер ( тақтаға жазылатын сөздер)

1.Ұзақ-долгий 8.айқындау-определить

2.Қысқа –короткий 9.қамтамасыз ету-обеспечить

3.Дамыту-развитие 10. пайда болу - появится

4.Шағын-малый 11. жүзеге асыру-осуществить

5.Міндет-задача 12. кәсіпкерлік-предпринимательство

6.Бағдарлама-программа 13. бәсеке-конкуренция

7. Игілігі үшін - для блага 14. үлес - вклад

Ү.Түсінікті алғашқы тексеру. Қарама - қарсы сұрақтар..

Қарама-қарсы сұрақтарды қою үшін таңдаған ұяшықты көрсетеді, жауап беруге 3 секунд уақыт беріледі. Мәліметтерді ООМ-на енгізіледі.

Екінші баға қойылады.

1.Қазақстан қысқа мерзім ішінде қандай экономикаға бет бұрды? (нарықтық)

2. Елімізде нелерді дамыту жүзеге асырылуда? (кәсіпкерлікті)

3.Қай жылдары Қазақстанда 200 мыңдай шағын және орта бизнес кәсіпорындары пайда болды? (1991-2001 жылдары)

4.Ауыл шаруашылығында қанша фермерлер өсіп шықты?

(1,3 миллиондай)

5. Елімізде сөз бен баспасөз бостандығы, дін бостандығы, тағы қандай істер жүзеге асырылды ? (демократиялық)

6. Еліміздің қандай салаларының дамуы қамтамасыз етілді? (әлеуметтік)

7. «Қазақстанның егемен мемлекет ретінде қалыптасуы мен дамуының стратегиясы» кімнің кітабында көрсетілген? (Н.Ә.Назарбаевтің)

8.Еліміздің алдағы дамуы «Қазақстан - 2030» атты қандай мерзімді бағдарламасында айқындалды ? (ұзақ мерзімді)

9.Мұның бәрі кімнің игілігі үшін жасалып жатыр? (халықтың)

10. Қазақстан қандай мерзім ішінде нарықтық экономикаға бет бұрды ?

11.Елімізде кәсіпкерлікті не істеу жүзеге асырылуда ? (дамыту)

12. Қазақстанда 200 мыңдай нелер пайда болды? (Шағын, орта бизнес кәсіпорындары)

13. Қай салада 1,3 миллиондай фермерлер өсіп шықты ?(Ауыл шаруашылығы саласында)

14.Ненің алдағы дамуы «Қазақстан - 2030» атты ұзақ мерзімді бағдарламасында айқындалды ? (Еліміздің)

V. Сын тұрғысынан сұрақ .

Оқушылар бір-біріне сын тұрғысынан сұрақ қойып, қаншалықты түсінгендерін бақылайды. Оқушы сұрақты кімге қоятынын өзі таңдайды. Жауап беруге 3 секунд уақыт беріледі. Бағасы матрицаға қойылады.

Мұғалім оқушылардың тақырыпты түсіну деңгейін бақылайды, егер түсіну пайызы төмен болса, онда қайтадан түсіндіріліп, толықтырылады.

Үшінші баға қойылады.

VІ. Оқушылар сабақта оқыған, білгендерін, сұрақтарға берген жауаптарын естеріне түсіріп, «Эссе» жазады.

Төртінші баға қойылады.

VІІ. Тексеру: Оқушылар «Эссе» құрамындағы сөздерді санап, астына сөздер санын жазып қояды. Кімнің жазған «Эссесі» көп сөзден құралған болса, сол оқушы бірінші болып оқиды.

VІІІ.Бағалау:

Әр берілген дұрыс жауапқа «+» қойылып, матрица толтырылып отырады, сол нәтиже бойынша оқушы бағаланады .

«5» - ++++; «4» - +++; «3» - ++; «2» - +;

IX.Қорыту :

мұғалім тақырыпты қорытындылайды, сапалы жұмыс жасаған балаларды мадақтайды, матрица бойынша нәтижесін шығарып, баға қояды.

Х.Үйге тапсырма:

«Еліміздің даму бағыттары» туралы әңгімелеп беру.77-бет.

ерзiм____________ сабақ № 12

Тақырып: Салауатты өмір салты

Құндылық: дұрыс іс -әрекет

Қасиеттер: адамгершілік, әдептілік, имандылық

Мұғалiм: А.Рамазанова сынып: 10

Сабақтың мақсаты: адам өміріндегі салауатты өмір салтын ұстанудың мәнін түсіндіру Міндеттері: - салауатты өмір салтының мәнін түсіндіру; - зиянды заттарды қолданудың алдын алу; - салауатты өмір салтын ұстануға тәрбиелеу. Сабақ барысы: Ұйымдастыру кезеңi. ( сәлемдесу,түгендеу,5 құрал-жабдықты талап ету) Тыныштық сәтi. Көзіңізді жұмыңыз және бірнеше рет терең тыныстаныңыз:денеңізді босатыңыз. Бірнеше секундтан соң теңіз түбіне саяхат жасаймыз	Ресурстар: (құралдар, мәлiметтер)
Үй тапсырмасын тексеру. Жас өспірімдер неліктен темекі шегеді деп ойлайсындар? Осы сұраққа өз пікірлерінді жазып келіндерін тексеру	Сабақ барысын талқылау:
Дәйек сөз. «Сау дене, азат ақыл, адал көңіл- үшеуімен болады бақытты өмір...» Нақыл сөз
Әңгiмелесу (сұхбат). Әңгімелелу барысында оқушылардың алган білімдерін өз іс тәжірибесімен салыстыруға мүмкіндік жасау мақсаты қойылады.Ол үшін оқулықта «ойланайық пікірлесеік» айдарымен берілген сұрақтар бойынша пікір алысады. • сізге түрлі іс әрекетке барар алдында « қаламаймын, бірақ осылай істеу керек, сондықтан да өз ойымнан бас тартуға тиістімін» деген ой келеді ме?Әлде іске бірден кірісіп кетесіз бе? • Ішімдіктін адам өміріне тигізетін зияны туралы баяндап беріңіз?
Шығармашылық жұмыс. Оқушыларды өмірмен байланыстарын күшейтіп, ақпарат жинап алу іскерліктері мен дағдыларын қалыптастыру мақсатында оқулықта төмендегідей тапсырма берілген: Мектеп оқушылары мен студенттердің шылым шегу себептерін анықтау үшін өз таныстарыңыздың арасында зерттеу жұмысын жүргізіңіз
Топпен ән айту. Ұ. Есдәулетовтің «Құс жолы» өлеңі орындалады.
Үй тапсырмасы. 64-66 беттегі С. Ақтайдын әнгімесі оқуға беріледі.
Қорытынды

10-сынып

Барлық оқушы -

Қатысқаны -

Сілтеме:

Күнтізбелік жоспар, Оқулық, 10-сынып, Алматы (Бөбек) 210

Сабақтың тақырыбы:

Қанағат, рақым ойлап қой

Жалпы мақсаттары:

Қанағат және қанағатсыздық ұғымдарын салыстыра отырып ұғындыру, еліктіретін, қызықтыратын дүниеге өз сезімдерін жеп, ойына, іс-әрекетіне сыни көзбен қарауын дамыту

Түйінді идеялар:

Қанағат қарын тойғызар, Қанағатсыз жігіттің жалғыз атын сойғызар (Майқы би)

Оқыту нәтижелері:

Қанағат және қанағатсыздық ұғымдарын салыстыра отырып ұғынады, еліктіретін, қызықтыратын дүниеге өз сезімдерін жеп, ойына, іс-әрекетіне сыни көзбен қарауын дамытады

Ресурстар

(көрнекілік)

 кері байланыс парақшалары

Дереккөздер:

 Оқулық, 10-сынып,  дәптер

Әдіс-тәсілдер:

Жекелей, жұптық, топтық жұмыстар;

«Сатамын және сатып аламын»

« Шеңбер бойындағы» әдіс

Модерация

«Пум-пум»

Үш минуттық үзіліс»                                                                                                   «Төрт сөйлем» әдісі                                                                                                «SWOT» кестесі

Сабақ барысы:

Мұғалімнің  іс-әрекеті

Оқушының іс-әрекеті

Кері байланыс, қолпаштау, бағалау

Ұйымдастыру кезеңі:

(  5 минут  )

Сәлемдесу

Психологиялық ахуал:                              «Сатамын және сатып аламын»

Топқа бөлу                                                            А.Құнанбаев, С.Ақтай, М.Күлекенов                                                      

оқушылардың отырған орындықтарының артында (топ басшы, спикер, уақыт сақшысы, безендіруші, хатшы) жапсырылған                                                           Топ ережесін  еске түсіру

Сәлемдеседі

Психологиялық ахуал:

Шеңберде тұрған оқушы қасындағы көршісіне өзінің жағымсыз қасиетін сатып, оның жақсы қасиетін сатып алады.Мысалы: мен еріншектігімді сатып, сіздің еңбекқорлығыңызды сатып аламын

Топқа бөлу                                                   оқушылар үш топқа топтасады     

Топ басшысы тобын таныстырады  

әр топ бір-бірден топ ережесін айтады                   

«Үш шапалақ»

Үй тапсырмасы              ( минут)

 ой толғау

Әр топтан  үздік деп танылған бір-бір ой толғау оқылады.

1топ ым-ишара, 2-топ скан арқылы, 3-топ

Ой қозғау

(  минут  )

«Қанағат, қанағатсыздық» туралы  бейне көрсетілім көрсету

Бейне көрсетілімді көре отырып, қандай ой түйдіңдер?

Бұлай бейне көрсетілім көру себебіміз неде?

Қанағат, қанғат ету,рақым деген сөздерді қалай түсінеміз?

-Ендеше балалар, бүгінгі сабаққа мақсат қояйықшы                                                                 -Осы мақсаттан қандай нәтиже күтеміз?

Бейне көрсетілімге назар аударып, ой бөлісіп, сұрақтарға жауап беріп, пікір алмасып, сабақтың тақырыбын анықтайды.

Оқушылар бүгінгі сабақтан не біліп, үйреніп шығатындарын айтып,

сабаққа SMART  мақсат қояды топтан бір-екі оқушы оқиды

«Үш шапалақ»

Осы сабақ дәл қазіргі уақытта орыс немесе ағылшын тілінде өткізіліп жатса

Оқушылар үш тілде мысал, ертегі, аңызды екке түсіреді

Жаңа  сабақ;

(    минут  )

 Мәтінмен жұмыс   С.Ақтайдың «Үш ана» әңгімесі ұсынылады

Топтарға бөліктерге бөліп мәтінді жекелей оқиды,топта талқылайды, шеңберге тұрып «шеңбер бойындағы» әдісі арқылы түсіндіреді

«Үш шапалақ»

(  мин)

Осы тақырып бойынша не түсінгендерін «1минуттық үзіліс» Модерация арқылы талдау  +,++                                                                -Алдымен қай топта неше стикер екенін санап аламын                                                            -мен ең көп стикер жазған топты қол шапалақтап мақтауды өтінемін де, тақтада жұмыс жасауды стикері аз топтан бастауды ұсынамын

Оқушыларға стикер таратылады, стикерге бір-бір ауыз сөзбен, мақал-мәтелдермен т.с.с. жазады                                     топтар өз стикерлерінің санын айтады

Топтің бір мүшесі шығып өз стикерін оқиды да, басқалары қолдаса, стикерді флипчартқа жапсырады. Басқа топтар оқылған ұсыныс өздерінде кездессе, ол стикерді алып тастап отырады. Содан соң келесі топ шығады, сөйтіп бәр топтар өз ұсыныстарын оқып, жапсырып шығады.

«Үш шапалақ»

(7 мин)

Сергіту сәті «Пум-пум»

«Пум-пум»

Бекіту, қорытындылау:

(  8 минут  )

1топ «Үш минуттық үзіліс»

2 топ «Төрт сөйлем» әдісі

3 топ «SWOT» кестесі

әр отп өздеріне берілген әдіс бойынша толтырып, толықтырып сынып алдында жария етеді

«Үш шапалақ»

Үйге тапсырма:

(1 мин)

Кері байланыс

Ой толғау

Шәкіл әдісі

Тапсырманы жазып алады

Шәкілді белгілеу арқылы

Бағалау:

Мұғалімнің бағалауы

Бағаланады

 

Показать полностью

Просмотр содержимого документа 
«Ашық сабақ "қанағат рақым ойлап қой"»

Сабақ : өзін-өзі тану	Уақыты:	10-сынып		Барлық оқушы - Қатысқаны -
Сілтеме:	Күнтізбелік жоспар, Оқулық, 10-сынып, Алматы (Бөбек) 210
Сабақтың тақырыбы:	Қанағат , рақым ойлап қой
Жалпы мақсаттары:	Қанағат және қанағатсыздық ұғымдарын салыстыра отырып ұғындыру, еліктіретін, қызықтыратын дүниеге өз сезімдерін жеп, ойына, іс-әрекетіне сыни көзбен қарауын дамыту
Түйінді идеялар:	Қанағат қарын тойғызар, Қанағатсыз жігіттің жалғыз атын сойғызар (Майқы би)
Оқыту нәтижелері:	Қанағат және қанағатсыздық ұғымдарын салыстыра отырып ұғынады, еліктіретін, қызықтыратын дүниеге өз сезімдерін жеп, ойына, іс-әрекетіне сыни көзбен қарауын дамытады
Ресурстар (көрнекілік)	кері байланыс парақшалары
Дереккөздер:	Оқулық, 10-сынып, дәптер
Әдіс-тәсілдер:	Жекелей, жұптық, топтық жұмыстар;		«Сатамын және сатып аламын» « Шеңбер бойындағы» әдіс Модерация «Пум-пум» Үш минуттық үзіліс» «Төрт сөйлем» әдісі «SWOT» кестесі
Сабақ барысы:	Мұғалімнің іс-әрекеті		Оқушының іс-әрекеті		Кері байланыс, қолпаштау, бағалау
Ұйымдастыру кезеңі: ( 5 минут )	Сәлемдесу Психологиялық ахуал: «Сатамын және сатып аламын» Топқа бөлу А.Құнанбаев, С.Ақтай, М.Күлекенов оқушылардың отырған орындықтарының артында (топ басшы, спикер , уақыт сақшысы, безендіруші, хатшы) жапсырылған Топ ережесін еске түсіру		Сәлемдеседі Психологиялық ахуал: Шеңберде тұрған оқушы қасындағы көршісіне өзінің жағымсыз қасиетін сатып, оның жақсы қасиетін сатып алады.Мысалы: мен еріншектігімді сатып, сіздің еңбекқорлығыңызды сатып аламын Топқа бөлу оқушылар үш топқа топтасады Топ басшысы тобын таныстырады әр топ бір-бірден топ ережесін айтады		«Үш шапалақ»
Үй тапсырмасы ( минут)	ой толғау		Әр топтан үздік деп танылған бір-бір ой толғау оқылады.		1топ ым-ишара, 2-топ скан арқылы, 3-топ
Ой қозғау ( минут )	«Қанағат, қанағатсыздық» туралы бейне көрсетілім көрсету Бейне көрсетілімді көре отырып, қандай ой түйдіңдер? Бұлай бейне көрсетілім көру себебіміз неде? Қанағат, қанғат ету ,рақым деген сөздерді қалай түсінеміз? -Ендеше балалар, бүгінгі сабаққа мақсат қояйықшы -Осы мақсаттан қандай нәтиже күтеміз?		Бейне көрсетілімге назар аударып, ой бөлісіп, сұрақтарға жауап беріп, пікір алмасып, сабақтың тақырыбын анықтайды. Оқушылар бүгінгі сабақтан не біліп, үйреніп шығатындарын айтып, сабаққа SMART мақсат қояды топтан бір-екі оқушы оқиды		«Үш шапалақ»
	Осы сабақ дәл қазіргі уақытта орыс немесе ағылшын тілінде өткізіліп жатса		Оқушылар үш тілде мысал, ертегі, аңызды екке түсіреді
Жаңа сабақ; ( минут )	Мәтінмен жұмыс С.Ақтайдың «Үш ана» әңгімесі ұсынылады		Топтарға бөліктерге бөліп мәтінді жекелей оқиды,топта талқылайды, шеңберге тұрып «шеңбер бойындағы» әдісі арқылы түсіндіреді		«Үш шапалақ»
( мин)	Осы тақырып бойынша не түсінгендерін «1минуттық үзіліс» Модерация арқылы талдау +,++ -Алдымен қай топта неше стикер екенін санап аламын -мен ең көп стикер жазған топты қол шапалақтап мақтауды өтінемін де, тақтада жұмыс жасауды стикері аз топтан бастауды ұсынамын		Оқушыларға стикер таратылады, стикерге бір-бір ауыз сөзбен, мақал-мәтелдермен т.с.с. жазады топтар өз стикерлерінің санын айтады Топтің бір мүшесі шығып өз стикерін оқиды да, басқалары қолдаса, стикерді флипчартқа жапсырады. Басқа топтар оқылған ұсыныс өздерінде кездессе, ол стикерді алып тастап отырады. Содан соң келесі топ шығады, сөйтіп бәр топтар өз ұсыныстарын оқып, жапсырып шығады.		«Үш шапалақ»
(7 мин)	Сергіту сәті «Пум-пум»		«Пум-пум»
Бекіту, қорытындылау: ( 8 минут )	1топ «Үш минуттық үзіліс» 2 топ «Төрт сөйлем» әдісі 3 топ «SWOT» кестесі		әр отп өздеріне берілген әдіс бойынша толтырып, толықтырып сынып алдында жария етеді		«Үш шапалақ»
Үйге тапсырма: (1 мин) Кері байланыс	Ой толғау Шәкіл әдісі		Тапсырманы жазып алады Шәкілді белгілеу арқылы
Бағалау:	Мұғалімнің бағалауы		Бағаланады

Сабақтың тақырыбы:Отбасы әлеуметтік топ ретінде                                                

Пәні: Адам.Қоғам.Құқық.  (10-сынып)

Мақсаты:Білімділік: Оқушыларға отбасы,неке,баланың құқықтары,ата-ана жауапкершілігі туралы ұғымының мәнін ашып көрсету

  Дамытушылық: Өткен сабақта алған білімдерін еске түсіріп,тиянақтай отырып,жаңа сабақпен байланысытрып,отбасы,неке,бала құқығы,ата-ана жауапкершілігі,жалпы конституциялық құқық нормаларының қайнар көздерін аша білуге көз жеткізу.

Тәрбиелік: Қазақстан Республикасының Конституцияда берілген заңды орындауға, заңсыз іс-әрекет жасамауға тәрбиелеу.                                                                                                              Көрнекілігі: слайдтар,тірек сызбалар,бейнефильмдер  

Әдісі: Тірек сызбаларды пайдалана отырып, өзара белсенділікті арттыру                      

 Түрі: аралас

Сабақтың барысы:

І.Ұйымдастырукезеңі:                                                                                                 а)амандасу,қатынас алу. ә) оқушының сабаққа бейімдеу.   

    Топқа бөлу.

І топ:Озат құқықтанушы

ІІ топ:Жас заңгер

 ІІ.Үй тапсырмасын сұрау.

«Алтын сандық»

1.ҚР Еңбек кодексі қашан қабылданды?

2. ҚР Конституциясының 24 бабында не делінген?

3. Еңбек келісімі

4. Еңбек келісімін жасау және тоқтату

5. Кәмелетке толмағандар еңбегінің ерекшеліктері

6. Жұмыс уақыты мен демалыс уақыты

7. Тәртіптік жауапкершілік

8. Ситуациялық жағдай

 Жаңа сабақ жоспары:   

1)Отбасы түсінігі.Отбасы құқығы                                                                                  

 2) Неке түсінігі.Неке шарты          

 3)Баланың құқықтары.

Ойтолғау:

1.Отбасы дегеніміз не?

2.Неке дегеніміз не?

3.Неке жасы

4.Отбасындағы балалар мен ата-ана құқықтары қалай?

 Отбасы бірнеше түрге бөлінеді

Толық емес отбасы Ата-анасының біреуі ғана бар отбасы

Толық отбасы Ата-анасы және балалары бар отбасы

Кеңейтілген отбасы Ата-анасымен балаларынан басқа туыстары бар отбасы

Әрбір баланың отбасында өмір сүруге және тәрбиеленуге құқығы бар.Бала өз ата-анасының тәрбиесіне,өз мүддесінің қамтамасыз етілуіне,жан-жақты өсіп жетілуіне,өзінің адами қадір-қасиетінің құрметтелуіне құқығы бар.

Баланың мүлікітік құқы бар.Алимент,жәрдемақы,зейнетақы ата-ананың қарауына түскенімен,ол балаға білім беруге,тәрбиелеуге және басқа да қажетті шығындарына жұмсалуы керек.

Неке біздің елімізде тіркеуден (ЗАГС немесе АХАЖ) өтеді. Ертеректе неке суын ішу мешіт арқылы іске асырылған. Қазір әлемнің көптеген еллдерінде шіркеуде тіркеледі. Бұл біздің өмірімізге де еніп келеді. ЗАГС арқылы некеге тұру қазіргі азаматтық заңдардан туындаған. Себебі ажырасқан жағдайда ол негізгі құжат болып саналады. Балаға материалдық кепілдеме алу, дүние-мүлікті бөлісу соның негізінде, сот арқылы шешіледі_.

 Отбасы құқығының қағидаттарына мыналар жатады:

Ер-азамат пен әйелдің некелік(ерлі-зайыптылық)одағының еріктілігі

Отбасындағы ерлі-зайыптылар құқықтарының теңдігі

Отбасының ісіне кімнің болса да өз бетінше араласуына жол бермеушілік

Отбасы ішіндегі мәселелерді өзара келісім арқылы шешу

Балалардың отбасында тәрбиелену басымдығы,олардың өсіп-жетілуі мен әл-ауқатты болуына қамқорлық

Отбасының кәмлетке толмаған,қарт және еңбекке қабілетсіз мүшелерінің құқықтары мен мүдделерін басымдықпен қорғау

Отбасы мүшелерінің өз құқықтарын кедергісіз жүзеге асыруын қамтамасыз ету,осы құқықтарды сот арқылы қорғау мүмкіндіктері

Отбасының барлық мүшелерінің салауатты өмір салтын қолдануы

Отбасы мүшелері бір-бірінің қамын ойлауы.

Неке отбасын құру үшін негіз болып табылады.

Неке-Отбасы құру мақсатын көздеген ер мен әйелдің тең одағы.Неке міндетті түрде тіркелуі керек.

 Неке, неке жасына –он сегіз жасқа толған ер-азамат пен әйелдің өзара ерікті келісімі негізінде қиылады. Егер неке зорлық, алдау, қорқытудың жолымен қиылған болса, онда ол жарамсыз болып жариялануы мүмкін. Некеге отыруға келісім некені тіркеу процесінде некеге отырушы тұлғаның тікелей өзімен ауызша білдіріп оның  қол қоюымен расталады.

Некені тіркеу некеге отырушы адамдардың  қатысуымен жүзеге асырылады.Сенімхат немесе өкіл арқылы неке қиюға тиым салынады.Күзет қарамағындағы немесе бас бостандығыннан айырылған адамдар да некеге отыра алады.Бұл ретте,мемлекеттік тіркеу бостандығыннан айыру немесе күзет қарамағындағы орнында өткізеді.

Некені тоқтату дегеніміз-ерлі-зайыптылардың жеке және мүліктік құқықтық қатынастарының тоқтатылуы.

Неке заңмен анықталған мән-жайлар салдарыннан немесе ерлі-зайыптылардың біреуінің немесе екеуінің тілек білдіруімен тоқтатылады.

