Патриоттық тәрбие берудің діңгегі, ұлттың ой санасын қалыптастыру

Баяндама

Автор: Жанузакова Айдана

Сыныбы: ҚТ 21-09

Тақырыбы: Патриоттық тәр-

бие берудің діңгегі, ұлттық сананы қалыптастыру .

2021-2022 оқу жылы

Патриоттық тәрбие берудің діңгегі,

Ұлттық сананы қалыптастырады.

Қазақстан Республикамызда білім беретін барлық оқу орын бағдармаларында негізгі,ең маңызды міндеттерінің бірі біз жас ұрпақтың патриятизін көтеру өзбіршілдікке жол бермеу . Жәнеде осы төзушілікті, мәдениетті адамгершілікті, адам құқықтарын, адам болуды өзгені сыйлауды, үлкенді құрметтеуді үйрету тәрбие беру болып табылады. Осы арқылы жастар этнопедодикалық негізгі білім ала қоймай сол салада дами алады. Патриоттыққа тәрбиелеу ғана емес осы ақ жолға салу деуге болады. Міне осы арқылы тәрбие ала қоймай, тәрбие үдерісін ұйымдастырудың қағидаларында этникалық қағида да дами алады. Осы тәрбиені естіп қоймай, оқып өзіңе сіңіріп отыру керексің.Тәрбиенің қойған мақсаттары әр кезде әр түрлі, деген мен одан туындайтын міндеттерге сүйіне отырып тәрбие жұмысының бағыттарының ішінде мынандай айта аламыз:

Азаматтық-патриоттық, құқықтың және полимәдиеттік тәрбие гуманизмге, қазақ халқының тарихы мен салт, тілін сүю,өз елін құрметтеу, мәдениетін тереңдетіп,оның таңдаулы дәстүрлерін сақтауға және оны дамытуға, азаматтық ұстаным, патриоттық санасы таза ұстау ары қарай дөңгелету, ұлттық өзіндік сана ұлт аралық мәдени қарым қатынас, ауыз біршілік, бейбітшілік. Осы жас өспірімдердің жастардың азаматтық патриоттық білім беруі, әр түрлі ұйымдар жұмыс жасауда.Осы жастардың сана сезімін ояту. Оятпасақ өз тілімізден, жерімізден айырылуымыз әбден мүмкін.Тіпті мүмкін емес солай болады. Қазіргі заманның жастары көп еліктейді.Өте көп , өзге елге, жұртқа көп көңіл бөледі. Әрине ал да жақсы дегенмен қатты берілудің керегі жоқ. Ендігі кейбір жастар тіпті өзге ттілдерді жаттап, өздерге кетіп қалады. Соған жәй ғана мысал келтірейікші :

Корей тілін жаттап, шекараозып кеткендер бар. Кезінде атамыз Қадыр Мырза Әлі айтып кеткендей

« Өзге тілдің бәрін біл,

Өз тілінді құрметте »

Мен бұл өлең жолдарын былай түсінемін . Әрине өзге тілді оқы, сөйле, қызық дегенмен өз туған тілінді бірінші орынға қой. Менің ойымша ақын атамыз осыны айтқысы келген . Ендігі неге олар шекара озған себебі патриоттық сезімдері өте төмен, немесе мүлдем жоқ. Ия, ондайларда кездеседі. Ойланып қарасақ кей бір қазақ шетелдерде қара жұмыс істеп табан тоздырады. Ендігі неге оларға сол қара , ауыр жұмысты бізде Қазақстан Республикасында істемеске ?

Жауап әрине, бар және де өте оңай. Себебі өзге шет елдерде тіпті қара жұмысшылыр жалақаны жақсы алады. Міне осы себепке байланысты көп жастар туған елінен жерінен бастартады. Тағы бір жолы ол бізде білім сапасы өте төмен . Ия , үйді мемлекеттерін қарағанда біз дамушы, ел қатарына кіреміз.Дегенмен дамыған мемлекеттердің жанында ойнамай қаламыз.

