«Патша мен құмырсқа»

Қатысқандар:

Патша - Әділет

Уәзір - Мәнсүр

Нөкерлері - Айбар, Ернұр, Б.Нұрасыл, Нұртас

Құмырсқа патшайымы - Сара

Көбелек - Бағжан, Айзере

Ара - Амира, Мейіржан

Құмырсқалар - С.Нұрасыл, Еркебұлан.

Мақсаты: Ертегі қойылым мазмұнын түсіне отырып, баланың мазмұнды сөйлеу тілін қалыптастыру, ролін атқара отырып, бір-бірімен қатынас жасай білуге, шығармашыл қиялын дамытуға ықпал ету, ертегі кейіпкерлерінің әрекетінің дұрыс-бұрысын ажырата білуге, жақсы қасиеттерді бойына сіңіріп, бірлік-татулық, ұйымшыл болуға тәрбиелеу.

Баяғы заманда патша өмір сүріпті. Ол өзін әлемдегі ең ақылды, білгір санайды екен. Бірде патша өзінің нөкерлерін ертіп аңға шықпақшы болады. Және шабармандарын жан-жаққа (жәндік- құмырсқаларға) хабар айтуға жібереді.

Патша жарлығы:

(Мәнсүр оқиды)

«Барлық құрттар мен құмырсқалар және барлық жыбырлаған мақұлықтарға! Он күн бойы індеріңнен шықпаңдар. Егер айтқанымды тыңдамаса менің атты әскерім оларды таптап өтеді».

-Барлығың патша бұйрығын орындаңдар (деп кетеді).

Барлық жәндіктер мен мақұлықтар қатты қорқып, індеріне тығылып шықпай қояды. Тек құмырсқалар ғана патшаны ауылдарына қонақ етпек қылып, індерінде отыра алмайды.

Уақыты келіп, патша өз әскерімен келе жатса, жолдарында жыбырлап жүрген кұмырсқаларды көреді.

Патша: - Мен бұлардың барлығына ескерткенім қайда? Менің айтқандарымды тыңдамай сыртта жүргендері қалай (деп ашуланады).

Патша қасындағылары абдырап, абыржып қалады. Ашуланған патша:

-Құмырсқалардың патшасын алдыма алып келіңдер! (деп бұйырады).

Патша: - Неге менің айтқаныма құлақ аспай, жолда қырсығып алдыңдар» - деп ашуланады.

Құмырсқа патша: - О, тақсыр. Біз сізді аулымызға шақырып, қонақ етпекші едік» - (дейді)

(Мұны естіген патша)

Патша: Әй, ақымақтар-ай. Ойлаңдаршы. Біз сенің аулыңа қонақ болдық делік. Сонда сендер бізді қалай тамақтандырмақсыңдар, қалай шөлімізді қандырмақсыңдар? Біздің әскеріміз бен аттарымыз жайлы ойландыңдар ма?

Құмырсқа патшасы: - Ол жағына алаңдамаңыз патшам. Біз бәріміз жұмыла еңбек етсек, тауды да қопарып жіберуімізге болады.

Патша: - Егер ақылға қонымды сөз айтсаңдар, мен сенер едім. Бірақ сен бос сөзді айтып тұрсың.

Құмырсқа патшасы: - О, тақсыр. Сарбаздарыңызға аттап түсуге бұйырыңыз. Мен өз үйімде қонақ қылып күтпесем, несіне патша құмырсқа болып жүрмін.

Бұл сөзге таңданған патша күліп:

Патша: - Жарайды, біз сендерге барамыз - деп сарбаздарына аттан түсуін бұйырады.

Сонымен патша әскері құмырсқалардың арнайы тігілген шатырына кіреді.

Құмырсқа патшасы өзінің маңындағы құмырсқаларға бір нан қиқымын, бір шөп қиқымын және бір тамшы судан әкелуін бұйырады.

Бұйрықты тыңдаған құмырсқалар жан-жаққа кетті. Біраз уақыттан соң тапсырылған нан ұнтағы, су тамшыларын және аттарға арнайы шөп қиқымын әкеліп тастайды.

Құмырсқалардың әрекетіне таң қалған патша өзін олардың алдында төмен сезінді де құмырсқа патшасына сөзбен тиіседі.

Патша -Уа,құмырсқа патшасы сенің басың не деген үлкен? Құмырсқа патшасы -Ақылымның көптігінен шығар.

Патша: -Ал белің неге үзілейін деп тұр.

Құмырсқа патшасы: -Әрбір қиын еңбектің алдында белімізді буып алып, содан соң іске кірісеміз.Тақсыр, міне бүгін қалай еңбектенгенімізді көрсеттік.

Құмырсқаның жауабына аузы ашылып қалған патша енді не сұрарын білмей тосылып қалады.

-Патша ием, сіздің ақылыңыз дариядай кең, қалайша сөз таппай қысылып қалдыңыз деп уәзірі әдейі сұрайды. Сонда Патша төмен қарап «Даналық сөз - тек ақымақтарды ғана масқаралайды, мен доғардым» - деп атына міне жөнеледі.

Міне осылайша өзін ең ақылды санаған ақымықтың беті ашылып, ұятсыздығы мен ақымактығы әшкере болады.

Ертегі соңында балалар мақал-мәтел айтады:

1. Ақыл азбайды,

Әзілдік тозбайды.

2. Ақыл-алтын сандық,

Адамына қарай ашылар.

3. Ақылды адам-ақымақтанда бірдене үйренер.

4. Ақылды арын қорғайды,

Ақымақ малын қорғайды.

5. Ақылды «көндім» десе,

Ақымақ «жеңдім» дейді.