Некені тоқтататын мән-жайларға мыналар жатады.

-жұбайының қайтыс болуы

-ерлі-зайыптылардың біреуінің қайтыс болғаны туралы сотпен жариялануы

-некені бұзу(ажырасу).

“Неке және отбасы”, ҚР Бала құқығы заңымен, Бала құқығы туралы Конвенциямен таныстыру.

Тапсырма:     

1.«Мың бір мақал» ойыны. Оқушылар 2 топқа бөлінеді. 1 топ отбасы, бала тәрбиесі туралы мақал-мәтел, өсиет сөздердің бір бөлігінен бастап берсе, екінші топ мақалдың екінші бөлігін жалғастырады. Мысалы: «балалы үй базар» десе, 2 топ «баласыз үй –қу мазар» деп жауап береді.

Тренинг «Үлгілі отбасы» Озат құқықтанушы тобына

“Үлгісіз отбасы’’ Жас заңгер тобына

Әр топ өз көрінісін көрсетеді.

оқушы –әке рөлінде ертең жауапты жұмысқа кірісетін болғандықтан бүгін кешке тыныш дем алғысы келеді.

Оқушы- үлкен баласы дәл бүгін кешке өз үйінде достарымен көңілді кеш өткізгісі келеді.

Оқушы –кіші баласы бір нәрсеге көңілі алаңдап, өз ойымен әуре болып отыр, оған үлкендердің көмек, кеңес бергенін қалайды.Тренингке 5-7 минут уақыт бөлінеді, топтар осы уақыт аралығында отбасындағы кеш қалай өткендігіне келіседі.

Шешім қабылдғаннан кейін әрбір топ қалай келісімге келгендерінғ кім мақсатына жеткенінін, кімнің ойындағысы орындалмағанын, ойын барысында кім өзін қалай сезінгенін нені өзгерткісі келетіндігін ортаға салып ой бөліседі.

Озат құқықтанушы тобына және Жас заңгер тобына тапсырма

Жаңа тақырып бойынша,Бала құқықтары,неке және отбасы заңы туралы постер қорғайды.

Бір топ екінші топқа екі жұлдыз, бір ұсыныс айтады.

Қорытынды:

Тәрбие – отбасынан басталады, болашақ ұрпақтың еліне, Отанына деген сүйіспеншілігі алдымен ата-ананың ықпалы мен қалыптасады. «Дәулет есіктен, ақыл бесіктен кіреді» демекші білім бесігі мектептен, тәрбие бесігі отбасынан бастау алады. Отбасының екі тірегі-әлпештеген әке мен аялаған ана. Ата-анаға үлкенге қызмет етіп, әкеңнің еңбегін, анаңның ақ сүтін өтеу-біздің борышымыз. Отбасы-адам баласының түп қазығы, алтын ұясы.

     Кері байланыс

1.Сабақта не ұнады?

2. Маған не қиын болды?

3. Менің тілегім.......................

.

Сабақ тақырыбы: Тәуелсіздік толғауы

Сабақ мақсаты : сабақта норматив талабына сай оқушылардың оқу материалын 63% меңгеруіндегі логикалық және сыни тұрғыдан ойлау шапшаңдығын, сөздік қорын, ақпараттық құзіреттілігін дамыту. Жетістікке жеткен адам көрсеткіші ретінде, пәнді сапалы меңгеруге қызығушылық таныту және ынталандыру.

Міндеттері:

Білімділік: «БжС» технологиясының «Ауызша сабақ -1» картасы бойынша «Тәуелсіздік толғауы» тақырыбы төңірегінде мәлімет беру, өз түсінгендерін практикада қолдана білу.

Дамытушылық: зейінді, ойлау жылдамдығын, есте сақтауды дамыту және сабаққа қызығушылықтарын арттыру, сөздік қорларын молайту.

Тәрбиелік : тиянақты болуға, достыққа, ұйымшыл бола білуге тәрбиелеу. Мамандықты дұрыс таңдай білуге жетелеу.

Сабақ типі: «БиС» технологиясы бойынша жаңа тақырыпты түсіндіру.

Технология: «БиС» технологиясы, «Ауызша сабақ -1» картасы .

Сабақтың көрнекілігі: интерактивті тақта, матрица, тірек сөздер, сын тұрғысынан сұрақтар , қарама-қарсы сұрақтар;

Сабақтың барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі (оқушылармен амандасу, сабақтың тақырыбы мен мақсатын айту( слайд көрсету)

(Ұжымды белсендіру үшін сынып көшбасшысына сөз беріледі).

ІІ.Соңғы өткен тақырыптар бойынша сөздік қорды тексеру

(сөздік норма - 63-тен жоғары, уақыты -5 минут)

Қарама-қарсы сұрақтар:

1.Сенің ата-анаң қандай мамандық иелері?

2. Сенің досың қандай мамандықты таңдайды?

3. Саған қандай мамандықтар ұнайды?

4. Сен қандай мамандықты таңдайсың?

5. Мамандыққа сұранысты кімдер анықтайды?

6.Зерттеушілердің болжамы бойынша, жақын болашақта қандай маман иелері қажет?

7.Ол мамандарға деген қажеттілік неге байланысты туындап отыр?

8.Нанотехнология дегенді қалай түсінесің?

9.Мамандардың сұранысы тұрақты болмауы неге байланысты?

10.Қазіргі жаппай ақпараттандыру заманында қандай мамандар өте қажет?

11.Логистика мамандары немен айналысады?

12.Бренд-менеджер қандай маман?

13. Промоутер қандай маман?

14.Супервайзерлер немен айналысады?

15.Веб-мастер немен шұғылданады?

16.Копирайтер қандай маман?

17.Коучер қандай маман?

18.Интервьюер немен айналысады?

19.Болашақта өзіңді қандай маман ретінде елестетесің?

20. «...адам кез келген жұмысқа жарамды бола бермейді, ...Жұмысты неғұрлым жетік және жақсы атқарса,білгір және шебер болып шығады ...» Бұл кімнің сөзі?

Матрицаны толтыру, пайызды анықтау.(Балалардың жауабы саналады, тақтаға белгі қойылады).

ІІІ. Жаңа тақырыпты түсіндіру.

Мұғалім жаңа тақырыпқа қысқаша кіріспе мәлімет береді.

Сабақты Елбасы сөзінен бастайды (слайд көрсетіледі)

«Халқымыздың қастерлі Тәуелсіздігі мен Мәңгілік Еліміздің болашағы мені үнемі толғандырады. Тәуелсіздіктің өмірлік философиясы қандай болуы қажет деген сауалды мен өзіме сәт сайын қоямын. Осы жайлы ой орамдарын қағазға түсіріп, «Тәуелсіздік толғауы» деп атадым. Ол азат еліміздің күллі азаматтарына, жалынды жастарға, бүгінгі буынның ерен істерін лайықты жалғастыратын ертеңгі ұрпаққа арналады.»

Н.Ә.Назарбаев

Балалар, біздер елімізбен, еркіндігімізбен мақтанамыз. Бұл еркіндік оңайлықпен келген жоқ. Қазақ елі еркіндікке жету үшін қаншама қиын - қыстау кезеңдерді бастан кешірді. Мыңдаған жылдық тарихы бар Қазақстан тәуелсіздік алды. Елбасымыз Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаевтың «Тәуелсіздік толғауы» 2014 жылы 15 желтоқсанда Қазақстан Республикасының Тәуелсіздік күніне арналған салтанатты жиында жарияланды.

Толғаудың маңызы мен мәні мына бағыттар бойынша пайымдалады: тәуелсіздік – халқымыздың басты құндылығы; тәуелсіздіктің өмірлік философиясы; тәуелсіздік құндылықтарын нығайту.

Елбасының «Тәуелсіздік толғауы» Қазақстан халқының өз тағдыры мен өз болашағын өздері құру мүмкіндігін анықтауда таңдаған тарихи күшінің дұрыс және көрегендік екенін көрсетіп отыр. Тәуелсіздік – қазақ халқы көксеген көпғасырлық арманы, қазақстандық патриотизм мақтанышының символы.

Толғауда көтерілген мына мәселелер: Қазақстан Республикасының тұңғыш рет тәуелсіз ел атануы, 100-ден астам ұлт өкілдерінің егемен мемлекетте өзара түсіністік пен келісімде өмір сүруі, туған жеріміздің қазба байлықтарына дербес иелік етуіміз, болашағымызды өз қолымызбен жасау мүмкіндігі, еліміздің экономикалық өсуінің кепілі – Тәуелсіздік рухында жатқандығы. Тәуелсіздік – сан буын бабалардың асыл арманы болғандығын, Тәуелсіздік – еліміздің көреген сыртқы саясаты мен ішкі саясатында екендігін, Тәуелсіздік дегеніміз – жалпыға ортақ еңбек екендігін, Тәуелсіздіктің өмірлік философиясы – Мәңгілік Ел екендігін білуіміз керек.

Бүгінгі сабағымыз осы жайында болмақ (сабақ тақырыбы айтылады)

а) Қабылдауды ұйымдастыру. Тірек сөздермен жұмыс.

Тірек сөздерге түсінік беру.

Тақтадағы тақырыпқа байланысты тірек сөздерді балалар

1 минут ішінде оқып, есте сақтайды. Белгіленген уақыт біткен соң сөздер жабылады. Балалар естерінде қалған сөздерді дәптерлеріне жазады. Жазып болған соң, дәптерлерін бір-бірімен ауыстырады. Есте сақтаған сөздерінің саны сұралады. Сонан соң тірек сөздер ашылады да, балалар қалдырып

кеткен сөздерді дәптерлеріне жазып алады. ООМ-на (оқушылардың партада отыруы бойынша ) бірінші бағаенгізіледі, тақтаға белгі қойылады.

Уысында ұстау

Ен жайлау

Билеп-төстеу

Айбарлы

Азаттық жолында

Бодандыққа түсу

Түп-тамыры

Заңды мұрагері

Төріне оздыру

Ұлы мұрат

Қажыр-қайрат

Тоқмейілсу

Ортақ парыз

Төтеп беру

• Оқу, есте сақтау - 1 мин

• Оқушылар есте сақтаған сөздерін жазады – 1 мин.

• Дәптерлерімен алмасады.

• Тексеру(14 сөзден 7 сөзді жеңіл есте сақтау) Матрицаны толтыру, пайызды анықтау,тақтаға белгі қою.

ІҮ. Ойлауды ұйымдастыру.

Мәтінмен жұмыс- (4 минут)

Балалар мәтінді оқып, одан тірек сөздерді тауып, тақырып бойынша мазмұнын ашуы тиіс (4 минут). Сонымен бірге балалар мәтінді көңіл қойып оқуға нұсқау алады. Себебі, мұғалім сабақты сұрау барысында ұсақ детальдарға көңіл қоятындығын ескертеді.

Мәтін:

Тәуелсіздік толғауы

Тарихсыз болашақ жоқ. Ұлы Далада күллі Еуразия құрлығын уысында ұстаған алып мемлекеттер болған. Алып кеңістікті ен жайлап, еркін билеп-төстеген айбарлы халықтар өмір сүрген.

Бүгінгі Қазақстан — сол бабалардың заңды мұрагері.

Адамзат тарихында қазіргі қалыптағы мемлекет үлгісі тек соңғы бірнеше ғасырда ғана пайда болды. Бұл кез халқымыздың бостандықтан айырылып, бодандыққа түскен мезетіне тап келді.

Көк түріктер мен Алтын Орданың айбарын айтпағанда, Қазақ хандығы — біздің елдігіміздің түп-тамыры. Тәуелсіз Қазақстан халқымыздың азаттық жолындағы сан ғасырлық арманын ақиқатқа айналдырды. Біздің буын жаңа тарихқа Қазақстан Республикасы деген атпен аяқ басып, жас мемлекетті әлемнің төріне оздырды.

Ұлан-ғайыр жері бар, ұлы мұратты Елі бар, бабалар жазған ұлы тарихы мен ұрпағы көз тіккен ұлы болашағы бар менің халқым - Ұлы халық!

Тәуелсіздікті алу үшін қандай қажыр-қайрат керек болса, оны баянды ету үшін одан да зор қажыр-қайрат керек.

Табысқа тоқмейілсімей, кейінгі ұрпаққа кемел Қазақстанды табыстау- ортақ парыз. ХХI ғасырдың сын-қатерлеріне төтеп беріп, ең дамыған елдердің біріне айналу - ортақ жауапкершілік.

Нұрсұлтан Назарбаев

Ү.Алғашқы түсінікті тексеру.

(Мұғалім барлық оқушыларға мәтін бойынша сұрақтар қояды).

Жаңа мәтін бойынша қиылыс сұрақтарға жауап беру

Қиылыс сұрақтар:

1.Еуразия құрлығында қандай мемлекеттер орналасқан?

2.Елдің тәуелсіздігі дегенді қалай түсінесің?(бостандық, демократия )

3.Қазіргі заманда тәуелсіздігінен айырылған елдер бар ма?

4.Мемлекет қандай жағдайда тәуелсіздігінен айырылуы мүмкін?

( бір мемлекеттің отары болса )

5. Тарихсыз болашақ бар ма?(болашақ жоқ)

6. Ұлы Далада қандай мемлекеттер болған?(күллі Еуразия құрлығын уысында ұстаған алып мемлекеттер)

7.Бұл жерде қандай халықтар өмір сүрген? (алып кеңістікті ен жайлап, еркін билеп-төстеген айбарлы халықтар)

8.Адамзат тарихында қазіргі қалыптағы мемлекет үлгісі қашан пайда болған? (тек соңғы бірнеше ғасырда ғана)

9. Бұл кез қандай мезетке тап келді? (халқымыздың бостандықтан айырылып, бодандыққа түскен мезетіне)

10.Біздің елдігіміздің түп-тамыры не? (Қазақ хандығы)

11. Тәуелсіз Қазақстан халқымыздың азаттық жолындағы сан ғасырлық арманын неге айналдырды? (ақиқатқа)

12.Біздің буын жаңа тарихқа қандай атпен аяқ басты? (Қазақстан Республикасы)

13.Біздің буын жас мемлекетті ненің төріне оздырды? (әлемнің)

14. Қандай халықты Ұлы халық деп айтады? (ұлан –ғайыр жері бар, ұлы мұратты елі бар, бабалар жазған ұлы тарихы мен ұрпағы көз тіккен ұлы болашағы бар халықты)

15.Тәуелсіздікті алу үшін, оны баянды ету үшін не керек? (қажыр-қайрат)

16. Ортақ парызымыз не? (табысқа тоқмейілсімей, кейінгі ұрпаққа кемел Қазақстанды табыстау)

17. Біздің ортақ жауапкершілігіміз не? (Сын-қатерлерге төтеп беріп, ең дамыған елдердің біріне айналу)

18. Тәуелсіз елдің белгілері не? (ата заңы,шекарасы, бостандығы,рәміздері )

19.Елбасымыз қандай мақсатпен жолдау жариялайды? (халыққа бағыт-бағдар беру үшін)

20. Соңғы жолдау қашан жарияланды? ( 31қаңтар 2017 жыл)

пайызды анықтау,тақтаға белгі қою

ҮІ. Алғашқы бекітуді ұйымдастыру.

Сын тұрғысынан сұрақтар қою.

Мұғалім оқушыларға сұрақ қойған кезде әдейі қате жауаптарымен береді. Дұрыс болса- «иә», қате болса- «жоқ» деп толық жауап беруі керек. Сын тұрғысынан сұрау кезеңі диагностикалық болып есептеледі. Бұл кезеңде мәтінмен жұмыс істеудің сапасы анықталады. Бұл кезең балалардың жұмыс істеу деңгейін, яғни, оқу техникасының көлемін және жылдамдығын көтеруді қалыптастырады.

Сыни сұрақтар:

1. Тарихсыз болашақ бар (жоқ).

2. Ұлы Далада Еуразия құрлығын уысында ұстап тұрған ұсақ мемлекеттер болған (жоқ, алып).

3. Қазақстан Еуразия құрлығында орналасқан ба? (иә, ...)

4.Алып кеңістікті ен жайлап,еркін билеп-төстеген жуас халықтар өмір сүрген (жоқ,айбарлы).

5. Бүгінгі Қазақстан – сол бабалардың заңсыз мұрагері (жоқ, заңды).

6. Адамзат тарихында қазіргі қалыптағы мемлекет үлгісі соңғы бірнеше жылда ғана пайда болды (жоқ, ғасырда).

7. Бұл кез халқымыздың бодандықтан айырылып, бостандық алған мезетіне тап келді ( жоқ, керісінше, бостандықтан айырылып, бодандыққа түскен мезетіне).

8. Қазақ хандығы – біздің елдігіміздің түп-тамыры бола алмайды ( жоқ, түп-тамыры).

9. Тәуелсіз Қазақстан халқымыздың азаттық жолындағы сан ғасырлық арманын іске асырмады (жоқ, ақиқатқа айналдырды).

10. Біздің буын жаңа тарихқа Ұлы халық деген атпен аяқ басты (жоқ, Қазақстан Республикасы).

11. Жас мемлекетті әлемнің төріне оздыра алмады (жоқ, оздырды).

12. Ұлан ғайыр жері бар ел ғана Ұлы Халық бола алады ( жоқ,сонымен қоса, ұлы мұратты елі бар, бабалар жазған тарихы бар, ұлы болашағы бар ел).

13.Тәуелсіздікті алу үшін қажыр-қайрат керек (иә, ...)

14.Тәуелсіздікті баянды ету үшін одан да зор қажыр-қайрат керек (иә, ...)

15.Табысқа тоқмейілсімей, кейінгі ұрпаққа кемел Қазақстанды табыстау ортақ парызымыз ба?(иә, ...)

16.XXI ғасырдың сын-қатерлеріне төтеп беріп, ең дамыған елдердің біріне айналу – ортақ жауапкершілік емес (жоқ, ортақ жауапкершілік).

17.Тәуелсіз елдің белгілеріне ата заңымыз, шекарамыз ғана жатады( жоқ, онымен қоса бостандығымыз,рәміздеріміз де жатады).

18. Елбасымыз екі жылда бір рет Қазақстан халқына Жолдау жасайды (жоқ, жыл сайын).

19. Тәуелсіздік толғауы 2015 жылы жарияланды (жоқ, 2014ж. 15желтоқсанда)

20. Соңғы жолдау 2017 жылы, 29 қаңтарда жарияланды (жоқ, 31қаңтарда)

(тақтаға белгі қойылады)

ҮІІ. Талдау (5минут беріледі)

Тақырып бойынша сөздік қорын тексеру.

Эссе жазу (оқушы деңгейіне байланысты сөздер де жазады)

Сөздік қор 63сөз болуы керек.

(тақтаға белгі қойылады)

ҮІІІ Қорытындылау:

Қазақстан тәуелсіздік жылдарында әлемдегі ешбір ел жете алмаған жетістіктерге қол жеткізді. Тәуелсіздік жылдарында қазақстандық жолдың негізгі құндылықтары қалыптасты – Еркіндік, Бірлік, Тұрақтылық, Өркендеу. Сендер де өздеріңнің табанды еңбектерің мен алға қойған мақсаттарыңның арқасында білімді адам және өз істеріңнің маманы болып,Қазақстанымыздың өркендеуіне өз үлестеріңді қосуға, Қазақстанның нағыз азаматы- патриоты болуға ұмтылуларың керек.

Матрица қорытындысы бойынша оқушыларға баға қойылады.

IX.Бағалау: 4-5 белгі – 5 ұпай

3 белгі – 4 ұпай

2 белгі – 3 ұпай

X. Үйге тапсырма : 4 белгіден кем алған оқушылар тапсырма алады.

1.Ұйымдастыру кезеңі (оқушылармен амандасу)

2. слайд көрсету

3. Бүгінгі күнді жазу.

4.Сынып көшбасшысына (Максимге)сөз беру

- Біз жетістікке жетеміз бе?

- ....

- 63 пайызды аламыз ба?

- .....

- Ендеше сәттілік тілеймін.

5. Соңғы өткен тақырыптар бойынша қайталау сұрақтарына жауап берейік.

Қарама-қарсы сұрақтар:

1.Сенің ата-анаң қандай мамандық иелері?

2. Сенің досың қандай мамандықты таңдайды?

3. Саған қандай мамандықтар ұнайды?

4. Сен қандай мамандықты таңдайсың?

5. Мамандыққа сұранысты кімдер анықтайды?

6.Зерттеушілердің болжамы бойынша, жақын болашақта қандай маман иелері қажет?

7.Ол мамандарға деген қажеттілік неге байланысты туындап отыр?

8.Нанотехнология дегенді қалай түсінесің?

9.Мамандардың сұранысы тұрақты болмауы неге байланысты?

10.Қазіргі жаппай ақпараттандыру заманында қандай мамандар өте қажет?

11.Логистика мамандары немен айналысады?

12.Бренд-менеджер қандай маман?

13. Промоутер қандай маман?

14.Супервайзерлер немен айналысады?

15.Веб-мастер немен шұғылданады?

16.Копирайтер қандай маман?

17.Коучер қандай маман?

18.Интервьюер немен айналысады?

19.Болашақта өзіңді қандай маман ретінде елестетесің?

20. «...адам кез келген жұмысқа жарамды бола бермейді, ...Жұмысты неғұрлым жетік және жақсы атқарса,білгір және шебер болып шығады ...» Бұл кімнің сөзі?

+ - Матрицаны толтыру, пайызды анықтау.(Балалардың жауабы саналады, тақтаға белгі қойылады).

Матрицаға белгілеу(- +) қағазға белгілеу

6. Тірек сөздермен жұмыс:

Уысында ұстау – держать под контролем

Ен жайлау – проживать (проживали свободно)

Билеп-төстеу - властвовать, править

Айбарлы - грозный, свирепый

Азаттық жолында - путь к независимости

Бодандыққа түсу -

Түп-тамыры - корни

Заңды мұрагері - законный наследник

Төріне оздыру - прославить

Ұлы мұрат --великая мечта

Қажыр-қайрат - сила, мощь

Тоқмейілсу - эйфория

Ортақ парыз - общий долг

Төтеп беру - дать отпор

7. Мәтінмен жұмыс- (4 минут)

Балалар мәтінді оқып, одан тірек сөздерді тауып, тақырып бойынша мазмұнын ашуы тиіс (4 минут). Сонымен бірге балалар мәтінді көңіл қойып оқуға нұсқау алады. Себебі, мұғалім сабақты сұрау барысында ұсақ детальдарға көңіл қоятындығын ескертеді.

Тәуелсіздік толғауы

Тарихсыз болашақ жоқ. Ұлы Далада күллі Еуразия құрлығын уысында ұстаған алып мемлекеттер болған. Алып кеңістікті ен жайлап, еркін билеп-төстеген айбарлы халықтар өмір сүрген.

Бүгінгі Қазақстан — сол бабалардың заңды мұрагері.

Адамзат тарихында қазіргі қалыптағы мемлекет үлгісі тек соңғы бірнеше ғасырда ғана пайда болды. Бұл кез халқымыздың бостандықтан айырылып, бодандыққа түскен мезетіне тап келді.

Көк түріктер мен Алтын Орданың айбарын айтпағанда, Қазақ хандығы — біздің елдігіміздің түп-тамыры. Тәуелсіз Қазақстан халқымыздың азаттық жолындағы сан ғасырлық арманын ақиқатқа айналдырды. Біздің буын жаңа тарихқа Қазақстан Республикасы деген атпен аяқ басып, жас мемлекетті әлемнің төріне оздырды.

Ұлан-ғайыр жері бар, ұлы мұратты Елі бар, бабалар жазған ұлы тарихы мен ұрпағы көз тіккен ұлы болашағы бар менің халқым - Ұлы халық!