Мысалы : Америка, Кореа, Франция ,Түркия дегендей жастар жаңа жетістіктерге жету үшін өзге мемлекеттердің есігін қағу керек ?!

Деген мен оқыған, ақылды, өз ісін білетін мамандарды шет елдер талап, тармап алады . Бізгеде білім алу үшін дөңглек сумма төлеу керек болса, өзге шет елде тегін білім ала алады. Менің ойымша қай жақты таңдайтынын белгілі. Тағы бір айта кетерлік жағдай өзге елдер осы бізді қазақты шалып керегі жоқ деп ойлайды. Ол енді неге ежелгі заманнан бері осы орыстар немістер күледі екен қазақты қазақ шалады деп. Бұл жерде енді олар осы бізді қарама-қарсы қойып отырған. Қазақтада ертеде ауызбіршілік төмен болып, бір-бірін көре алмау, қызғану қойған. Міне осы себептен оның бәрі емес пе . Ұяттық сананың қалыптаспағаннаң белгісі емес пе ?!

Осы жастарымыздың саны азайту үшін қазіргі кезде жоғарғы оқу орындарында тәрбие беру мәселесіне жаңаша көз қарас тұрғысынан қарауды және студенттердің патиоттық сана сезімін , сапаларын , мінез-құлқын қалыптастырады көздейтін тәрбиенің формалары мен әдістерін жетілдіруді талап етеді. Міне осы арқылы біз жастардан, біздің болашақ отан қорғаушыларымыздан байсалдық , табандылық , батылдылық , батырлық , қайсарлық туралы білім ғана емес, өнегелік , тәрбиелікті тоса аламыз. Бізддің туған жеріне, туған тіліне, отанға деген сүйіспеншілігін , патриозим қашанда ұлттық сипатқа ие, ұйткені ,патриоттық сезім мен көзқарастар қашанда белгілі бір ұлтқа, ұлысқа жатады. Қазақ халқы осы өзге ұлт өнімдерін қарағанда өз отанын әр дайын сүйе білген , қарап қане болған. Оған дәлел біздің батыр бабаларымызбенен хан аталарымыздың .

Олар: Қабанбай батыр, Бөгенбай батыр, Наурызбай батыр, Барық батыр, Баян батыр, Күшікбай батыр, Бармақ батыр, Қожагелді батыр , Қарасай батыр , Райымбек батыр, Малайсары батыр, Оспан батырымыздың осы жерде атағы жерді жарған батырымыз Қабанбай батыр. Біздің тұрып жатқан Шығыс Қазақстаннан шыққан, Үржар ауылынынан. Көп шайқастарға қатысқан Аягөз шайқасы, Шаған шайқасы, Алакөл шайқасы, Аңырақай шайқасы. Тарихта үлкен рөл ойнаған барлық шайқастарға қатысқан бабамыз Қаракерей Қабанбай . Негізгі батыр талантты қолбасшы. Қазіргі кезбен салыстырсақ минестір обароны сияқты болған. Үш бидің басын қосқандай дегендей . Өте көп жекпежектерге шығып қазақ атын жерге таптаппаған . Міне енді кейінгі біздің жырлы аталарымды туған жер , патриятизм туралы жырлаған. Оған дәлел:

Бұхар жырау , Үмбетей жырау , Саршуаш жырау, Мәшһүр Жүсіп жырау , Құрбағали аталарымыз.

Үш биге тоқтап кетсек атамыз:

Қаз дауысты Қазбек би өз сөзінде былай айтып кеткен! « Біз қазақ деген мал баққан елміз, бірақ ешкімге соқтықпай , жай жатқан елміз. Елімізден береке қашпасындеп, жеріміздің шетін жау баспасын деп , найзаға үкі таққан елміз; ешбір дұшпан баспасын, деп басынбасындеп , басымыздан сөзді асырмаған елміз. Досымызды сақтай білген елміз, дәмі-тұзын ақтай білген елміз, асқақтаған хан болса, хан ордасын таптай білген елміз.