“Толағай” тобы

 Ертегі тақырыбы:

“Патша мен құмырсқа”

(драмалық көрініс)

Тәрбиеші: Ақымова Г.

Шымкент 2017ж.

Қатысқандар:

Патша - Әділет

Уәзір - Мәнсүр

Нөкерлері - Айбар, Ернұр, Б.Нұрасыл, Нұртас

Құмырсқа патшайымы - Сара

Көбелек - Бағжан, Айзере

Ара - Амира, Мейіржан

Құмырсқалар - С.Нұрасыл, Еркебұлан.

Мақсаты: Ертегі қойылым мазмұнын түсіне отырып, баланың мазмұнды сөйлеу тілін қалыптастыру, ролін атқара отырып, бір-бірімен қатынас жасай білуге, шығармашыл қиялын дамытуға ықпал ету, ертегі кейіпкерлерінің әрекетінің дұрыс-бұрысын ажырата білуге, жақсы қасиеттерді бойына сіңіріп, бірлік-татулық, ұйымшыл болуға тәрбиелеу.

Баяғы заманда патша өмір сүріпті. Ол өзін әлемдегі ең ақылды, білгір санайды екен. Бірде патша өзінің нөкерлерін ертіп аңға шықпақшы болады. Және шабармандарын жан-жаққа (жәндік- құмырсқаларға) хабар айтуға жібереді.

Патша жарлығы:

(Мәнсүр оқиды)

«Барлық құрттар мен құмырсқалар және барлық жыбырлаған мақұлықтарға! Он күн бойы індеріңнен шықпаңдар. Егер айтқанымды тыңдамаса менің атты әскерім оларды таптап өтеді».

-Барлығың патша бұйрығын орындаңдар (деп кетеді).

Барлық жәндіктер мен мақұлықтар қатты қорқып, індеріне тығылып шықпай қояды. Тек құмырсқалар ғана патшаны ауылдарына қонақ етпек қылып, індерінде отыра алмайды.

Уақыты келіп, патша өз әскерімен келе жатса, жолдарында жыбырлап жүрген кұмырсқаларды көреді.

Патша: - Мен бұлардың барлығына ескерткенім қайда? Менің айтқандарымды тыңдамай сыртта жүргендері қалай (деп ашуланады).

Патша қасындағылары абдырап, абыржып қалады. Ашуланған патша:

-Құмырсқалардың патшасын алдыма алып келіңдер! (деп бұйырады).

Патша: - Неге менің айтқаныма құлақ аспай, жолда қырсығып алдыңдар» - деп ашуланады.

Құмырсқа патша: - О, тақсыр. Біз сізді аулымызға шақырып, қонақ етпекші едік» - (дейді)

(Мұны естіген патша)

Патша: Әй, ақымақтар-ай. Ойлаңдаршы. Біз сенің аулыңа қонақ болдық делік. Сонда сендер бізді қалай тамақтандырмақсыңдар, қалай шөлімізді қандырмақсыңдар? Біздің әскеріміз бен аттарымыз жайлы ойландыңдар ма?

Құмырсқа патшасы: - Ол жағына алаңдамаңыз патшам. Біз бәріміз жұмыла еңбек етсек, тауды да қопарып жіберуімізге болады.

Патша: - Егер ақылға қонымды сөз айтсаңдар, мен сенер едім. Бірақ сен бос сөзді айтып тұрсың.

Құмырсқа патшасы: - О, тақсыр. Сарбаздарыңызға аттап түсуге бұйырыңыз. Мен өз үйімде қонақ қылып күтпесем, несіне патша құмырсқа болып жүрмін.

Бұл сөзге таңданған патша күліп:

Патша: - Жарайды, біз сендерге барамыз - деп сарбаздарына аттан түсуін бұйырады.

Сонымен патша әскері құмырсқалардың арнайы тігілген шатырына кіреді.

Құмырсқа патшасы өзінің маңындағы құмырсқаларға бір нан қиқымын, бір шөп қиқымын және бір тамшы судан әкелуін бұйырады.

Бұйрықты тыңдаған құмырсқалар жан-жаққа кетті. Біраз уақыттан соң тапсырылған нан ұнтағы, су тамшыларын және аттарға арнайы шөп қиқымын әкеліп тастайды.

Құмырсқалардың әрекетіне таң қалған патша өзін олардың алдында төмен сезінді де құмырсқа патшасына сөзбен тиіседі.

Патша -Уа,құмырсқа патшасы сенің басың не деген үлкен? Құмырсқа патшасы -Ақылымның көптігінен шығар.

Патша: -Ал белің неге үзілейін деп тұр.

Құмырсқа патшасы: -Әрбір қиын еңбектің алдында белімізді буып алып, содан соң іске кірісеміз.Тақсыр, міне бүгін қалай еңбектенгенімізді көрсеттік.

Құмырсқаның жауабына аузы ашылып қалған патша енді не сұрарын білмей тосылып қалады.

-Патша ием, сіздің ақылыңыз дариядай кең, қалайша сөз таппай қысылып қалдыңыз деп уәзірі әдейі сұрайды. Сонда Патша төмен қарап «Даналық сөз - тек ақымақтарды ғана масқаралайды, мен доғардым» - деп атына міне жөнеледі.

Міне осылайша өзін ең ақылды санаған ақымықтың беті ашылып, ұятсыздығы мен ақымактығы әшкере болады.

Ертегі соңында балалар мақал-мәтел айтады:

1. Ақыл азбайды,

Әзілдік тозбайды.

2. Ақыл-алтын сандық,

Адамына қарай ашылар.

3. Ақылды адам-ақымақтанда бірдене үйренер.

4. Ақылды арын қорғайды,

Ақымақ малын қорғайды.

5. Ақылды «көндім» десе,

Ақымақ «жеңдім» дейді.