Тәуелсіздікті алу үшін қандай қажыр-қайрат керек болса, оны баянды ету үшін одан да зор қажыр-қайрат керек.

Табысқа тоқмейілсімей, кейінгі ұрпаққа кемел Қазақстанды табыстау- ортақ парыз. ХХI ғасырдың сын-қатерлеріне төтеп беріп, ең дамыған елдердің біріне айналу - ортақ жауапкершілік.

Нұрсұлтан Назарбаев

8. Жаңа мәтін бойынша қиылыс сұрақтарға жауап беру

Қиылыс сұрақтар:

1.Еуразия құрлығында қандай мемлекеттер орналасқан?

2.Елдің тәуелсіздігі дегенді қалай түсінесің?(бостандық, демократия )

3.Қазіргі заманда тәуелсіздігінен айырылған елдер бар ма?

4.Мемлекет қандай жағдайда тәуелсіздігінен айырылуы мүмкін?

( бір мемлекеттің отары болса )

5. Тарихсыз болашақ бар ма?(болашақ жоқ)

6. Ұлы Далада қандай мемлекеттер болған?(күллі Еуразия құрлығын уысында ұстаған алып мемлекеттер)

7.Бұл жерде қандай халықтар өмір сүрген? (алып кеңістікті ен жайлап, еркін билеп-төстеген айбарлы халықтар)

8.Адамзат тарихында қазіргі қалыптағы мемлекет үлгісі қашан пайда болған? (тек соңғы бірнеше ғасырда ғана)

9. Бұл кез қандай мезетке тап келді? (халқымыздың бостандықтан айырылып, бодандыққа түскен мезетіне)

10.Біздің елдігіміздің түп-тамыры не? (Қазақ хандығы)

11. Тәуелсіз Қазақстан халқымыздың азаттық жолындағы сан ғасырлық арманын неге айналдырды? (ақиқатқа)

12.Біздің буын жаңа тарихқа қандай атпен аяқ басты? (Қазақстан Республикасы)

13.Біздің буын жас мемлекетті ненің төріне оздырды? (әлемнің)

14. Қандай халықты Ұлы халық деп айтады? (ұлан –ғайыр жері бар, ұлы мұратты елі бар, бабалар жазған ұлы тарихы мен ұрпағы көз тіккен ұлы болашағы бар халықты)

15.Тәуелсіздікті алу үшін, оны баянды ету үшін не керек? (қажыр-қайрат)

16. Ортақ парызымыз не? (табысқа тоқмейілсімей, кейінгі ұрпаққа кемел Қазақстанды табыстау)

17. Біздің ортақ жауапкершілігіміз не? (Сын-қатерлерге төтеп беріп, ең дамыған елдердің біріне айналу)

18. Тәуелсіз елдің белгілері не? (ата заңы,шекарасы, бостандығы,рәміздері )

19.Елбасымыз қандай мақсатпен жолдау жариялайды? (халыққа бағыт-бағдар беру үшін)

20. Соңғы жолдау қашан жарияланды? ( 31қаңтар 2017 жыл)

пайызды анықтау,тақтаға белгі қою

(тақтаға белгі қойылады)+ -

9. Сын тұрғысынан сұрақтар қою.

• сұраққа дұрыс болса- «иә», қате болса- «жоқ» деп толық жауап беру керек.

Сыни сұрақтар:

1. Тарихсыз болашақ бар (жоқ).

2. Ұлы Далада Еуразия құрлығын уысында ұстап тұрған ұсақ мемлекеттер болған (жоқ, алып).

3. Қазақстан Еуразия құрлығында орналасқан ба? (иә, ...)

4.Алып кеңістікті ен жайлап,еркін билеп-төстеген жуас халықтар өмір сүрген (жоқ,айбарлы).

5. Бүгінгі Қазақстан – сол бабалардың заңсыз мұрагері (жоқ, заңды).

6. Адамзат тарихында қазіргі қалыптағы мемлекет үлгісі соңғы бірнеше жылда ғана пайда болды (жоқ, ғасырда).

7. Бұл кез халқымыздың бодандықтан айырылып, бостандық алған мезетіне тап келді ( жоқ, керісінше, бостандықтан айырылып, бодандыққа түскен мезетіне).

8. Қазақ хандығы – біздің елдігіміздің түп-тамыры бола алмайды ( жоқ, түп-тамыры).

9. Тәуелсіз Қазақстан халқымыздың азаттық жолындағы сан ғасырлық арманын іске асырмады (жоқ, ақиқатқа айналдырды).

10. Біздің буын жаңа тарихқа Ұлы халық деген атпен аяқ басты (жоқ, Қазақстан Республикасы).

11. Жас мемлекетті әлемнің төріне оздыра алмады (жоқ, оздырды).

12. Ұлан ғайыр жері бар ел ғана Ұлы Халық бола алады ( жоқ,сонымен қоса, ұлы мұратты елі бар, бабалар жазған тарихы бар, ұлы болашағы бар ел).

13.Тәуелсіздікті алу үшін қажыр-қайрат керек (иә, ...)

14.Тәуелсіздікті баянды ету үшін одан да зор қажыр-қайрат керек (иә, ...)

15.Табысқа тоқмейілсімей, кейінгі ұрпаққа кемел Қазақстанды табыстау ортақ парызымыз ба?(иә, ...)

16.XXI ғасырдың сын-қатерлеріне төтеп беріп, ең дамыған елдердің біріне айналу – ортақ жауапкершілік емес (жоқ, ортақ жауапкершілік).

17.Тәуелсіз елдің белгілеріне ата заңымыз, шекарамыз ғана жатады( жоқ, онымен қоса бостандығымыз,рәміздеріміз де жатады).

18. Елбасымыз екі жылда бір рет Қазақстан халқына Жолдау жасайды (жоқ, жыл сайын).

19. Тәуелсіздік толғауы 2015 жылы жарияланды (жоқ, 2014ж. 15желтоқсанда)

20. Соңғы жолдау 2017 жылы, 29 қаңтарда жарияланды (жоқ, 31қаңтарда)

(тақтаға белгі қойылады) + -

10. Тақырып бойынша сөздік қорын тексеру.

Эссе жазу (оқушы деңгейіне байланысты сөздер де жазады)

Сөздік қор 63сөз болуы керек.

• Сөздерді санау (63 сөз жазса, оқушылар жеңді)

(тақтаға белгі қойылады)+ -

12.Қорытындылау:

Қазақстан тәуелсіздік жылдарында әлемдегі ешбір ел жете алмаған жетістіктерге қол жеткізді. Тәуелсіздік жылдарында қазақстандық жолдың негізгі құндылықтары қалыптасты – Еркіндік, Бірлік, Тұрақтылық, Өркендеу. Сендер де өздеріңнің табанды еңбектерің мен алға қойған мақсаттарыңның арқасында білімді адам және өз істеріңнің маманы болып,Қазақстанымыздың өркендеуіне өз үлестеріңді қосуға, Қазақстанның нағыз азаматы- патриоты болуға ұмтылуларың керек.

13. Бағалау

Матрица қорытындысы бойынша оқушыларға баға қойылады (Слайд )

4-5 белгі – 5 ұпай

3 белгі – 4 ұпай

2 белгі – 3 ұпай

14. Үйге тапсырма : 4 белгіден кем алған оқушылар тапсырма алады.

(мәтінді оқу, мазмұндау)

Сабақ тақырыбы: Еліміздің даму бағыттары

Сабақ мақсаты:

1.Білімділігі: Еліміздің даму бағыттары туралы мәлімет беру, алған білімдерін сабақта қолдана білу.

2.Дамытушылық: Сөздік қорды байыту, сұрақтарға жауап беру, қарама-қарсы сұрақтар дайындау, «Эссе» жазғызу.

3.Тәрбиелік мәні: Білімді, өнерлі болуға, еңбексүйгіштікке тәрбиелеу, әдептілікке баулу, сауатты жазуға дағдыландыру.

Сабақ типі: Жаңа тақырыпты түсіндіру

Технология: «БиС» технологиясының «Ауызша сабақ-2» картасы

Әдістер: Түсіндіру, сұрақ-жауап, қайталау, жазу, бекіту.

Көрнекілік: матрица, сын тұрғысынан сұрақтар, тірек сөздер.

I.Ұйымдастыру бөлімі: а) амандасу; б) сабақ тақырыбы мен мақсатын айту;

Тақырыптық сөздік қор - 5 минут

Тақырыптары : «Жаркент », «Ұлылар елі», «Түркістан қаласы».

(балалар бір -бірінің дәптерлерін алмастырып тексереді, мұғалім матрицаға қорытындысын енгізеді)

ІІ.Жаңа тақырыпқа кіріспе.

1) -Балалар , ХХ ғасырдың соңында Қазақстан Республикасының Президенті Қазақстан халқына Жолдау жасады. Бұл – еліміздің қай жылға дейінгі даму бағытын анықтайтын бағдарлама ?

-Елбасының Жолдауы туралы не айта аласыңдар ?

- Әрбір адам жеке басының бақыты үшін еңбек етіп, елінің гүлденуіне үлес қосуға тиіс және өз бойына бәсекеге қабілеттілік қасиетін орнықтыру қажет.

-Оның кілті неде? – Білімде.

-Адамзаттық жинақтаған тәжірибелерді оқып, меңгергенде қандай деңгейге көтеріле аламыз ? – Білімді және бәсекеге қабілетті

ІІІ.Оқушылардың өз бетінше тірек сөздерді іріктеуі.

Қабылдауды ұйымдастыру бөлімі.

Оқушылардың мәтінмен жұмысы: өз беттерінше кілтті сөздерді табу. Кілтті сөздер жазылған тақта жабулы тұрады, сынып деңгейіне қарай 7,14,21 сөзге дейін беріледі.

Жұмыс уақыты: оқулықтың бір парағына 3 минут беріледі. Оқушылар өздері таңдаған кілтті сөздерді дәптерлеріне жазады.

ІҮ. Есте сақтауды, зейінді дамыту.

Уақыт бойынша жұмысты аяқтау. Оқушылар кілтті сөздерді жазып болған соң, тақта ашылады, оқушылар кілтті сөздерді тексеріп, сәйкес келген сөздер санын санайды, мәліметтер оқушылардың отыру матрицасына енгізіледі, бірінші баға қойылады, пайызы көрсетіледі.

( ООМ- оқушылардың отыру матрицасы бойынша )

Тірек сөздер ( тақтаға жазылатын сөздер)

1.Ұзақ-долгий 8.айқындау-определить

2.Қысқа –короткий 9.қамтамасыз ету-обеспечить

3.Дамыту-развитие 10. пайда болу - появится

4.Шағын-малый 11. жүзеге асыру-осуществить

5.Міндет-задача 12. кәсіпкерлік-предпринимательство

6.Бағдарлама-программа 13. бәсеке-конкуренция

7. Игілігі үшін - для блага 14. үлес - вклад

Ү.Түсінікті алғашқы тексеру. Қарама - қарсы сұрақтар..

Қарама-қарсы сұрақтарды қою үшін таңдаған ұяшықты көрсетеді, жауап беруге 3 секунд уақыт беріледі. Мәліметтерді ООМ-на енгізіледі.

Екінші баға қойылады.

1.Қазақстан қысқа мерзім ішінде қандай экономикаға бет бұрды? (нарықтық)

2. Елімізде нелерді дамыту жүзеге асырылуда? (кәсіпкерлікті)

3.Қай жылдары Қазақстанда 200 мыңдай шағын және орта бизнес кәсіпорындары пайда болды? (1991-2001 жылдары)

4.Ауыл шаруашылығында қанша фермерлер өсіп шықты?

(1,3 миллиондай)

5. Елімізде сөз бен баспасөз бостандығы, дін бостандығы, тағы қандай істер жүзеге асырылды ? (демократиялық)

6. Еліміздің қандай салаларының дамуы қамтамасыз етілді? (әлеуметтік)

7. «Қазақстанның егемен мемлекет ретінде қалыптасуы мен дамуының стратегиясы» кімнің кітабында көрсетілген? (Н.Ә.Назарбаевтің)

8.Еліміздің алдағы дамуы «Қазақстан - 2030» атты қандай мерзімді бағдарламасында айқындалды ? (ұзақ мерзімді)

9.Мұның бәрі кімнің игілігі үшін жасалып жатыр? (халықтың)

10. Қазақстан қандай мерзім ішінде нарықтық экономикаға бет бұрды ?

11.Елімізде кәсіпкерлікті не істеу жүзеге асырылуда ? (дамыту)

12. Қазақстанда 200 мыңдай нелер пайда болды? (Шағын, орта бизнес кәсіпорындары)

13. Қай салада 1,3 миллиондай фермерлер өсіп шықты ?(Ауыл шаруашылығы саласында)

14.Ненің алдағы дамуы «Қазақстан - 2030» атты ұзақ мерзімді бағдарламасында айқындалды ? (Еліміздің)

V. Сын тұрғысынан сұрақ .

Оқушылар бір-біріне сын тұрғысынан сұрақ қойып, қаншалықты түсінгендерін бақылайды. Оқушы сұрақты кімге қоятынын өзі таңдайды. Жауап беруге 3 секунд уақыт беріледі. Бағасы матрицаға қойылады.

Мұғалім оқушылардың тақырыпты түсіну деңгейін бақылайды, егер түсіну пайызы төмен болса, онда қайтадан түсіндіріліп, толықтырылады.

Үшінші баға қойылады.

VІ. Оқушылар сабақта оқыған, білгендерін, сұрақтарға берген жауаптарын естеріне түсіріп, «Эссе» жазады.

Төртінші баға қойылады.

VІІ. Тексеру: Оқушылар «Эссе» құрамындағы сөздерді санап, астына сөздер санын жазып қояды. Кімнің жазған «Эссесі» көп сөзден құралған болса, сол оқушы бірінші болып оқиды.

VІІІ.Бағалау:

Әр берілген дұрыс жауапқа «+» қойылып, матрица толтырылып отырады, сол нәтиже бойынша оқушы бағаланады .

«5» - ++++; «4» - +++; «3» - ++; «2» - +;

IX.Қорыту :

мұғалім тақырыпты қорытындылайды, сапалы жұмыс жасаған балаларды мадақтайды, матрица бойынша нәтижесін шығарып, баға қояды.

Х.Үйге тапсырма:

«Еліміздің даму бағыттары» туралы әңгімелеп беру.77-бет.

10 «Д»сыныбы. Қазақ тілі сабағы. Матайбаева Жадыра Серікбекқызы

Сабақтың тақырыбы: Ақша.Еңбекке төленетін ақы.

Сабақтың мақсаты:

1. Білімділік: Ақшанының пайда болуы жайлы түсінік беру. Оның даму тарихындағы қолданылуы мен атқаратын қызметтері және қасиетімен толығырақ таныстыру.Тақырып бойынша өтетін сөздер мен сөз тіркестерін меңгерту. Өз ойларын айта алуға дағдыландыру Стиль түрлері туралы түсінік қалыптастыру.

2. Тәрбиелік: ұқыптылыққа,үнемді болуға тәрбиелеу,оқушыларды ысырапшыл болмауға баулу. 

3. Дамытушылық: тапсырмалар,сұрақтар арқылы оқушылардың дүниетанымын,ойлау қабілеттерін,ауызша тіл байлықтарын және шығармашылық қабілеттерін дамыту

Сабақтың әдіс-тәсілі: баяндау, сұрақ-жауап, көрсету, түсіндіру, пысықтау.

Сабақтың көрнекілігі: үлестірме материалдар

Сабақтың түрі: жаңа сабақ

Сабақтың барысы:

І Ұйымдастыру кезеңі

1. Оқушылармен амандасу, түгендеу, Оқушылардың зейінін сабаққа аудару.

2. Үй жұмысын сұрау. Өткен тақырыпты қайталау. Оқушыларға бірнеше сұрақтар қою.

ІІ Жаңа білімді меңгерту.

Жаңа материалды меңгертуге арналған жұмыс түрлері.

Диспут өткізу. Тақырыбы «Адам өміріндегі ақшаның рөлі».

Мына сұрақтарға жауап беретіндей болу керек.

1.Егер сенің ақшаң болса,не істер едің?

2.Сен ақшаны орынды жұмсай аласың ба?

3.Ақшаны көп табу үшін не істеу керек?

Мұғалім мәтіндегі жаңа сөздермен және сөз тіркестерімен жұмыс жүргізеді.

Алдымен сөздердің айтылу дағдыларына көңіл бөледі.Содан кейін оқушылар жаңа сөздермен сөз тіркестерін,сөйлемдер құрастырады.

Еңбекақы — еңбектің күрделілігіне, саны мен сапасына сәйкес төленетін сыйлық (табыс). Еңбекақы — қаржыландыру көзіне қарамастан, ақшалай немесе заттай түрде еңбекке төленетін ақылардың барлық түрі, сондай-ақ, әр алуан сыйақылар, қосымша төлемдер, үстеме ақылар мен әлеуметтік жеңілдіктер. Бұлардың қатарына арнаулы заңға сәйкес қызметкерлерге жұмыс істемеген уақыты (жыл сайынғы еңбек демалысы, мерекелік күндер, т.б.) үшін берілетін ақша сомасы да жатады.

Еңбекақыны нормалау негізгі екі әдіс: орталықтық және келісімшарттық реттеу арқылы жүзеге асырылады. Еңбекке ақы төлеуді орталықтан реттеу дегеніміз еңбекақы тарифтерін, қызметкерлердің барлық санаттарына еңбекақы төлеуге арналған Бірегей тарифтік кесте қолданудың негізгі шарттарын, қызметкерлердің кәсіби біліктілігі бойынша сараланған разрядаралық кесімді коэффициенттерді, т.б. мемлекеттің тағайындауын білдіреді. Яғни еңбекақыны орталықтан реттеу мемлекеттік нормалау тәсілі болып саналады.

Сондай-ақ, еңбекақыны келісімшарт арқылы нормалау әдісі де қолданылады. Нарықтық қарым-қатынастардың, еңбек нарығының қалыптасу жағдайында еңбекақы мөлшерін ұжымдық-келісімшарттық және жекеше-келісімшарттық реттеудің (ұжымдық және жеке еңбек келісімшарттары, шарттамалар) үлес салмағы артып келеді.

Ал орталық реттеу тәртібі, негізінен, мемлекет бюджет есебінен қаржыландырылатын мекемелер мен ұйымдар қызметкерлерінің еңбегіне қатысты қолданылады.

2. Еңбекақы тақырыбына байланысты жаңа сөздермен таныстыру. Сөздікпен жұмыс жасау.

еңбекақы - заработная плата, оплата труда

сыйақы - компенсация

қосымша төлем - дополнительная плата

жыл сайынғы еңбек демалысы – ежегодный трудовой отпуск

мерекелік күндер – праздничные дни

ақша сомасы – сумма денег

орталықтық - централизованное

келісімшарттық реттеу тәртібі - договорное регулирование оплаты труда

Бірегей тарифтік кесте - Единой тарифной сетки

Қызметкерлер санаттары - категория работников

разрядаралық кесімді коэффициенттер - межразрядные тарифные коэффиценты

Нарықтық қарым-қатынас – рыночное взаимоотношение

Ұжымдық еңбек келісімшарт – коллективный трудовой договор

жеке еңбек келісімшарт – индивидуальный трудовой договор

3.Стиль түрлерімен таныстыру, түсінік қалыптастыру.

Стиль – өмірдің белгілі бір саласында қолданылатын, тарихи қалыптасқан тілдік құралдардың жүйесі.

Басқа тілдер сияқты қазақ тілінде де әр түрлі стиль бар.

Олар: сөйлеу (разговорный стиль), ғылыми (научный стиль), ресми -іс қағаздар стилі, публицистикалық, көркем әдебиет стильдері (стиль худож.  литературы)

  Сөйлеу стилі (разговорный стиль)
Адамдармен еркін әңгіме кезінде қолданылады (применяется при общении) Қатынас жасау.(для общения).
Сөздер мен сөз тіркестерін еркін қолдану. (свободное использование слов и сочетаний)Қарапайым сөздерді еркін қолдану, сұраулы, лепті сөйлемдерді жиі қолдану, диалогқа құрылу.(свободное использование слов, частое использование вопросит. восклицат. предложен.построение диалога) 
Ғылыми  стиль (научный стиль)
Ғылыми еңбектерде, ғылыми баяндамаларда, лекцияларда қолданылады.(применяется в научных трудах,лекциях)
Заттар мен құбылыстардың жалпы ерекшелігін ашып, мәлімет беру. (дать общие понятия вещей и явлений). Дәлелді, зерттелген тура мағынада алу. (доказан, исследован, смысл понятен) 
Ғылыми терминдерді қолдану, хабарлы сөйлемде қолданылады.
(использование научных терми-нов, повествова-тельных предлож) 
Ресми іс-  қағаздар  стилі (официально-деловой стиль)

құқықтық қарым-қатынас, әкімшілік саласында, кеңсе қызметінде қолданылады. Іс қағаздары қолданылу аясына қарай бірнеше түрге бөлінеді. Арнайы орындарда (мекеме, пошта, банктерде, қызметке орналастыру бөлімдерінде) алдын ала дайындалған үлгілері де болады. Публицистикалық стиль (публицистический стиль)
Іс-қағаздарда, нұсқау хаттар мен кеңсе құжаттарында қолданылады (использ. в деловых бумагах, инструктивных письмах, документах). Газет-журналда, жиналыстарда, бұқаралық ақпараттық құралдарда қолданылады. (применяется в газетах-журналах, собраниях, СМИ) 
Кітаби, ресми сөздер мен тіркестер, хабарлы сөйлемдер, терминдер.(книжные и официальные слова и сочетания, повествовательные предложения, термины) 
Көркем  әдебиет  стилі(стиль худож.  литературы)
Көркем шығармаларда қолданылады. (применяется в художественной литературе).Құбылыстар мен заттарды суреттеу, бейнелеу. (описание явлений и событий). Образды, эмоционалды, экспресивті.(Образное, эмоциональное,экспрессивное).
Ауыспалы мағына, көркемдік тәсілдерін, суреттеме құралдарын пайдалану /теңеу,метафора,эпитет, метонимия синекдоха т.б./(использование переносных значений, художественных методов, /сравнение-метафора т.д/ 

ІІІ.Жаңа білімді бекіту. 
1 -тапсырма. Өзіндік жұмыс.Оқушылар алған білімдерін қолданып, бір құжаттың үлгісін өздері құрастырады.

1. Арыз 2. Өтініш 3. Куәлік 4. Анықтама 5. Ұсыныс
6.Түсінікхат 7. Қолхат 8. Сенімхат 9. Мінездеме 10. Хаттама

2-тапсырма. Мәтінді түсініп оқып, қандай стильде жазылғанын табыңдар.

Математиканы білмей пирамидаларды тұрғызу мүмкін емес. Математиканы білу ғана мысырлықтарға пирамидаларды тұрғызуға мүмкіндік береді. Осы ғажап құрылыстарды салу үшін екі миллион блокты қолмен қашап кескен, ол Мысырдан Солтүстік полюске дейін биіктігі екі метрлік дуал салуға жетіп артылатын еді. Мысырлықтар салған құрылыстар 1895 жылы Эйфель мұнарасы салынғанға дейін 3500 жыл бойы әлемдегі ең ірі және ең биік құрылыстар болып келеді.

Сергіту сәті.

Тез қозғалып осылай

Жаттығулар жасайық.

Жақсылықты үйреніп,

Жамандықтан қашайық.

Үлестірмелі материалдар.