« Атадан ұл туса , құл боламын деп , анадан қыз туса, күн боламын деп тумайды » - деп отырып , қазақ халқының өземін, жерін қорғаудағы ойларын анық , нық білдірді жанын аямайтынын патриоттык сезімді айқын білдір тұр.

Отан деп соғып тұрған жүректі, кезкелген уақытта қалға суырып беруге дайар екенін білдіруде.Осы арқылы біз жастардың ойына, сана сезіміне осындай ұлағатты сөздермен өз ата-тегін , ұлтың халқын силауға отанын өз елін жұртын сүюге үйретеміз, сезімін оята қоймай бағытбағдар береміз, патриоттық сезімдерін оятамыз.

Біздің айтылып кеткен батырларымызға арналған батырлар жыры да қазақтатың елін, жерін, отанын сүюінің негізі бесігі болып табылады. Қазақтың ұлтжандығы , отан сүйгіштін ертеден қалыптасқан. Оған қазақтың мақал-мәтелдері де дәлел. Мәселен ;

Туған жер-отан туралы мақал-мәтелдерде :

« Туған жердей жер болмас,

Туған елдей ел болмас.

Туған жер – тұғырың ,

Туған ел – қыдырың »

« Отан үшін отқа түс күймейсің »

« Отан отбасынан басталады »

« Ел есі – алтын бесік »

« Өзге елде сұлтан болғанша ,

Өз елінде ұлтан бол.»

« Жат елдің қаршығасынан,

Өз елінің қарғасы артық »

-дегендей болып кете береді. Осы сияқты мақал – мәтелдер өзі қазақтың елін, жерін, отанын сүюге негізделіп, табиғатты сүйіп, қадірлеуен аяқталады.

Бүгінгі күндегі патриоттық сана-сезімінің әлсіреуі адамдардың өз елі мен оның жетістіктері үшін ұлттық мақтаныш сезімінің өзгеруі , бұл қоғамның өзгеруі , халықтың тұрақсыздығы, ауыз білестіктің жоқтығы , елдің ыдырауымен , құлдырауымен аяқталады . Қазақтың Қазақстан жастарын отанға деген сүйіспешілігін оған байланысты демократиялық және гуманизмдендіру негізінде патриотизмге тәрбиелеу қажет .

Ұлы дала ұландарының болшағы , « Мәңгілік Ел » ертеңі ұрпақтық рухани байлыгымен мен мәденитіне , саналы ойлау , қабілеті мен білімін іскерлігіне байланысты болып келеді . Міне осыған байланысты еліміздің білім беру жүйесінде әлемдік деңгейгі жету мақсатындағы әртүрлі әдіс- тәсілдерді қолдана қана қоймай , терең білу беруді алып отыр. Тәрбиелеу ісінде

« Жаңа Қазақстан патриоттарын тәрбиелеу » - мәселері маңызды да ерекше орын алып тұр .

« Қазақстандық патриотизм » - арқылы Отан, мемлекет , отанымен , туған ел,

Туған жер, туған өлке , халқы туралы дамыту , сабақ уақыттында емес бес уақыттында отан сүйгіштік сезімдерін дамыту үшін жүмыстар жүтіп тұру қажет. Осы іс-шаралар өзіне отан сүйгіштік сезімдерін өяту , ұлттық салт- дәстүрді сақтау , біздің мемлекетік рәміздерді құрметтеу , ана тілін қадірлеу сезімдерін өзіне қосса. Мысалға :

Біздің бірінші Елбасымыз Нұрсылтан Назарабев Әбішұлының

« Болашаққа бағдар: рухани жаңғыру » бастамасының басты маңызы қағидаларын бір « Ұлттық бірегейлікті сақтау » - деп жазып « Жаңа ұрпатты жаңғырудың ең басты шартты ұлттық тілінді сақтау білуі » Ұлттық сана – сезімді , ұлтқа деген жаналықты ояту . Патриоттық тәрбие берудің сана лы парасаты мол азаматтармен , азаматшаларды тәрбиелеу .