Ақша туралы мақал-мәтелдерді дәптерлеріне жазғызып, мән-мағынасын сұрақ-жауап арқылы сұрау. Стиль түрін анықтау.

1. Теңге тиыннан өсер,
Жылқы құлыннан өсер.

2. Ақша кетуге тырысады,
Есеп ұстауға тырысады.

3. Ақша болса – алақанда сорпа қайнайды.
4. Ақша ашпайтын құлып жоқ.

5. Ақшада көз жоқ.
6. Ар - намысы таза адамның ақшасы аз болады.

ІҮ.Сабақты қорытындылау.

Сабақты қорытындылау мақсатында оқушыларға сұрақтар қойып, жауаптар аламын. 1. Еңбекақы дегеніміз не? Басқа қандай еңбекке төленетін ақыларды білесің? Ақша адамға не үшін қажет? Қандай сөздерді білдің?

Стильдің қанша түрі? Сөйлеу стиліне не жатады? Ғылыми стиль қайда қолданылады? Ресми іс-  қағаздар  стилі қандай? Публицистикалық стильдің ерекшеліктерін ата. Көркем әдебиет стилі дегеніміз қайдай стиль?

Ү. Білімді бағалау. Оқушылардың жауаптарына, сабаққа белсене қатысып отырғандарына қарай білімдері бағаланды.

ҮІ. Үй тапсырмасын беру. Жаңа сөздерді қолдана отырып, еңбекақы туралы қысқаша әңгіме құрастыру.

Бүгін-бала, ертең-ата-ана

Іле ауданы , Жәпек батыр ауылы № 4 орта мектебінде кәмелетке толмағандар арасында жыныстық тиіспеушілікке қарсы қылмыстық құқық бұзушылықтардың алдын алу мәселелері бойынша жалпы мектепішілік ата-аналар жиналысы өткізілді. Жиналысқа қоғамдық кеңес мүшелері: Т. Маханов, Р. Қожалепес, ардагерлер алқасының төрағасы Ә. Қасымов, әйелдер кеңесінің төрайымы Б. Боранчинова, мектеп инспекторы Ғ. Аманбеков қатысты. Мектебіміздің басшысы Сауықбаева Сәулет Байұзаққызы мектеп әкімшілігі мен педагогтардың атқарып жатқан жұмыстарына есеп беріп, бүгінгі жас ұлан ертеңгі ел тұтқасын ұстайтын атпал азамат екенін алға тартып, жасөспірімдердің тәрбиелі, саналы болуы тек ата-ана мен мектептің мойнындағы міндет еместігін, жас ұрпақ тәлімі тұтас ұлттың жіті айналысуға тиіс маңызды мәселесі екенін тілге тиек етті. Кәмелетке толмағандар арасында жыныстық тиіспеушілікке қарсы қылмыстық құқық бұзушылықтың алдын алу жұмыстарының ұйымдастырылуы туралы директордың тәрбие ісі жөніндегі орынбасары Ж. Абдибаева баяндама жасап, өз баяндамасында отбасының дұрыс ұйымдастырылған өмірі, баланы адалдыққа, еңбекке қабілеттілікке, шынайылыққа, туралыққа, тазалыққа, басқа адамға деген құрметке, жыныстық қатынасқа тәрбиелеу, бірінші кезекте ата-аналарға тәуелді екенін, жасөспірімдерге қатысты жыныстық тиіспеушілік қылмыстарды болдырмау үшін ғаламтор кеңістігінде ата-аналары балалардың ортасына көбірек көңіл бөлуі қажет екеніне тоқтала кетті. Мектеп психологы М. Нұржакипова «Как уберечь ребёнка от сексуального насилия» тақырыбында ата-аналармен тренинг жүргізді. Бейнероликтер көрсетіліп, тақырыпқа байланысты өзекті мәселелер жан-жақты талқыланды.

Мектебі: Қызылжар ОМ

Мұғалім: Г.К.Есентаева

Күні:12.02.2015 жыл

Класы:10

Пәні: Өзін-өзі тану

Сабақтың тақырыбы:Жақсылық – жан шуағы

Сабақтың мақсаты: Оқушылардың жақсылық, игілік, адамгершілік қасиеттер туралы түсініктерін кеңейту.

Міндеттері:

• Жақсылық жасаудың адам өміріндегі мәнін ашу.

• Жақсылықты түсіну, жақсылық жасау іскерліктерін дамыту.

• Жақсылық жасауға тәрбиелеу.

Ресурстар: интерактивті тақта, ватман, маркерлер

«Жақсы адам көңілі - күн» атты тренинг.

Оқушылар шеңбер бойына тұрады. Олар осы шеңбердің бойымен бір-біріне шаттық көңіл мен қуаныш сыйлаулары тиіс. Ол мынадай тәртіппен:

• Бір-біріне жымию;

• Мейріммен сипау (басынан)

• Қол алысу;

• Жүрек жылуын беру;

• Жақсы сөз айту.

Оқушылардың үйден дайындап әкелген тапсырмалары тексеріледі.

Әділет –«Жақсылық –жан жадыратады» деген тақырыптағы эссесін оқиды.

Индира – «жақсылық пен жамандық» туралы мақал-мәтелдерін, афоризмдерін оқиды.

Арзу – «жақсылық» туралы жағдаятын оқиды.

Абай – жақсылық туралы суретін көрсетіп, түсіндіреді.

Қуаныш – жақсылыққа байланысты әнін айтады.

«Мектептегі жақсылық» атты бейнесюжет көрсетілімі.

• Әңгімелесу.

Оқушыларға мектепте оқушылармен жасалынатын жақсылық түрлері көрсетіледі.

Олар осы бейнесюжет бойынша өз ойларын айтулары тиіс. Қосымша оқушыларға келесідей сұрақтар қойылады:

• Қалай ойлайсыңдар, адам қай уақытта мейірімділікті қажетсінеді?

• Жақсы болу, жақсылық жасауды үйренуге бола ма?

• Жақсы сөз айту жақсылыққа жата ма?

• Жақсылық жасау адамның жасына байланысты ма?

• «Қарлығаштай қанатымен су сепкен» деген сөздің мағынасын қалай түсінесің?

• Ой қозғау.

• Адамның әрекетінің жақсылық екендігін қайдан білуге болады?

Оқушылардың осы сұраққа қатысты ой-пікірлері тыңдалып, оларға жақсылық пен жамандық ұғымдарының мәнін ашу тапсырылады.

Жақсылық

Жамандық

Оқушылар ватманға жақсылық пен жамандықтың өзара ұқсастықтары мен айырмашылықтарын жазып, айтулары тиіс. Және оқушыларға қосымша келесідей сұрақтар қойылады:

• Жақсылықтың адамға жаман жақтары бар ма?

• Жамандықтың адамға пайдалы жақтары бар ма?

• Сахналау.

Оқушыларға жамандық ұғымы көрінетін саханалық көрініс беріледі. Олар осы сахналық көріністі 3 минут ішінде дайындап рөлге еніп орындаулары тиіс. (Музыка қосылып тұрады)

Көліктегі оқиға

Арман қыс мезгілінің аязды бір күнінде аялдамада №11 автобусты күтіп тұрады. Көптен күткен автобусын көрген ол, артындағы сөмкесін бір қозғап қойып, мінуге дайын тұрды. Автобус тоқтап, жолаушылар міне бастады. Арманмен бірге автобусқа міну үшін өзімен қатарлас бір қыз тұрды. Арман ол қызға жол бермей, оны итеріп, бірінші болып автобусқа мініп, алдағы бос орынға отыра қалды. Одан кейін мінген қарт әжей өзіне орын бере ме екен деп үндемей қарап тұра берді. Оған мән бермеген Арман ұялы телефонынан бас алмай, шұқшиып қарап отырды. Кенет автобуста өзімен қатарлас Қайсар деген баланың ұялы телефоны шырылдады. Ол қалтасынан ұялы телефонын ала бергенде, абайсызда қалтасынан 1000 теңге ақшасы түсіп кетті. Оны артында тұрған бір аққұба жігіт көріп қалып, ешкімге білдірмей алып, өз қалтасына салып алды.

Оқушылар осы көріністі жамандық тұрғысынан сахналағаннан кейін, дәл осы көріністі енді жақсылық тұрғысынан сахналаулары тиіс.

«Өзіммен –өзім» кезеңі.

Бір сәтке өзіңді жылы, нұрлы күн сәулесін қолыңда ұстап тұрғандай елестет. Егер күн сәулесі сенің алақаныңда болса, қараңғы түнде де дұрыс жол таба аласың, жақсы достар табасың. Кішкентай күн сәулесін өз қолыңда мұқият ұстап, қара бұлттың төнуіне жағдай жасама. Осы күнді бір-бірлеріңе мұқият беріңдер. Бұл күн сәулесі сендерді бір-бірлеріңе жақындастыруға көмектессін, барлығыңды біріктірсін. Кез-келген адаммен қарым-қатынастарың күн сәулесіндей нұрлы, шуақты, сәулелі әрі жарқын болсын.

• «Ой елегінен өткіз» кезеңі.

Оқушыларға слайд-презентация арқылы суреттер көрсетіледі. Оқушылар осы суреттерге қарап, «жақсылық» ұғымымен байланыстырып өз ой-пікірлерін айтулары тиіс.

• Шығармашылық жұмыс

Оқушыларға «жақсылық» ұғымының мәнін одан әрі тереңірек ашу мақсатында «Әкесінің баласына айтқан өсиеті» атты терме тыңдатылып, олар осы терме бойынша өз ойларын эссе, ойтолғау, хат түрінде жазулары тиіс.

• Қорытындылау. Жүректен жүрекке

«Аялы алақан...» кезеңі

Оқушылар сары түсті параққа өз қолтаңбаларын салып, оны қиып алып күннің көзі бейнеленген тақтаға апарып, өздерінің осы сабаққа қатысты ой қорытындыларын айтып, жапсырады.

Адам құқығы, бала құқығын қорғаудан басталады

Жарияланды 25-06-2013, 16:05 Категориясы: Тәрбие сағаты 

«Адам құқығы, бала құқығын қорғаудан басталады»
Міне, адамның шыр етіп жерге түскен минутынан бастап, оны өмірін, денсаулығын, тыныштығын қорғап отырған заң бар. Бұл заң 1948 жылы 10 - желтоқсанда қабылданған. «Адам құқығының жалпыға бірдей декларациясы», сонымен қатар 1959 жылы қабылданған «Бала құқығы Декларациясы», міне осы декларациядан кейін 61 ел қол қойған 1989 ж 20 қарашада «Балалар құқығы туралы Конвенция» қабылданды. Қазірде бұған 191 мемлекет кірген. Конвенция деген - арнаулы мәселелер жөніндегі келісім шарт. Осы Конвенция негізінде 2002 ж тамызда Қазақстанда «Балалар құқығы туралы» заң қабылданды. Бұл заң 9 - тарау, 53 - бап - тан тұрады. Осы ережелерді бұлжытпай орындау - біздің Отанымыз, еліміз, халқымыз алдындағы парызымыз. Біздің өмірдегі кейбір келеңсіз жағдайлардың көбі біздің осы заң талаптарын, тәртіп талаптарын білмейтінтіндігімізден туындап жататын секілді.

Заң дегеніміз қоғамның негізгі тірегі Қоғам деп отырғанымыз - мына біздер. Н.Ә.Назарбаев: «Конституция - бұл да ел рәміздерінің бірі. Сондықтан негізгі заңды елдің туы, әнұраны, елтаңбасы секілді қадірлеу, құрметтеу - біздің парызымыз»- деген. Сондықтан әрбір адамның заң талабына бағынып, жат қылықтар, өрескел тәртіп бұзушылыққа бармау, өзіне жүктелген міндетті уақытылы орындаудың өзін еліміздің Ата Заңның, халықты құрметтеуі деп білуімізге болады. Конституция – елдің барлық ережелері жинақталған мемлекеттің негізгі құжаты. Сондықтан да біз оны Ата заң деп құрметтейміз. Әрбір адам өзінің де, өзге елдің де заңына бағынуға міндетті. Әр мемлекеттің өзіне тән заңы бар.

Құқықтары мен заңды мүдделерін қорғау үшін баланың құқығы заңмен бекітіледі. Құқық қорғауды ата - аналар, бағып - қағу және қамқорлыққа алу органдары, сот, прокурор жүзеге асырады. Заң баланы озбырлықтың түрлерінен оның абройын төмендетуден, ата - аналар тарапынан болатын қиянаттан қорғайды. ҚР - да балалардың мүддесі қорғала отырып, ондай ата - аналарды ата - аналық құқықтан және баланы бағып - қағуға беруден айыруға байланысты шараларды қолдану заңдық тұрғыда қарастырылған. Бала мүліктік құқыққа да ие. Ол көбінесе өз ата - аналарының және отбасының өзге де мүшелерінің күтіп бағуы құқықтарына байланысты болмақ. Алименттер, зейнетақы мен жәрдемақылар ата - ананың атына келіп түседі, алайда, ол қаржы баланы күтіп - бағуға, білім беруге және тәрбиелеуге жұмсалады. Заң балаға сыйға немесе мұраға алған мүлікті меншігіне алу құқығын береді, сондай - ақ еңбекпен айналыса отырып, өзінің жеке еңбегінің кірістерін алуға, жекеленген пәтердің иесі болуға, т. б. мүмкіндік береді. Балаларға қамқорлық жасай отырып, мемлекет бала туған кезде жәрдемақы төлейді. Көп балалы отбасыларын түрлі жағынан қорғауға алынған.

Бала әрқашан бала
Конвенция - Бала құқығының әлемдік Конституциясы. Халықаралық шарт бойынша бала деп кімді санайды?
Балалар - бұл бесік арбадағы нәресте, бала бақшаға асыққан сәбилер, бастауыш, 5 - 7 сынып оқушылары сонда да болса, 8 сынып оқушылары кейде өздерін бала деп атағаны үшін ренжиді. Олар - жеткіншектер, яғни өздерін ересек сезінеді.

16 - 17 жастағы жоғары сынып оқушыларын жасөспірім деп атаймыз.
Конвенцияның бірінші бабын оқып көрейік: 18 жасқа толмаған әрбір адамзат иесін бала деп санау шартты мақсат. Яғни, 18 жасқа толмаған жасөспірім, жеткіншек те Конвенцияда атап көрсетілген бала құқығын пайдалана алады.

Бала құқықтары туралы Конвенцияға сәйкес, олардың әрқайсысы өзінің даралығын сақтауға құқылы. Даралықтың белгісіне оның есімі, тегі, әкесінің аты жатады. Балаға есім ата - анасының келісімі бойынша беріледі. Әдетте, ата - аналар өз балаларына кез келген атты ойлап қоя береді. Дегенмен, ондай таңдаудың шегі бар. Баланың мүддесін ескере отырып, ата - аналар өз құқықтарын пайдаланып, баланың мүддесіне қарама - қайшы келетін, айналасына күлкі, не жағымсыз жағдай туындататын есімді таңдамау керек. Баланың әкесінің аты ұлттық дәстүр ескеріле отырып, әкесінің есімімен жазылады. Мәселен, ата - аналарының қалауына қарай әкесінің атына “ұлы”, “қызы” сөздері қосылып жазылуы мүмкін. Егер баланың әкесінің аты қос аттан тұрса (мәселен Әділмұрат) ата - аналарының қалауына қарай екі аттың бірі баланың әкесінің аты болып жазылады. Егер әкесінің аты белгісіз болса, шешесінің нұсқауымен баланың әкесі ретіндегі адамның есімі жазылады, ал тегі шешесінің тегімен көрсетіледі.

Бала құқықтары туралы халықаралық Конвенциядан
● Мемлекет әрбір баланың аман – сау өсіп, жан – жақты дамуын қамтамасыз етеді;
● Бала өмірге келе салысымен тіркеуге алынады және өзіне есім мен азаматтық алуға құқылы;
● Әрбір бала өз отбасында, ата – анасымен бірге өмір сүруге құқылы;
● Отбасында әкесі мен анасы өз алдына дербес өмір сүрумен, баланы ата – анасымен ажыратуға ешкім құқықты емес;
● Бала мектепте кінәлі болғанда да оны ешкімнің ұрып жазалауға, кемсітіп қорлауға құқығы жоқ;
● Бала тынығуға және мәдени демалуға құқылы;
● Әрбір баланың ой – пікір, ар - ождан және дін еркіндігіне құқығы бар;
● Бала өзі қалаған спорт түрімен шұғылдануға құқылы;
● Бала денсаулығын сақтауға, емделуге құқылы;
● Бала өз ойын еркін айтуға құқылы.

Конвенция бала азаматтығы жайында олардың өмірі мен денсаулығын қорғап, балалардың отбасында өмір сүруін қамтамасыз ету құқығын сақтауды мемлекеттік міндет деп қарастырған.
Декларацияның 26 - бабында және Қазақстан Республикасы Конституциясының 30 - бабында көрсетілгендей:

1. Бастауыш білім баршаға міндетті ал техникалық және кәсіптік білім - көпшіліктің қолы жетерліктей болуы керек.
2. Білім беру адамның жеке басының кемелденуіне, сондай - ақ халықтар арасындағы өзара түсіністікке достыққа ықпал етуі тиіс.
3. Ата - аналар балалары үшін білім беру түрін таңдауға құқықты.
4. Қазақстан Республикасының азаматтары тегін орта білім алуға міндетті.
- Әрбір баланың жақсы оқып, сабақта өмірге қажетті жаңа және пайдалы білімдерді беріп отыруға құқығы бар. Құқық - адамның міндеті де болып табылады.
- Құқық адамға тек жақсы, игі істерді жасау үшін берілген. Адамға зиян келтіретін істердің барлығына тыйым салынған.

Құқықтары мен заңды мүдделерін қорғау үшін баланың құқығы заңмен бекітіледі. Құқық қорғауды ата - аналар, бағып - қағу және қамқорлыққа алу органдары, сот, прокурор жүзеге асырады. Заң баланы озбырлықтың түрлерінен оның абройын төмендетуден, ата - аналар тарапынан болатын қиянаттан қорғайды. ҚР - да балалардың мүддесі қорғала отырып, ондай ата - аналарды ата - аналық құқықтан және баланы бағып - қағуға беруден айыруға байланысты шараларды қолдану заңдық тұрғыда қарастырылған. Бала мүліктік құқыққа да ие. Ол көбінесе өз ата - аналарының және отбасының өзге де мүшелерінің күтіп бағуы құқықтарына байланысты болмақ. Алименттер, зейнетақы мен жәрдемақылар ата - ананың атына келіп түседі, алайда, ол қаржы баланы күтіп - бағуға, білім беруге және тәрбиелеуге жұмсалады. Заң балаға сыйға немесе мұраға алған мүлікті меншігіне алу құқығын береді, сондай - ақ еңбекпен айналыса отырып, өзінің жеке еңбегінің кірістерін алуға, жекеленген пәтердің иесі болуға, т. б. мүмкіндік береді. Балаларға қамқорлық жасай отырып, мемлекет бала туған кезде жәрдемақы төлейді. Көп балалы отбасыларын түрлі жағынан қорғауға алынған.
«Біліп жүрейік!»
1 - маусым – халықаралық балаларды қорғау күні
20 - қараша – дүниежүзілік балалар күні
10 - желтоқсан – адам құқығы күні

Сабақтың тақырыбы: «Мамандықтар әлемі»

Сабақтың мақсаты: 1.Білімдік: «Оқу -еңбек аясы» бөліміндегі

«Мен мамандық таңдаймын» модулі

бойынша білімдерін кеңейту.

2. Дамытушылық: Оқушылардың ой-өрісін, сөз

байлығын дамыту, есту, көру, тыңдау, есте

сақтау қабілеттерін арттыру,

3. Тәрбиелік: адамгершілік қасиетін, рухани

байлығын қалыптастыру.

Сабақтың түрі: жаңа білімді меңгерту.

Сабақтың әдісі: әңгімелеу, сұрақ-жауап,түсіндіру

Техникалық құрал: интерактивті тақта, компьютерлер.

Пәнаралық байланыс: психология

Сабақтың барысы:

I. Ұйымдастыру.

Оқушылармен сәлемдесу, түгендеу. Оқушылардың сабаққа дайындығын тексеру, олардың назарын сабаққа аудару.

II.Мақсат қою.

Балалар, біз сіздермен «Оқу еңбек аясы» бөліміндегі «Мен мамандық таңдаймын» атты жаңа модульмен танысамыз. Бүгін біз сабақта мамандықтар әлеміне саяхат жасаймыз.

III. Жаңа білімді меңгерту.

1.Мамандыққа байланысты бейне материал көрсету.

Мамандық таңдау деген өзіңнің айналысқың келетін жұмысты таңдау ғана емес, өзің араласқың келетін ортаны да таңдау. Қазақ «Адам екі түрлі жағдайда қателеспеу керек: соның бірі - мамандық таңдағанда»деп бекер айтпаған.

2. Слайдтармен жұмыс

Сабақтың эпиграфы

Алуан-алуан кәсіп бар

Таңдай біл де талап қыл.

Қазақ халқының жазушы Жүсіпбек Аймауытұлы:

«Мамандықтың жаманы жоқ. Бірақ оның кез келгеніне икемділік қажет. Бұл жай күнелту, тамақ асыраудың ғана жолы емес, бұл үлкен өнерді, зор шеберлікті қажет ететін нәрсе»,-дейді. Мамандық таңдау сән емес, ол -өмірге берілетін жолдама.

Мамандық алғың келе ме,

Мамандық өзі немене?

Айналаң толған мамандық,

Айналаң толған өнеге.

Мамандық дегеніміз не?

• Білім алу, үйрену.

• Адамды материалдық жағынан қамтамасыз ететін іс-әрекет түрі.

• Адамның сол мамандыққа қабілетінің сай келуі, белгілі бір іскерліктердің болуы.

• Мамандық дегеніміз- адамның белгілі бір қызмет атқаруына мүмкіндік беретін материалдық не рухани өндірісте алған білімі мен өмірлік дағдысының жиынтығы.

Қызығушылық-интерес

Бейімділік-приспособленность

Қабілет-способности

1. Қызығушылық қалай пайда болады?

Қызығушылық - сол мамандықты ұнату

- ата-ана мамандығына еліктеу

- өмірге көзқарасының болуы

2) Бейімділік дегенді қалай түсінесіңдер?

Бейімділік – ата –ана жолын қууы

- орындау икемділігі

- мамандықты игеруге құштарлық

3) Қабілет деген не?

Қабілет – туа біткен талант

- өзіндік ізденіс

- үйренуге талпыну

Әлемде 40 мыңға жуық әртүрлі мамандықтар бар.

Мамандықтарды негізгі мынадай салаларға бөлуге болады.

1. «Адам –техника»- техника саласына байланысты мамандықтар;

2. «Адам-адам»- қызмет көрсету саласына байланысты

мамандықтар;

3. «Адам-қоршаған орта» өсімдіктану, жануартану, орман шаруашылығы, айналаны қоршаған орта салаларына байланысты мамандықтар;

4. «Адам-белгілер жүйесі» есеп-қисап салаларына байланысты мамандықтар;

5. «Адам-көркем образ» өнер саласындағы мамандықтар;

Қазіргі заманғы жоғарғы білімі бар маманға қандай талаптар қойылады?

• Компьютерді білу

•     Бірнеше тілді , ағылшын тілін білу:

•    Адамдармен қарым –қатынас жасай білу;

•    Тез шешім қабылдап, бастамашылық жасау;

•    Үнемі білім алуға, қайта оқуға бейімділік.

Білім және гуманитарлық ғылымдар саласындағы қызмет түрлері

• Кітапханашы

• Тәрбиеші

• Тарихшы

• Археолог

• Мұражай жұмысының әдістемешісі

• Психолог

• Әлеуметтанушы

• Спорт жаттықтырушы

• Мұғалім, оқытушы

Денсаулық сақтау және медицина
саласындағы қызмет түрлері

• Аллерголог-дәрігер

• Анестезиолог-реаниматолог-дәрігер

• Эпидемиолог –дәрігер

• Кардиолог-дәрігер

• Онколог-дәрігер

• Травматолог-ортопед-дәрігер

• Рентгенолог-дәрігер

• Токсиколог-дәрігер

• Терапевт-дәрігер

• Педиатр-дәрігер

• Инфекциялық-дәрігер

Өнер саласындағы қызмет түрлері

• Сәулетші

• Дизайнер

• Дирижер

• Актер

• Биші

• Зергер

• Суретші, мүсінші

Құқық қорғау және сот органдары, заңгерлік саласындағы қызмет түрлері

• Адвокат

• Жауап алушы

• Сарапшы-криминалист

• Жол полициясы инспекторы

• Милиционер

• Тергеуші

• Судья

• Прокурор

• Заңгер

• Нотариус

3. Оқулықпен жұмыс. 123 бет.

“Мамандықтар әлемінде” мәтінін оқимыз, жаңа сөздермен танысамыз.

4. Жаңа сөздермен жұмыс.

• Жауапты іс

• Тұрақты

• Өзекті

• Қалауына сүйену

• Үлес қосу

• Жойылмаған

• Кәсіби біліктілік

• Кері әсерін тигізеді

ІV. Тексеру кезеңі

5.Сұрақтарға жауап беріңіздер.

1. Әлемде қанша мамандықтың түрі бар?

2. Сұранысқа ие мамандықтарға қандай мамандықтар жатады?

3. Қазіргі таңда өзекті мамандықтарға қандай мамандықтар жатады?

4. Қазіргі қоғам маман иелерінен нені талап етеді?

5. Дұрыс таңдалмаған мамандықтың қоғамға қаншалықты әсері бар?

V. Бекіту кезеңі

6. Диалог құрастырыңдар.

7. Сөйлемге морфологиялық талдау жасаңыздар.

1) Халықтың сұранысы, қызығушылығы жойылмаған, кең тараған мамандықтарға дәрігер, мұғалім және құрылысшы мамандықтарын жатқызуға болады.

Синтаксистік талдау жасаңыздар.

2) Ең өзекті, қажетті мамандықтар қатарына жоғары технология, байланыс, коммуникация, әлеуметтік орта, экономиканы басқару мамандықтары және еңбек сұранысына қажетті жаңа мамандықтар жатады.

8. Мәтінді мұқият тыңдаңыздар, сұрақтарға жауап беріңіздер.
Сангвиник қандай адам? Оған қандай мамандықтарды таңдау керек?

• Флегматик қандай адам және ол қандай мамандықтарды таңдай алады?

• Холерик туралы айт. Ол қандай мамандықты таңдауы керек?

• Меланхолик қандай адам және ол қандай мамандықтарды таңдай алады?

9. «Кім болғым келеді?» тақырып бойынша оқушылар өздерінің дайындаған презентацияларын қорғайды.(«13 оқушы)

VI. Сабақты қорытындылау.

9. Сөйлемдерді оқып, «Келісемін» не «Келіспеймін» деп жауап

беріңдер.

Мамандық таңдаудың еш қиындығы жоқ.

Жақсы маман болу үшін мамандығыңа деген сүйіспеншілік керек.

Өз мамандығын ұнатпайтын жұмыскерлер бар.

Өзім ұнатпайтын мамандыққа бармаймын.

Маған ата анам қай мамандыққа бар десе, сол мамандықты таңдаймын.

Тек ақшаның күшімен оқып шығуға болады.

Оқушылардың білімін бағалау.Үй тапсырмасы: «Мамандықтар әлемінде» тақырыбына шағын шығарма жазу.

Тренинг: Мен ж?не мені? ортам.

Психологиялы? тренинг (10 сынып о?ушыларына арнал?ан) Тренинг та?ырыбы: Мен ж?не мені? ортам. ?йымдастырушы: мектеп психологы  Туртбаева Камшат Диханбаевна Тренинг ма?саты: ?мірде адамнан ас?ан ??ндылы? жо? екендігін т?сіндіре отырып, ба?ытты ?мір с?ру ?шін ?зін-?зі психологиялы? т?р?ыдан дайындау?а, жеке ?асиеттерін білуге т?рбиелей отырып, д?рыс ?арым-?атынас?а т?су м?дениетін ж?не жа?ымды «Мен» концепциясын ?алыптастыру. Тренинг міндеттері:  - адамдар арасында?ы ?арым - ?атынасты? м?нін т?сіну;  - ?з бойында?ы жа?ымды ж?не жа?ымсыз ?асиеттерін білу, т?зетуге к?мектесу;  - сыныпта?ы ?з орнын ж?не ?зіні? ортасын танып білуіне к?мектесу;  - сыныпта белсенді ж?мыс жасау?а т?рткі, ниетті ?алыптастыру;

Показать полностью

Просмотр содержимого документа 
«Тренинг: Мен ж?не мені? ортам. »

оқушыларына арналған)

Психологиялық тренинг (10 сынып оқушыларына арналған)

Тренинг тақырыбы: Мен және менің ортам.

Ұйымдастырушы: мектеп психологы 

Туртбаева Камшат Диханбаевна

Тренинг мақсаты: өмірде адамнан асқан құндылық жоқ екендігін түсіндіре отырып, бақытты өмір сүру үшін өзін-өзі психологиялық тұрғыдан дайындауға, жеке қасиеттерін білуге тәрбиелей отырып, дұрыс қарым-қатынасқа түсу мәдениетін және жағымды «Мен» концепциясын қалыптастыру.

Тренинг міндеттері: 

- адамдар арасындағы қарым - қатынастың мәнін түсіну; 

- өз бойындағы жағымды және жағымсыз қасиеттерін білу, түзетуге көмектесу; 

- сыныптағы өз орнын және өзінің ортасын танып білуіне көмектесу; 

- сыныпта белсенді жұмыс жасауға түрткі, ниетті қалыптастыру;

Көрнекіліктер: «Топта жұмыс істеу ережесі» жазылған плакат, А3-А4 қағаз беттері, фломастерлер, қарындаштар, қобдиша, адамгершілік қасиеттері жазылған карточкалар, үлестірмелі смайликтер, доп, жіп.

Тренинг құрылымы: 

І. Ұйымдастыру кезеңі. 

ІІ. Тренингтің мақсат-міндеттерін хабарлау. 

ІІІ. Негізгі бөлім. 

а) Амандасу – «таныстыру» жаттығуы. 

б) «Автопортрет» жаттығуы. 

в) «Мен басқаның көзімен» жаттығуы. 

д) «Сиқырлы қобдиша» жаттығуы. 

е) «Өрмекші торы» жаттығуы. 

ІV. Қорытынды бөлім. 

а) «Жүйрік ой» жаттығуы. 

б) «Қайта байланыс» жаттығуы.

Тренингтің жүру барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі / амандасу, тренингке қатысуға келгендерге алғыс айту/ 

ІІ.Тренингтің мақсат-міндеттерін хабарлау 

- Сіздер тренингтің ағылшынның «Тот Райн» - ойын, жаттығу деген сөзінен шыққандығын, яғни сабақ емес екендігін білесіздер. Бүгінгі топтық-психологиялық тренинг тәжірибелік-психологиялық әдіс ретінде, коррекцияның негізгі құралы ретінде де қолданылады. Мақсаты әр адам бақытты өмір сүру үшін өзін-өзі психологиялық тұрғыдан дайындауға, жеке қасиеттерін білуге тәрбиелей отырып, дұрыс қарым-қатынасқа түсу мәдениетін, жағымды «Мен» 

концепциясын қалыптастыру. Сондықтан тренингке барлықтаыңыздың белсенді, шын ниетпен қатысуларыңызды сұраймын. 

ІІІ. Тренингке дайындық, ережесімен таныстыру. 

- Тренинг – ойын, ал әрбір ойын ережелерді қажет етеді. 

/ Психолог 2-ші слайдтағы жазылған ережелердің әр біреуінің мағынасын қысқаша түсіндіріп өтеді./ 

Топта жұмыс істеу ережесі: 

1. Бір-бірін "Визиткада" көрсетілген есім бойынша, атау. 

2. Біреуі сөйлейді, басқалары тыңдайды. 

3. Болып жатқанға белсенді қатысу. 

4. Әркім өз пікірін білдіруге құқылы. 

5. Пайда болған ой, сезімдеріңді осы жерде және қазір айт. 

6. "Басынан" "Аяғына" дейін жұмыс істеу.

ІV. Негізгі бөлім. 

а) Амандасу – «таныстыру» жаттығуы. 

Нұсқау: әр қатысушы өз есімінің бірінші әрпіне қарай бойындағы жеке қасиетін қосып айту керек. Мысалы: мен Бақытнұр бақытты қызбын....

б) «Автопортрет» жаттығуы. 

Нұсқау: әр қатысушыға қос беттен беріледі, өз сипаттамасын тек бір жағына ғана жазу керектігі және 2 минуттан кейін есімдері көрсетілген беттерді тренер жинап алынатындығын ескертеді. 

Жаттығу шарты: Сізді таныс емес адаммен кездесу күтіп тұр делік, ол бірден сізді тану үшін өзіңізді сипаттап жазыңыз. Көпшіліктен өзіңізді ерекшелендіріп тұратын белгілеріңізді табыңыз. Бет-әлпетіңізді, жүрісіңізді, сөйлеу мәнеріңізді, киім киісіңізді, зейінді аударарлықтай ым-ишараларыңыз болса т.б... 

Рефлексия келесі жаттығу жүргізілгеннен кейін жасалады. 

в) «Мен басқаның көзімен» жаттығуы. 

Нұсқау: Тренер алдыңғы жаттығуда алынған автопортреттерді кезекпен оқиды. Қатысушылар кімнің портреті екендігін табу керек. Табылған портрет иесі ортадағы орындыққа отырады. 

Жаттығу шарты: Портрет иесіне өзінің беті қайтарылып беріледі. Қалған қатысушылар ол жайында қандай пікірде екенін айтады. Өзін басқаның көзімен қандай екенін анықтауға мүмкіндік алады, өз бағалауымен сәйкес келген қасиеттері тұсына «+» белгісін қою керек, ал мүлдем өзі білмеген жақтарын беттің 2-ші жағына жазып, автопортретін толықтыруна болады. 

Рефлексия: кімде қанша сәйкестік бар және жаңадан басқаның көзімен қанша қасиет қосқандығын шеңбер бойынша айтқызу. 

д) «Сиқырлы қобдиша» жаттығуы. 

Нұсқау: Қатысушылар шеңбер құра отырады. Ортада сиқырлы қобдиша тұрады. Сыйлықтар – қағазға жазылған адамгершілік қасиеттер. 

Жаттығу шарты: Қобдишадан әр қатысушы кезекпен бір сыйлықты таңдап алып, ішінде жазылған сөзді лайықты деп санаған адамға сыйлайды. Сыйлықтар үлестірілгеннен кейін, шеңбер бойынша өзінің сыйлығын айтады. 

Рефлексия: сонымен, қоршаған орта да осы қасиетке сізді лайық деп таныса, жеке-жеке қошемет көрсетейік. Сыйлықтарыңыз құтты болсын! 

е) «Өрмекші торы» жаттығуы. 

Нұсқау: Қатысушылар шеңбер құра отырады. Ойынға барлығы қатысуы тиіс. Жіп кімнен ілініп басталса, сонымен аяқталып өрмек жиналу керек. 

Жаттығу шарты: Топта бірін-бірі жақын танығандықтан, әр кім 1-ші өзінің достарына айтар тілегін, қошеметін, жағымды қылықтарын білдіріп жіпті саусағына іледі, өрмек тоқылды. 2-ші кері бағытта, бірақ сол ізбен достарының бойына қажет емес қасиеттерін, қылықтарын айту. Өрмекті жию. 

Рефлексия: Айтылған тілектер мен сынды қабылдаймыз ба? Сын орынды айтылды ма? Бұл жаттығудың мақсаты да сол, сын түзелмей, мін түзелмейді – дегендей, айтылған ескерте, сындарды түзете білейік. Болдырмайық.

Тыныштық сәтін ұйымдастыру .

ІV. Қорытынды бөлім. 

а) «Жүйрік ой» жаттығуы

Мынадай сауалдарға ойша өзіңізге ғана іштей жауап беріңіз: /музыканың ақырын әуені ойналады/ 

- Маған қажет қасиеттер, мыналар...... 

- Сол қасиеттердің кейбіреуі менің бойымнан табылады. Олар: ...... 

- Әлі де жетіспейтін, түзетуді қажетсінетін қасиеттерім, мыналар ..... 

- Менің жанымнан мына адамдардың табылғанын қалар едім, себебі ..... 

Рефлексия: бұл жаттығуды орындап болғаннан кейін қандай сезімде болғаныңызды айтыңыз.

б) «Қайта байланыс» жаттығуы 

Оқушылар шеңбер құра отырады да, допты әр қайсысы кезекпен кезек ала отырып тренингтің өткізілуіне байланысты өз ойларын білдіреді: 

- Тренингте ең бірінші не ұнады? 

- Не ұнаған жоқ? 

- Өзің жаңадан не білдің? 

б) "Алған әсеріңіз қандай?"- үлестірмелі карточкалар /смайликтер/ арқылы анықтау. 

в) тренингке қатысушыларға рахмет айта отырып, тренингті аяқтау.

Бекітілді: Оқу ісінің меңгерушісі

Мектеп Қаракөл орта мектебі

Күні: 13.10.2015ж

Тақырыбы: Рухани байлық-игілік көзі

Құндылық: Дұрыс әрекет

Қасиеттер: Әлеуметтік және азаматтық жауапкершілік, әділеттілік

Мұғалім: Суатова Тогжан Болатовна

Сыныбы: 10^а , 10^ә

Оқушы саны 10 ,13

Мақсаты: Оқушыларға қазақ халқының рухани байлығы мәдени құндылықтары туралы түсінік беру. Міндеттері: рухани байлық көздерін ұғындыру; рухани байлықты бағалай білуге үйрету; рухани байлыққа тәрбиелеу.	Ресурстар (құралдар, мәліметтер) «Өзін-өзі тану» оқулығы, дәптер, күн суреті, жүрекше, ақ қағаз, маркер
Сабақ барысы: Ұйымдастыру кезеңі. Тыныштық сәті. Нұрға бөлену Ыңғайланып отырыңыздар, денелеріңізді түзу ұстаңыздар. Аяқ-қолыңызды айқастырмаңыз. Қолыңызды тізеңізге немесе үстелге қоюға болады. Көздеріңізді жұмуларыңызды өтінемін. Елестетіп көріңіз: Күн нұры сіздің төбеңізден өтіп, кеудеңізге қарай бойлап барады. Кеудеңіздің орта тұсында гүл түйнегі орналасқан. Гүлдің түйнегі нұрдан баяу ашылып келеді. Балғын және таза әсем гүл сіздің әр ойыңызды, әр сезіміңізді, эмоцияңыз бен тілек-қалауыңызды  шайып, жүрегіңіздің қауызын ашты. Нұр сәулесі сіздің бойыңызға ақырын тарай бастағанын елестетіңіз. Ол біртіндеп күшейе түсуде. Оймен осы нұрды қолдарыңызға түсіріңіз. Сіздің  қолдарыңыз нұрға бөленіп, сәуле шашуда. Қолымыз тек жақсы, ізгі істер істейді және баршаға көмектеседі. Нұр аяқтарыңызға тарады. Аяқтарыңыз  нұр сәулесін шашуда. Олар сізді тек жақсылық жасау үшін жақсы жерлерге апарады. Олар нұр мен махаббат құралына айналды. Одан әрі нұр сіздің аузыңызға, тіліңізге тарады. Тіліңіз тек шындықты және жақсы, ізгі сөздер ғана айтады. Нұрды құлақтарыңызға бағыттаңыз, құлақтарыңыз тек жақсы сөз бен әсем әуенді ғана естиді. Нұр көздерімізге де жетті, көзіміз  тек жақсыға қарап, бәрінен жақсылықты ғана көреді. Сіздің басыңыз түгелдей нұрға бөленіп, басыңызға тек ізгі, сәулелі ой келеді. Нұр бірте-бірте қарқын және шұғылана бастайды, сіздің денеңізден шығып, жан-жағыңызға сәуле шашады. Осы нұрды туысқандарыңызға, мұғалімдеріңізге, достарыңызға, таныстарыңызға бағыттаңыз. Нұрды уақытша  түсініспей, ренжісіп жүрген адамдарға да бағыттаңыз, олардың да жүрегі нұрға толсын. Осы нұр бүкіл әлемге: барлық адамдарға, жан-жануарларға, өсімдіктерге, барлық тірі жанға таралсын... Ғаламның барлық түпкір-түпкіріне нұр бағыттаңыз. Нұр сіздің жүрегіңізге қайта оралды. Ойша айтыңыз: «Мен нұрлымын... Нұр менің ішімде... Мен Нұрмын». Мен нұрлы адамға айналдым.
Үй тапсырмасын тексеру Н.Айтұлы Күлтегіннің көк тасы Неліктен автор «Исі түркі жұртының тұмарындай Көктасым», деп толғанады? Тасқа түскен жазулардың руханилық күші неде деп ойлайсыздар? Рухани байлық дегенді қалай түсінесіздер?
Дәйексөз «Дүниенің көзі, тұтқасы, түп негізі- заттық нәрсе емес, рухани дүние» Платон
Мұғалім сыйы Рухани байлық – адамның өмірін қоршаған орта, тіршілік аясымен тұтастыратын және оның мақсат - мүддесін игі істермен ұштастыратын асыл арна. Рухани байлық адамның белгілі бір қажеттіліктерін қанағаттандыратындықтан ол үнемі игілікке бағытталады. Халық игілігі ретінде рухани асыл қазыналар ұрпақтан - ұрпаққа жалғасып, сабақтасып жатады. Халқы үшін еңбек еткен адамдардың өмірі де рухани байлық болып табылады. Сонымен, ұлттық құндылықтар адам өміріне қажетті рухани байлық болып табылады.
Шығармашылық жұмыс «Туған тілім –рухани асыл қазынам» өлең құрастыру
Топпен ән айту Өз елім Әні: Нұрғиса Тілендиев Сөзі: Қадыр Мырзалиевтікі Келгенде көктемі, Көңілін гүл басқан. Шырағы көктегі, Жұлдызбен сырласқан. Өз елім менің – Өзегім менің, Жырыма қосып жүремін. Төрім деп менің, Жерім деп менің, Соғады мәңгі жүрегім. Қайырмасы: Түлегі сендер, Тілегі сендер, Тірегі сендер сол елдің. Назары сендер, Базары сендер, Ажары сендер сол елдің! Ақ күмбез астығы, Асқар боп өрлеген. Жалынды жастығы, Жүлдені бермеген. Өз елім менің - Өзегім менің. Жырыма қосып жүремін. Төрім деп менің, Жерім деп менің, Соғады мәңгі жүрегім. Қайырмасы: Бұзылмас қамалы, Батыры уақыттың. Тербеген самалы, Бесігін бақыттың. Өз елім менің - Өзегім менің. Жырыма қосып жүремін. Төрім деп менің, Жерім деп менің, Соғады мәңгі жүрегім.
Үй тапсырмасы Т.Әбдірахманова Даналарым
Соңғы тыныштық сәті. Көзімізді жұмып, еркін жайғасайық. Енді, бүгінгі өткен сабағымыздан нені түсіндік, қандай жақсы нәрселерді үйрендік, өзімізге нені алдық сол жөнінде ойланайық. Осының барлығын жүрегімізге салып, көкейімізге түйіп алайық.  Жайлап, көзеріңізді ашуға болады. Бүгінгі керемет сабақ үшін сіздерге көп рахмет!

?леуметтік желі ?ажеттілікпе,?лде дерпе?

?леуметтік желі дертпе, ?лде ?ажеттілікпе.

Жа?а ауыл орта мектебінде Желто?сан айыны?  жоспарына с?йкес   инфоматика п?ніні? м??алімі ?ор?анбекова Назг?л ж?не «Жас ?лан » ?йымыны?  ?ланбасшысы  Карбоз ?ол?анатты? ?йымдастыруымен  10сынып о?ушылары арасында «Айту?а о?ай» атты мектепшілік іс-шара ?ткізілді.Іс шараны? басты нысан?а алын?ан  та?ырыбы :«?леуметтік желі дертпе, ?лде ?ажетілікпе» та?ырыбында тал?ыланды. Іс шараны? негізгі  ма?саты : ?азіргі «ХХІ ?асыр білім мен ?ылымны? ?асыры болады» - деп Елбасымыз Н. ?. Назарбаев айт?андай, ?о?амымыз, жастарымыз заман талабына сай жа?а а?паратты? технологиямен ж?мыс жасау?а бет б?рып келеді. Соны? ішінде Интернет пен ?леуметтік желіні? алатын орны жо?ары к?рсеткіште т?р. Б?гінгі мектеп алды даярлы? тобымен жас?спірім о?ушылар ж?не ?лкенді кіші адамдар интернет ар?ылы хат алысып, танысып ж?р. «Тая?ты? екі?шы бар» дегендей интернет пен ?леуметтік желіде жа?сы – жаман жа?тары бар. Біз осы жайында?з ой – пікірімізді таразы?асалып к?рейік.Пікірталас барысында ?р о?ушы  ?з ойларын еркін орта?а салып тал?ылады.  Ия «Айту?а  о?ай» біз ?леуметтік желіні ?олдану барысында пайдасын к?ре т?ра зиянында шегуіміз м?мкін деген сия?ты сан алуан с?ра?тар?а сіз бен біз боп жауап іздедік.К?ремендерімізде ?алыс ?алмай ?з ойларында?ы с?ра?тарын ?ойып жауап іздеді.?ызу пікірталас барысында ма?ыналы ж?не шебер  с?здерімен ерекше к?зге т?скен о?ушыларымызда бар оларды? атын атап т?сін т?стеу бізді? басты міндетіміз.Мысалы: Ж?нібекова ?алам?ас, Сакенова Айкерім, Бияхметов  Н?болат сынды о?ушылар   ?леуметтік желіні? пайдасы туралы пайдалы ке?естер  айтса, о?ан ?арсы  Алда??орова Сымбат, Зейнулина К?найым  сынды с?з с?ылы?тар  зиянын айта ?тті. Пікірталас барысында т?рлі бейнесюжеттер к?рсетіліп, мектеп о?ушыларынан   алын?ан  сауалнамалар тал?ыланды. Пікірталас барысында  зиянын айт?ын топ  ?леуметтік желіні?   ?азіргі ?о?амда, ?сіресе, жастар арасында ?ршіп т?р?ан дертті? бірі ?леуметтік желі екені белгілі. «Уа?ытты? бос ?ткені - ?мірді? бос кеткені» деп келген ?аза? ?азірде экран?а телмірумен ?мірін ?ткізіп жат?аны  ай?ын айтты.

-?леуметтік желілі? ?андай пайдасы бар?
- ?леуметтік желіге кіру м?дениеттілік. ?леуметтік желі алыс жа?ын адамдарды? бір - бірімен танысуын, хат алмасуын, ой б?лісуіне ?ажет бірден бір жа?а технология.
-Бір мезгілде бірнеше адам?а хабарласу?а болады. Жа?а достар табасы?.
-?леуметтік желі ?рі тиімді, арзан ?арым - ?атынас жасау?а пайдалы.
-Интернетті? ?р сайтынан т?рлі жа?алы?тар алу?а болады.