Ұлтаралық этностарлық татулық – Қазақстандық патриотизмнің құнды бір бастамасы . Осыған байланысты « Сананың аймақтығы » ең маңызды бағыттардың бірі болып табылады. Міне осыған байланысты « Қазақстандық патриозим » мәні тығыз байланысты тағы айта кетерім жоба « Татулық » , « Бірлік » болып табылады .

Біздің болашағымыз жастар енді жастарды . Білімге тарсақ ұлттық көзі ашылушы еді . Сондықтан оқу – тәрбие үрдісінде өзегі өзгермейтін мәселенің

бірегей . « Білімнің сапасының төмендігі ». Бұл орайда біздің жастардың ойында , басында « БІЛІМ » категориясы болса біздің тасымыз өрге домалаушы еді .

Көзі жабық , білімі таяз адам саналы түрде патриот болу менің ойымша екіталай . Міне осыған байланысты « Саналы азамат » тәрбиелеу , білім алу , алған сіңірген білгені арқылы қызмет етсе міне осы негізгі діңген болып табылады .

Көзі ашық, білімі кемел, зердесі ашық, көкірегі ояу, санасы биік тұлға ғана еліне еңбегін сіңіре алады, әр дайым өз отаны үшін отқа түсуге дайын болады. Өз еленің, халқының, туған жерінің өнегелі тарихы жақтарын білсең, өз еліңнің келешегі мен ертеңін біліп, айтып отырғанға не жетсін.

Отан отбасыдан басталады дегендей, Патриоттық сезімде отбасыдан басын алады. Өкініщке орай, қазіргі заманда ересектердің тәрбиеге жеткіліксіз көніл, аз уақыт бөлуі, ата-аналардың уақытының жетіспеушілігінің кеселі өте көп тиіп жатыр. Сіздер өздерініз жақсы білетін шығарсыз жастардың тәрбиесінің өзі бір бөлек нәрсе, оларда тұлға адам дегендей.

Патриоттық сана сезім өшіп қалған жағдайда сіз білім алып жатқан жоғарғы оқу орны көмектесе алады. Сізді түзу жолға салып, қайтадан ақпен қараны ажыратуға көмек қолын созады. Біз студенттер қоғамның әлеуметтік құрылымында ерекше орын аламыз. Ендігі біз жас ұрпақ патриотты сезімді өшіріп алмай керсінше алған білім, өнеге арқылы ары қарай дамыта беруміз керекпіз. Мысалы: еліміздің бірінші Елбасысы Нұрсылтан Әбішұлы Назарбаев жастар туралы былай деген...

«Мен жас ұрпақтың ел болашағы үшін маңызын атап көрсетіп келдім және атап көрсете беремін. Мемлекет әрбір жас адамның өз еліне міндетті түрде қажет болуы үшін бәрінде жасайды»деген болатын.

Осы ұстаным арқылы бізге ұстаздар білім берсе, біз оны оқып, миымызға тоқып алумыз керекпіз. Осы арқылы біз патриотизімдік сезімдерді оята қана қоймай, өз қазақ жерін қорғап, атымызды жерге таптатпаймыз. Аталарымыздың найзаның үшімен, білектің күшімен алған, киелі байтақ жерімізді сақтап қаламыз.

Қорытындылай келе мен патриоттық тәрбиені тал бесіктен беру дұрыс деп ойламын. Тәрбие тал бесіктен демекші ертеден жас кезден, ес білгеннен оқып миға тоқыса ғана жас ұрпақтан бірдене шығады. Міне осы кезде патриоттардың саны көбейеді Қазақыстанның, жоқ қазақтың атын ешкім, ешқасан ұмытпайды. Тарихта атымыз тайға таңба басқандай анық болып қала береді. Ешкім ұмытуға, жоқ қазақ атын ұмытуына болмайды. Ал білмесе оқып, ізденсін. Қазақтың кең байтақ жеріне бәрі қызығада, қызғанада қарайды. Осы арқылы Қазақстанды жер көлеміне байланысты таниды.

Кезінде Дінмұхамед Қонаев атамыз Солтүстік Қазақыстан жерін Ресейге қосылудан сақтап қалғандай кейін бізде осылай туған өлке, жер үшін жанып тұруымыз керек.