-Жылдам хабар алмасу?а болады, ?р арзан, ?рі тиімді.

?леуметтік желіні? ?андай зияны бар?
-Уа?ыты? бос?а кетеді. К?п отыру к?зді? нашарлауына мойны?а т?з жиналу?а со?тырады
-Кейбіреулер алданып ?алады ?леуметтік желілердегілерді? к?бі сені алдайды. Саба? о?уы?а кедергі келтіреді.
-?леуметтік желі – сауатсыз жазу мен сауатсыз с?йлеу.
-Кейбіреулер осы ?мірді ?мытады, ж?йкесін ж??артады.

- Денсаулы??а ЗИЯН

- Адам ОЙ-?РІСІН еш ДАМЫТПАЙДЫ

С?зімді ?орытындылай келе,ХХІ ?асыр жастарды?, жа?а а?паратты? технологияларды? ?асыры. Ендеше ?асырды? сыйынан ?алыс ?алмайы?. К?пке топыра? шашудан аула?пын, «Бес сауса? бірдей емес» демекші б?л ж?нінде ?ркім ?р?алай ой ?рбітер. Е? бастысы жал?ан ?лемге алданбай пайдалы іспен айналысып, бейтаныс жанмен хат алмас?анша жа?ындары?мен жиылып ж?здескенге не жетсін.

?леуметтік желі дертпе, ?лде ?ажеттілікпе.

Жа?а ауыл орта мектебінде Желто?сан айыны?  жоспарына с?йкес   инфоматика п?ніні? м??алімі ?ор?анбекова Назг?л ж?не «Жас ?лан » ?йымыны?  ?ланбасшысы  Карбоз ?ол?анатты? ?йымдастыруымен  10сынып о?ушылары арасында «Айту?а о?ай» атты мектепшілік іс-шара ?ткізілді.Іс шараны? басты нысан?а алын?ан  та?ырыбы :«?леуметтік желі дертпе, ?лде ?ажетілікпе» та?ырыбында тал?ыланды. Іс шараны? негізгі  ма?саты : ?азіргі «ХХІ ?асыр білім мен ?ылымны? ?асыры болады» - деп Елбасымыз Н. ?. Назарбаев айт?андай, ?о?амымыз, жастарымыз заман талабына сай жа?а а?паратты? технологиямен ж?мыс жасау?а бет б?рып келеді. Соны? ішінде Интернет пен ?леуметтік желіні? алатын орны жо?ары к?рсеткіште т?р. Б?гінгі мектеп алды даярлы? тобымен жас?спірім о?ушылар ж?не ?лкенді кіші адамдар интернет ар?ылы хат алысып, танысып ж?р. «Тая?ты? екі?шы бар» дегендей интернет пен ?леуметтік желіде жа?сы – жаман жа?тары бар. Біз осы жайында?з ой – пікірімізді таразы?асалып к?рейік.Пікірталас барысында ?р о?ушы  ?з ойларын еркін орта?а салып тал?ылады.  Ия «Айту?а  о?ай» біз ?леуметтік желіні ?олдану барысында пайдасын к?ре т?ра зиянында шегуіміз м?мкін деген сия?ты сан алуан с?ра?тар?а сіз бен біз боп жауап іздедік.К?ремендерімізде ?алыс ?алмай ?з ойларында?ы с?ра?тарын ?ойып жауап іздеді.?ызу пікірталас барысында ма?ыналы ж?не шебер  с?здерімен ерекше к?зге т?скен о?ушыларымызда бар оларды? атын атап т?сін т?стеу бізді? басты міндетіміз.Мысалы: Ж?нібекова ?алам?ас, Сакенова Айкерім, Бияхметов  Н?болат сынды о?ушылар   ?леуметтік желіні? пайдасы туралы пайдалы ке?естер  айтса, о?ан ?арсы  Алда??орова Сымбат, Зейнулина К?найым  сынды с?з с?ылы?тар  зиянын айта ?тті. Пікірталас барысында т?рлі бейнесюжеттер к?рсетіліп, мектеп о?ушыларынан   алын?ан  сауалнамалар тал?ыланды. Пікірталас барысында  зиянын айт?ын топ  ?леуметтік желіні?   ?азіргі ?о?амда, ?сіресе, жастар арасында ?ршіп т?р?ан дертті? бірі ?леуметтік желі екені белгілі. «Уа?ытты? бос ?ткені - ?мірді? бос кеткені» деп келген ?аза? ?азірде экран?а телмірумен ?мірін ?ткізіп жат?аны  ай?ын айтты.

-?леуметтік желілі? ?андай пайдасы бар?
- ?леуметтік желіге кіру м?дениеттілік. ?леуметтік желі алыс жа?ын адамдарды? бір - бірімен танысуын, хат алмасуын, ой б?лісуіне ?ажет бірден бір жа?а технология.
-Бір мезгілде бірнеше адам?а хабарласу?а болады. Жа?а достар табасы?.
-?леуметтік желі ?рі тиімді, арзан ?арым - ?атынас жасау?а пайдалы.
-Интернетті? ?р сайтынан т?рлі жа?алы?тар алу?а болады.

-Жылдам хабар алмасу?а болады, ?р арзан, ?рі тиімді.

?леуметтік желіні? ?андай зияны бар?
-Уа?ыты? бос?а кетеді. К?п отыру к?зді? нашарлауына мойны?а т?з жиналу?а со?тырады
-Кейбіреулер алданып ?алады ?леуметтік желілердегілерді? к?бі сені алдайды. Саба? о?уы?а кедергі келтіреді.
-?леуметтік желі – сауатсыз жазу мен сауатсыз с?йлеу.
-Кейбіреулер осы ?мірді ?мытады, ж?йкесін ж??артады.

- Денсаулы??а ЗИЯН

- Адам ОЙ-?РІСІН еш ДАМЫТПАЙДЫ

С?зімді ?орытындылай келе,ХХІ ?асыр жастарды?, жа?а а?паратты? технологияларды? ?асыры. Ендеше ?асырды? сыйынан ?алыс ?алмайы?. К?пке топыра? шашудан аула?пын, «Бес сауса? бірдей емес» демекші б?л ж?нінде ?ркім ?р?алай ой ?рбітер. Е? бастысы жал?ан ?лемге алданбай пайдалы іспен айналысып, бейтаныс жанмен хат алмас?анша жа?ындары?мен жиылып ж?здескенге не жетсін.

Показать полностью

Просмотр содержимого документа 
«?леуметтік желі ?ажеттілікпе,?лде дерпе?»

Әлеуметтік желі дертпе , әлде қажеттілікпе.

Жаңа ауыл орта мектебінде Желтоқсан айының жоспарына сәйкес инфоматика пәнінің мұғалімі Қорғанбекова Назгүл және «Жас Ұлан » ұйымының ұланбасшысы Карбоз Қолғанаттың ұйымдастыруымен 10сынып оқушылары арасында «Айтуға оңай» атты мектепшілік іс-шара өткізілді.Іс шараның басты нысанға алынған тақырыбы :«Әлеуметтік желі дертпе , әлде қажетілікпе» тақырыбында талқыланды. Іс шараның негізгі мақсаты : Қазіргі «ХХІ ғасыр білім мен ғылымның ғасыры болады» - деп Елбасымыз Н. Ә. Назарбаев айтқандай, қоғамымыз, жастарымыз заман талабына сай жаңа ақпараттық технологиямен жұмыс жасауға бет бұрып келеді. Соның ішінде Интернет пен әлеуметтік желінің алатын орны жоғары көрсеткіште тұр. Бүгінгі мектеп алды даярлық тобымен жасөспірім оқушылар және үлкенді кіші адамдар интернет арқылы хат алысып, танысып жүр. «Таяқтың екіұшы бар» дегендей интернет пен әлеуметтік желіде жақсы – жаман жақтары бар. Біз осы жайындаөз ой – пікірімізді таразығасалып көрейік.Пікірталас барысында әр оқушы өз ойларын еркін ортаға салып талқылады. Ия «Айтуға оңай» біз әлеуметтік желіні қолдану барысында пайдасын көре тұра зиянында шегуіміз мүмкін деген сияқты сан алуан сұрақтарға сіз бен біз боп жауап іздедік.Көремендерімізде қалыс қалмай өз ойларындағы сұрақтарын қойып жауап іздеді.Қызу пікірталас барысында мағыналы және шебер сөздерімен ерекше көзге түскен оқушыларымызда бар олардың атын атап түсін түстеу біздің басты міндетіміз.Мысалы: Жәнібекова Қаламқас , Сакенова Айкерім, Бияхметов Нұболат сынды оқушылар әлеуметтік желінің пайдасы туралы пайдалы кеңестер айтса, оған қарсы Алдаңғорова Сымбат, Зейнулина Күнайым сынды сөз сңылықтар зиянын айта өтті. Пікірталас барысында түрлі бейнесюжеттер көрсетіліп , мектеп оқушыларынан алынған сауалнамалар талқыланды.. Пікірталас барысында зиянын айтқын топ әлеуметтік желінің Қазіргі қоғамда, әсіресе, жастар арасында өршіп тұрған дерттің бірі әлеуметтік желі екені белгілі. «Уақыттың бос өткені - өмірдің бос кеткені» деп келген қазақ қазірде экранға телмірумен өмірін өткізіп жатқаны айқын айтты.

Әлеуметтік желілің қандай пайдасы бар?
 Әлеуметтік желіге кіру мәдениеттілік. Әлеуметтік желі алыс жақын адамдардың бір - бірімен танысуын, хат алмасуын, ой бөлісуіне қажет бірден бір жаңа технология.
Бір мезгілде бірнеше адамға хабарласуға болады. Жаңа достар табасың.
Әлеуметтік желі әрі тиімді, арзан қарым - қатынас жасауға пайдалы.
Интернеттің әр сайтынан түрлі жаңалықтар алуға болады.

Жылдам хабар алмасуға болады, әр арзан, әрі тиімді.

Әлеуметтік желінің қандай зияны бар?
Уақытың босқа кетеді. Көп отыру көздің нашарлауына мойныңа тұз жиналуға соқтырады
Кейбіреулер алданып қалады әлеуметтік желілердегілердің көбі сені алдайды. Сабақ оқуыңа кедергі келтіреді.
Әлеуметтік желі – сауатсыз жазу мен сауатсыз сөйлеу.
Кейбіреулер осы өмірді ұмытады, жүйкесін жұқартады.

 Денсаулыққа ЗИЯН

 Адам ОЙ-ӨРІСІН еш ДАМЫТПАЙДЫ

Сөзімді қорытындылай келе,ХХІ ғасыр жастардың, жаңа ақпараттық технологиялардың ғасыры. Ендеше ғасырдың сыйынан қалыс қалмайық. Көпке топырақ шашудан аулақпын, «Бес саусақ бірдей емес» демекші бұл жөнінде әркім әрқалай ой өрбітер. Ең бастысы жалған әлемге алданбай пайдалы іспен айналысып, бейтаныс жанмен хат алмасқанша жақындарыңмен жиылып жүздескенге не жетсін.

Күні: 10.04.15 ж.

Класы: 10 «А»

Сабақтың тақырыбы: Уақыт – мезгіл пернесі

Құндылық: уақыт

Қасиеттер: жауапкершілік, адамгершілік

Сабақтың мақсаты:

а)білімділік: «уақыт» ұғымын құндылық ретінде түсіндіру;

ә) дамытушылық: жауапкершілік қасиеттерін дамыту;

б)тәрбиелік: уақытты бағалай білуге үйрету.

Сабақтың түрі:  дамытушылық сабақ

Сабақтың әдісі: түсіндіру, сұрақ-жауап, сахналау, ой қабілетін дамыту

Көрнекілігі: слайд, видео, маркер, стикер, ватман, А4 қағазы

Пәнаралық байланыс:  әдебиет

Сабақтың барысы:

Ұйымдастыру кезеңі: 1. Оқушылармен амандасу

2. Оқушылардың сабаққа қатысымын тексеру

3. Құрал-жабдықтарын тексеріп шығу.

4. Оқушылардың зейінін сабаққа аудару.

Топқа бөлу

Оқушылар карточкаларды таңдай отырып, «таң», «түс», «кеш» топтарына бөлінеді.

Тыныштық сәті (әуенді қосып) – 2 минут

Ыңғайланып отырып, денелеріңізді түзу ұстаңыздар. Көздеріңізді жұмыңыздар. Елестетіп көріңіз: күн нұры сіздің төбеңізден өтіп, бойыңызға ақырын тарай бастады. Ол біртіндеп күшейе түсуде. Оймен осы нұрды қолдарыңызға түсіріңіз. Сіздің қолдарыңыз нұрға бөленіп, сәуле шашуда. Қолымыз тек жақсы, ізгі істер істейді және баршаға көмектеседі. Нұр аяқтарыңызға тарады. Аяқтарыңыз нұр сәулесін шашуда. Олар сізді тек жақсылық жасау үшін жақсы жерлерге апарады.

Нұр сіздің денеңізден шығып, жан-жағыңызға сәуле шашады. Осы нұрды туысқандарыңызға, мұғалімдеріңізге, достарыңызға, таныстарыңызға бағыттаңыз. Нұрды ренжісіп жүрген адамдарға да бағытаңыз, олардың да жүрегі нұрға толсын.

Енді осы Нұрды жүрегіңізге орналастырыңыз. Нұрға толы бүкіл әлем сіздің жүрегіңізде. Оны осындай әсем қалыпта сақтаңыз. Жаймен көздеріңізді ашыңыздар. Рахмет.

Әңгімелесу – 6 минут

Өмір деген – көк мұхиттың толқыны,

Бір-бірімен жатқан шулап жалғасып,

Бір-бірімен жатқан тулап арбасып,

О, толқындар, арпалысып, алға шық!

Тақырып жайлы ойлануға мүмкіндік туғызу мақсатында сұрақтар қойылады:

• Адам өмірін уақытпен байланыстырудың мәні неде?

• «Уақыт адам өмірінің өлшемі» деген пікірмен келісесіз бе?

• Адам өмірінің мәні оның істеген ісімен өлшенуінің себебі неде? (3 шапалақ)

Мәтінмен жұмыс – 8 минут

Уақыт құндылығының мәнін түсіндіру үшін «Уақыт» атты видеоны тамашалаймыз. Видеоны көріп болғанан кейін әр топқа сұрақтар беріледі. Сол сұрақ бойынша жауап беріледі.

1-топ: Бұл видеодан не ұқтыңыздар?

2-топ: «Уақытты мәнді өткізу» дегенді қалай түсінесіз?

3-топ: Өз уақыттарыңызды қалай өткізесіз? (3 шапалақ)

Сахналау – 4 минут дайындалуға, 6 минут көрініс.

1-топ:Уақытын бағалай білмейтін бала.

2-топ:Алтын уақыт.

3-топ: Уақыт қайта айналып келмейді. (3 шапалақ)

Дәйексөз – 3 минут

Уақыттың бос өткені - өмірдің бос кеткені. (мақал)

Дәйексөзді талдауды әр топ А4 қағазына түсіреді.

Шығармашылық тапсырма – 6 минут

1 топ - уақытты қадірлейтіндер адамдар туралы ойларын түйіндеу.

2 топ -  уақытты қадірлемейтіндер адамдар туралы ойларын түйіндеу.

3 топ-  уақыттың құны туралы  түсініктері бойынша ойларын түйіндеу. (3 шапалақ)

Туған жылың мен айың мінез-құлқыңызға әсер етеді ме?

1. Тышқан жылы туылғандар Олар үсті-басын таза ұстап, сақ жүреді. Думан-той, ырду-дырдудан бойын аулақ салуға тырысады. Мінезі – тәкаппар, сәл нәрсеге өкпелегіш.  2. Сиыр жылы туылғандар Ұстамды келеді. Туған туыстарының, өзінің қайғысына қатты күйзеліп, кімге болсын көмегін аямайды. Кейде бұл қылығы өзіне зиянын тигізеді. Адамдар бұлардың жақсылығын тез ұмытады, алайда қиыс басса, оған түсіністікпен қарайды. 3. Барыс жылы туылғандар Қызба мінезді, ашуланшақ, басқаға билік жүргізгенді ұнатады, ешнәрсеге көңілі толмайды, бір істі қолға алса, бөгет болған адамдарды ұнатпайды, оларды беттен алып, ренжітіп тастайды. 4. Қоян жылы туылғандар Қорқақ. Кез келген нәрседен үрейленеді, сыр сақтауға олақ. Маңызды істе өз бетінше шешім қабылдай алмайды. Қашанда көңіл-күйіне қарай әрекет ететін жан. 5. Ұлу жылы туылғандар Тұйық мінезді, барынша қарапайым көрінуге тырысатын, байсалды, құпияны сақтай білетін, көбінесе үнсіз жүруді ұнататын адам. Оның қолынан үлкен істерді атқару келеді, қай істі де өз ақылымен, оңаша шешуге ұмтылады. 6. Жылан жылы туылғандар Сырт көзге ұяң, маңызды істерден қашқақтамайды. Қойылған сауалға нақты жауап қайтармайды. Басына пәле болып жабысатын нәрсе – тілі. Шамына тисе, ұяңдығын қойып, шынайы мінез-құлқын көрсетеді. Жаныңды жаралап алғың келмесе жыландардан аулақ жүр. 7. Жылқы жылы туылғандар Олар – «жұмыс аты» сияқты. Жұмыстан ешқашан да жалықпай, таңертеңнен кешке дейін бір тыным таппайды.Әйтеуір,күні бойы тыпырлап,мазасыз күй кешеді. 8. Қой жылы туылғандар Сәл нәрсеге ашуланады, қисайған бетінен қайтпайды. Сондай сәттерде өзіне де, жанында жүргендерге де қауіпті. Өзін жарға жығатын мінезі – шешімді тым асығыс қабылдайтындығы. 9. Мешін жылы туылғандар Олар - өзіне-өзі ғашық жандар. Сәнқой, ырду-дырдуы көп көңілді бас қосуларды ұнатады. Өзін өзгелерден артық санайды. 10. Тауық жылы туылғандар «Үйкүшік». Үй-үйелменіне қамқор болып, кез-келген адаммен тез тіл табысады, отбасында адал. Ақыл-ойы бір басына жетерлік. 11. Ит жылы туылғандар Мінезі сөзшең, талас-тартыс, дау-дамайға лезде араласып кетеді. Оны өзі де білмей қалады. Алайда ешкімге зияны жоқ. 12. Доңыз жылы туылғандар Оңаша, табиғат аясында, бау-бақшада еңбек еткенді, көңілді кештерге қатысқанды ұнатады. Көп нәрсеге басын қатырмайды, ол жөнінде көп ойланбайды. Отбасында бала-шағасы көп болады.

Үй тапсырмасы

Оқулықта 129-бетте берілген Ә.Нұршайықовтың мәтінін оқып, талдап келу.

Сабақты қорытындылау – 5 минут

«Уақыт» сөзіне 5 жолды өлең.

1. Уақыт

2. Тоқтаусыз, қадірлі

3. Тұрмайды, зырғиды, тоқтамайды

4. Уақыттың қадірін қиналғанда білерсің

5. Сағат

Соңғы тыныштық сәті

Тыныштық, тыныштық, тыныштық. Тыныштық бар жерде. Тыныштық, тыныштық, тыныштық. Тыныштық бүкіл әлемде.

Сабақ	Пәні: Қазақ тілі Сынып: 10 Күні: 18 желтоқсан			Барлық оқушы саны: 16 Қатысқан оқушы: 16
Сілтеме:	Күнтізбелік жоспар,оқулық. Қазақ тілі (сөз мәдениеті) оқулығы 10-сынып.
Тақырып:	Әдеп, әдептілік ұғымдары
Жалпы мақсаты:	Білімділік: Оқушыларды әдеп, әдептілік ұғымдарымен таныстыру; әдеп терминінің алғаш қолданылуы; іскерлік қарым-қатынаста сөз әдебін,сөйлеу мәдениетін сақтай білу; әдептіліктің кейбір ұстанымдары: сенім, сабырлық туралы білімді меңгерту. Дамытушылық: Оқушылардың шығармашылықпен жұмыс жасау, өз пікірін еркін жеткізу арқылы жаңа білімді өз бетімен меңгеру қабілеттерін дамыту. Тәрбиелік: Оқушыларды адамгершілікке, инабаттылыққа, кішіпейілдікке, әдептілікке тәрбиелеу.
Ресурстары:	оқулық, бор, тақта, бағалау парақшалары, флипчарт, түрлі-түсті бояғыштар, стикерлер,
Әдіс-тәсілдері:	тәсілі: жекелей, жұппен, топпен		Әдісі: сұрақ-жауап, ой қозғау, іздендіру, талдау, «Түртіп алу»,
Оқыту нәтижелері:	Диалог арқылы оқушылардың сабаққа деген қызығушылығы артады; Өз пікірін негізді, тұжырымды түрде білдіре алады; Тарихи тұлғалардың өмірі мен атқарған қызметі туралы айта алады; Жұптық, топтық жұмыстар негізінде ынтымақтастыққа үйреніп, шығармашылықпен жұмыс жасайды; Мәтіндегі негізгі ойды айта алады; Оқушылар бірін-бірі оқытуға үйренеді; Терминдер мен ұғымдарға анықтама бере алады;
Түйінді идеялар:	Әдеп. «Мінез-құлық ережелері». Ежелгі Мысыр. Аристотель. Конфуций. Кішіпейілділіктің үш түрі. Әдептілік ұстанымдары. Іскерлік қарым-қатынастағы сөз әдебі және сөйлеу мәдениеті.
Дереккөздер:	Оқулық, ғаламтор материалдары.
Сабақтың барысы:	Мұғалімнің іс-әрекеті	Оқушының іс-әрекеті				Бағалау
Ұйымдастыру кезеңі:	Сәлемдесу, түгендеу «Достық торы» ойынының жүру ережесімен таныстырады. Топқа бөліп, бағалау парақтарын таратады. Бүгінгі сабақтан жақсы әсер алып, үйге көтеріңкі көңіл-күймен қайтуға тілектеспін.	Оқушылар шеңбер құрып тұрады. Мұғалім тоқыма жіпті бір саусағына іліп алып, өзі қалаған оқушыға жылы лебізін білдіріп лақтырады. Жаттығу осылай жалғасады. Соңында «достық торы» пайда болады. Топқа бөлу: «Топ таңдау» /3 топқа бөлінеді: №1, №2, №3/
Үй тапсырмасы	«Этнолингвистика және оның салалары» тақырыбы бойынша сұрақтар жазылған «Құпия хат» таратады.	Әр топтағы оқушылар бірлесіп сұрақтарға жауап береді			Оқушылар бағалау парағының өзін-өзі бағалау бағанын толтырады.
Жаңа тақырып	Қызығушылығын ояту Жаңа тақырыппен таныстырып, миға шабуылдау арқылы сабақтың мақсатын оқушылармен бірлесе құрады. «Ойлан. Жұптас. Пікірлес» Мұғалім екі-үш жұпқа өз пікірлерін бүкіл сыныпқа жариялатады.	«Бүгінгі сабақта не туралы оқып-білетін боласыңдар?» сұрағына өз ойларын білдіреді. - Әдепті бала қандай болады? - Өз іс - әрекетіңнен ұялған кезің болды ма? - Әдепті адамның бойында қандай қасиеттер болуы қажет? - Біреуді мазалаған кезде немесе оған қолайсыздық тудырған жағдайда не істер едің? Сұрақ бойынша әр оқушы жекеше өз ойларын қағазға түсіреді. Содан кейін жұбымен талқылайды, пікірлеседі.				Мұғалімнің мадақтауы
	Мағынаны ажырату Әр топқа тапсырма береді. Интерактивті тақтадан қысқаша шолу жасау Рөлдік ойын «Әдептілік»	Әр топтағы оқушылар мәтінмен танысып, жұп болып талдағаннан кейін мұғалім таратқан карточкадағы тапсырмаларды орындайды. Осыдан кейін тақтаға әр топтан 2 оқушыдан жиналып, тақырып бойынша бір-біріне түсіндіру жұмыстарын жүргізеді. Алған түсініктерін толықтырады. 70-жаттығу. Ауызша орындау 71-жаттығу. Дәптермен жұмыс. Тақтада орындау. Оқушылар шағын көрініс тамашалайды, сұрақтарға жауап береді				Тақырыпты түсіну деңгейлерін «Басбармақ» әдісімен бағалайды.
	Сергіту сәтін өткізу.	«Қасиеттер жәрмеңкесі» ойыны бойынша сергіп, демалады.
	Ой толғаныс Сабақ барысында меңгерген білімдері негізінде шығармашылық жұмыстар орындауға тапсырма береді. «Фишпул» әдісі	«Іскерлік-бүгінгі заман адамына қажетті басты қасиет» пікірталас ұйымдастыру. Әр топтан өз қалауы бойынша оқушылар екі шеңберге отырады.				Топ басшысы бағалау парағына оқушылардың топтық жұмысқа қатысу деңгейлерін бағалайды.
Бағалау	Бағалау парақшасы: Оқушының аты: Ұпайы 1 ұпай 2 ұпай 3 ұпай Өзін-өзі бағалау (үй тапсырмасы) Топ басшысының бағалауы (шығармашылық жұмыс) Мұғалімнің бағалауы Жины: 9 ұпай –«5», 7-8 ұпай –«4», 5-6 ұпай - «3», 3-4 ұпай – «2»
рефлексия	Сабақ жайлы өз ой пікірлерін «Екі жұлдыз, бір тілек» әдісімен стикерге жазады
Үйге тапсырма	П. 13. 71-жаттығу аяқтау, 74-жаттығу.

10 «Ә» сынып жетекшісі

Орындаған: Партаева Арайлым Жарылкасыновна

«Қауіпсіз Интернет» еліне саяхат», «Пайдалы және Қауіпсіз интернет»

Қауіптің алдын алып, балалардың интернеттегі жұмысын пайдалы ету үшін ата-аналарға ақыл-кеңес

1. Ереже. Балаларыңыздың «әлемдік тордағы» іс-әрекетін мұқият қадағалап отырыңыз: балаңызды  Интернетте «Емін-еркін» жібермеңіз. Баланың Интернеттегі қарым-қатынасына, әсіресе меңгеру кезеңіне белсенді қатысуға тырысыңыз. Балаңызбен Интернеттің арқасында қандай жаңалық білгені туралы сөйлесіп отырыңыз және Интернеттің қауіптілігі жөнінде әңгімелеуді ұмытпаңыз.

Интернет: Қауіпсіздік әліпбиі

Тағы бір негізгі сұрақ ақпараттық және киберкеңістікте заңды түрде балалардың құқықтарын қамтамасыз ету жөнінде болып табылады.

Тұлғаның дамуы мен оның ақпараттық қауіпсіздігі тұрғысында көпшілік қауым орасан зор негативті, нақты емес және агрессивті ақпарат алады. Бір жағынан көптеген балалар тұлғаның дамуына, оқуына, өзіндік білім алуына, шығармашылық өсуіне қажетті ақпарат жеткіліксіз болғанда «ақпараттық тапшылыққа» тап болады.

Ақпарат тапшылығы (ең жақсы, қажетті, нақты) мен оның молшылығы бір мезгілде (негативті, деструктивті және т.б) келетіні мәлім.

Интернеттің дамуы бұл проблемаларды үделеті әрі күшейтеді. Соңғы онжылдықта әлем бірлестігі тұлға мен ақпаратқа байланысты, сонымен қатар Интернеттің тұлғаға да қатысты, бірлестікке де қатысты іс-әрекетін реттеуге байланысты ыңғайлы амалдар мен заңдар жасауда.  Берілген тақырып балаларды Интернетпен және компьютермен қолданудың ережелерімен таныстыру үшін таңдалды. Өйткені бірнеше елдерде балаларды негативті ақпараттан (одан басқа ата-аналарға бұл сұрақ бойынша көмек ретінде) қорғау жөнінде заң шығарушылармен бұл сұрақ талқыланған және тағы басқа жаңа заңдар шығарылуда.

5-8 сыныптардың сынып сағаттарының мақсаты: Интернет пайдаланудың негізгі ережелерімен таныстыру. Интернет желісі туралы түсініктерін кеңейту. Коммуникативті сауттылықтың негіздерін, өздерінің мінез-құлықтарына жауапкершілікпен қарау сезімдерін қалыптастыру. Оқушылардың Интернет желісіндегі қауіпсіз интернет туралы қағидалары деген түсініктерін қалыптастыру. Интернет ресурстарына жүгінгенде оқушылардың ақпараттық қауіпсіздігін қамтамасыз ету. Ақпараттық ресурстарға аса зор ниетпен қарауға тәрбиелеу.

9-10 сыныптардағы сынып сағаттарының мақсаты: интернет желісіндегі құқық бұзушылықтың алдын алу, жаһандық желіде қауіпсіздік және құқықтық қорғауды жоғарылату.

"?ыз баланы т?рбиелеу-?лтты т?рбиелеу" баяндама

Атырау облысы

?ызыл?о?а ауданы

?арабау ауылы

Д?йсенова Жайнаг?л Берік?ызы-

?арабау орта мектебіні?

ІІ санатты  педагог-психологі

?ыз баланы т?рбиелеу-?лтты т?рбиелеу.

Ма?саты: «?ыз баланы т?рбиелей отырып, ?лтты т?рбиелейміз» ?а?идасымен ?аза? ?о?амында ?асырлар бойы ?алыптас?ан отбасылы? д?ст?рлер мен ??ндылы?тар?а негізделген отбасы м?ртебесін ны?айту.

С?з басын Елбасымыз Н?рс?лтан ?біш?лыны?: «Шы?ыс халы?тарыны? арасында, жалпы м?сылман елдерінде ?йел затын б?лекше ба?алайтын, ?арындасты ?атты ?астерлейтін халы?ты? бірі де, бірегейі де – бізді? ?аза?», – деген пікірінен бастаса?.
Рухани тарихымызды? тар?ыл беттерін пара?таса?, ?аза? ?ыздары мен ?аза? ?йелдері, жалпы аналар ?лемі туралы тол?анба?ан т?л?алар сирек екен оны? ?стіне ж?рек тербер, сезім ?оздырар ?аза?ты? халы? ?ндеріне, немесе ма?ал –м?телдеріне бір с?т к??іл аударып к?релікші. Нені ме?зеп нені айтар екен. Б?ларда аналар?а, ?ыздар?а т?н ?рі т?рбиелік, ?рі та?ылымды? м?ні ерекше тол?амдар бар. Соларды саралай келе мынадай с?з ?йірлерін бай?адым. ?аза? ?ауымында ?ыз баланы? орны ерекше бол?ан. Оны мынадай ма?ал м?телдерден аны? а??арамыз. Ата – бабаларымыз ?ызды ?она? деп есептеген, бар?ан жерде ба?ыны? ашылуын ?йде отырып ?амда?ан. Барынша ізетті, сыпайы, мейірімді де ісмер, ?ылы?ты да ?ырмызы болуын ?немі ?ада?алап отыр?ан. Еркін ?ста?ан, біра? тым еркінсітпеген.
«?ыз — ?ріс, ?л-?оныс» деп білгендіктен ?азекем ?рісін ке?ейтер ?ыз бала?а айры?ша к??іл б?лген. «?ыз мінезді келсін, ?л ?нерлі келсін» дей отырып, «?ыз?а ?ыры? ?йден тыйым» жасайды. ?ыз т?рбиесіндегі же?ге ролі де к?зден таса болмайды. «?ызы бар ?йді? же?гесі с?йкімді келеді».
?йткені ?ке – шеше айта алма?ан сырды же?ге жеткізеді. ?ызды? бал?ын болмыс бітімі мен т?рбиесіні? басы ?асында аяулы же?гелер ж?реді.С?йген жігіті мен екі арада?ы ?депті ?арым – ?атынасты? таби?и ?рбуіне сеп болатын осы же?гелер.
Ата-ана ?ызынан ешн?рсені аямайды. Оны? ешн?рседен м??тажсыз, б?ла ?суін ?ада?алайды. ?йткені ?ыз?а бергенді ?ызыр ?тейді деп біледі. Сонымен бірге ?азеке? ?ызды бетімен де жібермейді. «?ызды ?ымтап ?ста?ан ?ялмайды» дей отырып, оларды ?анатты?а ?а?тырмай,т?мсы?ты?а шо?тырмай ?сіруды парыз санайды. Оларды? ар ?ятыны? са?шысы б?ріне жауапты екенін ешуа?ыт ?мытпа?ан. Содан да болар, бір жа?ынан «?ыз бен жыл?ы жаудыкі» деп ?ыз т?рбиесіне мейілінше са? ?арайды. «?ыз ба??анан ?ысыра? ба??ан о?айлы?ын» жадынан шы?армай баянды отанын тап
?анша ?зіні?, жауапты екенін еш ?мытпа?ан. С?йте т?ра ?ызды жа?ада?ы ??ндыздай к?теді.
«К?йеу жаман болса ?ызы?нан» деуінде ?лкен м?н бар. ?зіні? отбасында керекті т?рбиені? б?рін к?ріп ?скен ?ыз бала, со?ан ?оса мінезді де ?ылы?ты болса, парасатты да пайымды болса екен дейді. «?ызды к?те алма?ан к?? етеді, жібекті т?те алма?ан ж?н етеді» м?ны? к?бі, негізінен ?ызды? шешесіне байланысты д?ниелер. Сонды?тан, ?ыз к?ретін жігіттер, алдымен же?гесі ар?ылы шешесіні? ?андай адам екенін аны?та?ысы келеді. «Шешесі жаманны? ?ызын алма, немесе «шешесін к?ріп ?ызын ал» деуге осындай ма?сат бар.Заманны? ба?ыт ба?дарына ?арай ма?ал м?телдер де т?рленіп, ?згеріске т?сіп отырады. «Шешесі отырып, с?йлеген ?ыздан безін» деп келе, ?ызды? жа?сысын іздейді. «А?ылды ?ыз білімге ж?гінер, а?ылсыз ?ыз с?зге ілігер» деп біледі. Осындай негізгі т?рбиелік ж?мыстарды ж?ргізіп ал?ан со?, ?азеке?ні? ??дайдан тілейтіні ?ызыны? бар?ан жеріне тастай батып судай сі?уі. Бар?ан жерінде ба?ыны? ашыл?анына ?атты ?уанады, ба?ы тайса ?атты к?йінеді. ?ор?атыны – «?айта шап?ан жау жаман, ?айтып келген ?ыз жаман» екені.«Шы??ан ?ыз шиден тыс?ары» ?ыз баланы? ендігі жердегі тіршілігі шектеулілеу болатыны. Ол келіндік ж?не ?йелдік д?уір. Б?л ?ыз бала ?шін мейілінше жауапты кезе?. Жа?а т?скен келінге сыншы да, мінші де к?п. Ол енді т?ркінінде ал?ан т?рбиені? ?аншалы?ты екенін к?рсетуге тиіс. Же?гесі мен шешесіні? к?ргенін істеп, ?айын ж?ртыны? к??ілінен шы?у?а тырысады.
?аза? ?ызды? ?з ж?рты мен бірге ?айын ж?ртыны? да т?рбиеге жауапты екенін ?атты сезінеді. Оны? ?андай елге, ?андай отбасына келін болып т?суіне к?п н?рсе байланысты. «Жа?сы елге т?скен келін, келін, жаман елге т?скен келін келсап». Б?л жерде ?айын енені? ролі к?ріне бастайды. К?бінесе «Келінні? ?айын ене топыра?ынан жарал?андай» болып келуін ?алайды. Шынында к?ргенді елден шы??ан ?ызды? к?сегелі елге тап болуы зор ба?ытты? кепілі.Сонымен бірге келген келін татулы? жаршысындай болса деп армандайды. ?сіресе абысындар арасыны? ынтыма?ты болуы к?зделеді. «А?айын тату болса ат к?п, абысын тату болса, ас к?п». «А?айынны? азары болса да, безері жо?», «а?айын?а ?арап, мал ?сер, а?аш?а ?арап тал ?сер».
?ыз,?йел, абысын ажын, а?айын туралы ма?ал м?телдерді саралай отырып, халы? даналы?ына ?айран ?аласы?. Атам ?аза? ешбір жар?ы, н?с?ау жазып ?уре болмай а? ?рі ?ыс?а, ?рі н?с?а на?ылдармен т?рбие та?ылымна? тамаша ?лгісін т?йіп айтып отыр?ан.
Хал?ымыз «?ыз-?она?» деп, т?рінен орын беріп, ?ыздарды алтынны? сыны?ына балап ?сірген. Жалпы бала т?рбиесіне, соны? ішінде ?ыз бала т?рбиесіне ?те к?п к??іл б?лген. Ата-бабаларымыз «?ыз?а ?ыры? ?йден тыю, ?ала берсе ?ара к??нен тыю» деген ма?ал?а ?аншама ой сый?ыз?ан. Я?ни ?ыз бала т?рбиесіне тек анасы жауапты емес, б?кіл ауыл, ел жауапты болып отыр?ан.Ал ?азіргі заманда бала т?рбиесіне тек ?ана ана емес, радио мен теледидар, газет-журнал, т?рлі кинофильмдер жан-жа?ты ?сер етуде.
?аза? ?ыздарыны? менталитетіне ?арапайымдылы?, сыпайылы?, инабаттылы?, ?лкенді сыйлау, кішіге ізет к?рсету, а?ылдылы?, имандылы? сия?ты ?асиеттер кіреді. Тарих?а к?з ж?гіртсек, Айман, ??рт?а, Назым сия?ты ?ыздарымыз, Домала? ана, Айша Бибі сия?ты аналарымыз на?ыз ?аза? ?йелдеріні? ?лгісі болды. Аналарымыз «баланы жастан» деп, бала т?рбиесін ??рса?тан баста?ан. ?лжан ана данышпан Абайды ??сыл-д?ретсіз емізбегені – адамзатты? баласын т?рбиелегені болып табылады.
«Баламды молда?а о?ытамын деп к?пір етіп алдым» дегендей, т?уелсіздік т??ырына ?ол жеткізгелі, кейбір жастарымыз «т?уелсіз» деген ??ымды т?сінбей, ата-анадан т?уелсіз, ?стаздардан т?уелсіз болу деп т?сініп ж?р. ?рине, б?рын?ы кездегідей ?р ?йде 8-10-нан бала жо?, ?лкендері кішісін ба?ып-?а?ып отыратын. Ал ?азіргі отбасыларында ?рі кетсе 2 бала т?рбиеленіп отыр. Сонды?тан «бір баласы барды? шы?ар-шы?пас жаны бар» демекші, сол жал?ызды? асты-?стіне т?сіп дегенін жасап отыр?аны. Уа?ыт ?те келе ?ызыны? жаман ?ылы?ын к?рген ана?а тізе со?удан бас?а еште?е ?алмайды. Міне, ?о?амымыз?а ?з ?олымыздан келе?сіз жа?дай тудырып алды?. ?азіргі ?аза? ?ыздарыны? ж?ріс-т?рысы, ?з бойын к?туі, киім киісі, ?лкен-кішіге ?шырамы м?лдем ?згеше. Жастар т?рбиесінде «?зын ар?ан, ке? т?сау?а» т?сіп кеткені айдан аны?. ??рбы ?ыздарды? ара? ішіп, шылым шегіп, т?нгі клубтарды? есігін ба??анын к?ргенде жаны? т?ршігеді. Осындай ?рекеттерді? салдарынан ?ыздар ж?кті болып, онан со? жасанды т?сік жасатып, аналы? ???ы?ынан айырылып жатады. Батыстан бел т?зеген т?рлі жа?дайлар бізді? салт-санамыз?а ?з ?серін тигізіп отыр. М?ліметтерге с?йенсек, еліміз бойынша жылына 200 мы?дай жасанды т?сік жасалып, 1643 бала ата-ана ?ам?орынсыз ?алады екен. Ал та?ы да тарих беттерін пара?таса?, хал?ымызда, «жетім, жесір» деген ??ымдар айтылма?ан.
?рбір елді? ?міріндегі шешуші кілт – ?ыздар?а берілетін т?лім т?рбие ар?ылы ?лшенеді. Бізді? хал?ымызда «?ыз» деген с?зді? ?зі ?демілікті?, ?дептілікті?, с?лулы?ты? символы ретінде ?олданылады.
Отбасы ?о?амны? бір б?лшегі, ал отбасыны? алтын ?азы?ы — ?йел адам. Сонды?тан да б?гін жалпы берілетін т?рбиені? ішінен ?ыз бала т?рбиесіне байланысты т?старын б?ліп ал?анды?ы негізгі ма?сатым: адамгершілігі мол, ?депті, инабатты, сыпайы ?ыздарымызды т?рбиелеп шы?ару. Б?л ба?ытта?ы ж?мыстарды? к?пшілігі ата аналармен ?оян-?олты? араласуды тікелей ?ажет етеді.«Анасын к?ріп ?ызын ал» дейтін халы? ма?алы текке айтылмаса керек. Ана т?рбиесін к?рген ?ыз ?рдайым к?регенділік танытады. Жа?а ?асыр, тек жа?алы?ты ?абылдау керек деп, шетелге еліктеп немесе ?аламтор ар?ылы керексіз д?ниелерді ?абылдауды? ?ажеті жо?. Заман а?ымынан ?алмай, орынды киініп, орынсыз н?рселерден аула? болып, ?зге тілде емес, ?з тілінде с?йлеп, д?ст?рді сыйлап, ибалы?ын са?тау ?ажет. ?зіні? ана тілін ?адірлемейтін ?ыздардан жа?сы ана шы?ады деп айта алмаймын. Тілін ?адірлемеген адам, ол ?лтты? салтынан да, д?ст?рінен де хабарсыз болары ай?ын. ?ай ?о?амда, ?ай заманда ?мір с?рмесін, ол ?аза? ?ызы деген ат?а лайы? болуы ?ажет. Бойжеткендеріміз осыны ?мытпаса деймін.
А?ыл да анадан дариды, дана да ?йелден туады. ?ыз бала т?рбиесін ?рпа? т?рбиесі деп ?арау ?ажет. Б?гінгі ?аза? бойжеткендері ерте?гі еріне адал жар, балалрыны? анасы. Оларды? бойында имани т?рбие бол?анын ?алаймын. Б?гін ол ?ыздар ?негелі т?рбие алса, ерте? ?рпа? т?рбиелейтін ?аза?ты? дана аналарына айналары с?зсіз.С?з со?ын Елбасымызды?: «?йел – бесік иесі. Демек, ?йелді? жайы т?зелмей, бесігіміз т?зелмейді, бесігіміз т?зелмей – еліміз толы? т?зелмейді» деген пікірімен ?орытындыла?ым келіп отыр. ?арак?здеріміз б?рымды шашымен, инабатты мінезімен, а?ылдылы?ымен, кіршіксіз арымен ?р?ашан бас?алардан ерекшелене білгей.

Показать полностью

Просмотр содержимого документа 
«"?ыз баланы т?рбиелеу-?лтты т?рбиелеу" баяндама»

Қыз баланы тәрбиелеу-ұлтты тәрбиелеу.

Мақсаты: «Қыз баланы тәрбиелей отырып, ұлтты тәрбиелейміз» қағидасымен қазақ қоғамында ғасырлар бойы қалыптасқан отбасылық дәстүрлер мен құндылықтарға негізделген отбасы мәртебесін нығайту.

Сөз басын Елбасымыз Нұрсұлтан Әбішұлының: «Шығыс халықтарының арасында, жалпы мұсылман елдерінде әйел затын бөлекше бағалайтын, қарындасты қатты қастерлейтін халықтың бірі де, бірегейі де – біздің қазақ», – деген пікірінен бастасақ.
Рухани тарихымыздың тарғыл беттерін парақтасақ, қазақ қыздары мен қазақ әйелдері, жалпы аналар әлемі туралы толғанбаған тұлғалар сирек екен оның үстіне жүрек тербер, сезім қоздырар қазақтың халық әндеріне, немесе мақал –мәтелдеріне бір сәт көңіл аударып көрелікші. Нені меңзеп нені айтар екен. Бұларда аналарға, қыздарға тән әрі тәрбиелік, әрі тағылымдық мәні ерекше толғамдар бар. Соларды саралай келе мынадай сөз үйірлерін байқадым. Қазақ қауымында қыз баланың орны ерекше болған. Оны мынадай мақал мәтелдерден анық аңғарамыз. Ата – бабаларымыз қызды қонақ деп есептеген, барған жерде бағының ашылуын үйде отырып қамдаған. Барынша ізетті, сыпайы, мейірімді де ісмер, қылықты да қырмызы болуын үнемі қадағалап отырған. Еркін ұстаған, бірақ тым еркінсітпеген.
«Қыз — өріс, ұл-қоныс» деп білгендіктен қазекем өрісін кеңейтер қыз балаға айрықша көңіл бөлген. «Қыз мінезді келсін, ұл өнерлі келсін» дей отырып, «Қызға қырық үйден тыйым» жасайды. Қыз тәрбиесіндегі жеңге ролі де көзден таса болмайды. «Қызы бар үйдің жеңгесі сүйкімді келеді».
Өйткені әке – шеше айта алмаған сырды жеңге жеткізеді. Қыздың балғын болмыс бітімі мен тәрбиесінің басы қасында аяулы жеңгелер жүреді.Сүйген жігіті мен екі арадағы әдепті қарым – қатынастың табиғи өрбуіне сеп болатын осы жеңгелер.
Ата-ана қызынан ешнәрсені аямайды. Оның ешнәрседен мұқтажсыз, бұла өсуін қадағалайды. өйткені қызға бергенді қызыр өтейді деп біледі. Сонымен бірге қазекең қызды бетімен де жібермейді. «Қызды қымтап ұстаған ұялмайды» дей отырып, оларды қанаттыға қақтырмай,тұмсықтыға шоқтырмай өсіруды парыз санайды. Олардың ар ұятының сақшысы бәріне жауапты екенін ешуақыт ұмытпаған. Содан да болар, бір жағынан «қыз бен жылқы жаудыкі» деп қыз тәрбиесіне мейілінше сақ қарайды. «Қыз баққанан қысырақ баққан оңайлығын» жадынан шығармай баянды отанын тап
қанша өзінің, жауапты екенін еш ұмытпаған. Сөйте тұра қызды жағадағы құндыздай күтеді.
«Күйеу жаман болса қызыңнан» деуінде үлкен мән бар. Өзінің отбасында керекті тәрбиенің бәрін көріп өскен қыз бала, соған қоса мінезді де қылықты болса, парасатты да пайымды болса екен дейді. «Қызды күте алмаған күң етеді, жібекті түте алмаған жүн етеді» мұның көбі, негізінен қыздың шешесіне байланысты дүниелер. Сондықтан, қыз көретін жігіттер, алдымен жеңгесі арқылы шешесінің қандай адам екенін анықтағысы келеді. «Шешесі жаманның қызын алма, немесе «шешесін көріп қызын ал» деуге осындай мақсат бар.Заманның бағыт бағдарына қарай мақал мәтелдер де түрленіп, өзгеріске түсіп отырады. «Шешесі отырып, сөйлеген қыздан безін» деп келе, қыздың жақсысын іздейді. «Ақылды қыз білімге жүгінер, ақылсыз қыз сөзге ілігер» деп біледі. Осындай негізгі тәрбиелік жұмыстарды жүргізіп алған соң, қазекеңнің құдайдан тілейтіні қызының барған жеріне тастай батып судай сіңуі. Барған жерінде бағының ашылғанына қатты қуанады, бағы тайса қатты күйінеді. Қорқатыны – «қайта шапқан жау жаман, қайтып келген қыз жаман» екені.«Шыққан қыз шиден тысқары» қыз баланың ендігі жердегі тіршілігі шектеулілеу болатыны. Ол келіндік және әйелдік дәуір. Бұл қыз бала үшін мейілінше жауапты кезең. Жаңа түскен келінге сыншы да, мінші де көп. Ол енді төркінінде алған тәрбиенің қаншалықты екенін көрсетуге тиіс. Жеңгесі мен шешесінің көргенін істеп, қайын жұртының көңілінен шығуға тырысады.
Қазақ қыздың өз жұрты мен бірге қайын жұртының да тәрбиеге жауапты екенін қатты сезінеді. Оның қандай елге, қандай отбасына келін болып түсуіне көп нәрсе байланысты. «Жақсы елге түскен келін, келін, жаман елге түскен келін келсап». Бұл жерде қайын ененің ролі көріне бастайды. Көбінесе «Келіннің қайын ене топырағынан жаралғандай» болып келуін қалайды. Шынында көргенді елден шыққан қыздың көсегелі елге тап болуы зор бақыттың кепілі.Сонымен бірге келген келін татулық жаршысындай болса деп армандайды. Әсіресе абысындар арасының ынтымақты болуы көзделеді. «Ағайын тату болса ат көп, абысын тату болса, ас көп». «Ағайынның азары болса да, безері жоқ», «ағайынға қарап, мал өсер, ағашқа қарап тал өсер» .
Қыз,әйел, абысын ажын, ағайын туралы мақал мәтелдерді саралай отырып, халық даналығына қайран қаласың. Атам қазақ ешбір жарғы, нұсқау жазып әуре болмай ақ әрі қысқа, әрі нұсқа нақылдармен тәрбие тағылымнаң тамаша үлгісін түйіп айтып отырған.
Халқымыз «қыз-қонақ» деп, төрінен орын беріп, қыздарды алтынның сынығына балап өсірген. Жалпы бала тәрбиесіне, соның ішінде қыз бала тәрбиесіне өте көп көңіл бөлген. Ата-бабаларымыз «қызға қырық үйден тыю, қала берсе қара күңнен тыю» деген мақалға қаншама ой сыйғызған. Яғни қыз бала тәрбиесіне тек анасы жауапты емес, бүкіл ауыл, ел жауапты болып отырған.Ал қазіргі заманда бала тәрбиесіне тек қана ана емес, радио мен теледидар, газет-журнал, түрлі кинофильмдер жан-жақты әсер етуде.
Қазақ қыздарының менталитетіне қарапайымдылық, сыпайылық, инабаттылық, үлкенді сыйлау, кішіге ізет көрсету, ақылдылық, имандылық сияқты қасиеттер кіреді. Тарихқа көз жүгіртсек, Айман, Құртқа, Назым сияқты қыздарымыз, Домалақ ана, Айша Бибі сияқты аналарымыз нағыз қазақ әйелдерінің үлгісі болды. Аналарымыз «баланы жастан» деп, бала тәрбиесін құрсақтан бастаған. Ұлжан ана данышпан Абайды ғұсыл-дәретсіз емізбегені – адамзаттың баласын тәрбиелегені болып табылады.
«Баламды молдаға оқытамын деп кәпір етіп алдым» дегендей, тәуелсіздік тұғырына қол жеткізгелі, кейбір жастарымыз «тәуелсіз» деген ұғымды түсінбей, ата-анадан тәуелсіз, ұстаздардан тәуелсіз болу деп түсініп жүр. Әрине, бұрынғы кездегідей әр үйде 8-10-нан бала жоқ, үлкендері кішісін бағып-қағып отыратын. Ал қазіргі отбасыларында әрі кетсе 2 бала тәрбиеленіп отыр. Сондықтан «бір баласы бардың шығар-шықпас жаны бар» демекші, сол жалғыздың асты-үстіне түсіп дегенін жасап отырғаны. Уақыт өте келе қызының жаман қылығын көрген анаға тізе соғудан басқа ештеңе қалмайды. Міне, қоғамымызға өз қолымыздан келеңсіз жағдай тудырып алдық. Қазіргі қазақ қыздарының жүріс-тұрысы, өз бойын күтуі, киім киісі, үлкен-кішіге ұшырамы мүлдем өзгеше. Жастар тәрбиесінде «ұзын арқан, кең тұсауға» түсіп кеткені айдан анық. Құрбы қыздардың арақ ішіп, шылым шегіп, түнгі клубтардың есігін баққанын көргенде жаның түршігеді. Осындай әрекеттердің салдарынан қыздар жүкті болып, онан соң жасанды түсік жасатып, аналық құқығынан айырылып жатады. Батыстан бел түзеген түрлі жағдайлар біздің салт-санамызға өз әсерін тигізіп отыр. Мәліметтерге сүйенсек, еліміз бойынша жылына 200 мыңдай жасанды түсік жасалып, 1643 бала ата-ана қамқорынсыз қалады екен. Ал тағы да тарих беттерін парақтасақ, халқымызда, «жетім, жесір» деген ұғымдар айтылмаған.
Әрбір елдің өміріндегі шешуші кілт – қыздарға берілетін тәлім тәрбие арқылы өлшенеді. Біздің халқымызда «Қыз» деген сөздің өзі әдеміліктің, әдептіліктің, сұлулықтың символы ретінде қолданылады.
Отбасы қоғамның бір бөлшегі, ал отбасының алтын қазығы — әйел адам. Сондықтан да бүгін жалпы берілетін тәрбиенің ішінен қыз бала тәрбиесіне байланысты тұстарын бөліп алғандығы негізгі мақсатым: адамгершілігі мол, әдепті, инабатты, сыпайы қыздарымызды тәрбиелеп шығару. Бұл бағыттағы жұмыстардың көпшілігі ата аналармен қоян-қолтық араласуды тікелей қажет етеді.«Анасын көріп қызын ал» дейтін халық мақалы текке айтылмаса керек. Ана тәрбиесін көрген қыз әрдайым көрегенділік танытады. Жаңа ғасыр, тек жаңалықты қабылдау керек деп, шетелге еліктеп немесе ғаламтор арқылы керексіз дүниелерді қабылдаудың қажеті жоқ. Заман ағымынан қалмай, орынды киініп, орынсыз нәрселерден аулақ болып, өзге тілде емес, өз тілінде сөйлеп, дәстүрді сыйлап, ибалығын сақтау қажет. Өзінің ана тілін қадірлемейтін қыздардан жақсы ана шығады деп айта алмаймын. Тілін қадірлемеген адам, ол ұлттың салтынан да, дәстүрінен де хабарсыз болары айқын. Қай қоғамда, қай заманда өмір сүрмесін, ол қазақ қызы деген атқа лайық болуы қажет. Бойжеткендеріміз осыны ұмытпаса деймін.
Ақыл да анадан дариды, дана да әйелден туады. Қыз бала тәрбиесін ұрпақ тәрбиесі деп қарау қажет. Бүгінгі қазақ бойжеткендері ертеңгі еріне адал жар, балалрының анасы. Олардың бойында имани тәрбие болғанын қалаймын. Бүгін ол қыздар өнегелі тәрбие алса, ертең ұрпақ тәрбиелейтін қазақтың дана аналарына айналары сөзсіз.Сөз соңын Елбасымыздың: «Әйел – бесік иесі. Демек, әйелдің жайы түзелмей, бесігіміз түзелмейді, бесігіміз түзелмей – еліміз толық түзелмейді» деген пікірімен қорытындылағым келіп отыр. Қаракөздеріміз бұрымды шашымен, инабатты мінезімен, ақылдылығымен, кіршіксіз арымен әрқашан басқалардан ерекшелене білгей.

Мерзiм: Тақырып: Өнеге – отбасынан

Құндылық: сүйіспеншілік Қасиеттер: жақсы көру; кішіпейілділік

Мұғалім: Батырбаева А.С. Сыныбы: 11 Оқушылар саны: 12

Сабақ мақсаты:	Оқушылар бойындағы жақсы көру, кішіпейілділік туралы білген ұғымдарын кеңейтіп, сүйіспеншіліктің құндылық ретіндегі мәнін түсіндіру	Ресурстар: Оқу құралдары: Оқулық, күнделік, дәптер, пенал, беджик
Міндеттері:	- отбасының негізі өмірдің ұйтқысы, киелі қасиетке ие болу сыры, отбасы тәлімінің мәні туралы түсініктерін кеңейту; - отбасы тірлігі мен қадір-қасиеті туралы айта отырып, өзінің ішкі дүниесіне үңілдіру, жан толғанысын тудыра отырып, сезімін жетілдіру, ойлау, жинақтау жасауда философиялық астарына назар аудару; - ұлттық салтты, дәстүрді түсініп құрметтеуге баулу, алдағы өмірге даярлау..
Сабақ барысы: 1.Ұйымдас тыру кезеңi Тыныштық сәтi	Тәртіп, Талап, Тазалық, Тыныштық, Татулық ережелерін еске түсіру, қажетті құрал-жабдықтарын тексеру «Нұрға бөлену»	Ескертулер
2. Әңгімелесу	* «Отбасы», «отау», «отағасы», «отау иесі» ұғымдарын қалай түсінесің? * Отбасы негізі неде деп ойлайсың? Сұрақтарға алған жауаптарға сүйене отырып, қорытынды жасау.
3.Дәйексөз	Отбасының негізгі міндеті – баланы еңбекке, адамдар арасында өмір сүре білуге үйрету. К.А.Оразбекова Оқушылардан дәйексөздің мағынасын сұрау. Дәйексөз дәптерге жазылады. Дәптермен жұмыс
4. Әңгімелеу	Халқымыздың сан ғасырлық тыныс – тіршілігінің өзіндік ерекшеліктерінен туындаған ұлттық тәлім-тәрбиеге қатысты салт-дәстүр,әдет-ғұрыптары да мол. «Атадан бала тусайшы, ата жолын қусайшы» дегендей, атадан балаға мұра болып келе жатқан жақсы қасиеттерді келер ұрпақтың бойына сіңіріп, ізгілікке тәрбиелеуді арман етіп, «шыншыл, әділетті, иманды болу сонау ата- бабамыздан келе жатқан дәстүріміз» дейді де сол дәстүрді бұзғандарға ат шапан айып тартқызып, кейінгі ұрпақтың ата салтын мықтап ұстауын да талап еткен. Мәселен, атасы немересін алдымен, елінің құтты қонысымен таныстырған. Жылдың әр мезгілінде елдің қайда, қалай көшетінін, суды қайдан ішетінін, жеті атасын, олардың зираттарын, елдегі даңқты адамдардың ерлік хикаяларын, ауыл- аймақтағы жер-су атауларын ерінбей баласының санасына сіңіре білген. Ауыл үйдің айбары болған бабалар сөзі, аталар батасы, аналар сүті, енелер өсиеті, мірдің оғындай шешендік суырып салма сөздері, сезімталдығы, дархан пейілі, қайырымдылығысияқты қадір-қасиеттері – біле білсек бүгінгі мен кейінгі ұрпақ үшін бала шақтан болашаққа дейінгі баға жетпес байлық. Осындай асыл қазынаны шыр етіп жарық дүниеге келген сәбидің көзін ашқан күннен бастап бойына сіңірмесе, рухани мүгедек болуы анық. Бес жасқа дейін балаңды патшадай күт, бес жастан кейін құлша жұмса, он бес жастан кейін досыңдай қара, -- деген ата-бабамыз бала тәрбиесін ең алдымен мейірбандыққа үйретуден, бастап, екіншіден ақылын қалыптастырған. Ақыл-ауыздан, мерей- көзден танылған. Содан кейін барып білім берген. Осы үш жолда да дене, сұлулық, мінез-құлық, құқ-әдеп мәселесі естен шығарылмаған. Ұлы жол үйінің табалдырығынан басталған. Атасы немересінің санасына қандай нәрселерді сіңіре білген? Қазақ салтындағы отбасы тәлімі туралы тағы не айтар едіңдер?
5. Шығарма- шылық жұмыс	Шағын әңгіме құрау Ұяда не көрсең, ұшқанда соны ілерсің. Қазақ халқы өз ұрпағын бесікке салғаннан бастап, оның ақыл- ойын ойдағыдай қалыптастырып, ойлау- сөйлеу жүйесін дамыту жолында өзіндік әдіс-тәсілдерді шебер ....... (әңгімені жалғастырыңдар)
6.Топпен ән айту	Ақ босаға Сөзі: С. Желдербаеванікі Әні: М. Рүстемовтікі
7.Үй тапсыр масы	Берілген мәтінді басшылыққа ала отырып, отбасы өнегесінің тізімдемесін жаса.
8.Соңғы тыныштық сәтi.	Қорытынды. Балалар, бүгінгі сабақта алған жақсы қасиеттерімізді жүректерімізге түйіп алайық.

шексіз берілген, патриоттық рухы жоғары, қайсар жауынгер аға-апалардың ерлігін үлгі ету. Бүгінгі «Патриотизм – ұлттық рухтың асқақ белгісі» атты тәрбие сағатымызға қош келдіңіздер. 1 жүргізуші: Хуснийдин Мөлдір Тәрбие сағатымызды бастамас бұрын өз еліміздің яғни Қазақстанымыздың әнұранымен бастамақпыз. Әнұран орындалады Қандай бір халық болмасын Отанын, елін, жерін сүймейтіні жоқ. Соның ішінде қазақ халқы да жалпы шығыс, оның ішінде түркі тілді халықтардай Отанын, жерін, суын, табиғатын сүюге жастарды тәрбиелеу көне заманнан өзімен бірге дамып келеді. Отансүйгіштік қай елдің болмасын алтын босағасы. Адам тәнін жан билесе, Отан тәнін халқының оған деген сүйіспеншілігі билейді. Бұған ешкімнің күмәні жоқ. 2-жүргізуші: Серік Әділбек Елбасының Қазақстан халқына Жолдауында «Өз бойымызда және бабаларымыздың бойында жаңа қазақстандық патриотизмді тәрбиелеуіміз керек». Бұл ең алдымен елге және оның игіліктеріне деген мақтаныш сезімін ұялатады», - деген сөзінің өзі «Балам деген жұрт болмаса, жұртым дейтін бала қайдан болсын» деген Ахмет Байтұрсынұлының сөзімен дәлме-дәл келгендей. 1-жүргізуші: Хуснийдин Мөлдір Қазақстандық патриотизмнің негізі – ежелгі ұлттық салт-дәстүр, әдет-ғұрып, аңыз - ертегілер, жырлар, кешегі кеңестік ортақ дәуір, Ұлы Отан соғысындағы түрлі ұлт өкілдері – қазақстандық батырлардың ерліктері туралы тарихи деректер болып табылады. Осыған орай бүгінгі кешімізді 3 кезеңге бөліп отырмыз. Бүгінгі тәрбие сағатымыздың кезеңдері: 1. Ежелгі ұлттық салт-дәстүр, әдет-ғұрып, аңыз-ертегілер, жырлар сыр шертеді (сұрақ-жауап) 2. Негізгі ұғымдармен жұмыс 3. Ұлы Отан соғысындағы түрлі ұлт өкілдері – Қазақстандық батырлардың ерліктері 2-жүргізуші: Серік Әділбек Алғашқы кезең. Ежелгі ұлттық салт-дәстүр, әдет-ғұрып, аңыз-ертегілер, жырлар сыр шертеді (сұрақ-жауап) 1. «Мен қазақпын, мың өліп, мың тірілген» өлеңінің авторы кім? (Жұбан Молдағалиев). Міне керемет,бұл өлеңнің тарихы өте жақсы қазақтың қазақ екенін білдіреді.Олай болса келген қонақтарға осы өлеңнің бірер шумақ аитып жіберсеңіз. 2. Қазақтың ұлттық ойындарын ата? (Ханталапай, қыз қуу, бәйге, аламан күрес, көкпар, тоғызқұмалақ, асық) 3. Қазағымыздың әйгілі үш данасын кім біледі? (Абай, Шоқан, Ыбырай) 4. Қасиетті киіз үйдің құрылысы (шаңырақ, уық, кереге, иіні, түндік, туырлық т.б.) 5. Қазақтың ұлттық аспаптарын ата (Домбыра, қобыз, сазсырнай, дауылпаз, жетіген) Ия дұрыс достар, соның ішіндегі домбыра – сан ғасырлардан бері қазақтың сырын сақтаған, қазақ даласында кеңінен танымал аспап. Ол – қазақтар өмірінде маңызды орын алатын, өзіндік музыкалық сипаты бар аспап. Алғаш эпикалық дәстүр шеңберінде жыр, толғау, термелерді сүйемелдеуге қолданылған домбыра кейін аспаптық шығарма-күй жанрының қалыптасуына ықпал еткен. Нағыз қазақ қазақ емес, нағыз қазақ домбыра демекші Жанаман ұлдарыңыздың қолынан қасиетті домбыраның үнін тыңдайық. Күй «Адай» 6. Қазақтың үш биін ата (Төле би, Қазыбек би, Әйтеке би) 7. Мақал, мәтел халықтың барлық өмір тәжірибелерін үлгілі, қысқа түрде айтады. Туған жер, отан, еңбек туралы қандай мақал – мәтелдер білесіздер? («Еңбек түбі-мереке», «Ат-ер қанаты», «Еңбегі аздың – өнбегі аз», «Туған жердің тауы ыстық», «Ер жігіт елі үшін туады, елі үшін өледі», «Елін сүйген ер болар» т.б.) 8. Батырлар жырын тудыратын халық десек, батырлардың халықтық сипаттары қандай болған? (Олар халықты езушілерге қарсы күрес жүргізеді, еңбек адамын азаптан, құлдықтан, ауыр өмірден құтқару үшін халықты бақытқа жеткізу үшін әрекет етеді) 9. Батырлар туралы қандай жырларды білесіз? («Қобыланды батыр», «Алпамыс батыр», «Ертарғын батыр», «Қамбар батыр», «Ертөстік»). 10. Қазақ халқының салт-дәстүрлерін атаңыз (беташар, жар-жар, түйемұрындық (ғұрып), өңір салу (дәстүр), шаңырақ көтеру (салт), қыз ұзату (салт, той), тұсау кесу, бесікке салу, тілашар, асату, қазан шегелеу т.б. ) Топ тәлімгерінің сөзі: Алғашқы кезеңіміз аяқталды. Бұл кезеңде оқушылардың білгір екенін байқадық. Салтымызды сақтайтын, баба үмітін ақтайтын оқушылар қазақта өте көп екен. Ал,енді қонақтар,оқушылар келесі кезеңге кезек берсек. 2-жүргізуші: Серік Әділбек ІІ кезең. Негізгі ұғымдармен жұмыс - патриотизм дегеніміз – Отанға деген сүйіспеншілік, әрбір азаматтың мемлекет алдындағы борышын жанқиярлықпен орындау; - отаншылдық патриотизм – бұл елдікті, мемлекеттілікті саналы түрде сезіну. Мәселен, кез келген адамның өзі туып-өскен жеріне бауыр басуы, ана тілін толық меңгеріп, оған құрметпен қарауы, өз Отанының мүддесін ойлау, туған жеріне деген адалдық, өз елінің саяси, экономикалық, әлеуметтік, мәдени саладағы жетістіктерін мақтан ету, өз Отанының бостандығы мен Тәуелсіздігін қорғау, ата-бабаларың мен Отанының тарихына құрметпен қарау, сондай-ақ, өзіңнің табанақы, маңдай теріңді туған еліңнің гүлденуіне арнау – бұлардың да қазақстандық патриотизм деген ұғымның ішіне сияды. - әскери патриоттық тәрбие – жас өренді Отанды қорғауға ұдайы әзір болуға моральдық және дене бітімі жағынан даярлау болып табылады. Әрбір жасөспірім жасынан «Қазақстан – менің Отаным», «Ол мен үшін жауапты болғаны сияқты мен де ол үшін жауаптымын» - деген қарапайым ойды меңгеруі керек. Әскери-патриоттық тәрбие – жас өренді Отанды қорғауға ұдайы әзір болуға моральдық және дене бітімі жағынан даярлау болып табылады. 1-жүргізуші: Хуснийдин Мөлдір Жалпы патриот дегеніміз ол сіздер айтқандай елін сүйетін, отанын сүйетін жас өрең. Осындай патриот жастарымыз көбейе берсін дей отырып «Қазақ жастары» атты патриоттық әнге кезек береміз. Жайман Акмарал 2-жүргізуші: Серік Әділбек Жарайсың Ақмарал,енді соңғы кезең 3 кезең ІІІ кезең. Ұлы Отан соғысындағы түрлі ұлт өкілдері – Қазақстандық батырлардың ерліктері 1-жүргізуші: Хуснийдин Мөлдір Қазақтың қара жеріне кіндік қандары тамған қас батырларымыз Б.Момышұлы: «Ұлттық рух пен ұлттық патриотизм – бұл ұлттың ішіндегі жеке адамның асыл белгісі мен қасиеті», деп Отанға деген сүйіспеншілік оның әрбір азаматының жүрегінен туындауы керек деп жеткізсе, Ұлы Отан Соғысының шегіне жете беріп, қаһармандықпен қаза тапқан Баубек Бұлқышев: «Адал адам Отанын сүйеді. Адал, ақ жүрекке Отан анасындай. Отанның дегенін істеу-қуаныш, мақтаныш. Отанға деген махабатты бізде өлшеуге болмайды», деп жүректің пәктілігі ғана Отанды анасындай қастерлеуге тәрбиелейтінін айтады. Отанға деген сүйіспеншілігін сөзбен емес, іспен дәлелдей білген батырларымыз көп. Отанымыздың патриот тұлғаларға арналған бейнеролигімізді тамашалаймыз. Бейнеролик «Қазақстан - ұлы жеңіске ұлы үлес». «Шығыстың қос шынары Әлия мен Мәншүк» - Ғимранова Маржан 2-жүргізуші: Серік Әділбек Ал,ендеше қазақтан тек қана ер азаматтар ғана емес,қазақтан батыр қыздарды шыққанын міне көрдік. Келесі кезекті «Әлия» атты батыр қызымызға арналған әнге кезек береміз. Ибатова Мадина Топ тәлімгерінің сөзі: Қорытынды: Елбасымыз Нұрсұлтан Назарбаев отансүйгіштікке баулып, патриоттық сезімін ояту мақсатында: «Еліңнің ұлы болсаң, еліңе жаның ашыса, адамзаттық намысың болса, қазақтың ұлттық жалғыз мемлекетінің нығайып-көркеюі жолында жан теріңді сығып жүріп, еңбек ет. Жердің де, елдің де иесі өзің екеніңді ұмытпа!» деген болатын. Олай болса жүрегі елім деп соққан азаматтарымыз көбейе берсін демекпіз! 2-жүргізуші: Серік Әділбек Құрметті қонақтар алтын уақыттарыңызды бөліп келгендеріңізге алғысымыз шексіз. Келесі кездескенше аман сау болыңыздар.